Ísafold - 12.09.1906, Page 1

S.emur fit ýmist einn sinni eða
tvisv. i viku. Yerð árg. (80 ark.
iminnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
ill, doll.; borgist fyrir miðjan
júli (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD.
Dppsögn (skrifleg) bnndin við
áramót, ðgild nema komm sé til
útgefanda fyrir 1. október og kaup-
andi skuldlaus við blaðið.
Afgreiðsla Austurstrœti 8.
XXXIII. árg.
Reykjavík miðvikudaginn 12. september 1906
58. tölublað.
I. 0. 0. F. 889218'/a
Augnlækning ók. 1. og 8. þrd. kl. 2—8 i spítal.
í’orngripasat'n opiö A mvd. og ld. 11—12.
Hlntabankinn opinn 10—2 */* og öl/a—7.
K. F. U. M. Lestrar- og skritstofa frA 8 Ard. til
10 siðd. Alm. fundir fsd. og sd. 8 x/« slod.
JLandakotskirkja. Gubsþj.O1/* og 6 A helgidögum.
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 10*/t—12 og 4—6.
Landsbankinn 10 2/a—2 */*• Bankastjórn við 12—1.
Landsbókasafn 12—8 og 6—8.
Landsskjalasafnid A þrd^ fmd. og Id. 12—1.
Lækning ók. i læknask. þrd. og fsd. 11—12.
JíAttúrugnpasafn á sd. 2—8.
Tannlækning ók. í Pósthússtr. 14, l.og8.md. 11—1
fer upp í Borsarnes
17. og 23. sept., 3., 10., 18. og 23. okt.;
til Straumfj. 12. og 15. sept.
Suður í Keflavík tn. m. fer hann
27. sept., og 6., 15. og 27. okt.
Ingólfs-standmyndin.
Hætt við gjöfina þá.
Hvað gerum vér?
Cm það mál, fyrirhugaða gjöf hing-
að frá Danmörku annaðhvort á stand-
mynd Jasons effcir Albert Thorvaldsen
«ða þá lngólfs IaDdnámsmanns eftir
Einar Jónsson, er ísafold skrifað frá
Khöfn 30. f. mán. sem hér segir:
Illa fór með Ingólfsgjöfina. Heilan
mánuð var búið að ræða rnálið í blöð-
iunum. Fjöldi blaða í Khöfn og utan
Khafnar hafði tekið í þann streng, að
ejálfsagt væri miklu betur til fallið, að
aríkisþingið gæfi íslendingum Ingólf
heldur eu Jason. Myndablöðin höfðu
flest flutt mynd af Ingólfs-líkneski
Einars og lokið lofsorði á hana. Margir
af þeim, sem taldir er hafa gott vit á
listum, höfðu einnig lokið Iofsorði á
fflyndina.
f>á kemur alt í einu eins og skrugga
úr heiðríkju Ritzau-skeyti, sem segir,
að ríkisþiugið ætli e k k i að gefa ís-
lendingum neina standmynd.
þetta kom mjög flatt upp á marga.
Við vissura áreiðanlega, bæði af blöð-
iUDum og aðra leið, að í ráði var að
jgefa, slíka gjöf.
Líklega er þessu svo farið, að ríkis-
þingmenn hafa ætlað að skjóta sam-
an í slíka gjöf; hafa átt kost á að
fá ódýra steypu af Jason. f>egar svo
almenningur vildi heldur að Ingólfur
-væri gefinn, hafa þeir hætt við gjöfina
af þeim ástæðum, að þeim hefir þótt
Ingólfur of dýr.
f>etta er illa farið, bæði vegna Ein-
ars, sem á alt af bágt, og vegna Ing-
,ólf8myndarinnar, sem að allra dómi er
sérstaklega gott listaverk. Nú er lík-
lega loku fyrir skotið, að myndin kom-
ist nokkurn tíma upp.---------
*
* *
Illa farið og ekki illa farið þó í aðra
röndina er það, að vór fáum ekki þeBsa
Ingólfs mynd í þetta sinn og þ a n n
veg, sem hér atóð til.
f>ví satt að segja lá við, að oss ætl-
aði að fara að þykja nóg um d a n s k-
a r gjafir.
