Ísafold - 27.06.1909, Qupperneq 3

ISAFOLD
159

De forenede Bryggeriers
KRÓNU PILSENER
er hið finasta, bragðbezta og mest
■ fullnægjandi bindindismanna öl ■
De forenedö Bryggeriers
EXPORT DOBBELT 0L
(gulur miði med rauðu innsigli)
-♦ ráðleggjum vér að nota •♦>

Blindra-manna-stofnanir
í Ameríku.
Enskt tímarit (The Century Illu-
strated Monthly Magazine) flytur
grein um þá sívaxandi hreyfing, að
koma á stofnunum fyrir blinda menn.
SkoiSanir á því, hvernig bezt megi
bæta kjör þeirra, hafa tekiö gagngerð-
um breytingum síöasta manusaldur.
Ekki þarf annaö en koma til, eða ef
ekki vill betur — lesa um Blindra manna
félög fyrir sjálfsþroskun (s e 1 f - i m-
provement) í New-York eða slíka
stofnun sem við Overbrook í Pennsyl-
vaníu (Bandaríkjum).
Overbroqk skólinn er prívat stofnun,
að því leyti sem honum stjórnar fólag,
ei í engu sambandi stendur við ríkis-
valdið, en hann er jafnframt opinber
kenslustofnun, með því að Pennsylvaníu-
ríkið kemur fátækum sjónleysingjum á
skólann. Fyrir nokkrum árum var þar
forstjóri Edvakd E. Allen, sem hefir
gert hann að eiuhverri merkustu stofn-
un í Ameríku.
Skólinn er á yndisfögrum stað nær
Fíladelfíu, umgirtur skemtisvæði með
blómgörðum og grænum völlurr^og
laugar sig í sól. Gólfum 1 husinu er
svo fyrir komið, að hinir blindu menn
heyra skóhljóðið hvar sem er í herberg-
inu, götur eru lagðar og tré gróðursett
þantr veg, að blittdum manni er óhætt
með fulltingi hittna skilningarvitanna
— þau eru tíðast sórstaklega næm —:
hann rekst aldrei á neitt. Herbergi öll
eru snoturlega búin, og myndir hanga á
veggjum. Gólfin eru gljáð, loftrasin
fyrirtaksgóð og hver bekkur á sinn
vetrargarð, svo að þar er engin »stofn-
analykt« inni; og börnin hlaupa eftir
löngum göttguuum og leika sér á skemti-
svæðinu jafn-örugg og þau hefði fulla
sjón. Og þegar þau fara um með þeim
sem konta, er engu líkara en þau finni
og njóti allrar þeirrar fegurðar, sem
kring um þau er. Svona virðist öllu
fullkomlega stefnt að því að lúka upp
augum hugans og hjartans, þótt aitgu lík-
amans verði ekki opnuð. Það er alkutina
um blinda meun, að yfirleitt utta þeir
forlogum síttum með þolinmæði, jafnvel
ánægju. í Overbrook drotnar ekki að
eins þolgæðis-ánægjan. Þar er gleði
vonar, sj álfsvirðingar og vitsmunalegra
athafna, sem sprottin er upp af tilfitin-
ing hins blinda manns á því, að honum
er ekki bara vorkent og ástúðlega með
hann farið, heldur er leitast við að afla
honum þekkingar og leikni í hverju
einu.-------
Tilsögn í bóklegum verkefnum fer
fram eftir kerfi Brailles, sem algengast
er líka í Evrópu (þ. e. upphleypt letur),
en nemendum eru kendar fleiri aðferðir,
sem þeim geta komið að haldi. Þeir
læra sórstaka hraðskrift, og blindir
hraðritarar geta unnið jafn hratt og
sjáaudi. —
Mest far er gert sór um í kenslunni
að gera tilfinning barnsins næma. Það
vantar hvort sem er mikilsverðasta líf-
færið til að veita hlutunum athygli,
sjónina. Því er eftirtekt þeirra mjög svo
ónæm. Með athöfnum verður að þroska
hana. — A því hefir koniið í ljós hve
ótrúlega blindir menn eru fjölhæfir.-----
Þá er enn gætt annars: Blindir menn
eru alment óþarflega varkárir. Þá vant-
ar það hugrekki og sjálfstraust, sem er
uppspretta allra frumkvaða. Mr. Allen
hélt nú að þetta mætti nokkuð laga
með leikfimi og íþróttum, er ekki mundi
að eins vekja með nemendunum þrek
og sjálfstraust, heldur líka f ó 1 a g s-
a n d a. í þeirn tilgangi var þá tveim
árum síðar komið upp m. a. stórfeng-
legri sundlaug, og íþróttasvæði var út-
búið. I fyrra var fyrsta íþróttamót skól-
ans, þar sem sýnt var hraðhlaup, þrístökk,
hástökk, hnattskot o. s. frv.
