Ísafold - 22.01.1910, Page 2

14
ISAFOLD
daga í Cirkus í Odessa, að glímumenn-
irnir hafa haft fult hús hvar sem þeir
hafa komið síðan í rússneskum bæjum.
(Eftir danska blaðinu Politiken).
Úr loftinu.
---- Khöfn m/j’10.
Frngur flugmaður
steypist tíl bana.
Baráttan við loftið er enn á tilrauna-
stigi og því hættuleg og mannskæð
enn sem komið er, eins og margar ný-
ungatilraunir i fyrstu, þó að þær verði
að hættulausu barnaglingri þegur fram
i sækir, og lífsreynslan, lögð saman
af mörgum mönnum og mörgum
mannslifum, ef svo mætti segja, hefir
kent mönnum að sjá hvar hætturnar
liggja og gera við þeim.
Flugmaður einn frægur á Frakk-
landi, Delagrange að nafni, var nýlega
á flugi nálægt Bordeaux og sveiflaði
sér allavega í loftinu af miklum fim-
leik, 30 stikur frá jörðu. En alt í einu
brotnaði vinstri vængur vélarinnar
af vindkasti. Flugvélin steyptist til
jarðar og maðurinn slengdist niður og
beið samstundis bana.
Delagrange var ekki nema 37 ára
að aldri. Hann var myndhöggvari í
fyrstu, en hætti við það fyrir 2—3
árum, til þesss að geta gefið sig allan
við loftflugi.
í fyrstu flaug hann í vél með
Wrights-lagi, en seinna keypti hann
sér Bleriotsvél, og taldi hana betri.
Hann var einn af mestu fluggörpum
heimsins Hann flaug fyrstur manna
hálftíma í lotu og hafði fyrstur far-
þega með sér í vélinni. í flugvikunni
i Reims síðastliðið haust var hnnn
einn af þeim fremstu.
Latham vinnur hæðarflugið
1050—1100 stikur.
Við borgina Chalons-sur-Marne á
Frakklandi flaug Latham 7. þm. og
dvaldi ix/4 klst. upp í loftinu og komst
1050—1100 stikur uppi í loftið, eða
yfir 3500 fet. Hefir enginn flogið
jafn hátt fyrri.
Plugvika í Höfn.
Nokkrir danskir íþróttamenn hafa
keypt sér flugvélar og hafa stofnað
til flugviku þessa dagana úti á Amag-
er. Flugvélarnar eru frá Frakklandi
af nýjustu gerð. Þeim hefir tekist
stirðlega enn sem komið er, sakir
storma og illviðra og sjaldan hætt sér
upp. Bíða þeir nú gæfta og er sig-
urvegaranum heitið silfurbikar einum,
afarstórum og dýrmætum.
Frá Danmörku.
--- Kh.’09.
Bíkisdómur settur.
Ríkisdómur var loks settur í gær
og var þar fjöldi manna samankom-
inn og meðal annara báðir hinir
ákærðu, J. C. Christensen og Sigurð
Berg. Annars gerðist þar ekkert sögu-
legt. Akærur voru lesnar upp, eins
G. M. Rée.
og venja er til, og rutt úr dóminum
einum dómara, vegna þess, að hann
er tengdafaðir verjanda, Bulows hæsta-
réttarmálaflutningsmanns.
Sækjandi, G. M. Rée, beiddi um
frest tfl 2. apríl til þess að semja kær-
una og ganga frá henni að öllu leyti
— og var hann honum veittur þó að
dómstjórinn hefði þau orð um, að
málinu bæri að hraða sem mest, því
að þjóðin væri óþolinmóð.
Líkiega verður þó dómurinn ekki
kveðinn upp fyr eu i sumar.
Dómur gegn bankastjórum
fasteignabankans.
Eftir að fasteignabankinn (Grund-
ejerbanken) var að verða gjaldþrota,
en var reistur við af ríkissjóði og
hinum bönkunum 1908, þótti banka-
nefndinni hlýða að rannsaka allan hag
banka þessa, og eftir miklar og lang-
ar viínaleiðslur skipaði dómsmálaráðu-
neytið svo fyrir að hefja skyldi saka-
málsrannsókn gegn bankastjórunum.
