Ísafold - 30.04.1904, Page 1

Kemur út ýmist einn sinni eða
tvisv. i viku. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l'/a doll.; borgist fyrir miðjan
’úlí (erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin vift
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXXI. árer.
Reykjavík laugardag(inn 30. apríl 1904
25. blað.
jfíaóÁu/á jf/a/ÍýfO/lMV
•• 0. 0. F. 86568‘/>.
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þrd. á
bverjum mán. kl. 11 —1 i spltalannm.
Forngripasafn opið mvd. og !d il
—12.
Frílœkning á gamla spitalanum (lækna-
skólanum) á þriðiudögum og föstudögum
W. 11—12.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
á hverjum degi kl. 8 árd. til kl. lOsiðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
sunnudagskveldi kl. 8‘/2 siðd.
Landakotskirkja. Guðsþjónusta kl. 8
^g kl. 6 á hverjum helgum degi.
Landakotsspitali opinn fyrir sjúkravitj-
Wdur kl. 10‘/2—12 og 4—B.
Landsbankinn opinn hvern virkau dag
41. 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Bankastjóri við kl. 11—2.
Landsbókasafji opið livern virkan dag
ki. 12—3 og kl. 6—8.
Landsskjalasafnið opið á þrd., fimtud.
*g ld. kl 12—1.
Ndttúrugripasafn, i Yesturgötu 10, opið
é sd. kl. 2—3.
Tannlœkning ókeypis í Pósthússtræti 14b
1- og 3. mánnd. hvers mán. kl. 11—1.
Landsreikninguriim
1902.
]?að er nýiokið við að semja hann.
Tekjurnar hafa orðið
1 miljón 40 þús. kr.
f>að er í fyrsta skifti í öllum lands-
búskap vorum, sem þær hafa komist
«pp í heila miljón.
f>ær voru árið næsta á undan (1901)
Um 850 þús.
Og 10 árum þar áður (1892) námu
þær 590 þús. kr.
En 20 árum áður (1882) um 420
þús.; og fyrir nær 30 árum, eða fyrsta
búskaparár landsins, árið 1875, — fyrsta
árið, sem það átti með sig sjálft, — um
260 þús., en þar af var þá meira en
þriðjungur ríkissjóðstillag svo nefnt.
En n ii er þ a ð lítið meira en sem
svarar þvi, er tekjurnar fara fram úr
heilli miljóu.
Tekjur höfðu flestar farið fram úr
áætlun þetta ár (1902).
Pósttekjurnar langmest þó.
f>ær voru áætlaðar 35 þús. kr., en
«rðu 142 þús. kr.
f>að er að þakka frímerkjabreyting-
unni.
þessi 105 þvis, króna gróði er fyrir
eid gömul frímerki, er gengu alveg
úr gildi, þegar nýju frímerkin voru
upp tekin.
Mest hafðist annars upp úr kaffi-
og syknrtollinum.
f>að urðu 60 þús. kr. umfram áætlun.
Sá tollur var áætlaður 195 þús. kr.,
en varð 255 þús. kr.
f>á varð útflutningsgjald á fiski 0g
tysi 24 þús. kr. drýgra en við hafði
ve«ð búist. f>að var áætlað 55 þús.,
varð 79 þús.
Berklaveikisbókin.
f>ar næst urðu óvissar tekjur 19
þús. kr. meiri en áætlað hafði verið,
eða 44 þús. alls í stað 25 þús. f>ví
veldur brunabótagjaldið fyrir Möðru-
vallaskóla, 29 þús.
Loks hafa aukatekjur orðið 10 þús.
rífari en við var búist, eða 40 þús. í
stað 30; og aðflutningsgjald af áfeng-
um drykkjum sömuleiðis 10 þús. drýgri
en ráð hafði verið fyrir gert, eða 110
þús. í stað 100 þús. Enn fremur
tóbakstollur 6 þús. frekari, eða 106
þús. í stað 100.
Dálítið 1 æ g r i en áætlað var hafa
orðið leyfisbréfagjöld fyrir sölu og veit-
ingar áfengra drykkja. f>au urðu að
eins 25 þús. kr., í stað 30.
Og loks skorti ábúðar- og lausafjár-
skatt 2 þús. upp á áætlun. Hann
varð að eins 43 þús. í stað 45.
