Ísafold - 03.01.1906, Blaðsíða 3

í S AFOLD
3
V
Herskipastóll íireta.
Ríkismua þann hinn mikla, sem
Bretar treysta sér til að láta allar
þjóðir aðrar kenna, ef í harðbakka
slær, eiga þeir langmest að þakka her-
skipastól sínum.
Vígbákninn 12, sem komu til Kaup
manuahafnar seint í sumar og þar
ægðu mjög öllum mönnum, voru ekki
nema 1 deild af 6—7, er þeir hafa á
víð og dreif um heiminn.
|>eir höfðu að markmiði, er þeir
settu lög um endurreisn og efling her-
skipastóls síns fyrir 16 árum, að hann
yrði meira en jafnvígur herskipastól
tveggja voldugustu þjóða annarra, ef
þær legðu saman i móti Breturn. það
er nú orðið fyrir löngu, og langt kom-
ið á leið, að mælt er, að þeir standi
á sporði þeim þremur í senn.
Sex eru aðalflokkar herskipa, eins og
nú gerast þau, eftir stærð, vígorku,
gangfimi og ganghraða, o. fl.
Höfuðorustuskip eða vígdrekar
eru þau nefnd, sem mesta hafa víg-
orku til að bera og er ætlað að ber-
jast í meginfylkingu í höfuðorustum.
|>au eru alt að því 15—20 sinnum fyr-
irferðarmeiri en meiri háttar gufuskip
þau, er hér sjást tíðast, jafnast 12—15
þús. smálestir og sum meira, skips-
höfn 7—800 hundruð manns og hafa
oftast 4 höfuðfallbyssur, hálfrar álnar
víðar, en miklu fleiri smærri. Albrynj-
uð eru þau, sem kallað er, eða marg-
byrð stáli, eik og járni, svo að skot
vinna illa á þeim; en vígturnar á þil-
fari. Ganghraði alt að 18 mílum.
f>að eru langskip vorrar aldar, en
næsta ólíku saman að jafna þó.
Af slíkum báknum, sem kosta um
og yfir 20 mílj. króna, eiga nú Bretar
69 alls, með frá 6,300 til 18,800 smál.
burðarmagni.
Með 20 milj. kr. meðalverði er sú
eign nær 1400 milj. kr. virði.
Ekki áttu Japanar til nema 4 slík
skip, er þeir lögðu til orustu við Rússa
í Japanshafi í vor og unnu sinn fræga
sigur, en fjölda minni skipa að vísu.
Rússar höfðu 8 vígdreka í móti álíka
stóra flesta og svipað vopnum búna,
auk allmargra minni skipa. En fóru
þetta halloka, sem kunnugt er.
Brynsnekkjur eða beitiskip nefn-
ist næsti herskipaflokkurinn, eða næstu
flokkarnir tveir, réttara sagt, með því
að þar er gerður munur á, livort
snekkjurnar eru albrynjaðar, sem kall-
að er, eða ekki nema hálfbrynjaðar —
brynjustakkurinn látinn ná að eins
yfir þann hluta skipsins, er helzt þarfu-
ast hlífar. Brynsnekkjur eru frárri og
fimari í snúningum en vígdrekarnir,
enda minni yfirleitt. Ganghraðinn er
21—23 mílur að jafnaði. f>eim er
ætlað helzt að eiga eltingaleik við
fjandmannaskipaherinn. Dönsku her-
skipín, sem vér þekkjum helzt til, svo
sem Hekla og Heimdallur, eru þessa
flokks skip, með hinum smæstu þó.
Albrynjaðar snekkjur í brezka flot-
anum eru 43, frá 5,700—14,800 smál.
á stærð, en hálfbrynjaðar 123, mjög
misstórar, 1400 smál. minst og 14,000
þær sem stærstar eru.
Tundurbátar og tundur-
bátadólgar nefnast næstu flokk-
arnir tveir. Allstórir bátar eru það,
jafnvel svo skiftir þúsundum smálesta
margir, og eru enn hraðskreiðari en
snekkjurnar. Tundurbátarnir skutla
frá sér tundursendlum neðansjávar til
þess að granda skipum.
