Ísafold - 27.04.1904, Síða 1

Kemur út ýmist einn sinni eöa
tvisv. i viku. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
1 ll, doll.; borgist fyrir miðjan
’úli (erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXXI. árg.
Koykjavík miðvikudaginn 27. april 1904
24. blaö.
MuóÁuló jJtaAýa/lMv
<4. 0. 0. F. 864298‘/2.
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þrd. á
hverjum mán. kl. 11-1 i spit.alanum.
Forngripasafn opið mvd. og ld 11
—12.
Frílœkning á gamla spitalanum (lækna-
^skólanum) a þriðjuilögum og föstudögum
>.kl. 11 — 12.
A. F- U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
án á hverjum degi kl. 8 árd. til kl. lOsiðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
^nnnudagskveldi kl. 8'/2 síðd.
Landakotskirkja. Gruðsþjónnsta kl. 9
'■>? kl. h á hverjum helgnm degi.
Landakotsspítali opinn fyrir sjúkravitj-
«endur kl. t0‘/2—12 og 4—6.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
K 2. Rankastjórn við kl. 12—1.
Bankastjóri við kl. 11—2.
Land.sbókasafn opið hvern virkan dag
vfc!. 12—3 og kl. 6—8.
Landsskjalasafnið opið á þrd., fimtud.
,og ld. kl 12-1.
Náttúrugripasafn, i Veotnrgötu 10, opið
i sd. kl. 2—3.
Tannlœkning ókeypis í Pósthússtræti 14b
!. og d. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
Ritsímamálið.
Einhver ný hreyfing er mælt að
muni vera á því máli nú at nyju,
helzt þann veg, að landsstjórn vor hin
nýja sé i einhverju samnings-makki við
Ritsímafélagið norræna í Khöfn, sem
vill fyrir hvern mun afla sér orðstírs
fyrir að koma sæsíma hingað til lands,
—svona einhvern tíma fyrir eilífðina lík-
lega.
Biðin eftir því er nú orðin sæmilega
döng.
Vonandi er, að landsstjórn vor fari ekki
að hjálpa henni til að lengja hana enn
von og úr viti.
Dönum er yfirleitt ákaflega illa við,
.að aðrir en þeir komi á hraðskeytasam-
bandi hér við land. Þeim finst það
vera hálfgerð minkun, og auk þess ekki
trútt um, að þeir séu hræddir um, að
það mundi losa helzt til mikið um
tengslin vor við þá. Þau séu ekki of traust
uudir. Verzlunin íslenzka ef til vill á
förum til Englands eða jafnvel Þýzka-
lands, og þar fram eftir götum.
Það er kunnugt, að danskt félag, anu-
að en Ititsímafélagið norræna, sótti nm
í fyrra leyfi til að koma á loftritunar-
sambandi hingað til lands.
Það sótti um það til fjármálaráðherr-
ans danska, Chr. Hage. Hann dró það
lengi á svarinu. En loks kvað það
hafa komið í vetur, og orðið þá n e i,
blábert nei. Það segja menn muni
vera fyrir innblástur Ritsíraafélagsins.
Við það hætti hitt fólagið öllum tök-
.um og leystist sundur.
Nú hefir Marconi-félagið í Lundúnum
ritað í vetur, 19. febr., ráðherra vorum
hinum nýja um málið, eftir hans und-
irlagi sjálfs eða tilmælum, og sent hon-
um ýms skilríki fyrir því meðal annars,
að því hafi tekist að koma áreiðanleg-
um loftskeytum meira en helmingi
lengri leið en milli Skotlands og íslands,
og það rnilli skips og lands, sem þó sé
miklu örðugra en milli lands og lands.
Meðal annars hafi enskir sjóliðsforingj-
ar verið vottar að því í haust, að slík
skeyti voru send daglega frá Englandi
,a eftir enskum stórorustudreka, Duncan,
á leið þaðan snður í Gíbraltar við
Njörvasund, og tókst mætavel, síðast
alla leið þangað suður, yfir Spán þver-
an.
Ráðherrann hafði engu svarað félag-
inu, er síðast fréttist. En t a 1 a ð er
hitt, að hann só nú í einliverju samn-
ingamakki við Ritsímafólagið danska
(mikla og norræna), og ætti það þá lík-
legast að vera um sæsímalagning hing-
að, með gamla laginu.
