Ísafold - 14.07.1906, Blaðsíða 2

Norðurlandaþjóðunum. Svíar væri
báðum reiðir, Norðmönnum og Dön-
um, — þeim, Dönum, fyrir það, að
þeir hefðu litið hlýlega við Norðmönn-
um í fyrra og stórræðum þeim, er
þeir færðust þá í fang. En ekki trúði
hann öðru en að yfir það mundi fyrn
ast áður langt um liði. þeir bæru
yfirleitt sáttfýsishug til Svía. Og ættu
þeir þó um sárt að binda, þar sem
Svíar hefðu þröngvað þeim til að rífa
niður öll kastalavirkin nærri landa-
mærum þeirra, til þess eins eða aðal-
lega að svala sér á Norðmönnum fyrir
það, er þeir sögðu sig úr lögum við
Svía.
Hann mintist í því sambandi á ámæli
það, er Norðmenn hefðu fengið fyrir
að taka ekki upp þjóðvaldsstjórn í
fyrra, er tækifærið tíl þess barst þeim
upp í hendur. það er alveg satt að
vísu, mælti hann, að allur þorri þjóð-
arinnar norsku er þjóðvaldssinnaður.
Svo hlaut að vera í þessu ríkjasam-
bandi, sem vér vorum í. Eu hitt er
jafnsatt, að langflestir fundum vér
undir eins, að það það máttum vér
ekki gera. Vér máttum ekki gera
landið að þjóðveldi. Að þér vissuð þetta
betur, hérna í Danmörku, það minnir
mig mjög á, að þeir, sem tala mest
um, hvernig hjúskapur eigi að vera,
það eru piparsveinarnir, og að þeir
rita mest um uppeldi barna, sem hafa
aldrei börn átt. Nei, vér máttum til
að kjósa oss heldur konungsstjórn.
Og af því að eg á nú tal við danska
menn og konur, ætla eg að segja eins
og er, að oss þykir öllum vænt um
konginn, sem við fengum frá yður.
|>ar með er sterkri taug hnýtt meðal
þjóðanna, Dana og Norðmanna, mjög
sterkri og mjög heiðarlegri.-----
|>etta, að Norðmenn hafi mátt til
eða ekki þorað að eiga annað undir
en að kjósa sér konung, það lýtur að
því, hver styrkur þeim var í nauðum
stöddum og vegna fjandskaparins af
Svía hendi bæði að þvf stjórnarfyrir-
komulagi, sem enn er Iangalgengast
um álfuna alla, og eins eða ekki síður
að tengdunum við heimsins voldugustu
þjóð, Breta.
Marconiskeyti.
SósíalÍ8tar í Varsjá vara lýðinn við
í ávarpi, að vera undirbúinn mergðar-
víg á Pólverjum og Gyðingum af hendi
lögreglumanna og hermanna í hefndar
skyni.
Kappsigling loftfara var reynd í
Lundúnum í fyrra dag, fyrsta skifti.
J>au voru 7 á ferð, og komu öll niður
heilu og höldnu.
Atvinnuleysingjar í Manehester tóku
sér land til yrkingar og hóta að veita
viðnám, ef reka á þá burt þaðan.
Uppreisnarmenn í Natal alveg um-
kringdir og féllu af þeim 547, þar á
meðal höfðingi þeirra. Mjög fáir upp-
reisnarmenn komust undan. Heldur
órótt í Jóhannesburg í Transwaal,
vegna þess, hvernig þarlendir menn
haga sér. það er mælt, að allmikið
af byssum hafi fundist i námunum.
Sjóliðsstjórnin brezka hefir bannað
að kaupa framar niðursoðinn mat frá
Ameríku handa skipahernum.
Alt af er að verða ótryggilegra í
Pétursborg með degi hverjum. Árásir
mjög algengar. Alvarlegur bardagi á
sunnudagskveldið með byltingarmönn-
am og kósökkum. Margir urðu sárir.
Óeirðarlýður gengur í fylkingum um
götur bæjarins og syngur hersöng
Frakka (La Marseillaise). Tvö rússnesk
herfylki gerðu samblástur i fyrra dag.
Umboösmaður til viÖYÖrunar.
Árni Árnason umboðsmaður í Höfða-
hólutn hefir í 24. tbl. þjóðólfs þ. á.
ritað »Nokkur orð til viðvörunar« út
af undirskriftunum móti ritsímamálinu
í fyrra sumar.