Bretar eiga nú 91 tuudurbát og 161
tundurbátadólg.
f>á er 6. flokkurinn, fallbyssu
b á t a r. Danska herskipið Díana, sem
hér var póstgufuskip síðar, var fa.ll-
byssubátur að upphafi.
Bretar eiga nú 30 skip af þvf tægi.
Auk þess eiga þeir allmikinn fjölda
skipa, er með herskipastólnum teljast,
en er ekki ætlað að ganga beint í orustur,
svo sem spítalaskip, hergagnaskip, lög-
gæzluskip með ströndum fram m. fl.
Megnið af herskipastól Breta kvað
vera ekki eldra en 15 ára; flestum
hleypt af stokkunum tíu árin síðustu.
Herskip hafa orðið svo fljótt úrelt á
síðari tímum. f>ví alt af fer morðtól-
unum fram, sem er ætlað að granda
þeirn.
Jafnan er helmingur þessa feikna
mikla herskipastóls hafður vígbúinn,
og látinn hafast við víðs vegar um
heim, í mörgum deildum.
Stærstu deildinni er haldið heima
fyrir að jafnaði, í Brmarsundi. f>að
er kölluð Sundflotadeild. f>að var hún,
sem brá sér í haust til Danmerkur og
inn í Eystrasalt. f>að eru 12 vígdrek-
ar, 5 brynsnekkjur og margt tundur-
báta og tundurbátadólga.
Atlanzhafsfloti heitir önnur deildin
og hefst við um Atlanzhaf austanvert,
fyrir Brakklands ströndum og Spánar
og lengra suður. f>að eru 7 vígdrek-
ar, 6 brynsnekkjur og 18 tuudurbáta-
dólgar.
f>á er Miðjarðarhafsflotinn, er á sér
megin8töð við eyna Malta að jafnaði.
f>að eru 8 vígdrekar, 8 brynsnekkjur
og 22 tundurbátadólgar.
Bjórða flotadeildin er kend við Norð-
ur-Ameríku og Vesturheimseyjar. f>að
eru 7 brynsnekkjur.
f>á er Austur-Asíuflotinn: 5 vígdrek-
ar, 8 brvnsnekkjur, 8 fallbyssubátar
og 8 tundurbátadólgar.
Indlandsfloti heitir 6. flotadeildin.
f>að eru 4 brynsnekkjur og 3 skip
minni háttar.
Enn eiga Bretar sér 7. flotann suð:
ur í Astralíu. f>að eru 9 brynsnekkj-
ur, og nokkur skip önnur.
Loks hafa þeir 4 brynsnekkjur suð-
ur við Höfðalýðlendu, og kalla það
Höfðaflota.
Hin skipin eru varaberskipastóll, en
þeir láta halda kyrru fyrir heirra við.
Maunafli á skipastól þessum er 10
—11 þús. liðsforinejar og um 180 þús.
óbreyttir liðsmenn. f>ar af eru 2200
liðsforingjar og 57 þús. liðsmenn á
varaflotanum heíma fyrir.
Landvarnarskylda er ekki í lögum
á Englandi og er þetta því alt sam-
antínt málalið.
Kaupið er hátt, t. d. alt að 3000
kr. eða vel það fyrir óbreytta liðs-
meun. Lautinantar fá 3000—7000 kr.
um árið, höfuðsmenn 5400—9000 kr.
og aðmírálar 20,000—40,000 þús.
Fyrir 100 árum, árið, sem Trafalgar-
oruBtan fræga stóð, kostuðu Bretar 90
milj. kr. til herskipastóls síns. Nú
er áætlunin áttföld orðin við það, eða
meir en 700 milj. kr. á ári (40 milj.
pd. sterl.). (Mest eftir Berl.Tid.).
Tryggvi kongur (E. Nielsen) fór héð-
an áleiðis til útlanda 28. des. Með honum
fóru þessir farþegar: Rich. N. Braun
kaupm., Egill Jacobsen verzlunarm., Garðar
Gislason verzlunarumboðsm., frú Henríetta
Bryujólfsson, Bétur M. Bjarnason kaupm.
frá Isaf., ennfr. 2 Norðmenn frá ísaf.
Fórn Abrahams.
(Frh.)
