Ísafold - 14.07.1904, Blaðsíða 3

187
3. |>að segir ham ókost á skilvind
um, að kúlan sé etór. |>ær skilvindur
séu varasamar, eem snúast 10,000
snúninga ít mÍDÚtu eða meira. Hæfi-
legur 8núning3hraði 6é þá 5,000 til 9
þús. í mesta iagi. Spólan eigi ekki
að vera skrúfuð föst við kúluna; hætt
við að hún bogni þá eða skemmist,
þegar vélin er hreinsuð; það kosti dýra
viðgerð, 25—50 kr.
Ejómann, sem kemur úr skilvindunni,
á að láta standa hór um bil 12 stund
ir, þ. e. rjómann frá morgunmálinu
til kvelds, kveldrjómann næturlangt.
Bezt að geyma hann í leirkrukku.
En hafa má til þess vel hreina tunnu.
Vel má láta rjómann safnast fyrir 3—4
daga. En einum sólarhring áður en hann
er strokkaður á að hita hann upp í
18 stig C. og hræra vel í honum, og
er hann þá hæfilsga súr, þegar á að
fara að strokka. Smjörið verður bæði
drýgra og bragðbetra, ef rjóminn er
látinn aúrna. Gott smjör fæst að vísu
líka úr ósúrum rjóma, en það er mik-
ið viktartap. Lakaat verður amjörið
úr hálfsúrnm rjóma, og þar að auki
minna. Hitamælir alveg ómiaaandi
við smjörtilbúning. Annars verður alt
á reiki. Rjóminn á að vera á vetrura
16—18 stig C., þegar byrjað er að
strokka, og 12—15 stig á sumri. Hr.
P. getur sagt til fyrir fram, hve lang-
an tíma rjóminn er að fullstrokkast,
9, 12, 16, 19 mínútur. það mun fara
eftir þyktinni og snúningshraðanum.
Varast verður að strokka þangað til,
að smjörið fer í kekki. |>að á að vera
á stærð við laxhrogn, þegar hætt er.
Hleypt er ánum af strokknum um
tappa niður úr botninum og siðan helt
í strokkinn jafnmiklu af köldu vatni í
staðinn. Smjörinu er hnoðað innan
um það og BÍað frá, þegar búið er.
Hæfilegt salt í smjörið er 3^2—4°/0,
þ. e. 3V2—4 kvint í pundið. þrem til
fjórum stundum eftir að saltað er á
að hnoða smjörið aftur, svo að allur
8altpækill fari úr þvi, og láta það þá
undir eins niður í gott og hentugt tré-
ílát. Aldrei skyldi láta loft komast
að smjörinu til muna. þá er því hætt
við að þrána.
Strokk hafði hr. P. einnig til sýnis
með nýrri gerð, sem er kallaður Sekel-
strokkur. Hann virðist vera mjög
hentugur og þar eftir handhægur,
laufiétt að snúa honum.
Margur hefir sér á vörum málshátt-
inn: það er lakur kaupmaður sem last-
ar sína vöru, og vill láta alt, sem hr.
P. segir, vera vanalegt prangara-skrum,
sem ekkert sé að marka.
það tel eg sjálfsagt, að manninum
aé ant um að koma hér út aem flest-
um skilvindum frá verksmiðju sinni.
En ekki fæ eg mig til að vera að
leggja honum það til ámælis, eða gera
hann ómerkari mann fyrir það. því
skyldi fremur eiga að hallmæla honum
fyrir það en öðrum kaupmönnum, eða
oss bændum fyrir það, þótt vér viljum
selja sem mest af smjörinu okkar, eða
8auðum eða hrossum, ef vér höfum
það á boðstólum? Mér finst það allr-
ar virðingar vert, með hvílíkri alúð
hann kemur mönnum í skilning um
það verklega, meö því að láta skil-
vinduna vinua sjálfa fyrir augunum á
þeim og síðan strokkinn, hve stórkost-
lega yfirburði sú meðferð á mjólkinni
hefir, og eins hitt, hve vélog vandlega
hann kennir að hirða skilvinduna,
taka hana sundur og setja saman aft-
ur m. fl. Mér finst og alt bera með
sér, að hann tali af fullkominni ein-
lægni °g hreinskilni, og að alúðin og
áhuginn luti ekki síður aó þyí, að
sannfæra menn um, hve stórkostlegra
framfara og fjárgróða von oss sé af
góðri meðferð mjólkurinnar og réttri
smjörgerðaraðferð, heldur en hinu, að
koma út skilvindum sínum. það leyn-
ir sór og ekki, að hann er fjarri því
að vera ótíndur prangari, heldur er
hann mjög vel mentaður maður, hefir
farið víða um heim og kynt sér alt
sem lýtur að hans iðn. Hann kvað
vera bæði verkfræðingur og mjólkur-
meðferðar-ráðunautur í sínu landi.