Um það mál fjallaði nefndardóm-
stóll og dómurinn var kveðinn upp
17. f. m. og fór á þá leið, að banka-
stjórarnir allir, 3 að tölu, voru dæmd-
ir í einfalt fangelsi fyrir sviksamleg
tiltæki í stjórn bankans. Olaf Hansen
bankastjóri var dæmdur i 2 mánaða
fangelsi, Hamhurger bankastjóri i 1
mánaðar og Emil Levy málaflutnings-
maður í 3 mánaða fangelsi. Dómn-
um verður áfrýjað til hæstaréttar.
Þingkosning í Khöfn.
P. Knudsen, þingmaour og jafnað-
armaður, var nýlega kosinn fátækra-
borgarstjóri i Höfn og varð þá að
afsala sér þingmensku um leið. í
kjördæmi hans hér í borginni fór ný-
lega fram kosning og var þar kosinn
í hans stað Gustav Bang dr. phil.,
sötnuleiðis jafnaðarmaður og óvenju-
lærður maður og málsmetandi.
---------------
Úingröstnr i Ansturríki.
---- Khöfn. 10/j ’09.
8 sólarhringa þiriefundur.
1 Austurriki eru stöðugar róstur í
þinginu milli Þjóðverja og Czekka.
Deilur þessar hafa staðið í marga ára-
tugi og lítil von til, að jöfnuður kom-
ist á milli svo ólíkra kynflokka á
næstunni, því að báðir eru fjölmenn-
ir og hatrið er gífurlegt á báða bóga.
Akærurnar hafa að mestu snúist um
það, hvort málið eigi að vera ríkis-
mál, þýzka eða czekkneska. Stjórnin
hefir altaf verið að reyna að miðla
málum og hefir fjöldi af frumvörpum
þar að lútandi verið lagður fyrir þing-
ið núna á siðari árum, en öll fallið
og þar með ráðuneytin hvert á fætur
öðru. í fyrra var seinast eitt slíkt
frumvarp á ferðinni og varð til þess,
að þingmenn gerðu hið versta hark í
þinginu, blésu í hljóðpípur, börðu
bumbur og sneru hrossabrestum —
og loks barðist þingheimur og Þjóð-
verjar og Czekkar tættu tuskurnar
hver af öðrurn.
Skömmu fyrir jólin núna urðu svip-
aðar róstur, þó að ekki berðust þing-
menn. Czekkar höfðu heimtað handa
sér 6 ráðherraembætti, en Pólverjar,
sem miðla vilja málum, buðu þeim
ekki nema 5 og að því hefðu þó lík-
lega Þjóðverjar aldrei gengið heldur.
Samkomulagið fór auðvitað út um
þúfur, en þá einsettu Czekkar sér, að
gera þingsglöp og tefja með þvi fyrir
umræðum um nauðsynlegustu laga-
setningar, fjárlagafrumvarpið og verzl-
unarsáttmálana. Czekkar lögðu fyrir
þingið 3 7 frumvörp, sem varð að ræða
undir eins og Czekkar gátu talað um
tímunum saman, ætluðu þeir að tala
þannig í striklotu i 14 daga, frá 15.
desember til áramóta. Með því móti
hefði þeim tekist að ónýta alt þingið-
Mótstöðumenn Czekka, hinir svo-
tiefndu »vinnufúsu« (Þjóðverjar, Kristni
flokkurinn, Pólverjar, Italir og jafnað-
armenn) ásettu sér að gefa hinum
ekki eftir. Þeir eiga 357 menn í
þinginu, en hinir ekki nema tæpan
þriðjung af þvi. Ætluðu þeir sér því
að láta Czekka hafa orðið sí og æ og
gefast upp að lokum.
Fyrst var rætt um czekkneskt frum-
varp um að hestarækt ríkisins væri
tekin frá herstjórninni og fengin í
hendur landbúnaðarráðum. Czekkinn
Kotlarz talaði í 12% tíma samfleytt
um sjúkdóma á hestum og um dýra-
læknaskólann í Prag. Þegar hann
þraut efnið, þreif hann alfræðisorða-
bók, sem hjá honum lá á borðinu og
las upp úr henni langar romsur.
Fyrst flutti hann ræðuna á czekknesku,
en síðan á þýzku og loks á slov-
ensku.
