Ísafold - 24.03.1906, Blaðsíða 2

70
ÍSAFOLD
Erlend tiðindi.
Marconiskeyti
23. marz.
Voðalegir landakjálftar sagð-
ir frá Kamei í eynni Formósa (í Kyrra-
hafi, eign Japana, áður Kínverja).
f>ar hafa nokkur hundruð hús hrunið
og mörg hundruð manna beðið bana
eða meiðst.
Voðastormur í B r a s i 1 í u hefir vald-
ið þar vatnaflaura og skriðum, en bana
hlotið fimm tigir manna og margir
meiðsl.
Stórt g u f u s k i p þýzkt, er gekk
til Suður-Ameríku og hét Caprosa,
braut skamt frá Vigo (í Portugal).
Botninn klofnaði stefna í milli. þ>ó
varð mannbjörg.
Fólkstal nýgengið um garð á þ>ýzka-
iandi. Mannfjöldinn reyndist nokkuð
meiri en 60| miljón.
Óeirðarflokkar í Búlgaríu enn tekn-
ir af nýju til ránskapar og manndrápa
á Makedóníumönnum. Grikk-
ir teknir til að gjalda í móti líku líkt.
Frumvarp hefir verið upp borið í
neðri málstofunni í Lundúnum,
þar sem lagðar eru sömu kvaðir á öll
útlend skip, er hafna sig á brezkum
höfnum, um ofhleðslu, óhaffærni og
björgunaráhöld, eins og lög mæla fyrir
um brezk skip. Tvö eða þrjú ár verða
þó ætluð útlendum skipaeigendum til
þess að koma breytingunni á hjá sér.
Flokkur 20 manna vopnaðra gekk
inn í einn b a n k a n n í Moskva miðri
meðan þar var verið að gegna banka-
störfum, ægðu starfsmönnum og höfðu
á brott með sér 8J milj. rúfla (nál.
21£ milj. kr.) óáreittir.
Frekari fréttir austan af Formósu
segja, að haldið sé að mörg þúsund
manna hafi beðið bana í landskjálft-
unum og eyjan öll mjög skemd. Tjón
matið 9 milj. pd. (162 milj. kr.).
|>að þykja tíðindi í Ameríku, að
skipað hefir verið að handtaka mann
þann, er Scott heitir og kallaður er
Kámu-Skoti, fyrir banaráð við námu-
fræðinga, er sendir höfðu verið til að
rannsaka kynlegan dauðdaga í Vallev-
námu.
Vestmanneyjum 20. marz: Mestur
hiti i janúarm. 2 : 8,3 °, minstur aðfaranótt
hins 27. -r-5,3°. Febrúar: raestur hiti 5 : 7°,
minstur aðfaranótt hins 9. -7- 13 °. Úrkoma
f janúar 216, i fehrúar 132 millímetrar.
Veðráttan var í báðum mánuðunum ákaf-
lega storma- og umbleypingasöm, snjókoma
þó aldrei mjög mikil. Hörð frost voru frá
7. til 13. febrúar. Einnig hafa verið nær
einlæg frost það sem af er þessum mánuði,
mest aðfaranótt 13. -^-12°.
Þessi vertíð hefir, það sem af er, verið
einhver hin bágbornasta sakir gæftaleysis.
Heldur hefir enn engin fiskgengd
komið. Fyrir fám dögum kom mikið loðnu-
hlaup undir Sandi (Landeyjasandi) og tais-
verður fiskur með, en slík hlaup eru oft
horfin daginn eftir, því loðnan er á ferð
og flugi. Hlutir eru hér alment á 2. hundr-
að, 1—2 yfir 2 hundruð.
Hér eru 2 mótorbátar. Öðrum
þeirra (Sigurður Sigurfinnsson, hreppstjóri)
hefir gengið mjög illa að fiska, tefir of
lítið afl (8 hesta) eftir stærð; hinum (Þor-
steinn Jónsson í Laufási) befir gengið ágæt-
lega. Hann hefir nú yfir 5000, mest þorsk;
það er sama sem 500 i hlut, með því skip-
verjar, 5 að tölu, fá helminginn.