Hitt var ekki nema eðlilegt, að vér
tækjum í streng með dönskum blöð-
urn, að ú r þ v í að eða e f a ð full-
táðið væri að bæta við f gjafapokann
veglegri standmynd til að prýða höfuð-
stað vorn, þá ætti miklu betur við að
að láta það vera iDgólfs-myud en
JasonH. Og úr því að vér höfum látið
gefa 088 mynd af 1 a n d a vorutn Al-
bert Thorvaldsen, þá var enginn ýkja-
munur á því og myDd af landa vor-
um Ingólfi.
Hitt var og er alt annað mál, hve
miklu mannlegra og skemtilegra er
fyrir oss að bera oss að koma upp
Ingólfsmyndinni sjálfir. Vér h 1 j ó t-
u m að gera það einhvern tíma. Mætti
þá ekki byrja á að efna til þess nú
þegar? Eigum vér endilega að láta
manninn, sem til myndarinaar hefir
efnt, einhvern efnilegasca listamanninn,
sem vér höfum eignast af alíslenzkum
kynstofni, bætast við f hóp þeirra efnis-
manna í mentum og listum, er vér
höfum á þjóðarsamvizkunni að hafa
látið veslast upp af fjárþröng, og vakn-
að þá fyrst við, er þeir voru komnir
í gröfina löngu fyrir tfmann, — farið þá
fyrst að gefa þeim gaum, halda þá
yfir þeim íburðarmiklarlíkræður, í kirkju
og utan kirkju, og tekið jafnvel til að
aura saman til að leggja stein eða
spýtu á moldir þeirra, á maðkafæð-
uua, þegar andinn var farinn veg allrar
veraldar, andinn, sem mundi ef til vill
hafa unnið þjóð vorri ómetanlegt gagn
og aflað henni frægðar og frama, ef að
honum hefði verið hlynt áður en hann
skildi við líkamann?
Danskir listdómarar láta vel af frum-
varpi Einars Jónssonar til Ingólfs-
myndar. Sama Begja þeir landar vor-
ir, er það hafa séð og bera gott skyn
á slíkt sumir. Eftir hverju erum vér
þá að bíða?
Mætti ekki til dæmis að taka nota
einhverja af sjálfsögðum 18 tombólum
í hauBt hér í bæ, ef ekki fleiri, til
þess að efna til Ingólfsmyndarsjóðs?
Er ekki ýmislegt óskyldara og jafnvel
óþarfara gert með tombólu-farganinu
sumu? Vel má ætla til slíkrar fjár-
söfnunar nokkur ár. |>ví myndarsmíð-
in er ekkert áhlaupaverk.
Jöfnum höndum er sjálfsagt að leita
vanalegra samskota 1 peningum.
Hver vill gangast fyrir þeim?
Sá eða þeir mega vitja 50 kr. hjá
ísafold — til þess að einhver byrji.
Sauðárkrók 12. sept. á hádegi:
|>að var helzt efni í s f m t a 1 i, er
ritstj. ísafoldar átti í d a g við mann á
Sauðárkrók (fyrir góðvild samgöngu-
málaskrifstofustjórans, hr. J. H.), að eng-
in tilbæfa væri í þeirri frétt í dönsk-
um blöðum, að 2 Norðmenn hefðu
verið drepnir nýlega í áflogum á Siglu-
firði, en 50 fengið mikil meiðsl og sár.
