Ísafold - 06.05.1905, Blaðsíða 2

98
Þingmálafundir.
Hermann Jónasson Hánvetninga-
þingmaður og útvalinn spítalaráðsmað-
ur stefndi kjósendum sínum elskuleg-
um til fundar við sig nýlega að Blöndu-
ósi, 28. f. mán., með því að hann var
á förum norðan að til þess að taka
við »embættinu« nýja. Fásóttur var
fundurinn heldur, eitthvað 20 manns;
fleiri hefir ekki Iangað til að kveðja
hann.
Hitt var þó meira, hve litla ánægju
þingmaðurinn sótti á þennan fund.
Tvö mál að eins voru þar rædd og
um þau ályktað, undirskriftarmálið og
ritsímamálið, — fleirum var ekki tími til
að sinna, heldur var frestað til annars
fundar, snemma í júníménuði,— og hafði
þingmaðurinn 1 (eitt) atkvæði með BÓr
í öðru þeirra, en ekkert í hinu.
Enda er svo sagt af fundinum, að hanc
hafi verið mjög reiður og æstur.
Svolátandi fundarályktun var sam-
þykt í undirskriftarmálinu,
með 20 atkv. samhljóða:
Fundurinn lýsir yfir því áliti sínu,
að með undirskrift forsætisráðherrans
danska undir skipunarhréf íslandsráð-
herrans í fyrra vetur hafi verið framin
l'ögleysa og þjóðréttindum vorum traðk-
að og skorar á þingið að ráða bót á
þessum misfellum framvegis.
En í ritsímamálinu var sam-
þykt það sem hér segir með 18 atkv.
gegn 1:
Fundurinn lýsir megnustu óánœgju
sínni yfir því, hafi ráðherrann gert samn-
ing við Ritsímafélagið danska (stóra
norræna) um ritsímalagningu hingað
að alþingi fornspurðu, og skorar á
þingið að vera einkar-varkárt t því máli
og samþykkja ekkert t því, er sé kröft-
um þjóðarinnar ofvaxið. Einnig, ef
samningur þessi er gjörður, að alþingi
þá láti vandlega rannsaka, hvort ráð-
lierrann hefir haft heimild til að gera
slíkan samning.
Norður-þingeyingar voru enn fyrri á
ferð með þingmálafund en Húnvetn-
ingar. f>eir höfðu hann 20. marz á
Skinnastöðum í Oxarfirði, eftir fundar
boði þingmannsins, Arna prófasts Jóns-
sonar á Skútustöðum og að bonum
viðstöddum.
Hann ætlaði að láta fundarmenn
lýsa þar velþóknun sinni á hinni n ý j u
stjórn, en það tókst ekki; tillögur
þingmannsins þar að lútandi voru
f e 1 d a r. »þótti surnum það lítil trygg-
ing fyrír sjálfstjórn landsins í framtíð-
inni, þótt íslandsráðgjafinn fengi nýtt
skipunarbréf í þetta sinn, og kváðu fulla
ástæðu tii þess, að þjóðin stæði á verði
gagnvart ágangi útlends stjórnarvalds,
og nauðsynlegt að hafa vakandi auga
á aðgerðum stjórnar vorrar í landsins
þarfir, bæði innanlands og ekki síður
í viðskiftum við útlenda valdið« (Ing.).
Afaróánægður var fundurinn með
stvrkveiting síðasta þings til S a m-
e i n a ð a gufuskipa-félagsins og ýmsa
frammistöðu þess félags, og skoraði
fundurinn á þíng og stjórn að sjá þeim
málum betur borgið framvegis.
Skorað var á alþingi að hafna með
öllu tillögum í þá átt, að Iögleiða þ e g n-
skylduvinnu á Islandi.
Loks vildi fundurinn iáta leggja
landsímann fyrirhugaða sem allra-
mest í bygð, ef til kæmi, sérstaklega
fyrst til Vopnafjarðar, um Strandir,
yfir Öxarfjarðarheiði, um Jökulsárbrú,
yfir Beykjaheiði o. s. frv.
Sæmilegar horfur eru á því eftir
þessu, að lítt rætist þær lítilsvirðingar-
hrakspár í þjóðarínnar garð, að ekki
mundi bún hafa mannrænu í sór til
að andæfa undirskriftarhneykslinu nó
ritsíma okinu og -okrinu danska m. m.
Bæjarstjórn Reykjayíkur ræddi á fundi
sínum í fyrra dag frumvarptil laga u>n bíi'jar-
gjöld Reykjavíkur, en frestaði úrslitum til
næsta fundar.
Samþykt var, að hið nýja bankahús fyigi
götubrún Austurstrætis að stefnunm til, en
standi það frá henni, að nægt veiði lúin
fyrir anddyri og tröppur.