H e i 1 b r i g ð i hefir verið fremur góð.
Lungnabólga hefir þó stungið sér niður.
Hafa dáið úr henni 2 konur giftar: Ingi-
björg Sigurðardóttir í Bataviu á sextugs-
aldri, og Elín Sigurðardóttir i Ólafshúsum,
fertug myndarkona, frá 4 börnnm.
Nú eru öll áhöld komin til nýja spital-
ans, svo ekki vantar annað en fólk til hans,
svo að farið verði að nota hann að fullu.
Tveir sjúklingar, annar frakkneskur, eru nú
I honum.
Matarferðin enn.
Oss ríður á að skilja, hvað verið er
að gera með þessum matarferðar-
bollaleggingum af þingmanna hálfu til
Khafnar.
|>að er ekkert aunað en nýtt tiltæki,
nýtt hyggindaráð af ráðgjafa vorum
og dönskum og íslenzkum ráðunautum
hans til þess að gera oss sem dansk-
lundaðasta, til þess að láta þá gera eins
og »þóknast bezt þjóð við Eyrarsund«.
Sumir (G. H. og fl.) segja: til að gera
oss d a n s k a ; en hitt er nóg.
Báðgjafinn byrjar á því að gera sig
að dönskum ráðgjafa með undir-
skriftarhneykslinu.
Hann hafnar hagfeldu hraðskeyta-
sambandi við önnur lönd og oss alveg
undirgefnu til þess að d a n s k t stór-
gróðafélag nái því undir sig og geti
haldið oss ófrjálsum í tjóðri við sig
jafnvel um aldur og æfi.
Hann leitast við á allar lundir að
teyma þingmenn vora til að dansa eft-
ir Dana höfði og meta danska hags-
muni meira en íslenzka.
Nú á að reka á endahnútinn með
því að hóa þeim suður til Danmerkur
aftan í ráðgjafanum, til þess að gera
þá alveg að smjöri frammi fyrir Dön-
um.
f>etta er það sem leynist á bak við
þetta ráð, þessa nýlundu.
Og til þess að fólk hér renni þessu
niður, bregða garparnir, sem þetta
ráð hafa bruggað, konungi fyrir sig,
skjóta honum sem skildi fram fyrir sig.
|>eir segja að þetta sé konungsboð, sem
illa hlýði að smá.
En það er hin versta blekking.
f>ótt svo væri, sem engin veit m6ð
neinni vissu, að heimboðið aé hugmynd
konungs vors sjálfs að upphafi, þá
þurfa allir það að vita og skilja, að
þetta er jafnt fyrir því s t j ó r n a r-
ráðstöfun og annað ekki. f>að eru
samantekin ráð ráðgjafans, sem við ís-
land er kendur, og hinna ráðgjafanna,
þeirra aldönsku.
f>eir 1 u g u því upp í sumar, andstæð-
ingar vorir, til að spilla fyrir undir-
skriftum almennings út um land und-
ir rítsímamáls-áskorunina til ráðgjaf-
ans, að hún væri stíluð til konungs, og
þar með værum vér, þjóðræðismenn,
að leita fulltingis hjá útlendu valdi í
móti löndum vorum. f>eir lugu því
upp þvert ofan í prentuð orð áskorun-
arinnar frammi fyrir almenningi og al-
staðar samhljóða.
N ú reyna þ e i r til að beita fyrir sig
þessu sama valdi, er þeir kölluðu sjálfir
þá alútlent, konungsvaldinu, til þess að
teyma oss út í vitleysu, ef ekki annað
verra: sem sé að bregðast landsmönn-
um á síðan ef til vill í sjálfum lands-
réttindamálum vorum, meyrir gerðir og
mýktir allir í dönskum átveizlupotti
og af dönskum áburði.
Engum er vorkunn að skilja það, að
hér kemst alls ekki að nein ókurteisi
við konung vorn og því síður nokkur
óhollustu-neísti, af fyrsögðum ástæðum.
f>eir sem það koma með eru að reyna
að blekkja fólk vísvitandi.
