Ísafold - 03.08.1904, Blaðsíða 1

Ttenrar út ýmist einu sinni eða
tvisv. i viku. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
1 */, doll.; borgist fyrir miðjan
’úli (erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnndin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
AfgreiÖslustofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXXI. árg.
Reykjavík miðvikudaginn 3. ágúst 1904
51. blað.
JtuáfadiJiaApiAMv
I. 0. 0. F. 86859
Augnlœkning ókeypis 1. oir 3. þrd. á
hverjnm rnán. kl. 11—1 i spltalanum.
Forngripasafn opið mánud., mvd. og
ld. H —12.
Hlutabankinn opinn k). 10—l! og
•«7*-77 2.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
in á hverjum degi kl. 8 árd. til kl. lOsiðd.
Almennir fundir á hverjn föstudags- og
^innnudagskveldi kl. 87s siðd.
Landakotskirkja. Guðsþjónusta kl. 9
og kl. 0 á hverjum helgum degi.
Landakotsspítali opinn fyrir sjúkravitj-
•endur kl. 107*—12 og 4—6.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
4tl 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Bankastjóri við kl. 11—2.
Landsbókasafn opið hvern virkan dag
«. 12-3 og kl. 6—8.
Landsskjalasafnið opið á þrd., fimtud.
ag ld. kl 12—1.
Náttúrugripasafn, i Vesturgötu 10, opið
á sd. kl. 2—3.
Tannlœkning ókeypis i Pósthússtræti 14b
1. og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
fjóðhátíð Reykjavikur.
Veður mj'ög blítt hér í gær, höfuð-
skilyrðið fyrir, að vel takist þjóðhátíð-
arhaldið. Bigning engin, og eólskin
með köflum.
Tilhögun venjuleg. Fyrst kappreið-
ar á Melunum og því næst hjólaferð.
Skrúðganga um bæinn með hljóðfæra-
elætti og upp á Landakotstún, um
hádegisbil. f>ar laglegt hlið inn um
að ganga, blómum prýtt og veifum.
Eæðupallur á miðjum velli, þar ssm
hæst var, skrýddur blómsveigum og
merkisblæjum, með tjaldhimni yfir
framanvert. Mikið af tjöldum um
túnið víðsvegar. Og óspart um margs
konar veifur og merki alt umhverfis.
Danspallur stór og mikill á einum
stað. Glímuvöllur í landnorðurhorni
túnsins afgirtur, vel rúmgóður. f>ar var
mikill sægur áhorfenda umhverfis sfð-
ari bluta dags, meðan glímurnar stóðu,
og auk þess krökt af ungviði upp um
reiða Stýrimannaskólans þar rétt hjá.
Formaður þjóðhátíðarnefndarinnar,
Kristján þorgrímsson kaupmaður og
bæjarfulltrúi, setti þjóðhátíðina með
nokkrum orðum. Sungið á eftir Ó
guð vors lands, af fjölmennum söng-
flokk, er Brynjólfur f>orláksson stýrði.
f>ar næst mælti Indriði Einarsson
revisor fyrir minni konungs. f>á var
leikið á lúðra: Kong Christian o. s.
frv.
f>á mælti Björn Jónsson ritstjóri
fyrir minni íslands, en söngflokkurinn
flutti á eftir kvæðið fyrra, sem hér er
prentað síðar, eftir Guðm. Guðmunds-
son.
Eftir það var miðdagsverðarhlé.
Kl. 4 var tekið til aftur.
f>á mælti héraðsl. Guðm. Björnsson
fyrir minni Beykjavíkur, en Böngflokk-
urinn hafði yfir hitt kvæðið eftir Guðm.
Guðmundsson.
Loks talaði Guðm. Finnbogason
cand. mag. fyrir minni íslendinga er-
lendis.
Eftir það söngur og lúðraþytur öðru
hvoru, og dansað og leikið sér fram á
nótt.
Búðir allar og vinnustofur lokaðar.
Að eins annar af áfengisveitinga-
mönnum bæjarins hafði veitingatjald á
hátíðarsvæðinu, eftir leyfi lögreglustjóra.
En þess gætti lítið innan um hins
vegar veitingar, í mörgum tjöldum, og
bar ekkert á drykkjuskap.
Fjölmenni með mesta móti. Að-
komnir utanbæjarmenn þó ífærralagi,
einkum úr næstu sveitum. Nokkur
strjálingur lengra að.
Þjóðhátíðarkvæöin.
ÍSLAND.
Lag: Hvað er svo glatt.
Þitt nafn i söng og sögn’ um eilífð bljómar
og sendir heiðljós yfir Norðurlönd.
Þin frægðarstjarna fagurskærast ljómar,
þó fátæk 8*’rt og víða ber þin strönd.
En hýr í dölum þinum veit ég viða
að vaka blóm við þýðan lækjarnið.
Og ljúflingarnir langspil upp til hlíða
i logni knýja’ og sumarnætur frið.