Sauðárkróksmaður, Kr.Blöndal kaup-
maður, segist hafa talað fyrir 2 dög-
um við mann utan af Siglufirði, og
sagði sá, að 200 síldveiðaskip norsk
hefði verið þar stödd í einu fyrir
nokkrum dögum.
f>ess gat hann og í fréttaskyni, að
í fyrra dag hefði verið a f s p y r n u-
r o k í Skagafirðinum, og mundu hafa
orðið miklar skemdir á heyjum. Held-
ur er þar óþurkasamt og hrakviðratíð.
Tilræðið Yið yfirráðgj. russneska
o. fl.
Með mestum hryðjuverkum af ærið
mörgum og miklum hefir verið tilræð-
ið við Stolypin yfirráðgjafa.
þau tíðindi gerðust laugardag 25.
f. mán.
Ráðgjafiun hafðist við í sumarbústað
sínum í Lyfsalaey (í Neva?). |>ar var
um nónbil. Fjöldi manna hafði fundið
hann að máli um daginn og var komið
að því að ekki yrði fleirum hleypt inn.
f>á kemur vagn akandi að húsinu eða
höllinni, og í honum 4 menn, tveir í
liðsforingjabúningi. Dyravörður ætlar
að varna þeim inngöngu, en þeir stjaka
honum frá og ryðjast inn. Sá sem
fyrir þeim var tekur ofan hjálminn og
heldur á. f>egar þeir koma inn fyrir
dyrnar á forsal ráðgjafans, missir hann
hjálminn úr höndum sér.
f>á heyrðist voða-hvellur. Og í sömu
svipan var salurinn og öll framhlið
hallarinnar orðið að rústum.
f>að er haldið, að foringinn hafi haft
sprengikúlu í hjálminum. En hún
var ætluð Stolypiu ráðgjafa sjálfum
og átti ekki að nota hana fyr en inn
kæmi til hans. Hann sat við skrif-
borð sitt f öðrum sal þar frá og sak-
aði hvergi. En höfuð tók af siða-
meistara hans, Voronin, í næsta her-
bergi. Tvö börn ráðgjafans stórmeidd-
ust, 15 vetra stúlka, er brotnuðu á og
mörðust báðir fótleggir, og sveinn þre-
vetur; á honum marðist mjaðmar-
beinið. StolypÍD náði þeim sjálfur
út úr rÚ8tunum. Höfuð muldist sund-
ur á ökumanni morðingjanna, sem beið
úti fyrir. Dyravörður rotaðist einnig.
Alls biðu bana af tilræði þessu 24
menn, auk morðingjanna 3. |>ar á
meðal voru 2—3 hershöfðingjar og
nokkurir mikils háttar menn aðrir. f>eir
höfðu verið að finna ráðgjafaDD.
f>að vitnaðist, að morðingjarnir höfðu
komið frá Moskva degi áður.
Stolypin hafði fengið viðvörun þaðan
fám dögum fyrir og hann beðinn að
forða sér burt úr Pétursborg, með því
að hann væri af li'fi dæmdur af bylt-
ingarnefndinni í Moskva. En haun gaf
því engan gaum.
f>að sást á líkinu af höfuðsmanni
morðingjanoa, þeim er sprengikúluna
hafði meðferðis, að það var hálfþrít-
ugur maður, þrekinn og knálegur.
Hann var í glæsilegum einkennisbún-
ingi, en innanhafnarföt gauð-óhrein.
Daginn eftir, sunnud. 26. ágúst, var
Minn hershöfðingi, lífyarðarforingi í
Peterhoff, skotinn til bana, á brautar-
stöðinni þar. J>að gerði 27 ára gömul
sveitastúlka. Hún hleypti á hann 4
marghleypuskotum, og hitti eitt hann
í hjarta stað. Hún var höndum tekin
viðstöðulast. Hún heitir Soffía Larinov
og hafði verið kenslukona. — Minn
hafði fengið skriflega viðvörun, eins og
Stolypin, 2 dögum áður.