Agricola.
Reiðhjólin. Þau eru orðin furðu-
algeng hér í hæ. Það fullyrða sumir, að
þau 8kifti hnndruðum. Ungir og gamlir,
karlar og konur fara hér á hjólum nú orð-
ið alveg eins og í stórborgum erlendis.
Pærra kvenfólk þó að tiltölu en þar ger-
ist, að svo komnu. Og færri rosknir meDn
sjálfsagt líka. Mest eru það unglingspilt-
ar. Einnig nokkrir smásveinar. Það eru
bæði lærðir menn og leikir, stúdent-
ar osr kandídatar, þar með einnig stöku
embæt.ismenu, og búðarmenn, iðnaðar-
menn 0. fl.
Hálf tylft kvenna er mælt að eigi sér
reiðhjól hér í bæ, og að dálitið fleiri kunni
þær á þau. Það eru alt ungar stúlkur,
heldri stúlkur, sem kallað er. Meira er
ekki um að vera þar. Þetta er mjög svo
nýlega tilkomið. Það er nú fyrst að verða
tízka hér, að kvenfólk fari á hjólum.
Yel væri það gert málsins vegna, að
hjólamenn og konur vendu sig af hinum
herfilegu dönsKuslettu-högumælum, er hér
tiðkast enn um þessa nýung, hjólaferð og
alt það sem þar að lýtur.
S u k k u 11 heita reiðhjólin hjá þeim, og
að s u k 1 a að fara á hjólum, og hjólamað-
ur suklari.
Pyr má nú vera óskapnaður.
Fyr má nú vera misþyrming á tungu
vorji.
Það er eins og orðhagur hjólamaður einn
hefir bent Isafold á, að enginn hlutur er
einfaldari og jafnframt sjálfsagðari en
hvernig þetta á að orða á islenzku alt
saman, og það á beztu íslenzku, alveg vafn-
ingalausri og tilgerðarlausri. Þar getur
ekki heitið að þurfi að halda á neinum
nýgerving.
Það er mikill kostur, því oft takast þeir
misjafnlega. —
Hér hafa tíðkaðar verið lengi tvær i-
þróttir, sem eru bæði mjög skyldar og
mjög likar hjólaferðum.
Það er skautaferð og skiðaferð.
traldurinn er þá allur sá, að hafa alt
hið sama orðalag um þessa nýju list og
hinar, þ. e. að sinu leyti.
Þá verður alveg eins vel viðeigandi og
sjálfsagt að segja að fara á hjólum
eins og að fara á skautum eða skiðum; h j ó 1 a-
m a ð u r eins sjálfsagður og skautamaður eða
skiðamaður; reiðhjól, eða h j ó 1 að eins, i
fleirtölu, eins vel við eigandi og skiði eða
skautar, sem er haft hvorttveggja eingöngu
i fleirtölu, þegar talað er um ferðalag með
þeim áhöldum.
Venja sig á að nafa orðið reiðhjól
eða h j ó 1 ekki i eintölu, heldar i f 1 e i r-
t ö 1 u jafnan, er talað er um það ferðatól,
alveg eins og um skiði og skauta. Hjólin
(reiðhjólin) eru og tvö, eins og skautar og
skiði eru tvö. Það má ekki og á ekki að
skifta sér af þvi, þó að algenga útlenda
heitið á reiðhjólunum sé eintölu-orð (Cycle).
Engin minsta nauðsyn að vera að apa
það eftir.
Hjólin min, segir þá hjólamaðurinn, en
ekki hjólið mitt, — alveg eins og skautamað-
urinn segir skautarnir minir og skíðamað-
urinn skiðin min, en ekki skautinn minn
eða skiðið mitt, nema hann eigi heint við
annan skautann eða annað skíðið.
Þegar hjólamenn og aðrir eru búnir að
venja sig á hin réttu heiti, sem hér befir
verið hent á, kunna þeir allir jafnilla við
að segja hjólhestur, (sem mar.ir gera nú
og er anðvitað skárra þó en sukkull), eins
og t. d. ef tekið væri upp á að segja skið-
ishestur fyrir skíði. Hins þarf ekki að
geta, að þá mundi enginn maður fást til
að taka sér í munn annað eins afskræmi
og sukkull, suklari og að sukla.
Mestur auðmaður í lieimi.
