Ísafold - 12.09.1906, Side 2

J. Nellemann
f. íslandsráðgjafi.
Hann lézt 26. f. mán., hálfáttræður
að aldri, f. 1. nóv. 1831. Hann hafði
látið gera á eér holdskurð fám dögum
áður, fyrir meini í þörmunum, og hepn-
aðist vel, en stóðst ekki eftirköstin.
Hann var Islandsráðgjafi eða Is-
lands-ráðgjafabrot 21 ár samfleytt, frá
1875—1896. Hafði sem aðrir danskir
ráðgjafar stjórn íslands í hjáverkum.
Aðalembættið var dómsmálastjórnin
danska, auk þess sem hann var Mímis-
höfuðið, er Estrup, forsætisráðgjafinn þá
tíð mestalla, hafði sitt vit úr aðallega;
ráðin voru þangað 3Ótt, og hann var
sá 8em þau varði mest og bezt, er að
þeim var fundið. J>ví maðurinn var
óvenjuskarpur, og iærdómsmaður hinn
mesti. Hans stefnuskrá og þeirra fé-
laga var að verjast því sem þeir köll-
uðu yfirgang fólksþingsins, neðri deildar
ríkisþingsins danska, eða að halda uppi
lögmæltu jafnrétti þingdeildanna. En
úr því þótti dönskum þjóðræðismönn-
um verða yfirgangur hinnar deildar-
innar, landsþingsins, eða fullkomið og
ólögmætt misrétti meðal deildanna, og
landsþingið þá reynast ærið aftur-
haldssamt.
Um stjórn þessa lands, Islands, lét
hann fremur lítið til sín taka. Sá þar,
sem aðrir í hans stöðu, flest með ann-
arra augum, ýmist landshöfðingja eða
stjórnardeildarstjórans i íslenzkum mál-
um í Khöfn, sem var alla hans tíð
danskur maður, lengst A. Dybdal. f ví
olli vitanlega það tvent: ókunnugleiki
hans, og annríki í aðalembættinu al-
danska. Skriffinskuleiðin var eina leiðin
milli hans og þessarar þjóðar, þar til
allrasíðustu missirin, sem hann var við
völd. |>á sinti hann málaleitun úr
annari átt, frá íslenzkum þingmanni
þjóðkjörnum(dr.V.G.), miklu liðlegarog
frjálslyndislegar en líkur þóttu til eftir
framkomu hans f dönskum málum og
stjórnbótarmálinu íslenzka alt þangað
til. Og það gerði hann þvert ofan í
tillögur stjórnardeildarforstjóra sfns og
að landshöfðingja fornspurðum. Vér
hefðum að öllum líkindum fengið fram
þá allgóða stjórnarbót, ef hans hefði
notið lengur við völd og vér kunnað
með að fara. f>ví maðurinn var undir
niðri miklu fremur frjálslyndur en hitt.
|>að sýndi hann þrásinnis í öðrum
málum en þingvaldastælunni. Vér feng-
um og staðfest í hans tfð ýma nýmæli,
sem fóru miklu lengra en þektist í
Danmörku f þá cíð eða þar þótti tak-
andi í mál. Má þar til nefna til
dæmis lögin um kosningarrétt kvenna
og prestskosningalögin.
Frjálslyndi hans lýsti sér ekki sízt í
mjög þrautseign baráttu fyrir kvið-
dómum, samkvæmt fyrirheiti í stjórn
arskrá Dana, en sætt hefir mótspyrnu
af þings og þjóðar hálfu alt til þessa,
þótt í lögum sé í flestum stjórnfrjáls-
um löndum. Kviðdómarnir eru einn
þáttur í dómgæzlu-nýmæli þvl, er ver-
ið hefir á dagskrá þar í Danmörku
svo tugum ára skiftir og N. vann að
manna mest, með frábærri elju og
starfsþoli; því maðurinn var hinn
mesti afkastamaður og eljan eftir því.
Hann var háskólakennari í lögum
áður en hann varð ráðgjafi, árin 1858
—1875, við mikinn orðstír fyrir frá-
bæran skarpleik og skýrleik í hngsun-
um og orðfæri; og eru eftir hann ágæt-
ar háskólakenslubækur frá þeim tím-
um, aðallega um dómsköp og ýmis-
legt, er þar að lýtur. Hann var og
Garðprófastur nokkur ár.
N. var’hið mesta ljúfmenni í allri
umgengni og viðmóti. Við það könn-
uðust ekki síður stjórnmála-andstæð-
ingar hans en fylgismenn. Hanu vav
þingmaður nær 30 ár, og alla tíð mjög
mikils metinn og vei þokkaður, þótt
oft Blægi f allharðar brýnur með bon-
um og andstæðingum hans þar.
