Ísafold - 14.11.1908, Blaðsíða 3

ISAFOLD
279
Eítir ist larira fteimila
verður útsölunni haldið áfram nokkra daga enn og
IO5 afsláttur
gefinn á öllu, meðal annars kvenregnkápum, kjólaefni, tvisti, léreftum, sæng-
urdúk o. s. frv.
Hvergi unt að fá jafngóðar vörur með jafnlágu verði.
Vefnaðarvöruverzlun
Bgils Jacobsens,
Reykjavík.
mál. Hún hefir það hugboð, að
hefði hr. Svb. G. eða einhver hans
jafnoki verið hér staddur, er gullver-
an fanst, og verið hafður í ráðum
um frekari málmleit par í jörðu,
mundi nú vera óeytt megninu af því
fé, sem fleygt hefir verið í afardýran
útbúnað til þeirrar leitar, fyrir fákænsku
sakir, og málinu þó kömið miklu
lengra áleiðis.
—-------------
It.ii S í 11 f c r ö.
Eftir
Gudm. t'innbogason magist^r.
IX.
Eiun dag fórum við að skoða eina
at helztu katakombunum, þá sem kend
er við St. Calixtus. Það er úti á
Appiuvegi, ckki langt. frá staðnum þar
sem sagt er að Kristur hafi mætt
Pétri postula. (Qvo vadis ?). Kata-
komburnar voru, svo sem kunnugt er,
grafreitir kristinna mannaái.— 5. öld.
Þegar kristnir menn sættu ofsóknum
á 3. öld, leituðu þeir sér oft hælis i kata-
kombunum, og margir þoldu þar
píslarvætti. Mikið var um pilagríms-
ferðir þangað. Um byrjun 9. aldar
féllu þær flestallar í gleymsku, en á
siðari hluta 16. aldar v.ar farið að grafa
þær upp og rannsaka; en bezt hefir
þó verið gengið frarn í því á siðari
hluta 19. aldar.
Katakomburnar liggja i hring um
borgina neðanjarðar. Þær eru grafn-
ar í móbergslög, mjó göng, i8/4—2V2
fet á breidd, stundum hver göngin
upp af öðrum alt að 5 að tölu. Lengd
allra þessara ganga samanlögð mundi
verða nokkuð á annað hundrað mílur
danskar eða 20—30 þingmannaleiðir.
í veggina i þessum göngum voru graf-
in hólf hvert upp af öðru, hæfilega
löng fyrir líkin Hólfunum var svo
lokað með marmarahellu eða hellu úr
breudum leir; var stundum grafið á
þær nafn hins framliðna og orðin in
pace (í friði). Stundum voru skart-
gripir og aðrir "lunir látnir hjá líkun-
um. Oft má sjá leirlampa hjá grafar-
hólfunum. Þeir voru hafðir til að
lýsa göngin. Nú eru flest hólf-
in tóm, því beinin hafa verið flutt
burtu unnvörpum og höfð að helg-
um dómum. Sumstaðar eru allstór
herbergi; það eru ættargrafreitir. Og
enn eru þar herbergi frá 14. öld, sem
notuð hafa verið til guðsþjónustu þeg-
ar hátíðir voru haldnar í minningu
píslarvottanna. Venjuleg guðsþjón-
usta hefir ekki verið haldin þar. Sú
athöfn fór fram í húsum einstakra
manna, þangað til kirkjurnar komu til
sögunnar. Veggirnir eru sumstaðar
skreyttir myndum.
Katakomburnar á Appiuvegi eruund-
irgæzlumunkareglu þeirrar, er trapp-
i s t a r kallast. Þeir eru ágætir leið-
sögumenn; þeir kunna öll aðaltungu-
mál, svo að velja má um, hvaða tungu
maður vill tala. Til að lýsa fyrir sér
tekur hver maður kerti í hönd, því
dimt er í þessu'm grafargöngum.
Eg vík aftur að kirkjunum.
