Ísafold - 23.11.1907, Síða 1

Jííeamr át ýmist einB sínni eða
visv. í vika. Verð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eSe
l‘/» doll.; borgist fyrir miðjan
júli (eriendis fyrir fram).
Uppsögn (SKriÍiag) bar.- ; «■(!,
áramót, ógild nema koæi* sé tit
átgefanda fyrir 1. október og kaui ■
andi skuldlans við blaðið.
Afgreiðsla Austurstr<s
XXXIV. ai-gr-
Veni, vidi, vici.
Hvað tjáir þó Pétur og Páll ug jafn-
•vel Mattías beri oflof á þá mótora,
sem þeir eru agentar fyrir, þegar
öllum lýö er íjóst
að Dan-mótorinn ber höfuð og herð-
„ar yfir keppinautana.
Röksemdir:
Dan einn steinoliumótora hefir prisv-
,ar fengið gullmedalíu (í MarstrandiýO/j,
í París 1905, í Bergen 1907) og alls
15 sinnum verið verðlaunaður.
Það á því heima um Dan luð forn-
kveðna :
Kom, sá ojí sigraöi.
Saindrat.tur Ialendinga
vestan liafs og austan.
Beinni og greiðari samgöngur.
I.
Hann hefir verið í aðsigi nokkur
:ár undaníarin. Orvast óðum þe-tta
ár, vegna óvenjulegs vestan-straums og
af fagnaðarsamlegum viðtökum þeim,
,er aðalhópurinn fekk hér.
Rígur og óvild milli þjóðdeildanna,
hvorrar i sinni álfu, er mjög svo horf-
inn. Það eru nátttröllin ein, sem geta
,ekki litið nokkurn íslenzkan vestan-
mann réttu auga, eða þá öðru vísi en
með megnum grun eða jafnvel að-
firóttun um, að sá hinn sami muni
vera grímuklæddur vesturfarasmali, eða
þá þau bera til allra vesturfara hefndar-
!hug fyrir landráð við fósturjörð þeirra.
Þeir tímar eru og löngu liðnir, er
/það var haldið vera þjóðráð til að
koma sér i mjúkinn hjá Vestur-íslend-
ingum, að óvirða land og lýð hér í
.orðum, stuðluðu máli og óstuðluðu.
Játa ber oss það sem satt er, að
fyrstu upptök þessa samdráttar eru
ýms vinarbót og góðvildar í vorn
garð af hendi vestanmanna, fyrir til-
stofnun þeirra hinna beztu manna,
vitrustu og þjóðræknustu, jafn ræktar-
•samra við báðar þjóðdeildirnar.
Öðrum þræði hefir leikið vor megin
mið.ur ósérplæg von um hjálpráð vest-
an um haf í verkmannaeklunni hér,
•og þeirra megin jafnframt einhver at-
vinnuvon á gamla Fróni eftir alt sam-
an, er horfur dofnuðu vestra. Og
skyldi hvorugt sizt lasta, með því
að þar liggja og saman við göfugri taug-
ar: fölskvalaus móðurást til heirnan-
fluttu barnanna, og hjartanleg þrá
þeirra til að launa henni fósturlaunin,
þótt verið hafi upp og niður, með því
að hagnýta í hennar þarfir og þjón-
:ustu, fósturjarðarinnar, aukna verk-
kunnáttu sina og fratntakssemi, ráð-
deitni og hagsýni.
Það vitnaðist brátt, er bóla fór
.nokkuð á almennri heimfýsi vestan-
■manna, að vér höfðum verið svo fram-
sýnir að leggja allöflugan slagbrand
Reykjavík laugar
fyrir þær með því að láta oss ekki
koma í hug að greiða fyrir þeim með
jafnhagfeldri fargjaldsgreiðslutilhögun
og aðrar þjóðir. Fyrir það verður
förin vestan um haf alla leið hingað
enn afat-rándýrri en ella, og stórum
timafrekari, svo sem lýst var greini-
lega í blaði þessu i haust. Vér höfð-
um í þess stað látið oss hugkvæmast
að bjóða heimfúsum Vestur-íslending-
um ferðastyrk hingað — hér geta
fáir hugsað sér neitt gert nema með
einhverjum »styrk«: landssjóðsstyrk
— og þurftum að láta pá, vestan-
menn, kenna oss þann heilsusamlega
lærdóm, að með þeim öimusum rnundu
oss fénast ónytjungar í orkumanna
stað og ráðdeildar.
En þótt svo væri, að kipt yrði
burtu fyrnefndum slagbrandi, sem
fáir munu gera sér mikla von um af
slíkri styórn, sem nú höfum vér,
mundi þá sú torfæran bætt til hlítar?
Því raundi fjarri fara.
