Ísafold - 14.10.1909, Qupperneq 3

I8AF0LD
267
Yiðskiftaráðunauturinn islenzki
i Kristjaníu.
Miklar fagnaðarviðtökur.
Eitt helzta blaðið í Kristjaníu,
Dagbladet, aðalmálgagn stjórnarinnar
norsku, sem nii er við völd, segir
svo írá 2. þ. m.:
Bænda-ungmennaíélagið hafði boðið
í gærkveldi alþingismanni B j a r n a
J ó n s s y n i upp á að flytja fyrir sér
erindi um islenzkar listir og lands-
stjórnarhagi.
Það var húsfyllir t hinum mikla
fundarsal í Möllerg. 20 og mannfjöld-
inn var í þeim fjörmiklum, ósjálfráð-
um samúðarham, að það hefir ekki
dulist alþingismanninum, sem bauð
af sér bezta þokka, hve velkominn
hann var svo sem íslenzkur erindreki
og hve hjartfólgið oss er landið hans
og málefni þess.
Glymjandi fagnaðarlæti kváðu við er
hann steig í stólinn.
Hann mintist fyrst á listina íslenzku,
er ætti sér djúpar rætur, sem rekja
mætti alla leið framan úr fornöld og
hefði aldrei slitnað að fullu, enda virtist
hún ætla að fara að blómgast á nýjan
leik, að .vísu enn í æsku, þrátt fyrir
langan æfiferii, og eigandi við að
striða ýmsa frumbýlings-örðugleika.
Hér í blaðinu hefir einmitt staðið
nýlega ítarleg lýsing á listinni íslenzku.
Og lesendur vorir munu gera eins og
áheyrendur hans gerðu í gær: taka
af miklum hlýleik undir áskorun hans
um að vinna að veigameiri áhrifum
íslenzkrar og norskrar skáldmentar og
annarra lista hvorra á aðra.
Stjórnmálastefnan og listin íslenzka
eru tvíburar, — stórskáld landsins hafa
alla tíma verið hinir beztu og örugg-
ustu forvígismenn islenzks þjóðernis.
Tvíburar þeir vinna og saman i stjórn-
málaleiðangri þeim, er nú er róinn,
og bera jafnhliða fram þjóðernistil-
finning landsbúa.
Fari svo, mælti Bjarni Jónsson í
gær, að vér berum lægra hlut í þjóð-
frelsisbaráttu vorri, og eigi að kæfa
niður þjóðernistilfinning vora, þá höf-
um vér ekkert til að halda oss uppi
og veita oss stuðning í vorri hörðu
lífsbaráttu á vorri fátæku harðbalaey,
er vér unnum svo heitt. Þá eigum
vér ekki annað eftir en að d e y j a.
Deyja sem þjóð, tunga vor og ljóð,
þau deyja þá vesölum dauða örvasa
manns.
En íslendingar, sem vita, hvað þjóð-
erni þeirra hefir miðlað öðrum nor-
rænum þjóðum og hvers virði það er,
þeir gera sér visa von um, að þær
kannist við það og votta þeim þakk-
ir fyrir. Þeir treysta mannúð og
frjálslyndi'dönsku þjóðarinnar, og gera
sér vísa von um stuðning Danmerkur,
Norvegs og Svíþjóðar í sjálfstæðis-
baráttu þeirra.
Þeim er líka óhætt að treysta því.
Sá hinn mikli rómur, er gerður var
í gær að máli Bjarna Jónssonar, og
samúðin við þjóðina íslenzku, sem þar
ómaði við, — það mun enduróma
hvarvetna þar, er ríkir stjórnlegt og
andlegt frjálslyndi, — ekki sízt í Dan-
mörku.
Mannsöfnuðurinn stóð upp og söng:
Yderst mod Norden lyser en 0 0. s. frv.
(Það er hið alkunna fagra kvæði nm ís-
land eftir Norðmanninn Andreas Munch, er
ÍBlenzkað hefir Matt. Jochumsson og þetta
er upphaf að hjá honuru :
Lýsir af eyju við ísþokuslóð
úti við Dumbshafið kalda).
Meðan sungið var, blasti við skugga-
mynd af Islandi á fundarsals-veggn-
um.