Hann var, frá því er haon hætti að
vera ráðgjafi (1896), konungkjörinn
bankastjóri við þjóðbankann í Khöfn
og sömuleiðis aðalmaður í stjórn gjafa-
sjóðs þess hins mikla, er kendur er
við Classen nokkurn. það var til
þeB8 tekið, hve ljúfur hann var og
góðviljaður Islendingum, er styrks
báðust úr þeim sjóði, konum og körl-
ura, en þeir munu hafa verið býsna
margir, líklegast heldur fleiri en sjálf-
stæðissæmd þjóðar vorrar væri vel
samboðið, og mun meðstjórnendum
hans hafa þótt hann draga þar full-
óhlífið taum íslenzkra umsækjenda.
Mælt er, að Kristján konungur ní
undi hafi á engum sinna mörgu ráð-
gjafa haft meiri mætur en N. heitn-
um.
Nýfundinn hellir.
Fáeinir ungir menn hér í bæ, er það
hafa gert að ráðí ungmennavinarins
Friðriks spítalaprests Friðrikssonar, að
temja sér skemtiferðalög á fæti í tóm-
stundum sínum, heldur en á hestbaki
eða á hjólum, hafa fundið nýlega
mikinn og merkdegan helli hér skamt
frá höfuðstaðnum, sunnan við Setbergs-
hlíð svo nefnda, nærri rétt hjá vegin-
um úr Hafnarfirði austur í Selvog.
það mun V6ra einn með merkilegustu
og fegurstu hellum hér á landi.
Áðalhellirinn, þegar inn er gengið,
er rúmlega 30 faðmar á lengd og nær
7 á breidd og meira en 2 mannhæðir,
þar sem hann er hæstur, en alstaðar
vel manngengur.
Afhelli fundu þeir félagar lítinn
nærri munna aðalhellisins, vel mann-
hæðar háan; inn í hann var lítil
smuga, er þeir urðu að skríða um inn.
En inn úr afhelli þeim lá önnur
smuga, er þeir urðu að skríða um á
fjórum fótum. þar varð fyrir annar
hellir, nær 2 mannhæðir mest og frek-
lega 3 faðma breiður, en lengdin nokk-
uru meiri.
f>ar varð enn fyrir þeim lítil glufa
niður við gólf hægra megin. f>eir
skriðu 2 inn um hana, og fundu, að
þeir voru komnir í stóran helli, en
gátu ekki kannað hann þá, með því
að ljósfæri þraut fyrir þeim. |>etta
var 2. þ. m. Daginn eftir fór með
þeim leiðtogi þeirra, síra Friðrik, með
ljós og mælivað. Honum reyndist sá
hellir vera rúmir 10 faðmar á lengd,
nokkuð jafnbreiður allur, 4—5 álnir,
og hæðin 2-Q,1^ alin. »Inst inni er
hann íhvolfur og hvelfing yfir honum
öllum, skreitt smágerðu dropasteins-
útflúri. Hellirinn er ekki ósvipaður
hvelfdum gangi í kjallarakirkju; gólfið
er slétt og fast, og lítið sem
ekkert er þar lausagrjót inni«. Síra
Fr. þótti hann vera mjög fallegur og
þeim félögum. — Svona segir hann
frá í Fjallk. 7. þ. m., og greinilegar
þó.
Komið hafa þó menn áður í aðal-
hellinn að minsta kosti, því grjót-
garður er þar hlaðinn um þveran hell-
inn nær 10 faðma inn frá munnanum,
10 álna langur og V/2 al. hæð mest;
þar er og enn dálítill afhellir á vinstri
hönd, 4—5 faðma langur, líkastur
bás, er högginn væri í bergið, og ligg-
ur nokkuð af garðinum í boga fyrir
hann. Ekki vottaði fyrir, að fé hefði
verið geymt þar inni.
J>eir hinir ungu menn, gr hellinn
fundu nú, heita Helgi Jónasson, Matt-
hías þorsteinsson, Sigurbjörn |>orkels-
son og Skafti Davíðsson; hann er
trésmiður, en hinir búðarmenn. Göngu-
félag sitt nefna þeir Hvat, og eftir því
i hefi aúa Friðrik skírt hellinn H v a t s -
| h e 11 i.
Loftskeytafréttir.
þetta eru hin helztu Marconiskeyta-
tíðindi frá í gær.