Kirkjurnar, með öll þeirra ógrynni
af listaverkum: málverkum, líkneskjum,
minnismörkum, greypimyndum, gull-
virki og skurðflúri — þær standa
þarna eins og stórmerki liðinna alda
og veita hverri borg sinn einkennilegan
svip, því það eru klukkuturnar og
hvelfingar dómkirknanna, sem gnæla
hæst enn þá, hvað sem allri nútíðar-
menningu og stórvirkjum líður.
Hvað eru þessar kirkjur?
Þegar eg konr inn í. dómkirkjuna
í Köln, fanst mér hún mundi með ein-
hverjum hætti vera organ utan um org-
anið, og organ lifandi radda. Síðan
hefir mér oft fundist þetta sama í
veglegustu kirkjunum, sem eg hefi
komið í á Frakklandi og Ítalíu. Hvelf-
ingar þeirra og súlnagöng eru fyrir
söng og tón, ómgrunnur til að end-
urkveða hljóð frá brjóstum mannanna.
Og þegar söfnuðurinn tekur undir,
ter eins og stormur urn steinorganið.
I þessum stormi heyrast engin orða-
skil; hver einstaklingur má óhræddur
láta til sin heyra, rödd hans samlag-
ast fjöldans og rennur inn í ómhafið
eins og lítil lind i sæinn; og kirkjan
leiðir ómöldurnar um öll sin hvelfi-
göng, vaggar þeim og sefar þær. Ein-
staklingurinn er hér eins og dropi i
sænum, en finnur þó öll ölduslög
heildarinnar. Hann er i söjnuðinum.
En eitt er eg hræddur urn. Eg held
þessar kirkjur séu ekki fyrir ræður af
»skynsamlegu viti« að sið mótmæl-
enda. Orð prestsins verða fyrir alla
aðra en þá, sem næstir standa, að
eins óskýrt söngl, sem deyr drotni
sinum. —
Þegar maður svo í huganum lítur
yfir öll þessi ógrynni listaverka, sem
ber fyrir augað á Ítalíu, hvort heldur
er í kirkjunum eða listasöfnunum, þá
staðnæmist athyglin við þetta, að þeg-
ar frá er skilin forngrisk og fornróm-
versk list, þá eru langflestar mynd-
irnar biblíumvndir og kirkjusögumynd-
ir. Ítalía er ein stór biblíu nyndabók.
Efnin eru tiltölnlega fá, koma aftur
og aftur hin sönut í óteljandi útgáf-
um. Öld eftir öld eru málarar og
myndasmiðir hver fram af öðrum að
spreita sig á sömu viðfangsefnunum
sem Ej'steinn 4sSrí|llsson kvað Lilju
um: sköpun heimsins og mannsins,
syndafallið, boðun Maríu, austurvegs-
vitringarnir, skirn Jesú og kraftaverk,
krossfesting, upprisa. himnaför, og svo
dómsdagur með helvíti — því —
opið helvíti bnið með bölvi
bauð sig frarn við hvers manns dauða.
En fyrst og síðast María mey. Þessi
efni og önnur lík úr biblíunni og
kirkjusögunni sýna myndirnar. Hver
meistarinn reyndi þar að skara fram
úr öðrum, þangað til listin hafði náð
sinu hæsta stigi og skapað verk, sem
allur heimur dáist að.
-----S*S>'3----
Veöráttíi
vikuna frá 8.—14. nóv. 1908.
Itv. Bl. Ak. Gr. Sf. Þh.
s 3.5 1.0 —0.8] —2.0 1.7 6.6
M —0.4 -i-3.0 — 1 1 -3-5.6 -3-1.0 2.9
Þ 2.0 -3-0.5 -3-0.6! -3-3.8 -hO.8 5.5
M 3.6 1.1 2.0 —0.8 2.3 7.5
F 7.0 8.9 4 9 2.1
F 2.0 2.C 2.5 -3-0.5 7.3 8.5
L | 4.9 3.3 3.5 -3-2.4 -3-0.3 7.1
Gufuskipin. Thoreskip Sterling
fer til Vestfjarða i kveld. Farþegar hing-
að á þvi ekipi 9. þ. m. frá útlöndum voru:
Helgi Zoega kaupmaður 0g hans frú, H.