Bjarni Jónsson tók til máls vikn-
andi og hét að flytja kveðju þessa og
samúðaratlot með sér heim til þjóð-
arinnar íslenzku.
Lifa mun það, fjórða norræna
landið, borið á örmum hinna frænd-
þjóðanna þriggja, örmum þakklætis,
aðdáunar og ástar, óspjallaðasta og
skilfengnasta landið þeirra allra, land-
ið, sem berst þeirra harðfengilegast
og kveður veglátlegast, — lifa mun
það í krafti trúar sinnar, vonar sinn-
ar og þjóðernisstyrkleika, lifa í krafti
norrænnar kynfestu, og mun ókom-
in æfi þess verða auðug af ljóðum
og afreksverkum.
Þannig lagaðan hugaryl hefir það
kveikt vor á meðal, er Bjarni Jóns-
son hefir kunnað frá að segja af eynni
norður þar. Þessi er hin ósjálfráða
samúð, er máThans hefir vakið hvar-
vetna í þessum bæ.
Islenzkir hestar til Noregs.
í Noregi er tollur á innflutningi ís-
lenzkra hesta, 50 kr. fyrir hvern hest.
Eitt af stórblöðum Norðmanna, Dag-
bladet, tók að berjast fyrir því í fyrra,
að tollurinn yrði lækkaður, eða helzt
afnuminn.
Nú er svo langt komið, eftir því sem
Dagbladet þ. 1. okt. segir, að landbún-
aðarráðuneytið norska kvað hafa stung-
ið upp á því að færa tollinn niður um
helming, niður f 25 kr. fyrir hvern hest.
Dagbladet lofar íslenzku hestana á
hvert reipi og telur þá munu geta unn-
ið smábændum norskum, sem ekki hafa
efni á að kaupa sér stóra hesta, feiki-
mikið gagn.
Dagbladet stingur upp á því, að
kaupunum verði hagað eins og Danir
geri: mynduð hesta-kaúpfélög og sendir
rnenn til íslands á hverju vori hil þess
að kaupa hesta í stórkaupum.
Væntanlega verður tolllækkunin sam-
þykt og má því búast við því, að Norð-
menn þegar á næsta vori fari að keppa
við Dani á hestamarkaði vorum.
Gasstöðin.
Undanfarnar vikur hafa gaspípur
verið lagðar um allan miðbæinn.
Nú er byrjað á austurbænum. En
ekki verður búið aðleggja pípur um all-
an bæinn fyrr en í desember einhvern-
tíma, og sjálfri gasstöðinni verður
ekki lokið fyr en kemur fram á
næsta ár, eitthvað, hve langt, er ekki
unt að segja að svo stöddu. Það
kemur mjög undir tíðarfarinu.
Gufuskipið Steriing
kom aðfaranótt hins 12. þ. m.
tveim dögum nndan áætlun
Farþegar: Ungfrú Þuríður Jóhanns-
dóttir (dómkirkjuprests), Helgi Zoega
kaupm., Þorgrímur Kristjánsson stud.
jur., o. fl.
Væn jarðepli.
ísafold gat um daginn um jarðepli
frá skíðabrautinni, er var 56 kvint að
þyngd. Nú höfum vér haft fregnir
af enn þá vænni jarðeplum. Hinrik
í Grænuborg hefir fengið eitt, er stóð
72 kvint, og Einar garðyrkjufr. Helga-
son í Gróðrarstöðinni jarðepli, er var
ý/ kvint.
Býður nokkur betur?
Valurinn
er kominn hingað nýlega frá Vest-
fjörðum. Hefir verið á sveimi þar
fram af fjörðunum rúman hálfan mán-
uð. Botnvörpunga sá hann fáa, enda
verið mjög ilt í sjó og þeim því ó
kleift að vera að veiðunj.
Mynd af Cook
bjó Einar Jónsson listamaður til,
skömmu áður en hann fór frá Höfn,
andlitsmynd í eir.
Reykjavíkurbrauðið,
þ. e. a n n a ð prestsembætti þar,
er nú auglýst laust frá næstu fardög-
um. Umsóknarfrestur tií 15. des.
Um hinn fráfarandi prest, síra H a r-
a 1 d N í e 1 s s o n , m. m., segist
biskupi svo frá í málgagni hans, N.