Skyndilega var hrópað ofan af áhey-
endapöllum: »Við erum skattborgar-
ar og þolum ekki slíkt hneyksli sem
þetta«. — »Fyrir þenna skrípaleik verð
eg að borga 4400 krónur á ári í skatt<
æpti annar. Þingmenn Czekka urðu
æfir og öskruðu upp á pallana: »Þjóf-
ar, níðingar, sneypist þið út I Út I
Herra forseti, kastið þér þessum skril
útU
Síðan voru pallarnir ruddir og Kot-
larz hélt ræðunni áfram, en þingmenn
sátu flestir í þinghúsknæpunni eða
spiluðu á spil. Næsta dag var svart
loftið í þingherbergjunum af reykjar-
svælu og matargufu. Inni í salnum
voru fáeinar hræður og sátu við að
lesa blöð, til þess að verjast svefni.
Kotlarz var enn að tala, en nú heyrð-
ist varla orðið til hans og það draf-
aði í honum. En flokksmenn hans
styrktu hann við og við með lófa-
klappi og gat hann hvílt sig og hætt
að tala á meðan.
Eftir Kotlarz talaði Holy 4V2
klukkustund og Spacek hátt á 6. kl.st.
um hófsjúkdóma, Þá talaði Lisy fyr-
ir 5 áheyrendum. Einn af flokks-
mönnum hans færði honum smurða
brauðsneið þegar hann var tekinn að
örmagnast og tókst honum að narta
í hana við og við, þegar Czekkar veittu
honum hvild með því að látast fara
í hár 'saman.
Nokkru seinna fór að ókyrrast upp
á efri áheyrendapöllum. »Þjóðníðing-
ar! BlóðsugurU var hrópað ofan á
salinn. Pallarnir voru strax ruddir.
Rétt á eftir voru líka ruddir neðri
pallarnir, því að þaðan var hrópað:
»Vasaþjófarl Slæpingar! og Föður-
landssvikarar 1«
Fundurinn stóð enn óslitinn, og nú
fóru að heyrast hrotur hvaðanæfa úr
þingsalnum, þvi að þaulræðunum hélt
áfram. (Czekkinn Hirsch talaði með-
al annars i 10 stundir. Frá pöllunum
var að heyra mestu háreysti og einn
daginn steypti einn áheyranda vatni
yfir Czekka í þingsalnum.
Loks tókst að breyta þingsköpunum
í miðjum kliðum og forseta fengið
meira vald í hendur en áður til þess
að koma í veg fyrir þingglöp — og
loks varð hlé á þingfundum, þá er
þessi fundur hafði staðið 8 daga sam-
fleytt. Það var Þjóðverjaflokkurinn
og fylgiflokkar hans, sem ætluðu sér
að breyta þingsköpunum, en þegar
Czekkar sáu hvað verða viidi, sneru
þeir við blaðinu og létu einn af sín-
um mönnum bera fram tiliöguna um
rýmkun þingskapanna og var hún loks
samþykt með yfirgnæfandi meirihluta,
Cook gersamlega týndur.
Grömul svik.
— Kh.w/jigio.
Cook er ófundinn enn og vafasamt
hvort hann gerir yfirleitt vart við sig
framar. Skrifari hans, Lunsdale, er
enn i Höfn og biður og biður eftir
húsbónda sínum. Nú heflr hann ný-
lega afhent háskólanum eina af vasa-
bókum Cooks, en neitaði jafnframt
að láta uppi, hvaðan sér hefði borist
hún. Hinar tvær kvaðst hann ekki
hnfa fengið enn. Jafnframt hefir hann
birt bréfið frá Cook, sem stimplað
var í Marseille á Frakklandi. Þar
segist Cook vera kominn að þeirri
niðurstöðu eftir margar andvökunæt-
ur, að það sé ekki rétt gagnvart Dön-
um að heimta, að þeir taki gilda skýrslu
sína um norðurpólsfundinn, svo ófull-
komin sem hún sé. Jafnframt biður
hann háskólann í bréfinu að fresta
fullnaðarrannsókn þangað til búið sé
að sækja gögnin frá Grænlandi. —
Ekki vex vegur Cooks af þessu bréfi,
þó að Lonsdale virðist halda það.
