Ísafold - 20.04.1904, Blaðsíða 3

87
Þér eigið við, eð nota megi fossana til
rafmagns.
Einmitt. Eða þá vindinn. Og Geysi.
Island verður óefað mikil vinnuaflsupp-
spretta í þjónustu iðnaðarins. En það
tekur tima. En það gæti gengið miklu
fljótara, ef stjórnin danska vildi sinna þvi,
eða hitt, sem betra væri, að vér fengjum
að stjórna oss sjálfir. Sjálfur hefir Dana-
konungnr sem ná er þó verið góður við
ísland.
Og þegar komin er nokkur velmeguu
meðal þjóðarinnar og frelsistilfinning end-
urlifnuð, þá sannast það, að þá blómgast
þar aftur þjóðmenning og bókmentir end-
urlifna i nýjum Ijóma.
Hann talaði hrifinn og sló til hendinni,
svo að súpuskálin var nærri oltin um.
Já, við höfum átt oss þjóðmenning. Það
er það, sem gerir oss æfa. Yér erum ekki
sama þjóðin og vér vorum. Vér erum
fallin þjóð.
En blómaöld þjóðmenningar yðar er þó
fullviðurkend af visindamönnum annarra
þjóða.
Já, þeir mega til. Munið eftir Eddu.
Hún stendur jafnfætis ölium helgum og há-
leitúm spekinnar hókum, og hærra þó. En
þeir eru fáir, sem hafa skilið hana og skýrt
rétt. — —
Hann nefnir þar til Þjóðverjann Berg-
mann og Sviana Afzelius og Rydherg; enn-
fremur Norðmanninn Ivar Aasen. En helztu
heimspekingum Svía, þeim Svedenborg og
Boström, þeim hefir ekki þótt taka því, að
vera að skifta sér neitt af Eddu.
Eruð þér á þvi, að íslendingar séu nú á
timum með sömu þjóðareinkennum eins og
hinir frægu forfeður þeirra?
Yér erum ekki svo hlandaðir öðrum þjóð-
um eða svo úr oss gengnir líkamlega, að
vér höfum eigi framar þjóðareinkenni hins
norræna þjóðkyns; en vér erum svo veiklaðir
orðnir og breyttir að skaplyndi af 6 alda
kvölum og ánauð og eymd, að vér erum
ekki þekkjanleg sama þjóð sem þeir, er
stofnBettu þjóðveldi þar úti á eldfjallaeynni
og héldu þvi uppi nær 4 aldir, eða þetr,
sem höfðu dirfð og áræði til að leggja
víkingshátum sínum út á hvítfyssandi öld-
ur Atlanzhafs, eða þeir, sem komust alla
leið vestur að ströndum Vesturheims, eða
þeir, sem skrásettu að minsta kosti megnið af
hinni lærdómsríku og guðdómlegu Eddn...
Fyrirgefið að eg tek fram i fyrir yður.
En var það ekki Norðmaður, sem fann
Vesturheim?
Nei, það var íslendingur.
Var það ekki Leifur Eiríksson?
Svo segja Norðmenn, já. En Bjarni hafði
komið þar áður, og hann var íslendingur.
En hann var heiðingi, og þvi var það hælt
niður.
Veiklun þeim og vesaldóm, er vér erum
nú soknir i, getum vér ekki ráðið hót á
nema með því að slita hönd þau og hrjóta
hlekki þá, er hafa haldið oss öldum sam-
an sem herteknum mönnum i eymd og á-
nauð fákænskunnar.
Og það getum vér, ef vér viljum allir,
Vér viljum gjarnan eiga oss konung sam-
an við Dani. En viljum eiga með oss sjálf-
ir í landi sjálfra vor og alstaðar utan Dan-
merkur; — að öðrum kosti hættum vér að
vera til svo sem þjóð.
Og eg vona svo góðs af norrænum bræðr-
um vorum, þar á meðal Dönum, að þeir
hjálpi oss til að heimta aftur fornt lrelsi
vort og verða eitt af 4 »Bandarikjum«
Norðurlanda.—
Fást lslendingar eingöngu við fornbók-
mentir sinar og sögu ? Leggur enginn stund
á annað ? Er þar t. d. enginn heimspek-
ingur? ,
Þér gætuð eins vel spurt, hvort þar
væru engir höfðingjar. Ef þér skiljið
orðið heimspekingur í frummerkingu þess
orðs, um þann, sem ann vísindum og vizku,
þá eru þeir líklegast eins margir á íslandi
eins og með öðrnm hagsælli þjóðum.