Kbl., 1» þ. m.:
Reykjavíkursöfnuður sýndi eigi sér-
staklega mikinn áhuga við prestkosn-
inguna síðast, þó að mjög vel skæri
úr með kosningu síra Haralds. En
enn miklu betur skar úr með kirkju-
sókn til hans, full kirkja sem á há-
tiðum, útreiðardagana, alt sumarið.
Fastur og tryggur söfnuður var að
skipast um hann, og stórsaknar hans
mikill meiri hluti safnaðarins.
Píslarvætti afeogisins.
Blaðið Ingólfur, málgagn þeirra
manna, sem halda vilja áfenginu í land-
inu, þrátt fyrir alt bölið og ógæfuna,
sem allir vita, að af því flýtur, er farið
að segja mönnum smásögur, sem eiga
að sannfæra menn um, hve óviturlegt
sé atferli þeirra manna, sem vilja gera
áfengið landrækt. —
Eg mætti þá máske líka segja nokkr-
ar smásögur endrum og sinnum, sem
sýna, hver er og verður afleiðingin af
því, að áfengið á griðastað hér á landi.
Miðvikudaginn 29. f. m. voru jörð-
uð þrjú lík hér í bænum ; tvö ung-
börn áttu að fara og fóru í sömu
gröfina. Attu báðar líkfylgdirnar að
koma á líkum tíma í kirkjugarðinn.
Sú líkfylgdin, sem fyr kom, fór inn
í líkhúsið og beið þar hinnar.
Þegar hún var nýkomin þar inn,
ruddist inn á hana óvörum útúrfullur
maður með gauragangi og venjuleg-
um drykkjumannalátum.
Hann var nýkominn af sjónum og
var að njóta frelsisins og hressa sig
eftir sumarvertíðina!
Eftir nokkrar stympingar komu lík-
mennirnir honum á dyr, og ráku þeir
hann alla leið út úr kirkjugarðinum;
labbaði hann þá norður götu og virt-
ist ætla niður í bæ.
Skammri stundu seinna kom lík-
fylgdin með hitt barnið, og var þá
gengið með bæði likin vestur í kirkju-
garðinn út að gröfinni. Mannaum-
ingi þessi lá þá á Nýja-túninu, rétt
fyrir vestan garðinn.
Þegar hann í gegnum ölæðisþok-
una sá mannfjöldann við gröfina, fór
hann að brölta á fætur; komst hann
eftir nokkrar atrennur yfir garðinn eða
girðinguna og dikaði að gröfinni, lík-
astur vitstola skepnu, með hávaða og
ólátum.
Karlmenn, sem við voru, vildu fyrst
reyna til með góðu að koma honum
brott, svo halda mætti greftruninni á-
fram hindrunarlaust. En ekki varð að
lokum við hann ráðið með öðru móti
en því, að binda hann og gæta hans
þangað til allar jarðarfarirnar voru um
garð gengnar.
Var svo sent eftir lögregluþjóni og
kom hann innan skamms og fór með
þennan drukkna vesaling í varðhald.
Þessum ósköpum lauk með því, að
hann var dæmdur í 120 króna sekt
eða 6 daga fangelsi við vatn og brauð;
og tekur hann bráðum þá hegningu
út í tukthúsinu.
Þess má enn geta, að á ölæðis-
ófögnuðinn í kirkjugarðinum horfði
útlend kona, nýkomin hingað frá einni
fjölmennustu og mestu siðmenningar-
þjóð Norðurálfunnar. Bannlagaóvinir
geta því glaðst yfir því, að enn geta
útlendingar séð, að ekki eru allardís-
ir dauðar á íslandi hvað siðmenning-
una snertir! og að skrælingjaháttur
bannlagamanna og bindindismanna er
ekki búinn að loka munnholunni á
öllum!
Þriðjudaginn 28. f. m. kom eitt
fiskiskipið inn á höfnina úr síðustu
ferðinni i sumar, eins og fleiri. Einn
af hásetunum — eins og líklega fleiri
— er búsettur maður hér í bænum
og á konu og börn; hann er eigna-
laus bláfátækur maður; er skamt síð-
an heimilið varð fyrir þungum raun-
um og hann fyrir slysi af drykkju-
skaparvöldum.