Hlaupunum er dásamlega fyrir komið.
Þreföld snúra er strengd milli tveggja
stólpa, svo að nemur við bringu, og um
100 metrar milli stólpanna. Hlauparinn
heldur nú anttari hendi í handfang úr
tró, sem er fest með stuttu tengsli við
hring á snúrunni. Á hlaupunum renn-
ur hringurinn með og bæði tilfinningin
og hljóðið halda honttm við stefnuna.
Á markinu, sem fjær er, hanga þræðir
niður úr stöng; þegar þeir finna þræð-
ina, hætta þeir hlaupunum.
Það er ekki að eins líkamlega holt,
að hugrekkið er þroskað eins og þarna
er gert. Það setur mót sitt á alt líf
nemandans, og alla hans andlega vinnu.
Smámeyjarnar temja sér jafnvel leik
fimi, og það er ttnun að horfa á hve
óhrædd og fagnandi sveinar og meyjar
varpa sór út í íþróttagleðina. — —-
Það víðs/ni, sem einkennir alla stjórn
skólans, kemur hvergi greinilegar fram
en þar, að litið er á stofnunina sem
s k ó 1 a, en ekki neitt góðverka hæli.
Það sóst af skólaskránni að meira en
87 pct. af útskrifuðum ttemendum, síð-
an er teknar voru ttpp hinar nýju að-
ferðir, hafa algerlega fullnægt því, sem
við var búist af þeim.
Sá fyrirtaks árangur, sem orðið hefir
í þessum skóla, er ekki sízt að þakka
þeirri bjartsýni, sem þar hefir
gagnsýrt alla umsýslu með nemendun-
um. Þær stofnanir, sem minstan árang
ur sýna, eru einmitt þær sem slcortir
einlæga trú á góðan árangur þessa starfs.
Overbroolt hefir þá reynslu, sem rétt-
lætir bjartsýni.
Sá skóli getur verið fyrirmynd allra
slíkra stofnana. Hann fylgist með og
tekur upp sem mest af öllu hinu ný-
jasta í sjónleysingja-kenslunni, og með
því dregur hann stórum úr erfiðleikum
á því, að fttllorðnum sjónleys-
ingjum verði hjálpað. Hver vinnufær
einstaklingur, sem skrifast út úr sjón-
leysingjaskóla, gerir ómetanlega gott
óðrum blindum mónnum, á því að kunn-
gera með fordæmi sínu fagnaðarboðskap
framtaksseminnar, sjálfstæðisius og hugs-
anlegra launa, og þar nteð hjálpa til að
fækka tölu þeirra sjónleysingja, sem
ella niundu verða til þyngsla ríkitm eða
þá btjóstgóðum einstaklingum.
Skilnitigsleysið á þessu hefir dregið
eftir sór stóreflis fjártjón fyrir þjóðfó
lagið, og meiri raun fyrir sjónleysingj-
ana sjálfa en með orðum verði lýst.-----
Langmerkasta stofnun, sem kornið
hefir verið á fót fyrir fullorðua sjón-
leysingja, er svo nefnd »New York
Association for the Blind«. Sú stofnun
kettnir þeim, að hverjum blindum manni,
sent geti tekið fræðslu, só að miklu leyti
fært að hafa ofan af fyrir sór, og losna
þaiiu veg að minsta kosti að nokkuru
við þá bölvun, að vera upp á aðra
kominn. — —
Þetta félag heldur uppi fræðslu, sem
styður að tálmunum þess, að ungbörn
verði blind. — Það kennir enn frentur
fullorðnum, blindum körlum og konum,
sem venjulegast hafa engin ráð til að
sjá fyrir sér sjálf, einhvern iðnað, svo
að þau fá að minsta kosti eitthvað í
aðra hönd og geta valið um fleira en
það, sem ríkið býður þeim í þurfa-
mannahúsum, spítölum og fangelsum og
prívat fólög í hælunt sínum. Fólagið á
sér skrifstofu, sem útbýtir ritum um
það, hvernig forða raegi börnum frá
blindu, veitir lækuisráð, og hefir sam-
bönd við augnasjúklinga á klínikum og
spítölum; það leitar sór fræðslu utn at
hafnir sjónleysingjastofnana og félaga;
það ritar vittnuskrá, sem sýnir hvað gert
er til að útvega blindum ntönnum vinnu,
og hvar þeirra þurfi við. Það hefir tvær
skrifstofur, þar sent útbýtt er aðgöngumið-
um á skemtanir, samsöngva og annað, sem
gerir blindum mönnum lífið bjartara og
fagnaðarríkara, og reynt að gera þá sem
líkasta öðrum mönnum í því sem þeir
hafa gaman af og aðstöðu þeirra við
umheiminn.