Tryggilegra hefir það verið talið að
vísu, og er ef til vill að svo komnu, og
að sumu leyti. Þó mun botuvörpu-
dráttur geta grandað hér sæsíma, og þá
auðvitað eldgos neðan sjávar á þeirri
leið.
En Það er líka geysimunur á kostn.
aðinum. Og ekki megum vór íslend-
ingar við því, að hafa hann meiri en
þörf er á.
Hór þyrfti því sattnarlega að gætasín
og rasa eigi fyrir ráð fram. Sízt hent-
ar oss að gangast fyrir því einu eða
aðallega, að D a n i r fái að svala hé-
gómadýrð sinui eða afbrýði. Vór þykj-
umst ekki vera þeim neitt nærgöngul-
ir, þótt vér segjum, að vér eigum þeim
og litla þakkarskuld að gjalda í þ v í
máli. Það er lítill efi á því, að einu
gildir hvaða ríki anuað sem vér hefðum
verið í samkynja sambandi við hór í
álfu eða Vesturheimi, þá mundi það
hafa komið oss í hraðskeytatengsli við
sig og önnur lönd fyrir margt löngu.
Liandbánaðarverkfræðing
vanan vilja Skagfirðingar fá hingað
til lands um lengri eða skemmri tíma,
helzt frá Svíþjóð, og að honum verði
meðal annars falið á hendur að rann-
saka nákvæmlega öll skilyrði fyrir því,
að eylendið í Skagafirði verði tekið til
algerðrar ræktunar með vatnsveiting-
um. þetta vilja þeir láta landsstjórn-
ina hlutast til um í samráði við Landa-
búnaðarfélagið.
Bæktunarfélag Norðurlands
kvað nú vera svo fjölment, að nemi
8—900 manns. það heldur aðalfund
í sumar á Sauðárkrók 3. og 4. júlí.
Kaupmaðar nokkur í Gautaborg,
Movitz Fraenkel, sendi því nýlega
300 kr. að gjöf. »Kaupmenn á
Norðurlöndum hafa verið hinir beztu
styrktarmenn ræktunarfélaganna þar,
af því þeir sjá, hversu stórkostlega
mikilvæg ræktunin er fyrir velmegun
þjóðarinnar«.
»Eg er sannfærður um«, segir hr.
Fraenkel í bréfi því, er fylgdi gjöfinni,
til Sigurðar skólastjóra á Hólum, »að
jarðræktin á íslandi getur borgað sig
alveg eina vel og norðan til í Svíþjóð
og Noregi fyrir norðan heimskautsbaug,
en þar hafa menn haft mjög góðan
hagnað af jarðræktinni, sérstaklega síð-
an er þeir tóku að leggja verulega
stund á kvikfjárrækt. Og með því að
ísland liggur ekki svo norðarlega, þá
mætti jafnvel búast við því, að árang-
urinn yrði þar enn betri. Tilraunir á
ræktunarblettum eru mjög gagnlegar,
því að þegar alþýða manna sér, hvern-
ig á að bera á blettina og rækta þá,
tekur hún sér þetta til fyrirmyndar.
það hefi eg séð á mörgum stöðum*. (Nl.).
Af ófriðinum
Rússar fengið eitt stóráfall
enn, hið mesta frá upphafi
ófriðarins.
Y estmanneyingur
náði nýlega í enskt
blað frá 15. þ. m. hjá
botnvörpung og sendi
hingað með gufusk.
Isafold. Þar i eru
þessi stórtiðindi af
ófriðinum.
Japanar hafa 13. þ. m. gert uýja at-
lögu aö Port Arthur.
Þar sprakk aðmírálsskip rússneska
flotans, Petropaulovsk, með yfiraðmírál
þeirra, Makaroff, og öðrum aðmírál,
Molas. Skipið sökk þegar og týndist
nær öll skipshöfnin.
Japanskur tundursendill stórskemdi
annað höfuðorustuskip Rússa, Pobieda.
Alls hafa nú Rússar mist ð höfuðor-
ustuskip sín af 7 í Kyrrahafsflotanum.
Þeir eiga nú að eins 2 eftir óskemd.
En Japanar 6.