Sama dag var landshófðinginn í
Varsjá, Vanliarliarski hershöfðingi,
skotinn til bana, þar er hann ók um
stræti í borginni. Banamaður hans
fekk forðað sér.
f>á var enn í sama mund Bkotið á
jarlinn í Kákasuslöndum, Kaulbars
hershöfðingja. f>að gerði 16 vetra
stúlka. Hann sakaði eigi.
Svo er að sjá og heyra, að miklum
fjölda mikils háttar embættismanna hafi
verið ráðinn bani þessa daga í einni
þvögu. Enda miklu fleiri vagnir verið
en hér eru nefndir, embættismeDn og
Býslunarmenn. Jafnvel nokkuru áður
segja stjórnarskýrslur að m y r t i r
hafi verið 72 embættismeDn á e i n n i
v i k u, vikuna frá 12.—18. ágúst, og
42 fengið mikil sár.
Stolypin tjáði sér vera fjarri skapi
að beiðast Iausnar frá embætti fyrir
þetta. En það hafa ýmsir gert aðrir,
þar á meðal Kaulbars jarl. f>að er og
naumast láandi, í þessum ósköpum.
t Hallgrímur 3Ielsteð
landsbókavörður var sonur Páls Mel-
steðs amtmanns (t 1861) og síðari
konu hans Ingileifar Jónsdóttur Bach-
mann, einkabarn þeirra, f. 26. jan. 1853
í Stykkishólmi, fluttist með móður
sinni til Reykjavíkur, þegar hún varð
ekkja, og ólst þar upp, útskrifaðist úr
Reykjavíkur lærða skóla 1873 með I.
eink., sigldi til Khafnar s. á. og tób
þar próf árið eftir í heimspekilegum
forspjallsvísindum, hvarf heim hingað
nokkuru síðar og stundaði um hríð
læknisfræði hér í Rvík, gerðist eftir
það aðstoðarmaðnr við Landsbókasafn-
ið og hafði á hendi tímakenslu við
lærða skólann, varð landsbókavörður
1887, við fráfall Jóns Árnasonar; hafði
þá sýslan á hendi 19 ár.
Hann var fróðleiksgjarn maður og
fróður um margt, sem föðurfrændur
hans margir. Hann ritaði mannkyns-
sögu fornaldarinnar, sem Bókmenta-
félagið gaf út fyrir nokkrum árum og
fekk góðan orðstfr. Annað sögufræðis-
handrit frá honum hefir félagið í und-
irbúningi til prentnnar. Vandaður
maður og viðkynningargóður, trúlynd-
ur og vinfastur. Hann kvæntist aldrei,
en bjó eftir lát móður sinnar með
frændkonum sínum frk. Sigr. Vigfúsd.
Thorarensen og Onnu Guðmundsd.
Heilsuveill var hann lengi með
köflum síðari hlut æfinnar. Hann
ferðaðist suður um lönd (til Vínar
lengst) fyrir nokkrum árum.
Af hinum mörgu hálfsystkinum H.
M. heitins lifa nú tvö ein: Páll Mel-
sted, 41 á r i e 1 d r i en hann, og
Ragnheiður, ekkja Vigfúsar Thoraren-
sens sýslumanns.
Valurinn,
hið nýja blað ísfirðinga, hefir nú
»varpað sér á teig« fyrir skemstu, tví-
vegis til þessa, og tvíefldur í hvert skifti
eða tvöfaldur í roði. Rjúpur lætur hann
í friði, en ásækir heldur skriðdýr.
Stjórnarbaráttusögu vora kann rit-
stjórinn ekki vel, og er það ekki til-
tökumál um 18 vetra skáld : J ó n a s
Guðlaugsson.
Blaðið er á sömu stærð og ísafold
og kemur út 1 sinni í viku, eða þá
tvöfalt á hálfsmánaðar fresti.
Stnjörsala.
G. Gíslason & Hay í Leith höfðu
selt 31. f. m, alt ísl. smjör, er þá
höfðu þeir, mest á 104 sh. cwt.