Ísafold - 03.01.1906, Blaðsíða 2

2
ÍS AFOLD
Kosuiiigaraðferðin nýja.
Kosið verður í dag í fyrsta akifti í
bæjarstjórn hér eftir alveg nýjum regl-
um, samkvæmt lögum 10. nóv. 1903,
með leynilegum hlutfallskosningum.
Keglur þessar eiga að vera og eru
réttarbót, í því fólgin, að ekki getur
bversu lítill meiri hluti sem er ráðið
alveg kosningu allra fulltrúanna, ef
hann er samtaka, og minni hlutinn,
hversu stór sem er, gengið slyppur af
hólmi, heldur kemur samcaka meiri
hluti aðeins að meiri hluta fulltrúa-
efnanna, en minni hluti minni hluta
þeirra, í nokkurn veginn réttu hlutfalli
við atkvæðamagn.
því að eins, að minni hlutinn sé
minna brot af kjósendum, er neyta
kosningarréttar síns, heldur en sem
svarar 1 móti allrí fulltrúatölunni, á
hann engan rétt á neinum fulltrúa.
Nákvæmar reglur um þetta standa
í téðum lögum.
Stungið er upp á fulltrúaefnum 2
sólarhringa fyrir kjörfund, og er ekki
löglegt að greiða öðrum atkvæði en
þeim. Séu tillögurnar fleiri en ein,
verður hver kjósandi um sig að greiða
annarihvorri þeirra atkvæði eða ein-
hverri einni þeirra ef fleiri eru en tvær,
alveg eins og hún er, —getur eDgu nafni
breytt þar né skift um röð á þeim.
Fyrir því eru til hægri verka og til
þess að afstýra ruglingi nöfn fulltrúa-
efnanna alls ekki sett á kjörseðilinn,
heldur er hver tillaga þar aðeins auð-
kend með einhverjum einum bókstaf
(A, B, C, D, o. s. frv.) og orðinu listi
bætt við: A-listinn, B-listinn, o. 8. frv.,
og fer atkvæðagreiðslan fram með
þeim hætti, að kjósandinn gerir kross
(x) við þann listann, þann staflið á
atkæðaseðlinum, er honum líkar bezt.
|>ar með hefir hann greitt atkvæði í
einu lagi öllum þeim fulltrúaefnum,
sem taldir eru á þeim lista. En
hvaða nöfn það eru veit hann meðal
annars af prentaðri fulltniaefnaskrá
°g uppfestri í forsal kjörstaðarins.
Merkið ( x ) á atkvæðaseðlinum gerir
kjósandi í einkis manns annars viður-
vist, í lokuðum klefa, leggur hann inn-
an í þar til ætlað umslag og stingur í
atkvæðaskrínu á kjörstjórnarborðinu.
Kjörstjórn kannar skrínuna að at-
kvæðagreiðslu aflokinni og leggur sam
an atkvæðin, sem hverjum listanura
um sig hefir hlotnast. f>ví næst deilir
hún þeim tölum öllum fyrst með 1,
þar næst með 2 o. s. frv., eftir þörf-
um. Hæstu tölurnar, sem þá koma
út, segja til, hverir kosningu hafa
hlotið, jafnmargir og kjósa á, í þeirri
röð, sem þeir hafa skráðir verið af
uppástungumönnum.
þetta skilst bezt á eftirfarandi töflu-
dæmi, miklu betur en með löngu les-
máli — eru listarnir (uppástungurnar)
látnir vera 8, eins og hér er í dag, og
fulltrúarnir 6, sem kjósa á, en tölura-
ar aftan víð bókstafina sýna atkvæða-
fjöldann, sem hver listi hefir hlotið
A 56 B 36 C 14 D 142 E 38 F 19 (t 25 H18
56 36 14 142 38 19 25 18
28 18 7 71 19 9 12 9
19 12 5 47 13 6 8 6
14 9 3 35 9 5 6 4
Af þeim 32 tölum, sem út koma
þegar deilt er með 1—4, eru 6 hinar
hæstu hér auðkendar með feitu letri.
Flest atkvæði, 142, hefir þá fengið efsti
maðurinn á D-listanum, þar næst (71)
2. maður í röð á þeim sama lista, þá
sá sem efstur á A-listanum (56), þar
næst 3. maður í röð ,'á D-listanum (47),
þar næst sá efsti á E-listanum (38),
og loks sá sem efstur er á B liscanum.
|>eir 6 eru því löglega kosnir.
f>að sést á þsssu að eins h u g s a ð a
dæmi, að helmingur þessara 8 lista
fellur alveg úr sögunni fyrir fram.