Hneigðir til andlegs lifs eru jafnvel vor á
meðal hjú vor og fátækir sjómenn.
Hitt kvað hann vera minna um, keim-
spekinga í visindalegri merkingu. Visaði
i Grímnismál, Hávamál og Völuspá að
fornu fari, og Njólu frá öldinni sem leið;
gerði mikið úr henni. —
Ráðsmaður kemur og litur á klukkuna.
Hafið þér átt lengi heima hér í Paris ?
Já, tuttugu ár.
Langar yður ekki heim til íslands?
Jú, eg vildi hafa horfið heim þangað
fyrir 15 árum.
Þvi hafið þér þá verið hér svonalengi?
Mig skorti fé til að ferðasl heim.
En var ekki sendiherrann danski fáan-
legur til að senda yður heim á almennings
kostnað?
Það var hann, og er enn. En eg vildi
ekki þiggja það. Þá hefði eg kannast við,
að eg væri danskur þegn. Góðar nætur!
Hann var staðinn upp og gekk út Nú
sá eg aftur eymdina á honum og örbirgð-
ina.
Eg hafði gleymt þvi, meðan hann var
að tala. Christian Krohg.
Það er vandalaust á að gizka, hvaða
maður þetta muni vera, og að hann heitir
ekki þessu nafni, sem höf. hermir og er að
reyna að gera hlægilega samanfléttað is-
lenzkt heiti. En hvað hann hermir rétt
eða rangt af samtalinu, er ekki auðráðið.
Hann skáldar líklega sumt. En mergurinn
málsins sver sig þó í ættina til manns, er
allir honum eitthvað kunnugir munu þeg-
ar gizka á.
Yms tíðindi erlend.
Bretar hafa átt nýlega aliskæða or-
ustu við lið höfðingjans í Tibet í Asíu,
um 3000 manna, og er mælt, að fallið
hafi af þeim 4—500 manna, en örfárt
af Bretum, 10—12. Rússum er afar-
illa við þaS, að Bretar eru synilega að
klófesta það land og sæta einmitt færi,
erþeir mega ekki við snúast, Rússar.
Þjóðverjar hafa átt í allan vetur í
megnum skærum við Biámenn í Afríku
útsunnanverðri, þar sem þeir eiga land,
Damaraland, við þjóðflokk þann, er
nefnist Hereróar, og hafaþar átt ymsir
högg í annars garð. Þjóðverjar verið
heldur liðfáir. Nú hafa þeir aukið lið
sitt og jafnað nokkuð á Hereróum,
stökt á flótta í síðustu orustu 3000
manna og felt marga. Þeir eru sagðir
klaufar að eiga við lítt siðaðar þjóðir,
Þjóðverjar; beita við þær tómri harð-
neskju, i stað lempni og hóglætis, sem
Bretar gera að jafnaði.
Búlgarar þykja hafa róið mjög undir
óeirðum í Makedoníu, og uppreistarmenn
átt þar hrók í horni,, sem þeir voru.
Nú hefir soldán í Miklagarði gengið að
því boði þeirra, að þeir sjái um fram-
kvæmd umbóta þeirra i Makedóníu, er
stórveldin hafa krafist þeim til handa
og Rússar og Austurríkismenti áttu að
líta eftir, að ekki yrði prettast um.
Þetta þykir horfa heldur til friðar en
hins.
Fralckar og Bretar hafa komið sór
niður á líklega samningsleið um það,
sem þeim hefir á milli borið um af-
skifti af Egiptalandi, Marokko og fiski-
veiðunum við Nýfundnaland m. fl.
Frakkar hætta að amast við því, að
Bretar stjórni Egiptalandi, gegn því, að
Bretar skifti sér ekki af, hvernig Frakk-
ar haga sér við Marokko-keisara o. s.
frv. Tyrkjasoldáni þykir sór heldur
misboðið, er hann er gerður fornspurð-
ur um skattland sitt, Egiptaland, og
mótmælir þessum aðförum. En enginn
lætur sem heyri. Spánverjum sárnar
og, að þeim er frá bægt að hafa hönd
í bagga um Marokko.