Frá Eússlandi. Stjórnin rúss-
neska hefir birt frá sér langt skjal, er
hefir að geyma stjórnarstefnuskrá henn-
ar og lýsir yfir því einbeitta áformi, að
koma á aftur friði og reglu í landinu
Og láta byltingarmenn kenna á hörðu.
Hún heitir einnig að létta af Gyðing-
um öllum þarflausum hömlum.
Y m s t í ð i n d i. Frá Havana er
slmritað, að Palma forseti hafi sent
tvo erindreka til að semja um frið
við uppreistarhöfðingjana.
Taft, hermálaráðgjafi í WashÍDgton,
er sagður líklegur til að verða eftir-
maður Koosevelts forseta.
Landmælingamenn Canadastjórnar
segjast hafa fundið mikilsverða gull-
ýrða kletta þar sem heitir Peacerinen.
Fólk er tekið til að þjóta þangað.
Tveir harðir landskjálftakippir fund-
ust í dag í Valparaiso. f>ar rýkur odd
úr rústunum eftir fyrstu landskjálfta-
kippina.
Margar misfellur hafa komist upp
um þá, sem hafa á hendi stjórn og
umsjón yfir Panamaskurðargreftinum.
Koosevelt forseti er einráðinn að láta
hegna harðlega hirðulausum umsjÓDar-
mönnum við það starf.
Ritsíminn.
Fimtudag 23. f. mán. var lokið sæ-
símalagningunni milli Seyðisfjarðar og
Færeyja. Hann var lagður fyrst 12^/^
viku sjávar norður þaðan, frá jþórs-
höfn, og endinn skilinn þar eftir, fest-
ur við dufl. J>á hélt sæsímaskipið til
Seyðisfjarðar. f>að heitir Cambris,
enskt, og verkamenn á því enskir.
f>aðan var síminn því næst lagður
suður í haf, 79 vikur sjávar. f>á var
komið að Færeyjastúfnum. Kveldið
áður en saman næði gerði svo mikinn
storm og ósjó, að C a m b r i a varð
að hætta og skera frá sér símann, —
lagði endann við dufl. En morguninn
eftir var veðrinu slotað, og var sam-
tenging símastúfanna lokið þá fyrir
kveldið, sem fyr segir.
f>að sama kveld, 23. ágúst, kom hið
fyrsta símskeyti til Seyðisfjarðar frá
Færeyjum, með þá frétt, að s/s
M j ö 1 n i r, Thorefélagsskipið, væri lagt
á stað þaðan áleiðis til Austfjarða, en
s/8 P r o s p e r o, milliferðaskip Wat-
neserfingja, ókomið cil eyjanna hingað
í leið.
Laugardag 25. ágúst var fyrirhug-
aður vígsludagur sæsímans á Seyðis-
firði. f>á var ráðgjafans þangað von.
En F á 1 k a n u m, sem hann flutti
austur í þeim erindum og frú hans
með, legaðist vegna stórviðris. . f>á
tók Jóh. Jóhannesson sýslumaður það
ráð, að áliðnum degi, að senda kon-
ungi símskeyti fyrir hans hönd, um að
síminn væri lagður alla leið, og fekk
svar daginn eftir. En Seyðfirðingar
héldu dýrlega veizlu ura kveldið flatig-
ard.).
E s k i f j a r ð a r-talsíminn var langt
kominn í mánaðamótin síðustu, þessi
sem f>órarinn Tulinius stórkaupmaður
leggur á sinn kostnað að mestu leyti.
Hann var full-lagður spottann milli
Eskifjarðar og Búðareyrar við Keyðar-
fjarðarbotD í öndverðum f. mán. og
langt upp eftir Fagradal seint < mén-
uðinum; eftir þá að eins kaflinD það-
an að Egilsstöðum, en þangað var
landsíminn kominn þá frá Seyðisfirði.
Farið var að nota hann til fréttaskeyta
milli Seyðisfjarðar og Fskifjarður þann
veg, að sent var með skeytin milii
efra hluta Fagradals og Egilsscaöa.
Af lagning landsímans héðan úr-
Kvík norður um land er það að segja,
að nú má símtala héðan beint norð-
ur á Sauðárkrók. Káðgjafinn gerðk
það fimtudaginn var, 6. þ. m.
Nú í dag kemst síminn frá Akur-
eyri vestur í Hegranes, var símtalað
við rítstj. ísafoldar á hádegi í dagf,
og kemst sírninn alla leið þangað
næstu daga.
P o 1 i t i k e n getur þess 27. f. mán,,
út af sæsímalagningunni hingað, að
nú sé sæsímar Ritsímafélagsius nor-
ræua orðnir 7700 mílufjórðuogar
á lengd, þar af 3600 í Asíu austan.
verðri og 4100 í Norðurálfu. Nú geti
kaupmaður í Nagasaki í Japan samið
við fiskisala á Seyðisfirði á fáeinum-
kl.stundum.
