Ísafold - 12.12.1906, Síða 1

Ísafold - 12.12.1906, Síða 1
'íiemur át ýmist einn sinni eöa "tvisy. í vikn. Verð iig. (80 ark. minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eöa l'/í doll.; borgist fyrir miðjan jáli (erlendis fyrir fram). ISAFOLD. Uppsögn (skrifleg) buadsn v'8 iramót, ógild nema konun sé til átgefanda fyrir 1. október og kanp- andi sknldlans við blaðið. Afgreiðsla Austurstrœti 8 XXXIII. arg. Iieykjavík miðvTikuaginri 12. desernber 1906. 82. tolublað I. 0. 0. F. 8812148 Fl. Nauðsyn á nýjum þingkosningum. Fastlega var því mótmælt á efnum tíma, bæði í þessu blaði (14. maf 1904) og öðrum, að þingmenn þeir, er kosnir voru á þing vorið 1903, til þess eins i rauninni, að reka endahnút á stjórnbótarbaráttuna, væri látnir hafa þingvöld nema það eina þing, fyrst og fremst vegna þess, að í þeim kos- uingum var að vonum mest áherzlan á það lögð, hvort þingmannsefni væri einhuga á að leiða það mál til lykta, en hugsað stórum minna um almenna þingmannshæfileika hans; í annan stað fyrir það, að á þinginu því (1903), miljónaþinginu, þótti mörgum brydda hneykslanlega mikið á biltingaaustri og annari ógætilegri fjársóan, með því að valdamannaefnín þá virtust vinna það til fylgis sér upp í valdasessinn, að vera meðmæltir hverjum bitding og hverri fjársóun, sem komið var upp með; og 1 o k s fyrir það, að með stjórnarskrárbreytingunni 1903 var kjósendalið landsins aukið um alt að þriðjungi, en þeim mikla hóp, mörgum þús. kjósenda, varnað þess að neyta sinna nýju, auknu þegnréttinda all- mörg ár, ef þeir áttu ekki að fá að kjósa fyr en 1908—1909. Vitaskuld voru allar þessar ástæður lóttar á metum hjá hinum nýju vald- höfum móts við hitt; vissuna um að sitja við völd þann tíma allan, ef ekki skifti um þingmenn. |>eir hefðu þá verið ajálfum sór ólíkir, ef þeir hefðu tekið öðruvisi í það mál. feir létu því kröfur þessar eins og vind um eyrun þjóta. þá kemur þingið 1905, annað mil- jónaþingið frá, en gapalegra þó að því leyti til, að þar var að þarflausu land- inu stofnað í gífurlegan kostnað fyrir það eitt, að ekki mátti ónýta samning, or hin nýja stjórn hafði glæpst á að gera með stakasta fyrirhyggjuleysi og fljótfærni-*— ritsf masamninginn alræmda. t>á reis upp aftur þingrofskrafan frá þjóðarinnar hálfu, öflugri ogfjölstuddari «n dæmi eru til áður um nokkra mála- leitun hér af almennings hálfu. f>ví lylgdi og bein áskorun til nokkurra þingmanna um að leggja niður þing- toeusku. En við hvorutveggja var ®kotið skolleyrum. Hér stöndum vér °g hér verðum vér, sagði þing og stjórn, eina og kappinn, sem kascalann hafði nnnið. |> e i r höfðu líka unnið kast- valdakastalann, og voru ekki á Þeim brókunum að láta hrekja sig það- Uu íyr en 1 fulla hnefana. Nú er þess að vísu orðið skamt að L», lða fremur, að kosningar m e g i t i 1 *ram að fara um land alt. En eitt er eftir þingið enn þangað til, af Þfemur alls á kjörtímabilinu. Og ekki munu Þeir, sem illa líkar gerðir fyrri þinganna tveggja, hyggja tiltakan- lega gott til hins þriðja og síðasta. Raunar þykir vera reyusla fyrir því, bæði hér og annarstaðar, að helzt hugsi þó þingmenn um að gera vilja kjósenda sinna á síðasta þingi hvers kjörtíma- bils, rétt áður en þeir eiga að standa augliti til auglitis við þá af nýju og gera þeim reikning ráðsmensku sinnar. En mundi ekki hitt verða þyngra á metunum þó, að gera vilja síns herra, húsbóndans, sera meiri hlutinn hefir gengið á hönd og svarið dýran holl- UBtueið í hjarta sínu ? En allir vita, hversu vel hans vilji kemur heim við það, sem þjóðin vill