Eða er það ekki fáránleg bernsku-
hugmynd eða tilætlun, að þingflokkarn-
ir íslenzku fari að rífast f hirðveizlu
(eða kannske við kaffidrykkjuna á eftir
borðum!) frammi fyrir konungi út af því,
sem þeim fer í milli, líklega með túlk
þeir, sem ekki tala dönsku, og að h a n n
úrskurði síðan, hvor rétt hefir fyrir
8ér, — hann, sem er þeirri stjórnskipu-
legri skyldu bundinn, að fara eftir því
sera meiri hlutinn segir, m e ð a n ekki
er til reynt með nýjum kosningum,
hvort þar er almennur þjóðarvilji á
bak við eða ekki?
f>etta yrði vitanlega ekkí annað en
8 ý n i n g á íslenzkum þingmönnum,
framhald »hjáleigusýningarinnar« sælu,
til þess gerð af ráðgjafa vorum og
sessunautum hans hinum dönsku, að
láta Dani ganga úr skugga um, að alt
sé hér í bezta lagi, ljómandi samkomu-
lag milli ráðgjafans og mikils meiri
hluta á þingi.
Vera má, að eftirfarandi grein úr
meiri háttar blaði dönsku (Jydsk
Morgenblad) geri menn skilningsbetri
á þetta mál en hægt er að gera þá
ella, marga hverja — það væri engin
nýlunda, þótt dönsk fæða rynni þeim
betur niður en íslenzk. f>að er skop
grein að vísu, en full alvara bak við.
Greinin er svona;
f>að er kunnugt, að íslendingar hafa
upp á síðkastið látið í ljósi nokkra
óánægju yfir að vera háðir landí, þar
sem aðrir eins menn og J. C. Christen-
sen og Alberti jartegna hámark menn-
ingar og vitsmuna.
Orðugt er um það að dæma, hvað
djúpar rætur standa undir sjálfsfor-
ræðishug íslendinga. En vort hið
ágæta ráðuneyti, er hefir veður af öllu
og vakir yfir öllu, hefir þefað hana
uppi, þössa óánægju, og ráðið með sér
að kæfa byltinguna meðan hún er að
fæðast, með því að skerast í leik með
einbeittri atorku og skörungskap.
Nú halda menn auðvitað, að for-
sætisráðgjafinn hafi snúið sér til em-
bættisbróður síns og andlegs skyld-
mennis, Iandvarnarráðgjaíans [það er
sami maðurinn, sem gegnir þeim ráð-
gjafaembættum báðum : J. C. Christen-
sen], sem hefir afráðið að bjóða út
með klukknahringingum um land alt
og vígbúa 50,000 manna, sem honum
standa sífelt fyrir hugskotssjónum í
skemtilegum hermenskudraumum hans,
og senda það lið til sögu-evjarinnar, með
forustu einhvers meðal hinna mestu
öerstjórnarsnillinga Danaveldis, ásamt
einni tylft áreiðanlegustu hýðingar-
böðlanna hans Alberti, til þess að
kenna hinum óspöku víkingum þar
trúmeusku og hlýðni.
Nei, nei. Christensens-ráðuneytið
ætlar að fara miklu kænlegar að.
f>eir hinir frábæru stjórnvitringar
vita af öðru ráði — auk fallbyssnanna
— til að vinna bug á óþægilegum mót
8töðumönnum. f>að er ráð sem varla
bregzt nokkurn tíma.
f>að er: maturinn!
Báðuneytisforsetinn ætlar að stinga
upp á því hið fyrsta við rikisþingið,
að bjóða öllu alþingi í skemtiferð í
sumar suður til Danmerkur. f>að á að
fara hór með löggjafana íslenzku eins
og gesti ríkisþingsins og konungs. —
f>ar á að láta smá-skemtiferðir og
veizlur skiftast á hyggilega og hagan-
lega, og lyktirnar eiga að verða stór-
hóf fyrir þjóðfulltrúana hvorutveggja
í Fredensborg (þ. e. hjá konuugi).