Eg trúi þvi, að lindir gulls og gæða,
sem geymir þú, nú opnast muni skjótt.
Eg trúi þvi, að sárin sem þig blæða
og sveið þig i, þau grói máske fljótt.
Eg trúi’ og veit, að framsókn, dáð og frelsi
til frama og sigurs niðja þina ber.
Eg trúi’ og veit, að sérhvert haft og helsi
mun höggvið verða karlmannlega’ af þér.
Sjá, friðarbogann blika’ i miðjum hlíðum
og bjartur annar hátt of fjöllum skin!
Vér gleymum því, í ströngu þótt vér stríðum,
ef strauma frelsis leiðum vér til þín.
Vort föðurland, um eilifð auðna’ og gengi
þig örttram vefji, foldin hjartakærst!
Vér hrópum glaðir: ísland lifi lengi
og ljómi stjarna þess sem allra skcerst!
Guðm. Guðmundsson.
REYKJAVÍK.
Lag: Þú bláfjallageimur
I dag koma börnin þin, drotning vors lands,
sem dáðríka von i brjóstmiL ala,
úr bláliljum, rósum þau knýta þér kranz
| : og kveða !jóð um þig á grænum bala : |
Og dísir frá Ingólfstíð birtast og blítt
þér brosa nú við svo undur-glaðar.
Þær dansandi syngja: »sjá, alt er orðið nýtt,
og alt af hækkar sæmd vors höfuðstaðar!
Vér munum þau, holtin þin, hrjóstrug og ber,
og hreysin, sem áður fyrr hér stóðu;
á ljósgrænu túnin nú bjarma sinn ber
hin bjarta sól og húsin nýju góðu«.
Svo tökum vér undir og óskum þéss heitt,
að aldrei þér verði neitt að grandi,
en framför þin geti til farsældar leitt
og frelsi’ og manndáð eflt i voru landi.
Ef sundrungin fær ekki’ að festa á þér hramm
og fósturbörn þin í sundur skilja,
þá veit eg þú brýtur þér brautina fram
með brandi hertum, trú og ást og vilja.
Þín kóróna gnæfi við gullfjölluð ský
og geislana yfir landið breiði,
og menningarstraumarnir æðum þér i
með afli sterku þrótt í börn þin leiði!
Guðm. Guðmundsson.
Heiðurssamsæti
héldu Bangæingar 11. f. mán. frá
farandi sýslumanni sínum, M a g n ú s i
Torfasyni, »í virðingar- og þakk-
lætisskyni fyrir veru hans og fram-
komu«, um 30 manns; mundu hafa
fleiri verið miklu, ef ekki hefðu bænd-
ur verið vant við látnir yfirleitt, með
því að lestir stóðu sem hæst yfir.
Kvæði var honum flutt eftir Bjarna
Jónsson cand. mag. og ritstjóra frá
Vogi, og margar ræður, en hann þakk
aði fyrir fögrum og hlýjum orðum.
það kom fram í ræðunum, að hr. M.
T. hefir reynst sýslubúum röggsamt
yfirvald og nýtur og dugandi framfara-
maður, ekki sfzt í landbúnaði; bjó og
sjálfur fyrirmyndarbúi í Árbæ. Vin-
sældir hans og traust sýslubúa höfðu
farið vaxandi ár frá ári.
Bindindisfyrirlestur
sira N. Dalhoffs.
f>að var fyrirtaks-hugvekja, svo sem
við mátti búast. f>ar fór saman á-
heyrilegt orðfæri og skörulegt, skipu-
Ieg meðferð málsins, röksnild og hóg-
værð. Allmargir áheyrendur að vísu,
en hefðu átt að vera miklu fleiri.
f>etta var laugardagskveld (30. f. m.)
og fjöldi bæjarmanna farinn á stað í
sunnudagshelgarskemtiferðalag. Fyrir-
lesturinn auk þess heldur laklega aug-
lýstur.
Bæðum. kvaðst vera hingað kominn
öllu fremur til að fræðast en að fræða.
Vér íslendingar værum miklu lengra
komnir í bindindismálinu en Danir.
Hann vonaði þó, að eitthvað kynni
að mega græða á því sem hann hefði
fram að bera, með því að það stydd-
ist við býsna-langa reynslu og víðtæka.
Mintist á hina miklu milliþinganefnd
í Danmörku, úr báðum þingdeildum,
sem hann er faðir að og nú situr í
á rökstólum og er ætlað að koma fram
með tillögur um, hvað gera skal til
að hnekkja hinu mikla áfengisböli
þar í laudi, sem miklu meiri brögð
mundu vera að en hér hefði nokk-
urn tíma verið. Hann kvaðst hafa
grætt rnikið á því, að vera á nokkr-
um alheimsfundum, þar sem færustu
menn úröllum heims áttum hefðu bor-
ið saman ráð sín um baráttuna gegn
áfengisófögnuðinum og lýst áreiðanlega
vísindalegum árangri af rannsóknum
um sannarlegt eðli áfengisins og áhrif
þess á líkama mannsins. f>ar
hefði verið á síðasta fundinum, í Brim-
um, saman komnir meira en 1000
manna, bæði héðan úr álfu og Vest-
urheimi.