Dönsk blöð eru þessa dagana að
hræra upp i gömlu rusli, sem fór á
milli Cooks og Miillers jústitsráðs, sem
eitt sinn var nýlendustjóri á Græn-
landi. Múller hafði selt Cook fyrir
mörgum árum æðardúnsábreiðu fyrir
2200 kr., en Cook borgað með tékk.
En þegar Múller fór í bankann, kom
það í ljós, að Cook hafði aldrei átt
þar inni einn eyri. Eftir langa mæðu
borgaði Cook 800 kr., en hitt var
látið falla niður eftir tillögum Wei-
manns, verzlunarráðgjafa, sem þá var
konsúll Dana i New-York.
Aður en Cook kom til Hafnar, en
eftir að símsk. um norðurheimsskauts-
fundinnfóru að berast, sendi Weimann,
sem þá var orðinn allsherjarkons. Dana
í Hamborg, skýrslu um þetta mál í
utanrikisráðuneytið danska — svo að
Danir vissu um þetta alt áður en
Cook kom, þ. e. a. s., ráðgjafarnir
flestir og nokkrir af þeim, er bezt
gengu fram i fagnaðarlátunum. Ahle-
feldt-Laurvigen, sem þá var utanríkis-
ráðgjafi, kom þó í veg fyrir, að her-
skip yrði látið sigla til móts við Cook
og, að hann yrði. sæmdur dönsku heið-
ursmerki, — en. háskólinn var ekkert
látinn um þetta. vita og ekkert gert
til þess að korna í veg fyrir, að Cook
yrði gerður að heiðursdoktor. Verzl-
unarráðgjafinn sem þá var, Johan
Hansen, vissi og uin málið, en gerð-
jst samt forgöngumaður að Cooks-
hátíðinni í ráðhúshöllinni og flutti
þar aðalræðuna til heiðursgestsins.
Mennirnir færa sér það til afsök-
unar, að þvi mundi hafa verið illa
tekið, bæði innanlands og utan, ef
Cook hefði ekki verið vel fagnað,
þegar hann kom úr þessari sigurför,
og hugsuðu sem svo, að vel gæti
verið, að hann hefði komist á pólinn
þó að hann hefði prettað mann fyrir
15 árum norður á Grænlandi — og má
vera, að þeir hafi á réttu að standa
og, að aðrir hefðu ekki sett þetta fyrir
sig.
Kviksetningar.
Hugsandi er, að sjaldan komi það
fyrir hér á landi, að menn séu kvik
settir, eða grafnir lifandi. En engin
vissa er fyrir, að það eigi sér ekki
stað. Það er aldrei rannaakað.
Oft ber það við að menn komast
í það ástand, sem kallað er skyndautt.
Menn eru þá sem dauðir að öllu út-
liti, en eru það ekki og geta haft ftilla
meðvitund.
Það ber líka við, og eigi svo sjald-
an, að skyndauöir menn eru álitnir
dauðir og að smíðuð er líkkistan ut-
an um þá, en þeir þá getað með
mestu r.aumindum látið á sér sjást
einhver lífsmerki, oftast með litla
fingri.
Svo villandi fyrir fólk getur þetta
skyndauða ástand mannsins verið, !að
æfðir læknar hafa vilst á því og álit-
ið skyndauða menn dána.
Heyrt hefi eg sagnir skilríkrá manna
um líkur til þess, að menn hafi verið
kviksettir; t. d. hafa grnfarar séð brotna
fótagafla úr nýlegum líkkistum og
grunað að valdið hafi umbrot þess, er
í kistunum var. Einnig hafa heyrst
hljóð frá kirkjugörðum er menn hafa
ekki skilið í o. s. frv.
Vegna hins skyndauða ástands manns-
ins er virkileg hætta á því, að kvik-
setningar eigi sér stað, og mér finst
meiri likur til, að þær komi fyrir.
Væri það íhugunarven, ef hinir kvik-
settu væru að berjast við að láta til
sín heyra, en gætu ekki, líkt og þeir
skyndauðu, sem að eins er smíðað
utan um.
Helzta bótin fyrir kviksetta menn
er sú, að fái þeir fult líf í gröfinni,
þá deyja þeir að líkindum fljótlega af
loftleysi. En enginn mun vita hvað
lengi þeir geta lifað þar í skyndauða
ástandinu.
Stjórn og þing parf að gera ein-
hverjar góðar ráðstafanir þessu við-
víkjandi, og má ekki Iáta það dragast
lengur.