Til þess og til fleiri mikilsverðra
hagsmuna af margvíslegri samvinnu
með löndum vestan hafs og austan
þarf stöðugar, reglubundnar, beinar
samgöngur milli bygða vorra beggja
megin hafs.
Þær mundu vinna oss ómetanlegt
gagn. Og þær eru kleifar.
Það tvent mun verða reynt að
sýna fram á í siðari kafla þessa
greinarkorns.
Veðrátta. Látlaus útsynn;ngur þessa
viku alla, með stormi og rigning fram í
hana roiðja, en bægu fjúki siðan öðru hvoru
— þangað til í dag, að komið er logn með
heiðríkju og allmiklu frost:.
Þessu líkt hefir viðrað norðanlands og
austan.
Hitinn sést á þessari töflu.
Rv. Bl. Ak. Gr. Sf.
Sd. 17. 0.0 —2.4 —0.4 -44.0 +1.3
Md. 18. —0.4 —0.5 0.0 4-4.6 4-0.7
Þrd. 19. +4.5 +4.0 +5.0 4-1.5 +7.2
Mvd. 20 —1.5 —1.4 —0.4 —4.0 +2.2
Fd. 21. 4-2.8 -41.9 4-L5 4-6.2 —1.2
Fsd. 22. 4-3.9 ^0.7 4-5.5 4-5.0 +0.2
Ld. 23. -47.9 4-9.8 4-10.2 4-11.0 Á-7 2
Rv. = Reykjavik. 31. = Blönduós. Ak.
= Akureyri. Gr. = Grímsstaðir á Fjöll-
um. Sf. = Seyðisfjörður.
Gufuskipín. Vesta (Gottfredsen) kom
loks sunnudagsmorgun 17. þ. m., 11 dög-
um eftir áætlun; hafði verið 17 daga hing-
að af Sauðárkrók. Fyr má nú vera dýr
ferð farþegum og timafrek. — Hún ætlaði
á stað aftur mánudaginn (18.), en komst
ekki fyr en miðvikudag (20.) siðdegis fyr-
ir stormi og dimmviðri.
Mjölnir kom og fór sömu daga.
Margt farþega á báðum hingað og héð-
an nokkuð.
Af Sterling (Em. Nielsen) hefir frézt,
að hann lagði á stað hingað frá Leith í
fyrra dag að miðjum degi. Kemur þá
sennilega á mánudag einhvern tíma.
Tombóla, ein af 18 eða fleiri, er hald-
in hér i kveld og á iporgun fyrir sjúkra-
sjóð prentara. Það er þarfastofnun og eigi
siður styrks makleg af almenningi en aðr-
ar, sem til hans er leitað fyrir með þess-
um altlðkaða hætti.
23. nóv. 1907.
Jónasar-afniælið.
Afhjúpunin.
Fánar blöktu á hverri stöng frá
morgni dags (16.) um allan bæinn,
og þeir allmargir íslenzkir, líklega
ámóta og á Tóns Sigurðssonar afmælinu
í vor, —- einnig þar, sem skorið hafði
verið á fánastrengina næturnar fyrir,
í því skyni að afstýra því. Eigendur
þeirra, íslenzku fánanna, búnir og að
ná sér allir aftur eftir konungs-geiginn
í surnar, sem olli því, að þeir gengu
svo margir úr skaftinu þá.
Framan af degi var þéttur útsynning-
ur, en skein af sér úr hádegi og
lygndi.
Mikill mannsægur dróst þar að, sem
rnyndin stendur, er að þeirri stundu
leið, að hana skyldi afhjúpa, — eigi
öllu rninni en á Jóns Sigurðssonar af-
mælinu í vor.
Bjarni Jónsson frá Vogi sté í stól,
blátjaldaðan pall skamt frá myndinni,
tæpri stundu fyr nón. Hann er for-
maður minnisvarðanefndarinnar. Hann
flutti langt eritidi og snjalt, um Jónas,
æfikjör hans og æfistarf, sérstaklega
um skáldskap hans. Hún birtist sér
á prenti von bráðara, og er því eigi
thér hermd. Sungið var á undan
ræðunni kvæði eftir J. Ó., með nýju
lagi, er samið hefir Árni Thorsteins-
son, en á eftir kvæði Þorsteins Erlings-
sonar, það er prentað var í síðasta
blaði, sömuleiðis við nýtt lag, eftir
Sigfús Einarsson. Sjálfa afbjúpun lík-
neskisins annaðist formaður Stúdenta-
félagsins, cand. jur. Sigurður Eggerz,
í miðri ræðu Bjarnn, og mælti um
leið nokkur vel valin orð, en for-
maður Ungmennafélagsins, Jakob Lár-
usson, lagði lárviðarsveig á höfuð
líkneskisins.