S. Hanson kaupmaður, Carl Frederiksen
bakarameistari, danskur verkfræðingur Hey
0. fl.
Joh.Chr.PeterseníSön
Vestergade tO
Köbenhavri K.
Mestar birgðir af
skrúfum, boltum, hnoðsaum, nöglum, blikki,
járni, málmum, zinkþynnum 0. s. frv.
Alls konar smiðatól og tólavélar.
A- Rosenvald
Köbenhavn.
Verksmiðja og birgðir af alUkonar
hljóðfoerum.
Grammófðnar. Fónógrafar.
Stœrata viðgerðarverksmiðja í Danmörku.
Hurðahúna- & málmYöruverksmiðja
Kaupmannahafnar
Hansen & Söe-Jensen
Skindergade 41 — Köbenhavn
Hurðahúnar, hurðalokarar, koparhandrið o. fl.
Stærsta og ódýrasta einkaverzlun
á Norðurlöndum.
ILMEFNAVERKSM. BREININGS
Östergadn 26. Köbenhavn.
Búningsmanir og ilmefni.
Beztu séreí’ni til ab liioða bár, hörund og
tennur. Biöjib um verbskrá með myndum.
Um þingtímann
i vetur get eg leigt
1 eða 2 stofur (möblerede)
Telefon-samband.
cJlsg. cJngimuiióarson
Adr. Box ioi. Telefon 243.
Skrautritun
tekur undirritaður að sér, avo sem:
nöfn ábækur, kort, heillaóskir og ávörp.
Teiknuð kort, bréfhausar (sendibréfs-
efni) og hurðanafnspjöld fást eftir
pöntun.
Ennfremur dreg eg nöfn og rósir
í horða á líkkranza.
Aríðandi að menn ætli eigi of naum-
nn tíma til verksins.
Mig er að hitta daglega frá kl.4—6
síðd. á Laugaveg 32 B (f. hús Páls
Vídalins).
Pétur Pálsson.
Fra þessum degi til jóla
gefur verzlun
Kíistins fflaynússanar
10—15 % afslátt
öllum þeim,
sem kanpa fyrir
3 króuur eða ineira.
ísafoldar sem skifta
um neirriili eru vin-
samlega beðnir að
!ati þess getið scm fyrst i afgreiðslu
i'laðsins.
Nýkomið
i verzlun (}. Matthiassonar
ýmsar ágætar vörur, svo sem:
H a n gi k j ö t úr lleykholtsdal,
Kæfa úr Þingvallasveit og
Harðfiskur undan Jökli.
Ennfremur ýmsar nýlenduvörur, t. d.:
epli, apelsínui-
vínber o. fl.
Verðið er, eins og ætíð, framúrskar-
andi lágt. Talsími 215.
Lauyardayinn 21. þ. m.
verður selt a uppboði:
Kútter-rúnnbolt, reiði, spil,
keðjur, akkeri, se^L kaðlar,
blakkir, attavitar o. m. m.
fl. til þilskipa og: sjávarut-
Aregs. — Uppoðið byrjar kl.
11 ard. við Slippinn. Lang-
ur gjaldfrestur. Skipaeig-
endurogútgerðarmennættu
að láta sér ant um að vcra
við uppboð þetta.
Afmælshátið
stúkunnar Uiningin m*. 114
verður haldin í Good-Templarahúsiuu
miðvlkudttgsikv«ldið 25. ndvember.
HÚsmæður! Ef ykkur vantar
stúlku til að sauma heima hjá ykkur
þá gerið svo vel að snúa ykkur til
Vigdisar Marteiu^dóttur,
Skólavörðustíg 35. Talsími 238.
Stulka óskar að fá að sauma í
privathúsum fyrir mjög væga borgun.