Loks hafa verið stofnuð félög fyrir
sjálfsþroskuu karla og kvenna, og komið
upp kenslu fyrir þá, sem eru þeim sér-
stökum hæfileikum búnir, er geta gert
þá fjárhagslega sjálfstæða menn.
Ef til vill er mikilsverðasti árangur-
inn af starfi þessarar stofnunar, enn
sem komið er, sú samvinna, er þau hafa
komið á með blindum mönnum.
Tvent annað má þó nefna eintta á-
þreifanlagast: Fyrnt, þaðan ertt teknir
að koma hraðritarar og símameyjar, er
standa ekki að baki mönnum með fullri
sjón, nema hvað þær eru vandvirkari,
muna betur og hafa hugann enn meira
á starfi sínu. Auk þess koma þaðan
konur, sem búa til ljóshlífar, binda bursta
og eru söðlasmiðir, og margt af þessu
fólki sór alveg fyrir sór sjálft.
Þessu starfi, sem tekið hefir verið upp
i New York, hefir verið komið í skipu-
lag um þvera og endilanga Atneríku og
virðist rnunu verða að þeirri alheims-
hreyfing, er að miklu leyti muni bæta
kjör blindra mantia.
Veðrátta
vikuna frá 19.—26. jtini 1909.
Rv. Íf. Bl. Ak. Gr. Sf. Þh.
Sunnd. 11,6 7.6 9.0 7.Í 6.0 7.0 10.0
Mánud. 8,5 S.O 6,7 6.5 S.4 7.7 8.2
Þriftjd. 11.0 7.4 9,0 12,5 7,6 56 7,6
Miðvd. 9,5 9,5 8,2 10.5 10,0 8.7 8.6
Kimtd. 9,1 8.4 8,4 8.8 10.0 6,0 9.7
Föstd. 9.4 12.0 11.5 14,0 14,0 8.8 7»
Lauj?d. «,1 14.1 i2,9 18.0 16,0| 10,5 8,0
Ry. = Reykjaví k ; íf. = Isafjörður;
Bl. = Blönduós; Ak. = Akure.yri;
Gr. = Grímsstaöir; Sf. = Seyöisfjöröur ;
Þh. = Þórshöfn i Færeyjum.
Guðsþjónnstur. Hádegismepsa síra Jóh.
Þork.; síðdegismessa síra Har. Níelsson.
Mannalat.
Hinn 11. apríl andaðist Guðmundur
Valgeir Guðmundsson, bóndi að Leiru-
lækjarseli í Mýrasýslu. Hamt veiktist í
ferð og dó úr lungnabólgu að Grenjum
í Álftaneshreppi eftir fárra daga legu.
Hann var fæddttr að Haukatungu 1
Hnappadalssýslu 14. nóv. 1870, eu flutt-
ist þaðan með foreldrum sínttm að Hít-
árdal í Mýrasýslu. Eftir lát föður st'ns
fluttist hann að Okrum í sömu sveit,
og dvaldist þar, unz hann fyrir 14 ár-
unt reisii bú að Leirulækjarseli. Þar
bjó hann sórlega snotru búi, því að
hann var óvenjulegur hirðumaður og
dýravinur. Félagsmaður var hann ágæt-
ur og einkar vel látinn af samsveitung-
um sínum, ráðvandur maður í hvívetna,
greindur vel og tilfinningasamur. Hanrt
Irttni bókum og aflaði sér sem beztrar
þekkingar að hattn gat á áhugamálum
þjóðarinnar, enda var hann sjálfstæður
trtaður og ákveðinn í skoðunum.
Hann bjó með tinnustu sinni ungfrú
Steinvöru Guðmundsdóttur.
Eftirsjá var mikil að honum fyrir oss
nágranna hans og sveitunga, en þó meiri
fyrir unnustu hans og ellihruma for-
eldra hennar og móður hans sjálfs. Því
að þau öll reistu framtíðarvonir sínar á
honum einum. S.
Erintii um Thorvaldsen.