Samþykt var að taka 1900 kr. lán til að
gera við Aðalstræti og 3200 kr. láu til
aðgerðar á Hafnarstræti nú á þessu ári.
En Þingholtsstræti slept i þetta sinn. Að-
gerð á þvi hafði veganefnd áætlað að
kosta mundi 5000 kr.
Eigendur lúða við Þingholtsstræti höfðu
flestir gengið að þvi, að láta af hendi
lóðir sínar fyrir það verð, sem samþykt
var á síðasta fundi, nema Jón Þórðarson:
hans lóðarræmu skyldu óvilhallir menn
meta. En hyrjað skyldi á verkinu: að
iaga götuna.
Samþykt var, að heia skyldi Hverfisgata
alla leið frá Læknum og inn að Laugavegi.
Synjað var Jóni Guðmundssyni um erfða-
festuland á Melnnum sunnan og austan við
Sauðageiði.
Forkaupsrétt afsalaði bæjarstjórn sér að
Sandvikurtúni, er ekkja W. 0. Breiðfjörðs
kaupm. selur fyrir 10,000 kr., og að Björns
bletti Sveinssonar austa»vert við sama tún,
er hún seiur fyrir 1000 kr.
Ennfremur afsalaði bæjarstjórn sér for-
kaupsrétti að Norðurmýrarbletti nr. 2, sem
Jes Zimsen konsúll og aðrir eigendur selja
fyrir 15,000 kr.
Og loks að erfðafestulandinu Norðurmýr-
arbletti nr. 11, er eigandinn Sveinn Sveins-
son selur fyrir 1825 kr. aukýmislegra ann-
ara kvaða.
Sjálf vildi bæjarstjórn þar á móti kaupa
erfðafestuland Einars Finnssonar á Melun-
um fyrir 300 kr.
Kr. Þorgríms8yni kaupmanni leigð Ör-
firisey eitt ár fyrir 275 kr.
Tilboði frá Bergsteini Björnssyhi á Akur-
eyri um að raflýsa kaupstaðinn var vísað
til nefndar þeirrar, er það mál hefir til
meðferðar.
Hafnarnefndin tilkynti, að til hennar hefði
komið tilboð um breikkun Bæjarbryggjunn-
ar fyrir 15,200 kr. Hafnarnefnd skýrir frá
á næsta fundi tillögum sinum út af því.
Samþykt var, að kennendur við Barna-
skólann fengi laun fyrir próf við skólann,
þó að ekkert yrði af því vegna mislinga-
hættunnar.
Þeim Geir Zoega kaupmanni og Th.
Thorsteinsson konsúl leyft að nota næsta
ár eins og hingað til tiltekið svæði af
Örfirisey til lýsisbræðslu.
Samþykt var brunabótavirðing á þessum
húseignum: Sigurðar Thoroddsen við Fri-
kirkjuveg 14,067 kr.; Þorvalds Eyólfs-
sonar við Njálsgötu 6142; Yilhjálms Ing-
varssonar við Suðurgötu 5149; VLfúsar
Jósefssonar við Bergstaðastræti 4140; fé-
lagsins Steinars við Nýlendugötu 3,600;
Sigurjóns Grimssonar við Njálsgötu 2981;
Hjörleifs Guðmundssonar við Njálsgötu
2732 kr.
Reknetaveiði
stunda 2 þilskip héðan um þessar
mundir, annað hið sama og í fyrra,
seglskútan Á g ú s t frá Engey, sem
félagið D r a u p n i r (kaupm. Thor
Jensen o. fl.) keypti þá og hélt út með
góðum árangri að afla, en akaðaðist á
slæmri sölu hans erlandis; en hitt nýtt
gufuskip eða nýkeypt frá Norvegi í
vetur og heitir L e s 1 i e (56 smál.
netto), eign þeirra Thor Jensens og
Aug. Plygenrings kaupmanna að helm-
ing, en hinn helmÍDginn eiga 3 sjó-
menn, er einn þeirra, Ásgrímur Ein-
arssoD, er formaður — hinir heita
Hans öigurbjarnarson og Hannes
Ólafsson; vélstjóri á skipinu hinn æðri
er og íslendingur, er verið hefir 19 ár
í förum, og veiðiformaður Jón Berg-
sveinsson stýrimaður. f>etta skip lagði
út fyrir rúmri viku og kom aftur í
fyrra dag með um 60 tunnur af síld,
er það hafði aflað mestalt á einni
nóttu, undan Jökli. |>að ætlar þó ekki
að vera lengur við þá veiði en til loka,
en veiða síðan á lóð, á opna báta (4
norskar dóríur).