Ritstj. vísar á.
Móalóttur hestur, mark blað-
stýftfr. vinstra hefir tapast. Einnandi
beðinn um að skila honum til
G Zoöga.
Sálniabokin
^vasaútgáfan) fæst nú f bókverzlun
ísafoldarprentsm. með þessu verði:
1,80, 2,25 og gylt 1 sniðum, í hulstri,
350 Of 4 kr.
Toiletpappír
hvergi ódýrari ei. . bókverzlun ísa-
foldarprentsmiðju.
Veít ú athuga.
Kitson sfélagið náði enn einu
sinni hæstu verðlaunum á ný-
umliðinni Lundúnasýningu fyrir sína
heimsfrægu
Empire-lampa,
sem ekki eiga sinn jafna um heim
allan.
Empire-lampinn hefir á með-
al annars þá miklu yfirburði yfir hina
eldri Kitsonslampa, að hann er nálar-
laus og logar jafnt án þess að dofna,
en það getur enginn nálarlampi.
Empire-lampinn ósar aldr-
ei, getur ekki ósað, og eyðir r/4
minna til eldsneytis en hinir eldri
Kitsonslampar. Kitsonsljósið a
Empire-lampa kostar þannig á
500 kerta lampa U/gej'ri um klukku-
stund, en gefur þó jafngóða birtu eins
og rafmagns-bogalampi, sem er 5 sinn-
um dýrari, og Acetylen-ljósið meira
en 10 sinnum dýrara, og þess utan
mjög hættulegt.
Euipire-lampinn útheimtirsvo
litla pössun, að hvert barn getur með
farið, og ekki meiri hreinsun en einu
sinni í mánuði, og þá ekki fyrirhafn-
armeiri en það, að hægt er að hreinsa
hann á 5 mínútum.
Empire-Iampann má sjá hjá
undirrituðum og i Bóklöðu ís-
lands.
Enginn skynsamur maður, sem halda
þarf á góðu og miklu ljósi, getur
sjálfs sin vegna gengi fram hjá Em-
pire-lampanum, sem þess utan
er að mun ódýrari en hinir ófull-
komnu og eyðslusömu lampar keppi-
nautanna.
Empire-lampann, sem eruaf
100 mismunandi gerðum, má panta
hjá umboðsmanni Kitsonsféjagsins
B. H. Bjarnason,
Reykjavík.
Jörð til sölu.
Hálf jörðin Kothús í Garði ásamt
V2 jörðinni ívarshúsum, sem lögð
hefir verið undir Kothús, fæst til kaups
og ábúðar.
Jörðinni fylgir timburhús portbygt,
r4X10 al., 8 ára gamalt, mjög vand-
að, auk ýmsra útihúsa. Tún fýlgir
þessum jörðum, sem gefur af sér í
meðalári 110—120 hesta. Vergögn
ágæt. — Semja má við undirskrifaðan
eða kaupm. Björn Kristjánsson í Rvík.
Kothúsum, 11. nóv. 1908.
I»orvaldur I»orvaldsson.
84
85
88
81
reiddiat, þá atóð blótt áfram úr þeim
neiataflug.
Hún var ásthrifin af Jens vinuu-
manni hinum þögla, og var framúr-
skarandi afbrýðisöm, alveg að ástæðu-
lausu. f>að var líka sagt, að þau mundu
nú eiga eftir að verða hjón, þegar
hann væri búinn að fara fáeinar fiski-
ferðir enn, en opinbert mál varð það
að minsta kosti ekki, og, að eg held,
vegna þess að Jens vinnumaður veitti
henni aðgerðalausa mótspyrnu og hóf
aldrei almennilega bónorðið.
Martína franska var að ætterni ein
af þeim hinum mörgu óskilgetnu börn-
um i fiskihéruðum þar nyrðra, sem
áttu að feðrum útlenda Bkipstjóra eða
háseta. f>að var sagt, að faðir henn-
ar hefði verið franskur háseti.