Rússar hafa enn fremur mist alls
11—12 herskip minni eða þau orðið
óvíg, og þau mörg allstór þó, 5—8
þús. smálestir.
En Japanar ekkert skip mist
enn, frá upphafi ófriðarins.
Rússar eiga eftir þar eystra ofan
sjávar eða óskemdar að eins 7—8
brynsnekkjur og 10 tundurbáta, |auk
þessara 2 fyrnefndu stórorustudreka.
En Japanar hafa enn á að skipa 24
brynsnekkjum og 25 tundurbátum, auk
fyrnefndra 6 stórorustudreka.
Brynsnekkjur eru allstór herskip, frá
3—8 þús. smálestir að jafnaði.
Petropaulovsk var nær 11 þús. smál.
og Pobieda um 12,700 smálestir.
Það var japanskur tundurbátur, sem
grandaði Pobieda.
En tvennum sögum fer um hitt, hvað
Petropaulovsk hafi orðið að meini, hvort
heldur tundursendill frá Japönum eða
rússnesk neðansj ávar-sprengivél.
Aðmírálarnir voru báðir niðri í káet-
um sínum og druknuðu þar eða köfnuðu.
Einn bræðrungur Nikulásar keisara,
Cyrill stórfursti Valdimarsson, maður
rúmlega hálfþrítugur, var meðal liðsfor-
ingja á Petropaulovsk. Hann var stadd-
ur uppi á stjórnpallinum, er skipið sökk.
Hann sogaðist niður með því alldjúpt,
en tókst að hafa sig upp með sundtök-
um og fekk borgið sór á sundi, náði
loks í þiljuhlemm á floti og flaut á
honum þar til er hann náðist. Hann
var meiddur til muna á fótum og hafði
brunasár í andliti.
Sumar fregnir segja, að Rússar hafi
mist enn fremur í þessari orustu einn
tundurbát sinn, Bestrachni; hann hafi
sokkið, og að eins 4 menn bjargast af
skipshöfninni, um 90 manns alls.
Svo er að sjá, sem Makaroff hafi
verið á leið út af höfninni í Port Arthur
með flota sinn og ætlað að leggja til
orustu við Japana í rúmsjó.
Hann hafði verið mesti hreystimaður.
Japanar voru svo göfug'.yndir, að
láta í ljósi samhrygð sína yfir falli
hans.
Skipshöfn á Petropaulovsk mun hafa
verið um 700. Þar af er mælt að bjarg-
ast hafi 13 alls.
Skipshöfn á Pobieda mun hafa öll
bjargast. Skipið virðist ekki hafa sokkið,
heldur stórskemst að eins og orðið óvígt.
Makaroff tók við yfirforustu Kyrra-
hafsflotans rússneska snemma í f. mán.
Þótti þá bregða töluvert við til meiri
framtakssemi og vasklegri framgöngu
af Rússa hálfu. Það hafði komið alveg
flatt upp á Japana, er Rússar lögðu út
í móti þeim af höfninni í Port Arthur,
þá er Japanar róðu þar til atlögu aðfara-
nótt hins 22. f. mán. Japönum fór þá
ekki að verða um sel, og hurfu loks frá
við svo búið.
Alexander keisari II. hafði kallað
Makaroff »Englendinginn«, af því að
hann var mesti líkamsíþróttamaður, eins
og þeir. Sundmaður hafði hann verið
með afburðum, og gekk ríkt eftir við
undirmenu sína, að þeir temdu sér þá
list.
Hann hafði og verið maður óvenjufrjáls-
lyndur, eftir því sem þar gerist, á Rúss-
landi. Hann á að hafa sagt einhvern
tíma við Alexander keisara III., að sama
væri að ætla sér að stjórna Rússlandi
með kúgunarráðum, eins og að reka tappa
í fallbyssu og hleypa af henni síðan:
af hvorutveggja leiddi sprenging og ann-
að ekki.
»Það er guðs vilji!« mælti Nikulás
keisari, er honum bárust þessi tíðindi
hin nýjustu austan, er nú hafa hermd
verið. »Guðs vegir eru órannsakanlegir.
Verði hans vilji!«
Hann lét kalla fyrir sig heimilisprest
sinn og flytja þegar bænagerð fyrir sál
aðmírálsins (Makaroffs) og hans manna.