Mér leiðist sú venja, að engir skifta
sér af ritsmíðum Árna. Hann á þó
ekki síður skilið að honum sé veitt
eftirtekt deldur en t. d. Sigurjón á
Sandi, þjóðólfsritst. o. fl. o. fl
Árni heldur því fram, að menn hafi
skrifað undir téðar áskoranir án þess
að hafa næga eða nokkra þekkingu á
málinu. þetta er mergurinn málsins
hjá honum.
Ekki færir Árni rök fyrir þessum
brigzlum, en hann býðst til að 1 e i t a
að slíkum mönnum í 1—2 vikur.
Ekki vantar sólana! —
En bvað kemur til, að Árni skuli
halda að mönnum sé úr minni liðinn
ritsímasamningurinn nafnfrægi og al-
kunni? Hann hlýtur þó að vita, að
það var h a n n, ásamt því hvernig
stjórnin fór með fjárveitingarvald þings-
ins, sem var aðalorsökin til áskorananna
í þessu máli.
Og þetta ætti mönnum að vera úr
minni liðið n ú, jafnmikið og blöð þjóð-
arinnar hafa um það rætt.
f>að er alveg óhugsandi.
Eg vil því leyfa mér að skora á
Arna að leggja sem fyrst á stað í 1 e i t-
i n a, í þennan hálfsmánaðartúr. Eg
vona að það gæti orðið til þess að
hann sendi þjóðólfi: Nokkur orð til
afturköllunar, — ef hann með þessu
móti getur komist til sannleikans við-
urkenningar. Eg efa ekki, að hann
yrði svo samvizkusamur, að gera það.
Hann, sem stendur nú frammi fyrir
lýðnum sem stjórnmálasiðameistari,
og þó svo færi að hann hitti fáeina
gamla kunningja frá því að hann var
í kosningaleiðangri sínum — fáeina
fáráðlinga, sem koma sér ekki við að
andæfa mælsku umboðsm, þá sé eg
ekki að slfkt mundi gera svo mikið
til. — Að eins óska eg, að nöfn þeirra
verði auglýst, svo að almenningur sjái,
hvað feitir drættir það eru, sem Árni
fær. — f> a ð 8 á u menn við alþingis-
kosningarnar hér forðum.
Béttara hefði mér fundist af Á., að
vera aldrei að hlaupa með það í blöð-
in, að menn sæju eftir undirskriftun-
um. Eru nokkur minstu líkindi til
þess? Sígur ekki altaf á ógæfuhlið
fyrir ritsímamönnunum? En vera má,
að þetta sé bara bending til stjórnar-
innar um, hvaða starf hann sé að inna
af höndum hér nyrðra, nú um þessar
mundir: að hann sé að leiða fólkið
til iðrunar og afturhvarfs.
Ja hver veit?
Árni heldur því fram í fullri alvöru,
að undirskriftirnar séu óhafandi fyrir
það, að þær »bindi menn við« vissa
»hlið« málsins, því það geti ekki þar
verið að ræða um að menn fá »óhlut-
dræga fræðslu* um málin. Ef þetta
mætti segja um »undirskriftasöfnunina«,
þá má víst segja það um öll samtök
manna eða flokka — Hann lítur þó
svo á, sem flokksmenn hljóti að vera
hlutdrægir. Nú, hann veit bezt, hvað
hjá sér gerist, sem »heimastjórnar«-
flokksmaður, og get eg ekki þráttað
við hann um það atferli hans og rit-
8míðar sem »óréttmætar og óhe)gar«;
væntanlega brýnir hann þetta fyrir
mönnum, þegar hann fer næst að skifta
sér af samtökum þeirra — því þá get-
ur hann verið viss um, að engir taka
til greina, hvað hann skrafar. Eg gæti
nærri því trúað, að jafnvel gamla f>jóð-
ólfi þætti þetta vitleysa af Árna sfn-
um — þegar búið væri að segja hon-
um það.
J?að er ofvaxið Árna í Höfðah., að
afstýia því, að s a m t ö k séu gerð
víðar en í »heimastjórnarfl«.
Að endingu get eg ekki stilt mig
um að benda á, að það liggur við að
vera skoplegt, að ajá Árna f Höfðah.
skrifa nokkurt orð »til viðvörunar*.
— Að sjá, h a n n vera að brýna fyrir
mönnum »varkárni,« »samvizkusemi«
og varfærni með virðingu sína! Með
þeim hætti getur hann tæpast unnið
fyrir mat, hvorki hjá stjórninni né
öðrum, í orðsins rétta skilningi. Til
þess eru afskifti haus af kosningum
þingmanna hér, í of ferskuminni og gera
orð hans svo marklítil í þá átt. Hitt
er hægt að skilja, að hann geti
með þessu kvaki sínu mint Rtjórn-
ina á sig að hann sé þó til, hennar
dyggur og auðmjúkur þjónn, hennar
háværa, hjáróma málstútur.