Já, því ætli ekki sé mikið í það var-
ið, hr. læknir, mælti hann. f>að er
játning, sem er all-eftirtektarverð. í
henni felst það, að oss hafi orðið illa á,
og að vér séum að reyna að bæta yfir það
með þeim hætti, sem er mjög alvana-
legur og einfaldur, — með því að gera
samning við samvizku vora. f>að sýn-
ir, að oss hefir ekki hepnast alveg að
svæfa 8amvizkuna, svo teygjanleg sem
hún er og rúmgóð. En heyrið mér,
læknir, væri ekki betra að gera hern-
aðarhjúkrunarútbúnaðinn óþarfan og
láta vera að vega menn og særa?
Mannkærleikurinn sá, að hjúkra með-
bræðrum vorum, er oss hefir ekki tek
ist að murka úr þeim lífið nema að
hálfu leyti, — áiormið er, að gera það
alveg —, það er mjög svo ónóg af-
plánun glæpa þeirra, sem framdir eru
í hverjum ófriði.
Er hægt að hugsa sér meiri ósam-
kvæmni en að veita mannaumingja
fyrst sár, láta hann síðan þola hálfan
dag allar kvalir dauða angistarinnar
ásamt hinum voðalegustu sársauka-
þjáningum, taka síðan af honum fót
eða handlegg og fleygja honum að því
búnu út í heiminn, þar sem hann getur
ekki haft ofan af fyrir sér eftir aflim-
unina, en verður að svelta til bana. —
Nei, vér göngum aftur á bak í stað
þess að vér áttum að feta oss áfram!
Læknirinn hummaði, eins og honum
líkaði þetta ekki, en sagði ekki neitt
þó. Foley riddarahersir geispaði og
dró enga dul á það. Honum fanst
höfuðsmaðurinn ekki vera nærri því
eins ástúðlegur eins og hálfri stundu
áður. Liðsforingjarnir sátu með þótta-
svip og óánægðir. f>að voru alt menn,
sem vissu sig vera á hástigi heims-
mentunarinnar í þann tíð. f>eir hirtu
nauðalítið um trú; það var hátízkulegra
að láta ekki á slíku bera. f>eir voru
og fúsir að kannast við það, að mak-
ræði ætti og sinn þátt í kæruleysi
þeirra.
Du Wallou sá, hvað inni fyrir bjó
hjá þeim, og brosti enn.
Hvað lízt yður, hr. hersir? spyr
hann og snýr sér beint að honum.
Fyrirgefið, hr. höfuðsmaður; eg er
hermaður.
Og úr því svo er, þarfnist þér engrar
trúar, eða hvað?
Hersirinn þurfti að hugsa sig um
dálítið, áður en hann þyrði að svara.
Hinn var heldur áleitinn fyrir hann.
En svo segir hann, og lítur í kringum
sig yfirlætislega:
Mfn trú er gunnfáninn !
Og míu er ættjörðin og mannkynið,
anzar du Wallou.
Nú varð stundarþögn, þar til er
læknirinn rumdi við, sem væri hann í
illu skapi.
f>á segir höfuðsmaður kurteislega:
f>að er orðið framorðið og mál að
ganga til hvílu, eða er ekki svo?
Svo er víst, hr. höfuðsmaður. f>akka
fyrir matinn og góðar nætur!
Du Wallou lét Westhuizen merkis-
vald fara með þeim og vísa þeim á,
hvar hinum herteknu mönnum hafði
verið búið náttból. Liðsforingjarnir
bundust ekki máls um, hve ógeðfelt.
þeim hafði verið að hlusta á það sem
þeir kölluð prédikun fyrirlitlega, og
þar að auk bölvans leiðinlegan sunnu-
dagsskóla-guðræknisfýrirlestur, rumdi
hersirinn gremjulega.
Svona eru leiðtogarnir þeirra allir,
segir Kennedy lautinant hátt við þá,
sem næstir honum gengu; þeir vaða
um alla heima og geima, og sá er
kjörinn fyrirliði, sem mest geipar. f>að
er all einkennilegt, að þeir skuli kunna
að berjast . . .