Frekara nokkuð en fjárlög segja
urðu og útgjöld landsBjóðs árið þetta,
1902, mest þó vegna ýmissa nýrra
laga, er kostnað höfðu í för með sér
og engin áætlun var til um. Slík út-
gjöld uámu 57 þús. kr.
Alls urðu útgjöld landssjóðs þetta
ár 896 þús. kr.
En sökum hins mikla tekjuauka um
fram áætlun hafa þó orðið
144 þús. kr. al'gangs tekjum.
Langmestu að tiltölu hefir landssjóð-
ur kostað til samgangna.
f>að eru fullar 270 þús. kr., eða nær
þriðjungur allra gjaldanna.
f>ar af hafa farið 115 þús. til vega;
81 þús. til póststjórnar og póstflutn-
ings; 62 þús. til gufuskipsferða og
gufubáta; og 12 þús. til vita.
Til skóla og annarrar kenslu hefir
verið kostað árninst ár 113 þús.
Til dómara og lögregiustjórnar 77
þús.
Til lækna 67 þús., og þar að auki
nærri 30 þús. til holdsveikraspítalans.
Til landbúnaðar 67 þús.
Landshöfðingi, amtmenn og önnur
umboðsstjórn hafa kostað 41 þús., og
aukaþingið það ár 24 þús. kr.
Til andlegu stéttarinnar kostaði lands-
sjóður 24 þús. kr., auk prestaskóla og
eftirlauna.
Bitlingarnir svo nefndir eða fjár-
veitingar til einstakra manna, aðrar
en eftirlaun, námu 9 þús. kr.
Konsúll. Frederik Wathne kaupmað-
ur á Seyðisfirði var viðurkendur brezkur
undirkonsúll þar 16. f. m.
Kaþólskur prestnr. Konungsstað-
festing hefir veitt verið 2. f. m. prestinum
M. Meulenberg til að vera prestur hins
rómversk kaþólska safnaðar í Reykjavik,
Um berklaveiki sem þjóðar-
mein og ráð til að útrýma
henni. Verðlaunarit eftir
S. A. Knopf, lækni i New-
York. Islenzk þýðing með
ýmsum breytingum eftir Guð-
mund Björnsson lækni í
Reykjavik. Grefin út á kostn.
að landssjóðs. Rvik 1903.
pað er bók, sem þarf að komast og
á að komast inn á hvert heimili á
landinu.
f>ar eru lögð læknisheilræði við veiki,
sem er algengast banamein manna um
mestallan hinn mentaða heítn og er
einmitt hér á landi stórum að ágerast.
f>að eru ekki mörg ár síðan, að lækn-
ar ætluðu hana vera alls eigi land-
læga hér. En það er eitthvað annað
nú. Hún er orðin hér voða-skæð.
Algengast er, að hún legst á lung-
un, og er þá kölluð tœring. f>á veiki
kannast almenningur vel við hér á
landi og hefir lengi gert.
f>etta er verðlaunarit. f>að hlaut
verðlaun alþjóðafundar í Berlín vorið
1899 um varnir gegn berklaveiki sem
þjóðarmeini. Og að það sé vel íslenzk-
að, má eiga alveg víst, eftir slíkan
mann sem hr. G. B.
f>að er með mörgum myndum, rúm-
um 20: hin fyrsta t. d. af berklagerl-
um í hráka, tólfhundruðföld stækkun;
af ymsum hentugum hrákaílátum (ein
aðalvörn gegn veikinni er gætileg með-
ferð á hráka); af brjóstholi kvenna, er
þá skaðræðis-heimsku aðhafast, að
strengja sig með lífstykki o. þ. h.; af
heilsuhælum, o. fl., o. fl.
f>eir voru ekki færri en 80, lækn-
arnir, sem um verðlaunin keptu, marg-
ir hverir meðal heimsins frægustu
lækna vitanlega. f>essi varð hlutskarp-
astur. Má af því marka, að bókin
muni vera fyrirtak að öllu leyti. f>að
er búið að þýða hana nú á 20 tungu-
mál, þar á meðal hebresku tvívegis.
Landsstjórn vor hefir látið prenta
af henni 6,000 eintök, einmitt til þess,
að hvm kæmist »inn á hvert heimili«.