Og væri svo, að hann væri í raun
og veru orðinn stjómmálavandlætari,
og orð hans væru ekki tómt yfirskin,
baráttuaðferð heimastjórnarmanna, eins
og henni er lýst í Eimreiðinni fyrir
skömmn — þá skyldi það vera mér
gleðiefni, og þess vildi eg óska, að ef
einhver betrandi andi hefir tekið sér
bústað í hjarta hans að hanu mætti
þá vera þar kyrr — kostningar-árin
eins og hin. þá gæti farið svo, að
Árni umboðsm. yrði þeim mönnum, sem
einlæglega vilja heill og hag þessarar
þjóðar, ekki til viðvörunar.
Litlu-Gljá 4. júlí 1906.
Björn Sigurðsson.
Ræktunarfél. Xorðnrlands.
Félag þetta, sem stofnað var fyrir 3
árum af Páli heitn. Briem og Stefáni
kennara og alþingism. Stefanssyni, hefir
dafnað svo ve), að nú eru í því um
1000 fólagar og tekjur þess næsta ár
(1907) eru áætlaðar rúmar 14 þús. kr.,
þar af raunar 11 þús. landsjóðsstyrkur.
Tillög og gjafir er ætlað á að verði
2400 kr. Það kostar 4500 kr. til aðal-
tilraunastöðvar sinnar (á Akureyri) og
1400 kr. til aukatilraunastöðvar. Enn-
fremur 1000 kr. til verklegrar kenslu
og 1000 kr. til leiðbeiningarferða.
Formaður félagsins er Stefán kennari
Stefánsson, síðan Páls Briem misti við.
Hann hólt þ. á. aðalfund í félaginu 21.
—22. f. mán. á Húsavík, með fulltrú-
um úr norðursýslunum, aðallega Þing-
eyjarsyslu. Magnús Jónsson gullsmiður
á Akureyri, sem dó í fyrra, hafði gefið
felaginu 3000 kr. eftir sig, og var sam-
þykt á fundinum að gera úr því fó sór-
stakan sjóð. Fyrirlestra fluttu á fund-
inum þeir bræður Guðmundur og Sigur-
jón Friðjónssynir frá Sandi, Guðm. um
»þýðing bænda fyrir menning þjóðar-
innar og ræktun landsins áymsum tím-
um«, Sigurj. um búnað í Þingeyjarsyslu.
Búnaðarsjóð Norðuramtsins vildi fund-
urinn að ltæktunarfélagið fengi til um-
ráða, og skyldi verja af honum vöxtun-
um til búnaðareflingar á Norðurlandi.
Næsta aðalfund á að halda á Blönduós.
í»ýzka skemtiskipið
fór aftur á tilsettum tíma, í fyrri
nótt seint. H1 jómleikurinn, er til var
stofnað fyrir farþegana í Bárubúð, fór
ágætlega fram, og gerðu þeir mikinn
róm að því sem sungið var, alt á ís-
lenzku, en með þýzkum þýðingum það
sem hægt var. Söngliðinu öllu var boð-
ið út á skip á eftir til glaðnings og
naut þar mikils fagnaðar.
En kappreiðarnar á Melunum höfðu
verið mesta ómynd og til aðhlægis.
Amtsráð Norðuramtsins
átti fund með sór á Akureyri um
miðjan f. mán. Það veitti kvennaskóla
Húnvetninga 400 kr. styrk og Eyfirð-
inga 600 kr. Sigurði Sigurðssyni skóla-
stjóra á Hólum var veittur 300 kr.
styrkur til utanfarar næsta vetur.
Pótur alþm. á Gautlöndum Jónsson var
endurkosinn búnaðarþingsfulltrúi til 4
ára, en Olafur Briem varamaður.
Skipskoðun í Reykjavík.
Með þessari yfirskrift stendur greinar-
korn S 33. tbl. Isafoldar þ. á. frá herra
barnakennara og skipskoðunarmanni i Ólafs-
vík Sveinbirni Egilsson, auðejáan-
lega rituð fremur af óvild til okkar undir-
skrifaðra en af viti og þekkingu á þVI
máli, sem þar um ræðir.
Það sem greinarhöf. færir okkur sem
eftirlitsmönnum þilskipa í Reykjavík tii
foráttu, er ófullnægjandi skoðun á skipinn
Engey, sem fór héðan til Ólafsvikur >
aprilm. í vetur, og þykist hann styðja mál-
stað sinn með því, að framsiglutoppurinn
á skipinu liafi fokið af því {>ann 26. april
i ofsa norðanroki, er skipið slitnaði upp og
rak á land i Olafsvík. Og birtir hann
vottorð í blaðinu frá tveimur mönnum þyI
til sönnunar, að skipið hafi ekki verið far-
ið að höggva niðri þegar siglutoppurinn
datt af.