Hann kom brátt á land, og varð
honum það fyrst fyrir að nota bless-
að frelsið, sýna, að hann væri ekki
skrælingi — eins og bannlagamenn-
irnir kváðu vera — og fá sér ærlegt
staup af dönsku brennivíni, eins og
kvað hæfa siðuðum mönnum ! Drakk
hann sig þegar augafullan áður en
hann komst heim til að heilsa upp á
konuna og börnin.
Hann var síðan út úr fullur meira
eða minna daglega i 7 daga, nema
minst á sunnudaginn.
A heimilinu var alt í uppnámi;
hann lagði jafnvel í ölæði hendur á
konuna, og hún varð að leita hjálp-
ar utan heimilis.
En á hans kostnað var annar mað-
ur keyptur fyrir full daglaun til
að vinna verk hans við skipið, afferma
það, og annað sem honum bar að
gera.
Konan hefir þessa dagana, þegar
sjómannakonurnar hafa verið að fagna
mönnum sínum af sjónum, setið oft-
ast grátandi heima yfir börnunum sín-
um og í fátæktinni, sárkvíðandi þeirri
stundinni, að maðurinn hennar kæmi
heim fullur, vitlaus og vondur.
En — það skiftir nú liklega ekki
miklu í sumra manna augum, hvernig
fáeinum konuræflum og munaðarlaus-
um krökkum líður úr alþýðuflokkn-
um, bara meðan blessað brennivins-
frelsið er í landinu!
Það kvað hvort sem er vera sið-
menningarvotturinn!
Hvað skyldi þá þessi kona vera að
kvarta yfir ógæfu sinni og barna
sinna!
Má henni ekki, og öðrum konum,
sem í líkum sporum eru, vera ánægju-
auki að hugsa um það í fátæktinni og
baslinu, að þær eiga menn, sem bera
á sér á strætum og gatnamótum auð-
sæjan siðmenningarvottinn og eru ekki
bundnir á skrælingjaklafa bindindis-
manna og bannlagavina, menn, sem
að vísu taka bitann frá munni kvenn-
anna og barnanna til að kaupa fyrir
hann brennivín, enn sem líka eru
tímanum muni þetta altsaman lagast
og menn hætta að drekka úr hófi.
En — sú spá mun seint rætast.
Slys, ógæfa og ófarsæld margra eru
og munu jafnan verða förunautar á-
fengisins, hvar sem það er um hönd
haft. Það er jafn óviturlegt að neita
því, eins og það er ómannúðlegt, að
vilja ekkert á sig leggja til þess að
bjarga ógæfumönnum.
Bannlagaóvinum þykir skifta litlu
um þessa menn, því það séu einungis
mestu ræflarnir, sem verða ofdrykkju-
menn.
Það er illa mælt og óviturlega, og
hygfi eg, að ekki þurfi sumir bann-
lagaóvinir að seilast um öxl til loku
til að finna dæmin þess, að þau orð
eru ósönn.
Maður ! Líttu þér nær!
Það má segja, að ofdrykkjumenn
endi með því að verða ræflar, en það
er þá líka fyrir þá sök, að ógæfuefn-
ið var til, sem gerir þá að ræflum.
En hitt veit hver maður, að mjög
margir ofdrykkjumenn voru efnilegir
og mannvænlegir, er þeir komust út
á drykkjuskaparbrautina.
Mönnum þeim, sem eg hefi nú

af
kvenyetrarhöttum, barnahöttum
og húfum
eru enn komnar til
Kristínar Bierini
Laugaveg 6.
Alt með nýtizku lagi og Mgangi.
•mTTn.rmfT^’iniiTiTTgTiiiTyriimi’yTiiintixm;
líklegustu efni í Þjóðvarnarmenn eða
aðra slíka siðmenningarfrömuði!
Honum hefir einungis, mannaum-
ingjanum þeim arna, eins og hinum,
sem eg sagði frá áðan, gengið hálf-
illa að praktisera heimspekina þeirra
Þjóðvarnarmanna, að leiða sjálfur sjálf-
an sig. — Skyldu þeir ekki verða
fleiri en þessir tveir, sem gengur það
illa, eins eftirleiðis og hingað til.? —
Þær eru sorglegar þessar sögur, það
er satt; en þær hafa það til síns á-
gætis, að þær eru sannar; þvi miður.