Prestar útbýta henni gefins. Hún hefir
verið send þeim 1 því skyni um land
alt í þ. mán.
Ritið kemst væntanlega í miklu
fleiri manna hendur en þeirra, er blöð
lesa. Að öðrum kosti væri þarft verk,
að láta þau flytja margt úr því,
ymsa sérstaklega merkilega kafla og
einkar-nytsamlega. Dálítið mætti ef
til vill gera að því við tækifæri, til
þess að láta fólk engan frið hafa öðru
vísi en að lesa bókina og hagnýta ræki-
lega.
f>að er þjóðinni mesta velferðárat-
riði, sjúkum sem heilbrigðum, þ. e.
ekki einungis þeim, sem fengið h a f a
þessa voðaveiki og þeim, sem að þeim
standa, heldur ekki síður hinum, sem
eiga það eftir, en við því mega marg
ir búast, mjög margir; enginn veit,
hvort h a n n dregur undan eða ekki.
HeJdur snjöll vörn.
f>eir kvað vera að reyna að verja
ráðherrann, hr. H. H., með því, að
e f hann hefði ekki heykst á því, er
á hólminn kom, að halda fram kenn-
ingu sjálfs sín um fullkomna sérstöðu
íslandsráðgjafans í ríkisráðinu og ólög-
mæti þess, að óviðkomandi maður (for-
sætisráðherrann danski) ritaði undir
ráðherraskipunina, þ á hefði annar
maður, sem þeir til nefna, dr. V. G.,
sjálfsagt reynst engu betri, heldur
þegið óðara ráðherratignina með sömu
kostum og þeim, er hr. H. H. gekk
að hiklaust.
f>að var einu sinni maður, sem
hafði orðið það á, að fara að ófrjálsu
inn í skemmu á bæ og hafa á brott
þaðan tvö hangikjötskrof. En hið
þriðja skildi hann eftir, af því, að
hann rogaði ekki meira.
En svo segir hann, þegar þetta varð
uppvíst og hann komst undir manna
hendur fyrir það :
»f>ið látið svona! En haldið þið
kannske að hann Mangi hefði ekki
gert þetta líka, ef hann hefði hitt
skemmuna ólæsta og mannlausa, eins
og eg? Hann hefði sjálfsagt tekið
þau öll þrjú, krofin, því hann er bæði
miklu meiri þjófur en eg og þar að
auki miklu sterkari*.
En ekki voru honum látnar duga
þær málsbætur.
f>að er fullyrt, að sýslumaður hafi
dæmt honum alveg jafnmörg vandar-
bögg fyrir það.
f>etta var í þá tíð, er þjófar voru
hýddir.
Alveg eins að sínuleyti er
hætt við, að almenningur muni dæma
í þessu máli.
f>að þarf varla að búast við, að hann
fari að sýkna hr. H. H. af öllum kær-
um og kröfum út af þessari frammi-
stöðu hans, þeirri er lýst var hér í
blaðinu fyrra laugardag, þótt einhver
honum þjónustusamur andi og haturs-
maður dr. V. G. komi og s p á i því
út í loftið, að h e f ð i honum staðið
ráðherratignin til boða með sömu
kostum, þá hefði hann sjálfsagt
gengið að þeim áhorfslaust.
Mannalát.
Hinn 21. f. m. lézt úr lungnabólgu Ó -
lafur Magnússon bóndi í London í
Yestmanneyjum, hálfáttræöur. Hann var
fæddur árið 1829 í Berjanesi nndir Eyja-
fjöllum eystri, bjó þar lengi, og eignaðist
með fyrri konu sinni Elsu Dóróteu 15
börn, er 4 lifa föðurinn. Hann fluttist til
Yestmanneyja 1878, og gekk þá að eiga
ekkju Unu Guðmundsdóttur i London, sem
lifir hann.
Ólafur heitinn var að ýmsu merkurmað-
ur. Hann bjó góðu búi i Berjanesi þrátt
fyrir hina miklu ómegð sina, og var síðan
i Vestmanneyjum vel fjáðnr; enda var
hann sistarfandi atorku- og ráðdeildarmað-
ur; hann var á yngri árum heppinn skot-
maðnr, rnikinn hlut æfi sinnar dugaudi og
fengsamur formaður. Hann starfaði og
mikið að skipa- og bátasmíðum. Hann
A