Getur nú greinarhöf. hugsað sér, að nokk-
ur maður með heilbrigðri skynsemi trúi þvip
að sigiutréstoppur, sem búið er að sigla
með héðan og til Ólafsvíkur í talsverðum
stormi og þar af leiðandi hefir reynt tals-
vert á, án þess að vart yrði við að hantt
væri að nokkru bilaður, hafi farið að fjúka
o'an af skipinu af sjálfum sér án þess nokk-
urt segl væri uppi sem á hann reyndi. Nei,-
enginn skynsamur maður trúir þvi; margt
annað en þetta gat hann talið möDnum
trú um; það er t. d. trúlegra að eftir að
skipið var rekið á land og farið að höggva
niðri, að þá hefðu sigiutrén brotnað, ann-
að eða hæði. Hefði hann skýrt svo iráT
hefði ef til vill einhver orðið til að trúa því-
Greinarhöf. segir, að skip þetta hafi ver-
ið illa útbúið og skrifli.
Um útbúnað skipsins er það að segjar
að seglin voru að visu gömul. En skipið
hafði tvennan klæðnað af öllum seglum, og
þegar tekið er tillit til þess, að skipið áttí
að ganga einungis yfir sumartimaDn til
fiskiveiða, þá álitum við þau nægileg. Ett
um hitt að skipið sjálft hafi verið skriflij-
þá getum við sagt skoðunarmanninum þaðr
að viðþekkjum skip þau, er ganga úr Ólafs-
vik til fiskiveiða eins vel eins og hann.
Það eru alt gamlir kunningjar okkar héð-
an að suunan — hafa verið seld þangað —
og getum við ekki hugsað okkur að þau hafi
stórum hótum tekið undir hans umsjón. Af
öllum þessum skipum þorum við óhikað að ’
gera Engey nr. 1 að traustleika. Annars
virðist okkur greinarhöf. hafa gert sér
meira far um að skoða þetta skip á síbb
hátt en þau skip, sem hann er eftirlitsmað-
ur að, og ekki hefir hann athugað jafm
nákvæmlega framsiglutréð i Sleipnir
sem gengið hefir frá Ólafsvik til fiskiveiða
um nokkur undanfarin ár og er eign Ein-
ars Markússonar kaupmanns í Ólafsvik. Því
eftir sögn manna að vestan hrotnaði fram-
siglutréð í houurn i vetur á leið úr Stykk-
Uhólmi til Ólafsvíkur, svo að skip og menm
hrakti yfir hoða og hlindsker inn allatt'
Breiðafjörð, þar til loks mönnunum var
bjargað, en skipið fór í spón.
Annars mun vera ærið torvelt að finna
þá eftirlitsmenn og jafnvel ekki greinarhöf-i-
sem geti sagt að traustleiki og annar út--
búnaður skipa að þeirra undirlagi sé i svn
góðu staudi, að stórsjór, ofsaveður og
grynningar geti ekki unnið á þeim; og þar
sem greinarhöf. vill setja þetta í samband
við hin hörmulegu slys, sem hér urðu 1
vetur, þá mun engum manni, sem þekti þatt
skip, láta sér til hugar koma að kenna um
eftirlitsleysi á þeim; þvi þau voru meðal
vorra allra heztu og vönduðustu skipa og
mjög vel útreidd i alla staði, óefað miklu
betur en nokþurt af Olafsvíkurskipunum að
þeim ólöstuðum.
Annars her öll greinin með sér að hútt
er rituð af nauðalitilli þekkingu á því máli,-
sem hér er um að ræða, og að greinarhöf.
hefir mest haft fyrir augum eins og honum
er svo titt, samanber ritgerðir hans um út-
gerðarmenn o. fl.,að gera okkur tortryggilegtt
í augum almennings. En verði honum gott
af því; við munurn hér eftir taka eftir því--
sem hann kann að skrifa i okkar garð.
Rvik i júlfmán. 1906.
Þorsteinn Þorsteinsson, Hannes Hafliðason-
Landsbókasafniö nýja
m. m. eða safnabúsið fyrirhugaða við
Hverfisgötu hefir nú trósmiðafélagið
Yölundub tekið að sór fyrir áætlaða
fjárveiting, 160 þús. kr. Húsameistar-
inn danski, sem uppdrátt gerði að hus-
inu og áætlun, hafði komist upp i ^50