vera láta, eða hitt heldur, ef það fer í bága við hans vilja og hagsmuui eða valdhafanna við Eyrar- sund. En nú er ótalin enn allra brýnaéta og berasta nauðsynin á þingrofi og nýjum kosningum einmitt á undan þingi því, er nú fer í hönd, þó að það 8é Biðasta reglulegt þing á kjörtíma- bilinu. það er sambandsmálið við Dani, eins og nú horfir það við. f>að er krafan um alveg nýja stöðu í ríkinu til handa landi voru, krafan um, að það hætti að vera sjálf- stæðislaus hluti DanaveldÍB, en gerist í þess stað frjálst sambandsland við Danmörku, og að það eigi allsendis óháða hlutdeild i væntanlegum samn- ngum um það, hver mál sbuli sam- eiginleg vera báðum löndum og hver ekki. Getur nokkur maður láð þjóðinni það, þótt hún kysi heldur aðra menn til að halda þeim kröfum fram, heldur en meiri hlutann, sem var á fyrra þing- inu af tveimur, er þeir hafa setið á, harðánægður með það samband milli landanna, sem þá var staðfest, og vann Bér það tíl ágætis á síðara þinginu, að hafna nijög hógværri aðfinslu að stjórnarráðstöfun, sem gerði það sam- band miklu nánara en til hafði verið ætlast af vorri hálfu — gerði það að innlimun? Sú stjórnarráðstöfun var, sem kunnugt er, hin ólöglega skipun íslandsráðgjafans. Hvernig á þjóðin að bera traust til slíkra manna, þ ó a ð þeir fengist til í sumar að skerast ekki úr leik, er stjórnarandstæðingar heimtuðu fram bornar fyrir Dönum (í þingmanna-utan- förinni) töluvert rífari sjálfstæðiskröf- ur en fengið höfum vér enn framgengt, og þ ó a ð einn þeirra hafi nú geng- ið í örugt bandalag við stjórnarand- scæðinga um enn ábveðnari kröfur, og nokkrir hinna að hálfu leyti? Um hina vitum vér ekkert. Vér vitum ekkert um héimastjórnarliðið í þrengri merbiugu, nema þennan eina mann (1. þm. Ara.), og lítið eða ekk- ert um tólfmenningana, utan þessar blaðaritnefndir tvær, er mörgum þyk- ir þó sem enn séu með sinn fótinn í hvorum herbúðunum, — að þeir segi nei og segi já sitt með hvoru liði, vegna fleygsins gegn ríkisráðssetu- banninu, vegna ískyggilegrar útúrsnún- ingstilraunar út úr blaðaávarpinu í ey- firzka fylkingararmi tólfmenningaliðs- ins, og sfðast en ekki sfzt vegna af- stöðu húsbóndans, er mörgum þykir sem augljós sé ó framkomu eigin-eignar- »málgagns« hans hér, sem svo er nefnt, með nær daglegri fólsku þess út af eining- arsamdrætti þeim, sem fyrnefnt ávarp hefir komið á dagskrá. En það hafa allir kunnugir fyrir satt, að vilja hús- bóndans þyki þeim engu minna fyrir að brjóta, tólfmenningunum, heldur en allra-nánustu vinum hans og vanda- mönnum á þingmannabekk. Fáir óháðir þjóðmálamenn geta til þess hugsað öðruvísi en með miklum kvíða, hver mundi verða árangurinn af því, ef hÚ8bóndaholIustu meirihluta- menn á þinginu nú yrðu í scórum meiri hluta vorra manna í fyrirhugaðri millilandanefnd. j>eir eiga bágt með að hugsa sér þá stórum ístöðumeiri við danska stjórnmálamenn en húsbónd- ann, þegar hann gekk orðalaust að hinni ólöglegu skipun sinni í embætt- ið, eftir öll digurmælin á þingi fám mánuðum áður. Og þótt svo færi, að nýir menn og einurðargóðir yrði kosn- ir á þing, er að því kemur að ráða sambandsmálinu til fullra lykta, gætu millilanda-nefndarmennirnir íslenzku verið búnir að spilla svo málinu með ístöðuleysi sínu og Iinku, að vér bið- um þess seint eða aldrei bætur. |>að væri von, þ ó a ð þjóðinni væri ekki rótc niðri fyrir, er hún hugsar til slfkra forlaga síns mesta veiferðarmáls. Blaða ávarpið- B æ ð i ísfirzku blöðin, Valurinn og Vestri, hafanú tjáð sig alveg samþykka blaðaávarpinu frá 12. nóv. um