E n g i n n, er á þeim listum stendur,
getur hlotið kosningu; atkvæðin eru
þar hvergi nógu mörg til þess.
Á þeim 8 listum, sem hér verður nú
um að velja í dag, eru einhverir
2 að Bjálfsögðu fyrir fram dauðadæmdir,
h v e r n i g sem atkvæði skiftast,
vegna þess, að fulltrúarnir eru ekki
nema 6, sem kjósa á, og geta því ekki
skifst á fleiri lista eD 6. En það getur
farið svo, að þeir skiftist ekki nema á
2—3, og því hafi þeir ekkert upp úr
krafsinu, sem eru með hina listana
5—6 hvern um sig. |>eir hafa þá
varpað sínum atkvæðum á glæ.
Má af því marka, hvert glapræði er
mikil tvístring kjósenda, nú Bem fyr,
og að þeir hafa lagt kjósendum hér
loka-ráð, sem hafa eggjað þá á að
hafa listana svona marga, í því trausti
að a 11 a f komist þó e f s t i maður-
inn á hverjum lista að!
það ríður á, meðal annars, að hafa
það hugfast, að e k k e r t fulltrúaefni
hefír neitt gagn af atkvæðum nema á
e i n u m listanum, — ekki þótt nafn
hans stæði á þeim öllum og hann fengi
sæg af atkvæðura, ef leggja mætti þau
saman af öllum listunum. En þ a ð
er ólöglegt. Fái hann ekki nógu mörg
atkvæði á einhverjum e i n u m listan-
um til þess að verða einu af 6 hinum
atkvæðaflestu, verður hann af kjöri.
Xý stjórnarblöð,
tvö heldur en eitt, eru að fæðast eða
hafa fæðst nú með nýárinu, annað hér
í Reykjavík alveg nýtt og heitir Lög-
rétta, í sama broti og ísafold, og er
f>orst. Gíslason ritstjóri, en hitt á
Akureyri, uppsteypa og samsteypa úr
eldri stjórnarblöðunum þar, Stefni og
Gjallarhorni.
f>að er stjóruarflókkurinn á þingi,
sem stofnað hefir blöð þessi — afráðið
það fyrir þinglokin í sumar. f>að er
vel skiljanlegt, að flokkurinn hefir talið
sér og sínum málstað lítt borgið með
talsmensku eldri blaðanna, með öllum
þeirra illmælum, látlausum rógi og
lygum. Enda er fullyrt af kunnugum,
að eigi færri en 3 tilnefndir þingmenn
flokksins hér í bæ eigi að hafa sér-
staklegt eftirlit með ritstjórn Reykja-
víkurblaðsins. Hvort eins er búið um
Akureyrarblaðið, er oss ókunnugt.
Ekki er nema bót í því »frá almennu
sjónarmiði«, ef flokkurinn fer að halda
úti blöðum, sem ekki er bein frágangs-
sök að eiga orðastað við fyrir sakir
fyrnefndra óknytta, er gert hafa hin
eldri ráðgjafa-máltól yfirleitt ekki ein-
ungis að flokks-8kömm, heldur lands-
háðung.
f>að fer eg fremur spaklega á stað,
þetta nýja blað hér, Lögrétta. En
skrítinn leikur er það af þess hendi,
er það læzt vera »óháð stjórn landsins
og öllum 8tjórnmálaflokkum«, en aug-
lýsir samtímis heila tylft eindreginna
stjórnarliða á þingi, er það segir vera
stuðningsmenn blaðsins, þá og ekki
aðra, auk þess sein það tekur svo
djúpt í ár á borð með ráðgjafanum, að
segja ritsímamálið »nú til lykta leitt
á heppilegan hátt« og mótspyrnu gegn
úrslitum þess á þingi í sumar. sprotna
af »gamla flokkshatrinu«, — þó að allir
viti, að meðal mótmælenda gegn rit-
símafarganinu er mikill fjöldi gamalla
»heimastjórnar«-manna, er ýmist sóttu
bændafundinn hér í sumar eða skrifað
hafa undir frestunar- og þingrofsáskor-
anirnar. f>að er óviðfeldinn feluleikur,
að vilja dylja merkið, sem undir er
barist, eins og blaðið skaramist sín
fyrir það; og virðist ekki efnilegt að
byrja blað með ekki meira trausti á
málstaðnum en það. Flestum mun og
finnast þurfa mjög ákveðna stjórnar-
fylgispekt til þess að kalla úrslit rit-
símamálsins í sumar »heppileg«.