Bregðist það eftir alla þá viðureign
við flesk og mjöð, að kapparnir hánor-
rænu verði blíðir og þægir eina og ís-
lezkar sauðkindur, þá er það ekki þeim
að kenna að minsta kosti, honum
Christensen og sessunautum hans í
ráðuneytinu.
f>eir eru þá ekki lömb að leika sér
við, ef þeir láta ekki sannfærast, er
hann Baben segir fyrir um matinnr
(þ. e. utanríkisráðgjafinn, orðlagður
sælkeri) og hann J. C. Christensen
heldur hátíðarræðuna.
f>ví svo hefir verið í Danmörku alla
tíma, að góður matur og mikill matur
og feit orð og klapp á magann hafa
verið hin óbilugustu ráð til aó telja-
um fyrir mönnum til afturhvarfs.
Skáldið mitt.
Alþýðuskáld norðlenzkt, aldurhniginn
sæmdarmaður, J. H., hefir sent ísa-
fold til birtingar alllangt kvæði, tvítuga
drápu eða vel það, með þessum for-
mála:
Aldur minn, 76 ár full, svarar til
þess, er frelsisraddir þær, er á 5. tugi
síðastl. aldar hljómuðu skærra og með
meira krafti en nokkuru sinni áður,
hlutu að hafa úhrif á mig sem upp-
vaxandi mann. f>á komu þeir Bjarni
og Jónas með öll sín miklu áhrif, þó
nokkuð sinn á hvorn hátt. Svo þar
rétt á eftir Benedikt Gröndal.
Hann var svo mikiu yngstur. Enda
þótti okkur jafnöldrum hans harla vænt
um hann. Mér fyrir mitt leyti fanst
hann vera allra gæðinga hágengastur
á kveðskaparbrautinni. Eg fekk mér
rit hans og kyDti mér þau. Og alt
til þessa dags hefi eg fagnað hverja:
hans kvæði. En þau hafa verið fá á
síðustu árum. — Eg hefi stundum
hugsað með sjálfum mér, að eigi værí
alls kostar rétt af mér, að dyljast þessa.
Og núna í haust komst svo langt, að
eg setti saman kvæðis-nefnu, sem gerir
fulla grein fyrir skoðun minni í þessu
efni.------—
Búmsins vegna neyðis ísafold til að
skilja eftir megnið af þessum ljóðum,
og gerir það með sérstakiegri afsökun-
arbón við hinn mikilsvirta höfund :
Fyrsta erindíð er svona:
Þig eygði snemma andi minn,
í eldstraum Ijóssins hæða,
og girntist feril gullna þinn,
á geislum vorsins þræða.
Þinn ómur vísar öldum leið,
og aldrei kennist hærra skeið,
á kyngi-brautum kvæða.
f>etta er tíningur úr því sem eftirfer:
Enginn sá betur unninn þráð
örlaga fornu dísa
en þú, sem Skuldar raktir ráð,
og réttast vanst því lýsa;
því skal í heiðri hér á storð,
hljóma þitt sterka frægðarorð.
svo lengi að rastir rísa.
Eg fylgdi þér um frosta geim,
og fanst þá margt að bera,
eg dreka leit og dulins heim,
og dverga er undur gera;
i fimbulviðum fjalla krans
hjá flagða gram, og dóttur hans,
mér dauflegt virtist vera.
Eg svip þinn elti í suðurlönd,
og sást um nokkuð víða,
en heima vanin unglings önd
þar undi sízt að bíða,
0g heimspekingsins háleitt tal,
í helgidóma fögrum sal,
varð ofraun á að hlýða,
Eg hrosti og tindi i tryggan sjóð
tólf álna löngu stefin;
eg fann að vænni veigaslóð,
var viðtæk skemtum gefin,
en gullkorn þau, sem glóa þar,
glitra sem Stjernur himneskar,
þó samföst brenni bréfin.
Eg hikaði við Heljarslóð,
og helzt til kendi svima,
þá hvildi eg mig við annan óð,.
þar æskan lék Binn tíma,
og »himins fram i ljóma lá«
eg ljósi klædda veru sá
sig hefja i belgum bríma.