sam- bandsmálið, á n Lögréttu-fleygsins. Um austfirzku blöðin er ekki fullkunn- ugt enn. Mil j ónafélagið. Póstfréttir frá Khöfn, 2—3 dögum yngri en móHnælafundinn 23. f. m., sem rit8Ímiun flutti fregnir af þá, segja enn alt á huldu um það fyrirtæki. |>eir vörðust allra frétta þar að lút- andi, er þar voru sagðir mest við- riðnir; vildu eyða því, er á það mál var minst við þá. Sameinaðafélagið (gufuskipa) bar á móti því í blaði (Dannebrog), að það kæmi þar nokkuð nærri. f>að er og mjög skiljanlegt, með þvf að það er keppinautur Thore- félags. Víst er um það, að slík félagsstofn- un hefir verið í ráði i haust meðal fsl. kaupmanna og danskra auðkýfinga í Khöfn. En hvort nú er hætt við hana aftur eða enn er verið að reyna að boma henni áleiðis í kyrþey, um það er ekkert lýðum ljóst að svo stöddu. Höfn og hafnleysa. Ekki er það nema vel til fallið og sjálf- sagt, að þeir menn, sem eiga að fjalla um hafnargerðarmál Reykjavfkur, séu hvatcir til varúðar og þeim bent ekki einungis á ný tiltækileg ráð til umbóta á höfninni, heldur og lfka á þau sker, sem orðið geta til ásteyting- ar, og sömuleiðist þá reynslu, sem fengin er á skyldum fyrirtækjum hér á landi. f>etta hefir hr. verkfræðingur Th. Krabbe tekið sér fyrir hendur í grein í Lögréttu 21. f. m.: Um nauðsyn hafnargerðar; og munu margir kunna honum þökk fyrir. Hins vegar er það augljóst, að um þá reynslu, sem á að verða forgöngumönn- um hafnarfyritækisins hér til leiðbein- iugar, má ekkert mishermt vera. Hana verður að sýna með réctum lit- um; — hvorki of glæsilegum né held- ur of dökkum. En að mínu áliti er þessa ekki nógu vandlega gætt í áminstri grein, — sjálfsagt vegna ókunnugleika höf., — og skal hér bent á, að hverju leyti mér þykir áfátt vera. það er reynsla Seyðisfjarðarkaup- staðar á höfn og hafnartækjum þar, sem höf. tekur til athugunar, og leit- ast við, með hliðsjón á henni, að sýna fram á, hversu viðsjárvert sé að ráð- ast í hafnarbætur hér á landi. Er naumast hægt að sbilja höf. á annan veg en þann, að misráðið hafi það reynst, er Seyðisfjarðarkaupstaður keypti hafnarbryggjuna þar, — reynslan sé þar frekara til viðvörunar en hvatning- ar. Hann telur það eftirtektarvert, að farmtaxtinn er — eftir því sem honum hefir verið sagt — einn og hinn sarni til Seyðisfjarðar og Reykja- víkur, og sömuleiðis vátryggingargjöld. Hve mikið afíerming kola kostar á hvorum þessum stað um sig, get eg reyndar ekki sagt, segir höf., en grun- ur minn er sá, að lítið sé eftir af mis- muninum, þegar bryggjugjaldið er greitt, og að menn kaupi kolin eins dýrt á Seyðisfiði og hér. Ennfremur segir hann, að enginn muni halda því fram, að bryggjan hafi haft nokkur áhrif í þá átt, að koma Seyðisfjarðar- bæ áfram. Ekki er mér nægilega kunnugt um, hvort það er rétt hermt, að farmgjald sé hið sama til Seyðisfjarðar og hing- að, eða hvort heimtað er sama vátrygg- ingargjald á vörum til beggja staðanna. En sé það svo, þá er það bersýni- legt ranglæti, — ranglæti, sern beitt er af þeim, er skip reiða eða vöru flytja til Seyðisfjarðar, og af hlutaðeigandi ábyrgðarfélögum. |>ví hvorttveggja liggur í augum uppi: að það er fljót- legra og að öllu leyti greiðara að af- greiða skip, sem liggur á lognsléttum sjó f öruggu bryggjulagi, heldur en hitt, sem liggur fyrir opnu hafi við hafnlausa strönd, og a ð áhættan er mun minni, að flytja vörur á góða höfn en á hafnleysu. f>að virðist því harla ótrúlegt, þótt satt bunni að vera, ‘ að sama farmgjald og vátryggingar-

x

Ísafold

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.