Mér hafði verið stranglega bannað
það af föður mínum, að fara fram í
piltahús á kvöldin; hann víbsí vel, að
þar var ýmislegt á boðangi, sem ekki
var barninu bezt að heyra.
En nú var hins vegar verið að segja
irá einmitt þarna uiðriþví skemtilegasta,
sem eg gat hugsað mér að til væri á jörð-
inni. Úrslitin urðu þau, að eg læddist
þar inn á laun.
Eg held eg muni eftir því, eitt haust-
kvöld í myrkri, þegar eg hafði laum-
ast þangað niður, hvað eg lagði eyr-
un við, þegar Stígvéla-Níels — þessi
með gula andlitið og náglottið, þegar
hann hló — var að segja römmustu
draugasögu frá dögum eins formanns
Erlandsen’s.
í fyrri daga var gömul verbúð spöl-
korn fyrir neðan prestsetrið.
Og svo var það eitt jólakvöld, að
þeir sátu og drukku og héldu jólin
iuni á verzlunarstaðnum. f>egar klukk-
an var um ellifu, þá var þrotið ölið,
og svo var vinnumaðurinn, sem Ras-
mus hót og var sterkur karl og hug-
aður, sendur út í verbúð, þar sem öl-
tunnaa var, til þess að fylla úr henni
stóra krús BÍlfurrenda , sem hann hafði
með sór.
þegar þangað kom, setti Rasmus
ljósið á tuununa og fór að ná ölinu.
f>egar krúsin var full, og rótt í því
hann var að bera hana upp að munn-
inum, sá hann liggja yfir öltunnuuni
hræðilega stóra, þrekna og dökka mynd,
einblina út í loftið framundan sér,
fölir og órólegir og utan við sig. f>að,
sem fyrir þá ber, eru margs konar
hlutir, og loks skreppur stundum fram
úr þeim eitthvað þessu líkt:
— Nú er kviknað í verzlunarhús
unum hans N. N. kaupmanns i ... .
vogi — eða: — Nú er að brenoa í
Niðarósi.
Stuudum sjá þeir stórar líkfylgdir
svo greinilega, að þeir geta lýBt þar
hvers manns útliti og hvar hann er í
hópnum, kietunni sjálfri og götunum,
som hún fer um.
f>eir kunna þá að segja: — Nú er
verið að jarða eitthvert mikilmenni
suður f Kristjauíu.
Og síðan, þegar fréttir berast, stend-
alt heima.
Á sjó ber ósjaldan við, að svona
maður segi við formanninn, að hann
haldi að rétt væri af honum, að beygja
við úr horfi snöggvast; og þessu er alt
af hlýtt; því að það er talið víst, að
hann sjái þá þ a ð fram undan bátn-
um, sem enginn hinna veit af, eu ilt
getur hlotist af — venjulega skrimslið
í hálfa bátnum eða þá svip.
nú orðið mér að hugstyrking, að tala
við hana, og eg var margan dag á
sveirai kring um prestsetrið bara til
að sjá henni bregða fyrir.
Eg var við það sextán ára, þegar
hún benti mér einn morgun, eg var á
gangi fram hjá garðinum á prestsetr-
inu, og rétti mér blóm yfir múrinn.
Hún hljóp því næst inn í hendings-
kasti þvert yfir gulræturbeðin, eins og
hún væri hrædd um, að einhver mundi
sjá það.
• f>að var fyrsta skifti, sem það rann
upp fyrir mér, að hún væri svo falleg,
og mintist hennar lengi, er hún stóð
þarna í garðinum milli runnanna og
morgunsólin yfir henni.
Þriðji kapítuli.
Piltastofan.
Draugahamningin f húsinu okkar
varð fyrst í essinu sínu, þegar niður
kom í piltastofuua, þar sem piltarnir
og stúlkurnar og almúgafólk, er þar
var nætursakir, sátu á kvöldiu í rökr-
inu við rauðan bjarmann frá ofniu-