Boejarfulltrúaefniii.
f>rír af sex fráfarandi fulltrúum gefa
kost á sér aftur, þeir Jón Magnússon
Kristján Jónsson og Sighv. Bjarnason.
Margir kjósendur stinga upp á að
endurkjósa þá alla þrjá. Sumir tvo
og sumir einD. En röðin er ekki söm
á öllum listunum, sem þeirra nafn
stendur á, allra eða einhverra, og það
þýðir, að þeir eru misvægir á metum
í þeirra augum, auk þess sem þsir
g e t a alls eigi staðið allir samsíða,
heldur verður þeim að vera einhvern
veginn raðað, og má þá til einhver að
verða fyrstur og einhver síðastur.
Til þess að eyða sem fæstum orð-
um að þessari kosningu tekur ísafold
aðallega til skoðunar einn Iistann, þann
er henni lízt bezt á, frá f>jóðræðis-
félaginu, auðkendan raeð stafnum D
(stafaröðin fer eftir tímaröðinni á af-
hendingu listanna bæjarfógeta).
f>að er skoðun þjóðræðisfélagsins,
að kosning í bæjarstjórn þurfi alls
ekki að fara eftir landsmála-flokka-
skifting. Fyrir því mælir það með 3
stjórnarliðum og 3 stjórnarandstæð-
ingum. Jafnara er ekki hægt að skifta.
f>að vill láta endurkjósa stjórnar-
liðana Jón Magnússon og Sighvat
Bjarnason, og stjórnarandstæðinginn
Kristján Jónsson.
Nýju fulltrúasætin vill það láta skipa
f>órði J. Thorcddsen bankagjaldkera,
Andrési Bjarnasyni söðlasmið og Jóni
kaupmanni f>órðarsyni.
Röðin er þessi á D-listanum:
1. Kristján Jónsson
2. Jón Magnússon
3. f>órður J. Thoroddsen
4. Andrés Bjarnason
5. Jón f>órðarson
6. Sighvatur Bjarnason.
E i n h v e r verður röðin að vera. Og
lítist flestöllum kjósendum bæjarins vel
á alla þessa 6, og hætti þeir við heimsk-
una þá, að dreifa atkvæðum sínum á
ekki færri en 8 lista, komast þeir
a 11 i r að. Enda væri það vel ráðið.
f>að er öruggasta ráðið, eins
fyrir þá, sem er sérBtaklega ant um
þá sem neðarlega standa á þessum
lista, — m i k 1 u öruggara en hitt, að
vera með þá ofan til á öðrum listum
og eiga á hættu, að fyrir það dreifist
atkvæði svo, að þeir komist a 1 1 s
e k k i að.
Alveg öfugt við þetta fer stjórnræð
isfélagið hér í bænum að, þetta sem
kallast Fram eða Fram og-aftur. f>að
til nefnir eintóma stjórnarliða
(listinn A). f>ví þykir sýnilega m9st
undir því komið, að stjórnin eigi
eintóma s í n a fylgifiska í bæjarstjórn
og aðra ekki!
Með líku marki eru hinir listarnir
margir brendir, en ekki alveg sama
marki þó. f>ar eru uppástungumenn
víðast meðfram og aðallega að hugsa
um að koma að einhverjum sínutn
8téttarbróður, sem kallað er, eða
atvinnuflokksbróður eða kirkjufélags-
bróður, og þar fram eftir götum, sem
vit gæti verið í, ef kjósa ætti menn x
hvalskurðarnefnd eða jafnvel í niður-
jöfnunarnefnd, en verður harla lítið
vit, þegar kjósa á í bæjarstjórn, og er
auk þess ókleift vegna þess, að til
þess þyrftu bæjarfulltrúarnir, sem nú
á að kjósa, að vera ekki 6, heldur
líklega 60; því svo margar eru sjálf-
sagt stéttirnar og atvinnuflokkarnir
og mairi háttar félög hér í bænum.
f>að eru góðir borgarar, sem vér
þurfum að fá í bæjarstjórn, hverrar
stéttar sem þeir eru eða hvaða atvinnu
sem þeir reka..
Vér þurfum að fá þangað vitsmuna-
menn með góðri þekkingu og vel verki
farna — því það er mikið að gera hér
f bæjarstjórn orðið—, ósérhlífna áhuga-
menn, hygna framfaramenn.