Það er Rússakeisari. Hann er langmest-
ur auðmaður i heimi.
Rockefeller, oliukongurinn svo nefndur i
New York, er ekki nema bjargálnamaður i
samanbur i við Niku.ás II.
Rann veit alls ekki aura sinna tal, Rússa-
keisari Og það veit enginn, að þeir full-
yrða, sem helzt geta nm borið.
Hanu gaf í vor úr s:álís sin vasa, sem kall-
að er, rúmar 400 milj. kr. í herkostnaðar-
sjóðinn, samskotasjóð til stuðnings eða létt-
Í8 hinum óskaplega tilkostnaði, er ófriður-
inn við Japan hefir í för meö sér.
Það er sjálfsagt sannmæii, að enginn
einn maður hefir nokkurn tima gefið ann-
að eins til nokkurs fyrirtækis, eða neitt
likt þvi. En þá var tilrætt um, að miklu
hefði þar verið af að taka, og eins hitt^
að ekai væri auðhlaupið að þvi að telja
það fram.
Um 40 milj. kr. er árskaup keisarans úr
rikissjóði eða af ríkiseignum. En það
segja menn að hrökkva muni hvergi nærri
fyiir kostnaði þeim, er hann verður að
hafa, og mundi hann komast í þrot, ef
hann væri ekki svo loðinn um lófana, sem
hann er sjálfur.
Það er reiðÍDnar ókjör, sem fara 1 il
risnu hjá höfðingja yfir heimsins fyrirferð-
armesta og að sumu leyti voldugasta ríki.
Skömmu áður en ófriðurinn hófst í vetur
við Japan, hélt keisarinn danzveizlu í
Vetrarhöllinni i Péturshorg, sem kostaði
rúmar 8 milj. kr.
Kirkjunni, ríkiskirkjunni rússnesku, gef-
ur keisarinn 10 milj. kr. á ári. En þar
i móti kemur þó nokkurt fé, er rennur í
sjóð keisara frá kirkjunni eða fyiir hennar
milligöngu.
Persakonungur einn á meira gimsteina-
safn en Rússakeisari.
Svo er sagt, að þegar Nikulás keisari
var krýndur, fyrir nokkrum árum, þá
hafi þeir kepst um það, lýðskylduoöfð-
ingjar hans 'veir hinir helztu, hvor meira
fengi i hann rutt af gjöfum. Það voru
þeir emirinn yfir Bocbara og kaninn i Kiva.
Þær gjafir er mælt að numið hati 10 milj.
kr. Eií auk þess barst honum þá að gjöf ó-
grynni fjár i kjörgripum og gersimum frá
öðrum höfðingjum og helzta stórmenni rík-
isins.
Enn er þess að geta, að dánargjafir hlotn-
ast Rússakeisara fleiri og meiri en nokkr-
um þjóðhöfðingja öðrum. En ekki er sið-
ur að þiggja þær nema svo sé, að enginn
sé gerður afskifta, sá cr nokkurt sanngirn-
istilkall á til arfs eftir þann, er dánargjöf
hefir ánafnað keisaranum. Það er rann-
sakað vandlega, og reynist svo vera, skipar
keisari að skila honum eða þeim arfinum
tafarlaust. Og þó að keisari þiggi féð, þá
ver hann því aldrei til hagsmuna sjálfum
sér, heldur ánafnar það einhverrigóðgjörða-
stofnun eða kirkjulegu nytsemdarfyrirtæki.
Þegar síðast gekk hallæri í Bessarabiu,
á sunnanverðu Rússlandi, gaf keisariþang-
að sem svarar 10 milj. kr. Sumir segja,
að ekki hafi það komið til skila nærri alt,
heldur lent í vasa emhættismanna þeirra,
er þar höfðu milligöngu. En ekki er það
hnnum að kenna, keisaranum. Oft gefur
hann öðrum en sínumþegnum. Hannlegg
ur til dæmis í sumskotasjóð handa Indum
i Asiu, þegar þar gengur hallæri, og eins
gaf hann drjúga fúlgu Blámönnum i eynni
Martinique, eftir eldgosið mikla þar i hitt
eð fyrra.
Það er haft eftir embættismanni við hirð
keisarans, er spurður var um það nýlega,
að árstekjur hans mundu vera alls og alls
heldur fyrir ofan en neðan 200 milj.
kr., að ótöldum ógrynnum gulls og
gers ma, er hann á geymd í kjallara-
hvelfingunum undir höllinni í Peter-
hoff, í kastalanum i Kronstadt og viðar.