Fyrir nær 30 árum kvaðst hann hafa
verið prestur við vitfirringaspítalann hjá
Hróarskeldu (Bistrup), þar sem eru
að staðaldri á annað þúsund sjúkl-
ingar, sambæjarmenn hans frá Khöfn,
og hefði farið hryllingur um sig þá,
er hann heyrði lækna þar fullyrða,
að 4. hver maður meðal allra þeirra
aumingja ætti það voða mótlæti, vit-
firringuna, upp á áfengið. f>að hefði
orðið til þess, að hann hefði farið að
kynna sér málið rækilega og hefjast
handa í móti þessum ófögnuði.
Sem dæmi þess, hve heimskan og
misskilningurinn á áfengismálinu hefði
verið gífurlegur fyrrum, gat hann um
enskt lífsábyrgðarfélag á öldinni sem
leið, er hefði afsagt að vátryggja
bindindismenn vegna þess, að þeir
menn hlytu að missa heilsu og verða
skammlífari en aðrir, er höfnuðu »lífs-
ins vatni« og n9yttu aldrei nokkurs á-
fengs drykkjar. En það varð til þess,
að tekið var til að stofna sérstaklega
lífsábyrgðarsjóði fyrir bindindismenn,
og varð 8i\ reyndin á með tímanum,
að nú vátryggja yms lífsábyrgðarfélög
bindindismenn með betri kjörum en
aðra, með þvf að sæmilega fullkomn-
ar landshagsskýrslur um það atriði
segja bindindismenn verða yfirleitt
8—10 árum langlífari en aðra.
f>að er með öðrum orðum, að þar
sem haldið hefði verið áður, að bind-
indi stytti lífið, væri nú full reynsla
fyrir því, og hún býsnalöng, að það
lengdilífið til muna.
Annað fullsannað atriði um áhrif á-
fengis væri það, að það væri ekki
styrkjandi, heldur deyfandi, drægi úr
mætti manns, líkamlegum og andleg-
um. f>etta hefði sannað verið með
beinum tilraunum. Ekki þyrfti nema
J/2 staup til þess, að það kæmi í ljós.
Andmælendur Matti Helenius hins
finska, er skrásetti fyrir 2 árum vís-
indalegt rit um áfengi og varð doktor
fyrir við Khafnarháskóla, hefðu kann-
ast við það þá afdráttarlaust, að á-
fengi gerði það tvent, þótt neytt væri
í hófi, sem svo er kallað: 1, að draga úr
mætti manns; 2, að stytta lífið.
Frá kristilegu sjónarmiði væri það
náungans kærleiki, sem knýja ætti
menn til bindindis. Hófsmaðurinn á
að neyta sér um það vegna bróður
síns, sem kann sér ekki hóf. Ekki
til neins að segja við hann: m i g
sakar ekki, þótt eg hafi áfengi um
hönd, og því gerieg það; en þ ú mátt
það ekki, af því að þú þolir það ekki;
heldur hrifi það eitt við hann að
segja: ger þú það mér til sam-
lætis, að hætta að neyta áfengis;
við skulu hætta því báðir. En allir
menn eru bræður vorir, og því nær
skyldan til þeirra allra. f>ess vegna
sagði Páll postuli: ef eg með nautninni
hneyksla bróður minn, skal eg aldrei
að eilífu kjöt eta.
Euginn vafi væri á því, að þjóðfé-
laginu væri bæði skylt og heimilt að
skerast í leik og banna alla áfengis-
nautn, er því stæði svo mikið ilt af
henni. Hvernig gæti það meðal ann-
ars gert sér að góðu, að kosta stórfé
til uppeldiS og mentunar hinnar upp-
vaxandi kynslóðar, í því trausti, að
hún endurgyldi þann kostnað ásamt
vöxtum með nytsamlegri iðju, en láta
þó viðgangast, að hún gerði sig ófæra
til þess þegar í upphafi vertíðar?
Vér erum frjálsir, fullveðja menn,
færir um að gæta vor sjálfir og viljum
ekki láta vera að leggja á oss neitt
lagahaft; það á að eins við börn og
ófullveðja unglinga í hæstalagi.—f>essu
algenga, borginmannlega svari þeirra,
er ekki mætti heyra nefnd neiii af-
skifti af löggjafarvaldsins hálfu af á-
fengisnautninni, vildi ræðum. svara
með þeirri spurningu, hvers vegna
þeim hinum sömu þætti þó sjálfsagt
að hafa rið meðfram brúm, er lagðar
væri yfirhættuleg vatnsföll? f>ví segðu
þeir ekki þá: vér erum fullveðja
menn og færir um að gæta vor sjálf-
ir við því að detta í ána, þó að ekk-
ert rið sé við brúna?
Leiðin til að fá áfengisnautninni út-