FjTsta erindi sitt um Thorvaldsen
flutti frk. Hulda Hansen í fyrrakvöld
í Bárubúð. En þau eiga að vera fjögur
alls. Hún hóf mál sitt á samanburði
á forngrískri og fornnorrænni menn-
ing, og áhrifum hverrar um sig á
listina. Þá rakti hún æfiferil Thor-
valdsens fram til þess er hans fyrsta
fræga listaverk, verður til, Jason-líkn-
eskið.
Hin erindin þrjú verða flutt í kvöld,
mánudags og miðvikudags kvöld. Þar
verða sýnda skuggamyndir af högg-
myndum hans öll kvöldin.
Frk. Hansen talar slétt og látlaust
og hefir margt fróðlegt að segja um
meistarann, landa okkar, íslendinga og
Dana.
2 fjörhestar
eru til sölu strax. Ritstj. ávísar.
Stundakensla
Þeir sem vilja fá stundakenslu i barna-
skóla Reykjavíkur næsta skólaár sendi
umsóknir til borgarstjóra fyrir lok
júlímánaðar næstkomandi.
Skólanefndin.
Þeir nýsveinar, sem ætla sér að
ganga á Stýrimannaskólann n.ustkom-
andi skólaár, verða að vera búnir að
senda skriflega umsókn um það til
undirritaðs forstöðumanns skólans, en
stílaða til stjórnarráðs íslands, fyrir
rj. ágúst þ. á.
Umsóknum þessum eiga að fylgja
áreiðanleg vottorð um þau atriði, sem
gerð eru að skilyrði fyrir inntöku í
skólann.
Skilyrðin eru þessi:
1. Að lærisveinninn hafi óflekkað
mannorð.
2. Að hann sé fullra 15 ára að aldri.
3. Að hann sé vel læs, sæmilega
skrifandi, kunni 4 höfuðgreinar
i heilum tölum og brotum, og
riti íslenzku stórlýtalaust.
4. Að hann hafi verið í sjóferðum
á þilskipi eigi skemur en 4
mánuði.
Skilyrði þessi má sjá í B-deild
Stjórnartíðindanna 30. nóv. 1898.
Reykjavík, 26. júní 1909.
Páll Halldórsson.
Skólakrít
nýkomin i bókverzlun ísafoldarpr.sm
Hús, gott og vel bygt, fyrir aust-
an læk, með 4—3 herbergja ibúð auk
eldhúss, með góðum kjallara óskast til
kaups eða leigu, ef um semur. Upp-
lýsingar á Laugaveg 37.
Hringur fundinn. Ritstj. vísar á.
1 herbergi, móti sól, til leigu
í Lækjargötu 12 B. — ^A. V. Carlquist.
4 herbergja íbúö móti sól og
stúlknaherbergi til leigu 1. oktbr. í
Lækjargötu 12 B. — Upplýsingar á
Laugaveg 10. — A. V. Carlqnist.
íbuð vantar, ekkiseinna en 1.
október. — Helgi Hannesson úrsmiður.
Ibúð býðst 1. október. Þingholts-
stræti 23 Lárus Benediktsson.
Okkar hjartkæri sonur, Stefán Svanur,
andaðist 9. júní og fer jarðarför hans fram
mánudaginn 28. júni. Húskveðjan byrjar kl.
IOV2 f. h. á heimili okkar, Nýlendugötu 21.
Stefania Pálsdóttir. Ólafur ísleifsson.
Barnaskölinn.
Þeir, sem vilja fá undanþágu frá
því að láta börn á skólaskyldum aldri
ganga i barnaskóla bæjarins næsta skóla-
ár, sendi umsóknir um það til borgar-
stjóra fyrir lok ágústmánaðar.
Þeir sem óska að fá kenslu í barna-
skóla bæjarins fyrir börn yngri en 10
ára sæki um það til borgarstjóra fyrir
lok ágústmánaðar.
Ef þess er óskað að börn þessi fái
ókeypis kenslu, verður sérstaklega að
sækja um það.
Skólanefndin.
Bæjargjiild.
Allir þeir, sem eiga óborgað áfallin
gjöld til bæjarjóðs eru beðnir að borga
þau sem allra Jyrst.
Gjöldunum er veitt móttaka á Lauga-
veg 11 hvern virkan dag kl. 11—3
og S—7-
Páskaleyfi
Eftir Pierre Loti
I
Um þessar mundir voru allir mán
uðir langir, geysi-langir — og árin,
þau tóku varla enda.