Reykjavíkur-annáll.
Dánir. Guðmundar Þorsteinsson, af Skipa-
skaga, kaupamaður á Elliðavatni, varð bráð-
kvaddur á heimleið þangað úr Rvík að-
faranótt 1. þ. m.
Grímur Magnússon, þbm. á Grundarstíg,
bjó áður á Gljúfurholti í Ölfusi, nál. 70'
ára, dó 9. þ. m.
Fasteignasala. Þessar eru nokkrar meirí
háttar húseignir m. fl. hér i bæ, er gengið^
hafa kaupum og sölum á þessu ári:
Anna Breiðfjörð selur M. Th. Jensem
Sandvíkureignina, að undanskildu ibúðar-
húsinu, fyrir 12,000 kr.
Benedikt Stefánsson kaupm. selur Árna-
Bjarnasyni skósm. nr. 12 á Laugavegi og:
nr. 1 í Bergstaðastræti f. 25,000 kr.
Bogi Þórðarson kaupm. selur Sturlu Jóns-
syni kaupm. og Gisla Þorbjarnarsyni nr. 23 á
Laugavegi og nr. 2 á Klapparstíg f. 16,000 kr..
Benedikt Sveinsson ritstj. selur Jens B.
Waage o. fl. erfðafestul. Litlaholtsblett við
Skólavörðustig (um 1100 □ faðma) á-
10.000 kr.
Erlendur Erlendsson kaupm. selur Reinh..
Andersson klæðskera */a húsið nr. 9 við
Aðalstræti á kr. 17,415.96.
Hlutafél. Eélag8bakaríið i Reykjavík sel-
ur Carl Frederiksen bakarameistara nr. 14
i Ve8turgötu f. 9,000 kr.
Gunnar Björnsson skósm. selur Ólafk
Stefánssyni nr. 45 á Skólav.stig f. 12000 kr,
Gísli Jóhannesson selur Sigurði Ásbjörns-
syni trésm. ‘/2 húsið nr. 6 við Miðstræti á-
12,000 kr.
Helgi Björnsson skipstjóri og Jón Jóns-
son selja Benedikt Stefánssyni kaupm. og'
Jóni Bjarnasyni skipstjóra nr. 56 á Lauga-
vegi f. 9,500 kr.
Haraldur Sigurðsson kaupm. selur Bene-
dikt Stefánssyni kaupm. og Þorsteini GuDn-
arssyni, f. lögregluþj., nr. 44 við Lauga-
veg f. 10,000 kr.
Magnús Blöndabl húsasmiður selur Chr.
Nielsen verzlunarerindreka nýsmíðað hús
nr. 8 B i Kirkjustræti f. 31,000 kr.
Pétur Jónsson blikksmiður selur Haraldi
Sigurðssyni kaupmanni nr. 22 í Vesturgötu
f. 23,000 kr.
Kaupskipafregn. Hér kom 4. þ. m. segl-
skip Evelyn (79, Sv. Thorkildsen) frá Man-
dal með viðarfarm til Bj. Gnðmundssonar,
S. d. seglskip Progress (135, Iversen) frá
Dysart með kolafarm til sama.
Því næst 9. þ. m. s/s Inga (200, J. Börre-
sen) frá Frederiksstad með viðarfarm til.
Völundarfélags.
S. d. s/s Capri (343, H. H. Haldorsen),.
Thorefélagsskip, kom frá Khöfn og Aust-
fjörðum með steinoliufarm tii Sveins kaupm,.
Sigfússonar.
Loks 11. þ. m. seglskip Burns (293, O,
Stokkeland) frá Methel á Skotl. með kola-
farm til Bj. Guðmundssonar.
Lækning. Björn Bjarnarson Dalasýslu-
maður liggur hér í Landakotsspitala. Var
gerður á honum holdskurður á laugardag-
inn til þess að ná sulli úr lifrinni. Það
tókst vel, og heilsast honum eftir hætti.
Ritsimastöðina hér i bænum er nú verið
að undirbúa í hibýlum póstmeistarans, er
verið hafa, i norðurenda á pósthúsinu uppi;
hann hefir flutt sig rneð sitt fólk í hiö-
nýja hús sitt i Tjarnarbrekku fyrir hálfum
mánuði. Ritsíminn t'ær 5 herbergi tii af-
nota, og mun það vera vel riflegt, á við
það sem gerist auuarst.aðar.
Suntl er nú veriö að kennu hér í laug