Tilræði veitti spænskur óstjórnarliði
konungi sínum, Alfons XIII., í Baree-
lona 7. þ. m. Þar er gripasýning um
þessar mundir. Það átti að granda
konungi með sprengikúlu. Hann sak-
aði hvergi, en 2 menn urðu sárir, er
nærri voru staddir, sumir segja til
ólífis.
Einn meðal afmælisgesta konungs
vors síðast (8. þ. m.) var Frið'rik Vil-
hjálmur keisarason, hinn elzti, frá
Þjfzkalandi, og keisaraefni þar, maður
lítið yfir tvítugt, mannvænlegur piltur
og vel af honum látið. Hann fluttl
kveðju frá föður sínum, keisaranum.
Játvarður konungur og þau hjón voru
ófarin heim aftur 11. þ. m. Þau voru
rnjög á stjái um Kaupmannahöfn og
víðar, sór og öðrum til skemtunar,
skoðuðu ráðhúsið meðal annars, og brá
konungur sér þar upp í lyftistúku, sem
slys hefir þó af hlotist nokkrum sinn-
um.
Yetrarlok.
Milliþinganefndirnar tvær, er al-
þingi lagði undir að skipaðar yrði, i
kirkjumálið og iandbúnaðarmálið, kvað
nú landsstjórnin hafa útvaiið í þá, sem
hér segir: Þórhall Bjarnírson lektor,
Hermann Jónasson á Þingeyrum og Pétur
Jónsson á Gautlöndum í landbúnaðar-
nefndina, og í liina þá Ivristján Jónsson
yfirdómara, Eirik Briem og Jón Helgason
prestaskólakennara, enn fremur Árna pró-
fast Jónsson á Skútustöðum og — Lárus
nokkurn H. Bjarnason sýslumann. Þór-
hallur er formaður í landbúnaðarnefndinni,
og Kristján Jónsson í hinni.
Vægur hefir hann verið, þessi vetur,
sem nú er að kveðja oss, en rosasam-
ur heldur og umhleypinga. Snjólítill
og frostlitill. Sömuleiðis fremur feng-
sæll til sjávar hér sunnanlands eink-
um, bæði á þilskip og opin skip. Nú
síðast að frétta hlaðafla í Vestmanna-
eyjum; tví- og þríróið þar á dag.
Druknanir. Vestur í Kollsvik yzt við
Tálknafjörð sunnanverðan druknaði maður
5. þ. m., Torfi hóndi þar, kvæntur maður,
mesti atorkumaður. Þetta var á heimleið
úr kaupstaðarferð á Patreksfirði, i miklu
brimi og kvassviðri.
Maður druknaði hér i morgun við
hrognkelsanetjavitjan út við Akurey.
Hann hét Olafur Björnsson, nýkominn
hingað austan af Seyðisfirði. Hann var
við annan mann á hát, ag náðist sá með
lifsmarki, enda lifnaði loks við. Það var
Vigfús Guðnason, roskinn maður reyk-
viskur.
Thorefélagsgufuskip Jari iagði á
stað héðan til Khafnar beina leið 12. þ.
m. Með því sigldi frú Agústa Thomsen
konsúls með son þeirra ungan og ekkjufrú
Frederikke Briem
Strandferðabátarnir, Hólar og
Skálholt, lögðu á stað á tilteknum tima,
austur og vestur, og með þeim töluvert af
farþegum. Þeirra á meðal Klemens Jóns-
son landritari til Akureyrar snöggva ferð.
Verzlunar frelsisafmœlið.
Auk verzlunarfélagsmanna, sem sagt
var frá síðast að héldu rækilega hátíð
verzlunarfrel8isafmælisinsl5.þ.m.,héldu
ennfremur stúdentar samsæti í þess
minningu í hotel Eeykjavík. þar hélt
Jón Jensson yfirdómari aðalræðuna.
Sömuleiðis skólapíltar flastir í Bárubúð,
og með þeim nokkrir kennaranna. þar
flutti Steingr. Thorsteinson yfirkennari
ræðu fyrir minni Jóns Sigurðssonar.