Hitt skipið, Agúst, hefir ekki komið
inn síðan það lagði út fyrir mánuði.
Nú er í því motor með 8 hesta afli,
til léttis fyrir það að komast inn og
út af höfninni.
Mislingasóttin.
Ekki hafa fleiri sýkst hér í bænum,
svo kunnugt só, en þessir 2 unglÍDgs-
piltar, sem getið var um daginn.
Lacdsstjórnin (landritari) hefir snú-
ist röggsamlega við þeim háska, sem
stendur af mislingakveikju þessari í
landsins langmesta fjölbýli, og skipar
svo fyrir, í fyrra dag, sem hér segir,
með ráði héraðslæknis (og landlæknis):
1. Ollum barnaskólum og unglinga-
skólum, stórum og smáum er lokað.
2. Messur, almennir mannfundir og
hvers konar fjölmennar samkomur eru
bannaðar.
3. Það er skylda hvers húsráðanda
að leita læknis tafarlaust, ef minstu
líkur eru til þess, að mislingar séu
komnir á heimilið.
4. Það er skylda lækna i bænum
að gera héraðslækni tafarlaust viðvart,
ef þeir verða varir við sóttina.
5. Það er skylda þeirra, er mislinga-
sótt kunna að fá, og þeirra, er að þeim
standa, að haga sér eftir sóttvarnar-
fyrirmælum héraðslæknis, og hlíta
þeim ráðstöfunum, sem hann gjörir.
Reykjavík og Seltjarnarnes að Foss-
vogi og Elliðaám skal afkvía á þann
hátt, er hér segir:
1. Öllum er frjálst að fara inn á
hið afkvíaða svæði, en út fyrir það
má enginn fara, nema hann hafi skrif-
legt leyfi héraðslæknis, eða þess manns,
er settur verður ti! þess að gefa út
mislingaskírteini.
2. Slíkt skírteini verður veitt hverj-
um þeim, sem ekki hefir mislinga-
sótt, og færir sönnur á, eða fullar
líkur fyrir þvi, að hann hafi haft
mislinga.
3. Við Elliðaár og í Fossvogi eru
settir verðir, og er þeim fyrirskipað
að hleypa engum út af hinu sóttkví-
aða svæði, sem ekki hefir mislinga-
skirteini.
4. Það er bannað að fivtja nokkurn
mann sjóveg af hinu afkvíaða svæði
í önnur bygðarlög, nema þá eina, sem
sýnt geta mislingaskírteini.
5. Það skal ítrekað, að mislinga-
skírteini er því að eins gilt, að það
sé útgefið af héraðslækni eða þeim
manni, er honum verður settur til
aðstoðar.
Brot gegn þessum fyrirskipunum
varða sektum eða fangelsi samkv. 14.
gr. laga 31. jan. 1896, eða betrunar-
húsvinnu samkv. 293. gr. hinna al-
mennu hegningarlaga 23. júní 1869.
Gera má ráð fyrir og treysta því,
að þorri bæjarmanna hér beri fult skyn
á, hve mikið liggur við, að vel takist
sóttvarnir þessar, og a ð þeir leggi sig
fram um að brýna það fyrir hinum,
sem miður skyDja, og hafa á þeim
góðar gætur. Sú siðleysis-ósvinna, að
þykja fremd í að fara í kringum lög
og lögmætar stjórnarráðstafanir, ætti
að vera liorfin alveg úr sögunni. Og
þótt svo væri ekki, er hér viö svo
áþreifanlegan háska að tefla, að eng-
um á að geta haldist aunað uppi en
að haga sér svo, að enginn háski standi
af, haldist það uppi fyrir samróma
almenningsáliti allra mætra menna.
Að óhlýðnast lögboðnum varúðarregl-
um eða sýna af sér aðra þrjózku eða van-
geymslu, getur verið sama sem bano,-
tilræði við svo óg svo marga menn,
einkum ungbörn og óvita.
Og hver getur þolað það á samvizku
sinni?
f>að ber beztu læknum saman um,
að hvert heimili um sig geti varist
veikinni, jafnvel hér í bænum, ef nóg
stund er á það lögð.
Aðalráðið er, að láta ekki aðra en
fulltíða fólk, 23 ára eða eldra, annast
alt samneyti utan heimilis, verði því
með nokkuru móti við komið, og hleypa
ekki heldur yngra fólki inn til sín.
Halda með öðrum orðum börnum og
unglingum mni, en lofa þeim þó út
til að viðra sig með fullorðnum,
sem líta eftir, að þau hafi ekki sam-
blendi við neinn utanhúss á mislinga-
aldri.