Sumarmánuðirnir fögru, leyfismán-
uðirnir, stóðu yndialega lengi; en seinni
hluti hausts og vetrartíminn, eitraðir
af lexíum, eftirsetum, kuldum og regni,
sá tíminn dragnaðist áfram, stúrinn,
með Iognþokulegri hægð.
Árið sem eg ætla að segja hér frá,
var, minnir mig, tólfta árið mitt í
þessum heimi. Eg var þá, þvi mið-
ur! undir aga »8tór-Apa-Svarta«, pró-
fessors í forntungunum, fyrsta árið
mitt í skóla sem eg var algerlega
áhugalaua um . . . Enda hefir sá
157
tími látið eftir sig áhrif, sem mér eru
enn í dag til skapraunar og angurs,
hve nær Bem mér verður hugsað til
þeirra.
Og eg man það, eins og verið hefði
í gær, hvað eg var ákaflega angraður
og hnugginn októberdaginn þann, sem
leyfið var úti, þetta ár, og var næst-
ur á undan hinni skelfilegu tskóla-
byrjun«. Eg hafði komið sama morg-
uninn og notið indælis sumars, tíma
sólskius og sjálfræðis, hjá frændfólki
mínu á Suður-Frakklandi, og hafði
hugann fullan enn af myndum þar
sunnan að: skemtilegt haustið inni í
rauðum vínviðinum ; uppgangan, und-
ir eikartrjánum, gamlar og æfintýr-
legar hallir, sem atanda á tindum;
óvæntur leiðangur sem í er hópur
góðra félaga, þeirra er eg var sjálf-
kjörinn foringi fyrir . . . Hvílík við
brigði, drottinn minn! Að koma aft-
ur heim í húsið okkar — sem mér
þykir þó svo vænt um — til þesB að
sjá sumarið dvína og taka á mig
hræðilega hlekki daginn eftir! . . .
Einmitt þenna dag dimdi alt í einu
í lofti, fyrstu vindhviðurnar komu,
160
framan á eina hylluna mánuðina tíu i
beinni röð, og byrjuðu á þessum öm-
urlega október.
Meðan eg var að lima upp apríl-
mánuð, leit eg á rósrautt smá-knippi
páskaleyfisins, og sagði við sjálfan
raig með huglausum efa: »Skyldi hann
annars aldrei koma, þessi fjarlægi
timi?< Og eins og í draumi hugsmíða-
legrar framtíðar sé eg mig rífa blöðin
þau arna burt, við lok lengri daga og
blíðari, þegar vorið væri í lofti . . .
Nú var loks komið að fögrum maí-
mánuði. þegar hann kemur, sagði
eg með sjálfum mér, verður sú stund
sem eg rff af blöðin orðin björt og
unaðsleg og gullbjarma bregður á loft-
ið af geislum kvöldsólarinnar, og eg
mun heyra á götunni, undir blómhring-
unum sem vefjast upp með gluggun-
um, skipverjana og ungu stúlkurnar
syngja og dansa hina gömlu hring-
dansa maí-mánaðar . . .
Og júni, hvílíkur unaður af blóm-
um, kirsiberjum og sólskini! ... Og
júlí: þá kemur loksins langa friið, þá
er komið að förinni yndislegu til
fræudfólksins fyrir sunnan! . . .
153
•hleypur hanu sem óður væri út um
gluggann, stekkur yfir balagrindurnar,
Iæðist af nýju upp á þakbrúuiua, klifr-
ar upp Btigann, og þá á hitt þakið.
Hann fer inn til sín, lokar skáglugg-
anum, felur skammbyssuna undir dýn-
unni, háttar og læzt sofa, en alt kemst
i uppnám í húsinu, fólkið hefir vakn-
að við skotið, og morðiuginu finst
ekki.
— »Og hefir hann ekki fundist?«
— »Aldrei . . . Allar rannsóknir, all-
ar hótanir, urðu cil ónýtis . . . það
átti að brenna okkur inni, draga heim-
ilisfólkið fyrir dóm, hvern eftir annan.
En allir gátu sannað fjarvist sína, sem
betur fór, — bróðir minn líka. Og
hins vegar, hvernig gat nokkur grunað
barn ? Og enn vildi okkur til, að her-
foringinn var jafn-illa þokkaður meðý
hermönnum sinum sem yfirmönnum ...«
— »Já! nú var hann dauður . . •.
það var, svei-mér, rétt!« kallaði eg
upp.
— »Já, var það ekki? |>ér finst
það rétt, spurði gamli kennariun, og
hitaglampi skein í augunum við þessa
gömlu og sí-nýju endurmiuniug . . ,