Fyrir minni verzlunarfrelsisins tal-
aði skólapiltur Jón Kristjánsson.
Loks hélt verzlunarkvenþjóð bæjar-
ins, um 30 yngismeyjar og konur, sam-
sæti út af fyrir Big á Sigríðarstöðum.
Henni hefir fjölgað mjög hér í bæ síð-
ustu árin.
Mannslát.
Mannslát varð á póstskipinu (Laura)
hingað á leið um daginn, skamt undan
Vestmanueyjum, 16. þ. m.
Það var Valgarður Olafsson
Breiðfjörð kaupmaður. Hann dó
úr lungnabólgu. Kom veikur á skips-
fjöl í Leith. Hann var rúmlega hálf-
sextugur. Ættaður undun Jökli, en
ólst upp vestur í Reykhólasveit. Hann
nam hér snikkaraiðn, er hann var nokk-
uð yfir tvítugt, og stundaði þá atvinnu
mörg ár, þar til er hann gerðist kaup-
maður hér fyrir nær 20 árum. Hann
var maður óvenju-ötull, atorkumaður og
fylginn sér. Hann var kvæntur Onnu
Hákonssen (hattara), er lifir mann
sinn. Þau hjón ólu upp bróðurdóttur
hennar, Karólínu, sem gift er Guðm.
lækni Hannessyni á Akureyri.
■ m ■ — ----
Hér með tilkynnist vinum og vanda-
mönnum nær og fjær, að minn heitt-
elskandi eiginmaður andaðist hinn 16. þ.
m. á leið frá Skotlandi til Reykjavikur.
Jarðarförin fer fram miðvikudaginn 27.
þ. m. frá heimili hins látna.
Anna Breiöfjðrð.
Nýmóðins hattar
og úrval af mjög failegum
fataefnum
kom með »Laura« í klæðskerabúðina
JEiverpool.
Uppboðsauglýsing.
Samkvæmt ráðatöfun stjórnarráðs
íslands verða seld á uppboði, sem
haldið verður á bæjarþingsstofunni
laugardaginn 23. þ. m. kl. 4 síðd. af-
not af landssjóðseigninni Arnarhóli hér
í bænum fardagaárið 1904—1905, þau
er hér greinir:
1. Slægjur á Arnarhólstúni, að frá-
skildu hinu girta svæði kringum
stjórnarráðshúsið og vegarstæði 24
ál. breiðu yfir túnið frá austri til
vesturs, sem bæjarstjórninni er
heimilað, ef vegurinn verður lagð-
ur fyr en eftir slátt.
2. Kúabeit á norðurhluta túnsins, fyr-
ir norðan vírgirðinguna, sem þar
er nú.
Uppboðsskilmálar verða birtir á upp-
boð8staðnum á undan uppboðinu.
Bæjarfógetinn í Reykjavík 19. apr. 1904.
Halldór Daníelsson.
Gellur
vel hreinar og mjög ódýrar
------ 8 kr. tunnan --------
hjá
c£fi. cTfiorsíeinsson.
Stofa með liúsgögnum (niðri), lofther-
bergi fyrir einhleypa og loftherhergi fyrir
litla fjölskyldu til leigu 14. mai á Lauga-
vag 49.________________________.
DinoA óskast til leigu.
Jú I0.IIO Ritstj. visar á.
Ljó smyndasmíði
getur reglusamur og laghentur ungiingur
fengið að læra með góðum kjörum.
Lysthafendur snúi sér til
B ent s Bjarnasonar
Geirseyri, pr. Patreksfjörður.
rt li Ai-hariri
■ n nr
I *
eru til leigu frá 14. maí í húsi minu (áður
hr. Guðm. Jakobssonar), Þingholtsstr. 23.
D. 0 stlund.
Nú fást rósaplöntur og ýmsir
blómlaukar i Vinaminni.
Fyrir dömurnar.
Nokkrir sérlega skrautlegir hattar
(Model) komu með s/s Laura. Sömuleiðis
hárskraut (Coiffyr) fyrir eldri dömur.
Anna Asmundsdóttir
Þingholtsstræti 17.
í 14- mai her~
Ui bergi með eldhusi og
búri og geymsluplássi. Ritstj. vísar á.