Um hitt varðar oss miklu síður,
hvort það eru bændur eða iðnaðar-
menn, sjómenn, embættismenn eða
kaupmenn. Gott að dreifa bæjarfull-
trúunum á þær aðalstéttir eða atvinnu-
flokka, ef hægc er að öðru jöfnu, eins
og verður einmitt, ef D listinn kemst
nú að.
f>rátt fyrir hinn mikla listafjölda og
tvístring eru þó ekki nema 12 fulltrúa-
efni alls í kjöri í þetta sinn; þeir 6,
sem þjóðræðisfélagið mælir með og áð-
ur eru nefndir, og 6 aðrir. Tvístring-
urinn stafar mest af mismunandi röð,,
sem mjög er aftur sprottin af mis-
skilningi, eins og áður er á vikið.
Af þessum 6 öðrum er naumast
nokkur að öllu samanlögðu jafnsnjall
þeim 3, sem standa efstir á blaði á D-
listanum, en áhöld um aðra; sumir
óefað síðri, einkum lítt verki farnír við
hin margvíslegu bæjarstjórnarstörf.
Allsendis óhæfan væri sjálfsagt of
strangt að kalla nokkurn þeirra.
Einn hinn álitlegasti í þeim hóp er
sjálfsagt Jón f>orláksson verkfræðingur,
námsmaður mikill, sem kunnugt er,
ósérhlífinn starfsmaður og áhugasamur,,
Sumum þykir hann nokkuð ungur enn..
f>að virðist þó naumast rétt að finna
honum til foráctu. En það er eitt,
sem gerir hér um bil frágangssök að
velja hann í bæjarstjórn, og það er
starf hans í þjónustu landsstjórnarinn-
ar. f>að veldur því, að hann er ekki
hér í bæDum nema helming ársÍDS.
Ásgeir kaupmaður Sigurðsson er og
mjög nýtur maður og vel að sér ger.
En það er maður mjög önnum kafinn,
við eina hina stærstu verzlun lands-
ins, auk þess sem óþarfa-hringl virðist
vera að fara nú að kippa honum úr
niðurjöfnunarnefnd og demba í bæjar-
stjórn, líklega nauðugum þar að auki.
Meðal hinna nýju fulltrúaefna, sem
mælt er með á D-listanum, hefir þórð-
ur Thoroddsen verið skemBt hér í bæ,
og er því líklega sízt kunnur bæjar-
mönnum alment. En það vita allir,.
sem hann þekkja, að hann er maður
mjög svo fjölhæfur og vel að sér,
starfsmaður mikill og ósérhlífinn, ötull
og fylginn sér, sjálfstæður í skoðunum,
hygginn í fjármálum, vel máli fariun'
og mjög 8amvinnuþýður. Hsnn hefir
og verið mjög lengi aðalmaður í hrepps-
nefnd í fjölmennu bygðarlagi hér nær-
lendis, sömuleiðis í sýslunefnd, og loka
mörg ár þingmaður. f>essu öllu á
hanD að þakka þann þroska og vana
við afskifti af almenningsmálum, sem
sjaldan eigum vér kost á hjá bæjar-
fulltrúaefnum. — f>ess skal getið, að
hann tjáir sig geta vel gegnt bæjar-
fulltrúastörfum vegna stöðu sinnar (eins
og gjaldketinn í hinum bankanum), og.
vera fús til þess.
Hinna fulltrúanna á D-listanum
þekkja bæjarmenn sjálfir svo vel til,
að þeim gerist engin þörf að lýsa hér.
f>eir eru allir ósviknir, sem kjósa
eftir þeim lista, hvaða stjórnmálaflokk
sem þeirfylla. Og þótt svo væri, að
þeim litist betur á einhvern einn mann
á öðrum lista, þá stoðar ekki að fara
eftir því. f>að er listinn í heild sinDÍ,
sem meta ber. Og ekki er neitt vit í
að svara því til: Eg vil þá eDgan;
og sitja heima. f>að er sama sem að
styðja þá, er síður skyldi.
Laust prestakall. Bjarnanes i
Hornafirðí (Bjarnanes- og Einholtssóknir).
Metið kr. 1198,56. Á prestakallinn hvílir
lán, tekið í Landsbankanum santkv. lhbr.
30. júlí 1901, shr. lhbr. 20. marz 1902
(Stj.tíð. 1901, B., bls. 119 og Stj.tíð. 1902,
B, bls. 55), upprunalega 400 kr., nú að
eftirstöðvum 239 kr. — Veitist frá næstu
fardögum. — Auglýst 28. des. 1905. —
Umsóknarfrestur til 20. febr. 1906.