Tekið er til þess, hve keisarinn eyði
litlu handa sjá fum sér, eða i sig og á,
sem kallað er. Hann er hófsmaður i mat
og drykk, og fötin, sem hann gengur i,
þegar hann þarf ekki að hafa neitt við,
eru ekk 100 kr. virði. Sama er að segja
um drotninguna. Engin kona i heimi á
meiri skartgripi eða dýrari, en hún her þá
örsjaldan, ekki nema þegar mest skal við
hafa.
Yeitt brauð Háls i Fnjóskadal hefir
ráðgjafinn veitt 7. júli sira Asmundi Oisla-
syni á Bergstöðum.
Með póstgufusk. Ceres fór 9. þ.
m. áleiðis til Khafnar Knud Zimsen verk-
fræðingur með konu sina veika, frú Bríet
Bjgrnhéðinsdóttir, ingenieur Petersen frá
Khöfn (annar vatnsveitumaðurinn) 0. fl.
Póstgufuskip Lanra, kapt. Aasberg,
koui i gærkveldi, frá Khöfn og Skotlandi
o. s. frv. Sex eða átta ferðamenn komu
með því, enskir og þýzkir, og 3 ísl. stú-
dentar frá Khófn: Geir Zoéga, Guðm.
Jóhanusson og Guðm. Lúter Hanuesson.
Ennfremur frá Vestmanneyjum héraðsl.
Þorsteinn Jónsson.
Yest nuiiiney.juin 1. júlí. Mestur var
hiti i m. imán. 27. 12,9°, minstur aðfara-
nótt • -7-1"; urkoma 148 millim.;en i júní-
mán. mestur hiti þann 16: 16,2°/, minstur
aðfaranótt 28.: 4,2°. Maimánuður var all-
ur fremú kaldur, stöðugar austanáttir og
mjög mikil úrkoma alian siðari hluta mán-
aðarins, somuleiðis voru austa.iáttir mjög
tiðar og þerrilaust allan fyrri hluta júní-
mán.
Vorvertídin var mii.lu aflamiuni en
undanfarnar vertíðir. Síld fekst litið af,
og margir urðu varhluta af henni. Allur
fjö dinn hafði því mjög rýran vorafla.
Fáeinir formenn fengu frá 4—500 að öllu
samtöldu. Langa er hér því þetta ár tals-
vert minni en fyrirfarandi ár.
Verðlag á fiski er hér þannignú: þorsk-
ur nr. 1 60 kr., en 40 nr. 2 og langa 50,
smáfiskur 45, ýsa 40.
Viðarfarmurinn af hinu strandaða skipi
Christiau varð með góðu ve ð sakir sam-
taka; skrokkurinn sjálfur, sem var i flökum,
mun alls og alls hafa komist milli 70 og 80
kr., stærsta flakið á 29 kr.
Veikindi hafa hér talsverð gengið alt
til þessa, einkum ljngnabólga. Af henni
veiktust 8 í umliði.um mánuði; þar af hefir
einn dáið, Jón Þorsteinsson, fyr hóndi á
Hvoli í Mýrdal, 53 ára.
Slysið inlkla með Norge.
Laura flutti þá frótt í gærkveldi, að
að 4. bátnum frá Norge bjargaði 6. þ.
mán., fyrra miðvikudag, norskt kaup-
skip, Olga Pauline (kapt. Danielsen) frá
Stafangri, sem var á ferð frá Dysart
til Seyðisfjarðar, líklega með kolafarm.
Það var einhversstaðar milli Skotlands
og Færeyja og fór Olga með skipshöfn-
ina til Þórshafnar. Það var 19 manns
alls. Þá hafa bjargast alls 147, en
druknað 618.
Skipafregn. Gufuskip Isafold (Jensen)
kom sunnud.kveld 10. þ. mán. frá Skotlandi
og hafði komið við i Vík og Vestmanneyj-
um. Hún kom með kolafarm og steinoliu
til J. P. T. Bryde.
Þú kom i fyrrakveld gufuskip Carlotta
(371, Odland) fra Trooa með kol 0. fl. til
verzl. Edinborg.
Af ófriðinum
Til laugardags ná fréttirnar með
Laura í gærkveldi.
Japanar mistu 1 brynsnekkju fyrra
þriðjudag í flóanum við Dalny. Hún
rakst á rússneskt tundurdufl og sökk.
Annað ekki sannfrézt sögulegt vikuna
sem leið.
Rússnesk lausafrótt, að flotadeildin
frá Vladivostock hafi sökt 1 bryndreka
fyrir Japönum og 2 tuudurbátum hjá
Gensan.
b eraftið öen Seóste.
H’Steenseir
JXargaríne