Að afhjúpunarræðunni lokinni og
söngnum á eftir laust allur mannmúg-
urinn upp margföldu fagnaðarópi fyrir
minningu Jónasar Hallgrímssontr.
Myndin.
Það er eirlíkneski, 31/2 alin á hæð,
og á að sýna J. H. á gangi eða stig-
andi fram hægra fæti, eins og hann
var tfðast búinn, í lafafrakka, og ber-
höfðaður; stingur hægri hendi í barm
sér, en hin vinstri legst niður með
síðunni og heldur á blómi. Um
vaxtarlag hefir höf. myndarinnar, Einar
Jónsson frá Galtafelli, farið eftir lýs-
ingu samtíðarmanna hans. Hann
er þrekvaxinn, hálsstuttur mjög, og
herðibreiður; vel á sig kominn á all-
an vöxt. Sarna er urn andlitið. Það
er ólíkum mun fjörlegra, svipmeira,
viðkvæmara í bragði og gáfulegra en
á myndar-ómynd þeirri, sem lengi
hefir verið og er því miður enn á
gangi, og dregin var upp af viðvaning
með hliðsjón á steyptri andlitsmynd
af J. H. dauðum.
Og fer naumast hjá því, að þeir
sem meta kunna iistaverk, leggi lofs-
orð á þessa líkansfrumsmíð hins efni-
legasta líkansmiðs, er vér höfum eign-
73. tölublað
ast, eftir Albert Thorvaldsen liðinn*
Það er um leið hin fyrsta standmynd,
er þjóðin reisir sjálf einu mikilmenni
sínu og ógleymanlegum ástmegi.
Staliur er undir myndinni ferstrend-
ur, nær mannhæð frá jörðu, úr stein-
steypu — sléttir fletir á 4 vegu; og
kvað myndarsmiðurinn hugsa sér að
gera þar á síðar meir upphleyptar
myndir, er jartegnihelztu skáldeinkenni
Jónasar.
Eftir afhjúpuuina
gengu þessi félög: Stúdentafélagið,
Ungmennafélag og Skólapiltafélag í
fylkingu burt frá myndinni og með
fánana íslenzku á lofti, niður að sam-
komuskála Stúdentafélagsins, og sungu
nokkur hin fegurstu kvæði Jónasar.
Þau höfðu og, þessi hin sömu félög,
gengið með sama hætti í skrúðgöngu
á undan afhjúpunrnni þangað sem
myndin stendur.
Blysför.
Um kveldið á miðaftni hófst blys-
för allmikil, er Stúdentafélagið gekst
fyrir, sunan af Melum og inn Suður-
götu, Kirkjustræti og Lækjargötu og
að myndinni, og skipuðu blysberend*
ur sér í hvirfing um hana, með þeim
formála af munni formanns félagsins,
að það, Stúdentafélagið, raðaði sínum
björtustu blysum kringum minningu
Jónasar Hallgrímssonar.
Minningarsamkvæmi
allveglegt og fjölment var haldið um
kveldið í hótel Reykjavík,- um 1 ’/2
hundrað manna eða vel það, karla
og kvenna. Það stóð langt fram á
miðja nótt með góðum fagnaði.
Þar mintist formaður félagsins Jón-
asar í snoturri ræðu, en Þorsteinn
Erlingsson minnisvarðanefndarinnar
og Sveinn Björnsson cand. jnr. mynd-
arsmiðsins, Einars Jónssonar. Guðm.
Björnsson landlæknir þakkaði fyrir
nefndarinnar hönd og mælti um leið
vel og snjalt fyrir minni móðurmáls-
ins, en formaður nefndarinnar, Bjarni
frá Vogi, mintist Vilhjálms heit. Jóns-
sonar, frumkvöðuls samskotanna, fyrir
10 árum, og fyrsta formanns nefnd-
arinnar. Loks mintist formaður félags-
ins hins eina æskufélags Jónasar Hall-
grímssonar, er enn væri á lífi, hins
háaldraða öldungs Páls Melsteðs sagn-
fræðings, — honum hafði verið boð-
ið að vera heiðursgestur við afhjúp-
unina, og átti að aka honum þangað
í vagni, en veður var ekki svo blitt,
að hann treysti sér.
Yms voru þar fleiri minni drukkin.
En síðar um kveldið, er borð voru
upp tekin, fluttu þau Jens B. Waage
og frk. Guðrún Indriðadóttir flokk
rnikinn, er Jónas Guðlaugsson ritstjóri
hafði kveðið um Jónas, en Hinrik
Erlendsson söng þar einsöng.
Fyrir minni Jónasar var sungið í
veizlunni sjálfri kvæði það eftir Þor-
stein Gislason ritstjóra, er hér prent-
að á öðrum stað og gerður var að
mikill rómur.
Margt hinna beztu kvæða Jónasar