En — »til þess eru vond dæmin að
varast þau«.
Hvernig lita nú bannlagamenn á
svona dæmi, og hvernig aftur bann-
lagaóvinir ?
Bannlagamenn segja, að hver mað-
ur sé ofgóður til að fara sér að voða
í áfengisöldunum; reynslan, margra
áratuga og alda reynsla, sé búin að
sýna það og sanna, að ávalt séu marg-
ir, of margir, sem ekki geta gætt hófs-
ins, enda þótt þeir vilji, sem falla
fyrir áfengisfreistingunum, glata gæfu
sinni og annara og verði aumingjar,
oft bæði á sál og líkama. Þeim mönn-
um verði ekki bjargað, nema með því
eina mótinu, að taka frá þeim voð-
ann. Því verði allir meðlimir þjóð-
félagsins í mannkærleikans nafni og
mannúðarinnar að taka höndum sam-
an, neyta sér vegna annara um alla
áfengisnautn, þó menn þurfi þess ekki
sjálfra sín vegna, og banna með lög-
um allan innflutning á þeirri skað-
ræðisvöru, sem týnir lífi margra og
fjármunum, sviftir menn allri sóma-
tilfinningu, og bakar mörgum saklaus-
um þungt böl og sárar raunir. —
Hvað segja svo bannlagaóvinirnir,
mennirnir, sem halda vilja áfenginu í
landinu ?
Þeir segja auðvitað, að svona dæmi
komi þeim ekkert við. Hver verði
að leiða sig sjálfur og ábyrgjast sig
sjálfur; þeir, sem ekki geti gætt sin
fyrir voðanum, verði að súpa seyðið
af því sjálfir. Þeir segja, að með
sagt frá, og mörgum öðrum, hjálpar
ekkert, nema bannlögin. Svo er og
um þá tvo mannaumingja, sem í dag
leiddust og slöguðu dauðadrukknir
vestur Hafnarstræti. Það var svo mikil
minkun að sjá þá, að greindum manni
varð að orði, að þeir ættu skilið, að
Ingólfur væri límdur á bakið á þeim!
Nei! Það þarf meira en hrossa-
lækningakák til að létta af þjóðinni á-
fengisbölinu. Og sú mun raunin á
verða, að íslenzk alþýða mun seint
sannfærast um, að það sé til að auka
farsæld hennar og velgengni eða af
eintómri umhyggjn fyrir hennar hag,
að bannlagaóvinirnir eru að stritast
við að halda áfenginu í landinn.
íslenzka alþýðan er ekki eins heimsk,
og surnir lærðu mennirnir gera stund-
um ráð fyrir.
Því fer nú betur.
Reykvíkingur.
Tóbaksnautn. Allir vita, að hún er
margs konar, en enginn
mundi trúa þvi, sem ekki veit, hve
margvísleg hún getur verið, einkum
njá villimönnum. Blökkumenn á eynni
Luzon kveikja í vindlunum og stinga
siðan upp í sig þeim endanum sem
eldurinn er í og sjúga að sér reykinn
á þann hátt. Hátt upp i Himalaya-
fjöllum býr þjóðflokkur einn, sem
reykir þannig, að þeir grafa göng i
snjóinn, leggja brennandi viðarkol i
annan munninn, en andlitin í hinn
og anda svo að sér reyknum. í
Paraguay taka konur upp í sig og ef
tvær konur heilsast þar í landi gerist
það á þann hátt, að þær kyssast og
skiftast um leið á um tuggurnar hvor
út úr annari! Þjóðir þær er búa
milli ánna Evphrat og Tigris blanda
tóbakið vatni og natron, og gera úr
graut, er nefndur er Bucka. Þær éta
hann með mestu hægð og að lokinni
máltíð, sigur á þær höfgi líkt og af
ópíum. Blátnenn við miðjarðarlínuna
troða tóbakinu ofan í stórar jarðholur.
Þvi er þetta haft eftir Zuluhöfðingj-
anum Cheye: Jörðin, það er pípan
mín. Siðan er tóbaksleginum haldið
saman og hans neytt af mikilli græðgi.