Veikin er hættulegust, segja læknar,
ungbörnum inoan þriggja ára, börnum
með beinkröm, og þeim, sem hafa
berklaveiki eða eru í berklaveikishættu.
Ekki er óhugsandi, að veikin geri
lítið fyrir sér hér, úr því að hún fer
svona hægt á stað og með því að
búist var svo skjótt til varnar gegn
henni. En því skyldi enginn maður
treysta og slá sízt slöku við neitt það,
er henDÍ má verða til hnekkis.
Holtakláðinn. Grein nm hann, eða fjár-
kláðann í Rangárvallasýsln, i 13. tbl. ísa-
foldar þ. á. eftir ísfirzka yfirvaldið,
sem nú er, en áður var valdsmaður Rang-
æinga, hr. Magnús Torfason finst mér í meira-
lagi svæsin. Hún er út af því, að þess
hafði verið getið i ísafold í vetur, að
kláði hefði fundist i Holtunum i fyrra.
Hann veitist þar einknm að Runólfi hrepp-
stjóra á Rauðalæk og lýsir það »tilhæfu-
laus, vísvitandi ósannindi« af honum, að
segja að kláði hafi verið í Árbæ.
Þetta kemur mér auðvitað ekki beinlín-
is við, þvi Runólfur hefir aldrei sagt mér
nokkuð um kláða, og er eg þvi algjörlega
laus við þ a ð mál.
En mér kemur aftur dálítið við kláða-
sagan frá Árbæ í vetur, sem hann segist
»hafa ást.æðu til að ætla jafn-tilhæfulausa«..
Mér kernur hún við að því leyti, að eg,
sem aðstoðarmaður hr. 0. Myklestads,.
kendi böðun í Holtunum, þó eg væri ekki
svo lánssamur að geta kent hana í Árbæ.
Það var eins i þeim hreppi og annars-
staðar, að það var kent einungis á einum
bæ, 0g er það þvi rétt, að eg var ekki við
böðun í Árbæ. En þegar eg kom ofan úr
Landmannahreppi, hitti eg baðarann, sem
baðaði þar, Gunnar Runólfsson, og sagði
hann mér, að hann hefði fundið þar 3
kindur með útbrotum. Eftir þvi, sem
hann lýsti þeim, taldi eg engan efa á, að
það væri fjárkláðinn. Eg þykist orðinn
svo vanur við að fjalla um kláða, að eg
geti nokkurn veginn sagt um, eftir nákæmri
lýsingu, hvort það er kláði eða ekki. Eg
hefi því fult eins mikla »ástæðu til að
ætla«, að það hafi verið kláði á »sýslu-
mannssetrinu«, eftir lýsingu þeirri sem eg
fekk, eins og sýslumaðurinn vestur á ísa-
firði að segja það »tilhæfulaust«. Eg veit
0g ekki til, að kláðamaur fari eftir mann-
virðingum, heldur komi jafnt á heimili sýslu-
mannsins eins og kotungsins, e f skilyrðin
eru fyrir hendi, og þau geta verið á
báðum stöðunum jafnt.
Þá kemur yfirvaldið með dylgjur um,
»að það hafi komið sér vel að finna kláða,
til þess að bæla niður alla mótstöðu gegn
böðunum«. Með þessu gefur hann i skyn,
að við, sem kendum þar böðun, höfum
logið upp kláðasögum, til að hræða þá,
sem þverskölluðust.
Eg ætla þá að leyfa mér að taka hans
eigin orð mér í munn og lýsa þessi um-
mæli hans tilhæfulaus ósann-
i n d i.
Eg hefi sérstaklega ástæðu til að taka
þessar dylgjur hans til min, vegna þess, að
í þeim þremur hreppum, sem eg kendi i,
i Rangárvallasýslu, var verulegur kláði,
sem eg gaf yfirmanni minum skýrslu um.
Aðrir, sem kendu þar í sýslunni, veit eg
eigi til að hafi fundið þar kláða.
Það er annars undarlegt, hvað þessum
Rangárvallasýslumönnum, þeim sem þaðau
fór i fyrra og þeim sem er þar nú, gengur
illa að trúa þvi, að kláði hafi verið í
þeirri sýslu, enda er það hin eina sýsla á
landinu, sem sýnt hefir Myklestad nokkra
mótstöðu, eða reynt að taka fram fyrir
hendur hans, þegar baða átti.
En nú er þó loks fengin vissa fyrir
því, að þar þurfti að baða ekki siður en
annarsstaðar, þar sem fnndist hefir lifandi
kláðamaur i sýslunni og allar llkur til
að þaðan hafi fluzt kláði til Yestmanneyja.
Rifkelsstöðum, 25. apr. 1905.
Hallgr. Hallgrímsson.