Du Wallou horfði á eftir þeim, ypti
öxlum og sagði við merkisvaldinu, sem
hafði orðið eftir hjá honum:
Enginn Englendingur kannast nokk-
urn tíma við að har.n hafi farið halloka,
hve áþreifanlegt sem það er. f>að er
raunar ágætur þjóðarkostur, þótt við-
sjált sé í aðra röndina og miður þægi-
legt ákomu. En bíðum viö: ófriðurinn
þessi er ekki úti enn. Hann muD
kenna þeim mikið og margt. Heims-
ins óskáldlegasta þjóð ætlaði einu sinni
að fara að verða séð og kæn og
tókst illa, eins og við mátti búast.
En þess ber að geta henni til sæmdar,
að hana skorti öll skilyrði til þess.
þjóðin sá það líka fljótt, gerðist van-
stilt og lét kylfu ráða kasti; og svo
laust upp ófriðinum. f>að er voða-
breyting, sem hernaður hefir í för með
sér — hefir endaskifti á öllu, stóru og
smáu. Að falla og hverfa úr sögunni,
hverju skiftir það maDn, sem einbver
veigur er í? En að vita af því, að
maður lætur eftir sig ekkjur og föður-
leysingja í greipum sigurdrembinna
fjandmanna,þaðeróskemtileg tilhugsun.
Betur að enginn fengi að reyna það,
hvað er að vera fyrir óláni, sem brýt-
ur niður og mylur alt undir sér, bet*
ur að enginn fái að kenna á því, og
þó . . . . við hverju er öðru að búast?
Trúboðinn gekk að honum og lagði
höndina á herðar honum.
— Lítið þangað, höfuðsmaður ! mælti
hann, og benti til himins.
— Nei. f>að er svö langt upp
þangað.
— Ekki fyrir þann, sem ljóssins
leitar með ráðvöndu og auðmjúku nug-
arfari.
— Getið þér horft á þetta, og trú-
að þó á almáttugan guð!
— Já, aDzaði hinn gamlí maður
blátt áfram, en með innilegri sann-
færing.
— Em hvað þér eruð hamingjusam-
ur . . . .
— Fyrir mig er engin hamingja til
framar; eg hefi séð of mikið til þess.
En eg trúi eigi að síður á dýrlega fram-
tíð með friði og sátt. Svo voldugir
stjórnvitringar eru ekki til, að þeir séu
þess megnir, að aftra því, að Guðs
boðorð rætist.
— Eg vildi óska, að eg væri eins
sjóngóður og þér eruð trúarsterkur.
f>að mundi gera alt auðveldara.
Trúboðinn ætlaði að segja eitthvað.
En du Wallou gerði honum merki um,
að hann skyldi sleppa því. Hinn
gamli maður skildi, að hann átti hér
við mann, er hafði sjálfur markað sér
braut og var einráðinn að bregða hvergi
út af henni, og hætti því við að koma
með huggunargreinar sínar. Hann sá,
að hér mundi ekkert verða við ráðið
fremur en oft ella.
Máninn varpaði mjúklegri birtu frá
heiðu himinhvolfinu yfir jörðina sof-
andi. f>eir félagar stóðu þar hljóðir
og hreyfingarlausir, og höfuðsmaðurinn
var sokkinn niður í hugsanirsínar. En
er hann heyrði fótatak Westhuizens
bak við sig, mælti hanu:
Eg sat þar norður í miðstöð heims-
ins, er ófriðurinn hófst. Hann vakti
mig upp úr sjálfselskuværð minni og
lét mig minnast þess, er eg var ung-
ur og þaut á hestbaki yfir þessar flat-
neskjnr eins og fugl flygi. Eg hugs-
aði til þess, hve landar mínirværufá-
ir, og hélt, að fyrir þeim gæti ekki
annað legið en óskaplegar ófarir. Eg
flýtti mér hingað og hitti hvarvetna
karla og konur og börn boðið og búið
til að leggja lífið í sölurnar fyrir frelsi
fósturjarðar þeirra. Eg skipaði mér í
þunnskipaðar fylkingar þessa lýðs, og
tel mér það vegsauka. f>etta, að vera
niðji lands, þar sem karlmannalýður-
inn allur er ekki meiri en helmingur
á við fjandmannaherinn í ófriði, það
er meiri sæmd en svo, að henni megi