Auðvelt væri að láta ákveðna menn
í hverri sókn rannsaka líkin, helzt rétt
áður en jarðað er. Þeir menn ættu
að hafa glögga leiðbeiningu uin dauða-
merkin og tilraunir, sem þarf að gera.
Þetta mundi sjaldan þurfa að kosta
meira en 2—3 krónur og gæti það
verið á kostnað þess dána. Eg hygg,
að flestir vildu verja svo litlu af eftir-
látnum munum sínum tii að tryggja
það, að þeir væru ekki grafnir lifandi.
Sig. Guðmundsson.
--------------
Veðrátta
vikunH frá 16. jan. til 22. jan. 1010.
Rv. íf. Bl. Ak. Gr. Sf. | Þh.
Snnnd. 0.2 -2,8 -2,0 0,7 -2,0 0,6 6.5
Mánnd. -1.2 0.7 1,6 1.5 —2.4 1.6 4,7
Þriðjd. ’,5 0,0 -1,4 -1,5 0,0 -0,6 4.4
Mi?)vd. -7,0 -6.7 —5.5 -6,3 -2,0 -3,- 2 2
Fimtd. -9,4 -6.4 -3,4 —7.0 -2.5 —49 -1.2
Föstd. —6,0 -1,3 —7.0 —4.5 -4,0 -7,6 — ,0
Laup;d. —8,6 -10,0 —10,0 —15,0 —16.0 -8,7 -4,5
Bv. = Keykjavik; íf. = Isafjörður;
Bl. = Blönduós; Ak. = Akureyri;
Gr. = Grimaataöir; Sf. = Seytliafjörflar;
Þh. = Þórahðfn i Ftereyjum.
Skautakappför.
Á mofgun kl. H/a efnir Skautafél.
til skautakappfarar á tjörninni ef veður
leyfir fyrir drengi innan 15 ára og aðra
skautamenn, sem eigi hafa hlotið verð-
laun áður. — Auk þess þreyta þeir
Sigurjón Pétursson glimukappi og
Jacobsen kvikmyndamaður hraðhlaup
(5000 stikur).i
Aðgangur að skautasvæðinu kostar
25 aura. — Félagar verða að hafa
með sér félagsskírteini. — Skautafé-
lagsstjórnin mælist og til þess, að
félagar hjálpi til með að gæta þess,
að óviðkomandi menn sé ekki inni
á svæðinu.
Eldsvoði.
Tvö hús brenna. — Mörguin hætt.
í nótt á fyrstu stundu, þegar bæjar-
búar flesiir sváfu værum svefni, gall
við i næturkyrðinni — brandlúðurinn
— þetta drungahljóð, sem enginn
gleymir, sem einu sinni hefir heyrt
það. — Og á svipstundu gullu vtð
um stræti bæjarins ópin: eldur uppi!
eldur uppil Meun þustu út og fyrir
þeim varð raunaleg, en tiguleg sjón :
Blossandi eldhaf, er sló bjarma y-fir
allan bæinn. Það var húsið nr. 2} í
Þingholtsstræti, eign Lírusar emerit-
prests Benediktsson.ar, er stóð í ljós-
um loga.
Bæjarbúar þustu að eldinum, en það
var þegar augljóst hverjum manni, að
engu tauti varð kornið við eldinn i
því húsinu og ekki annað fyrir hendi
en að freista þess að verja nágranna-
húsin. Þau tókst og að verja bráðum
bruna. öll nema samkomuhús advent-
ista, »Betel«, er stóð austanvert við
hús síra Lárusar.
Önnur þrjú hús voru í mikill hættu :
hús Helga Thordersen trésmiðs, gamli
spitalinn og hús Jens B. Waage banka-
bókara. Eldurinn snart öll húsin þessi
meira og minna, en fekk ekki læst
sig í þau. Eru húsin mjög mikið
skemd, bæ§i af sviðnun og einkum
vatnsstraumunum, er beint var í þau
látlaust. Mesta mildi, að á var
blæjalogn, ella ekki annað sýnna en
að hverfið alt í kring — Þingholts-
stræti sunnanvert og Miðstræti hefðu
brunnið. Fólk í mörgum húsanna þar
varð svo smeikt, að það tók að bera
út búsmuni sina, meðan hæst stóð
eldurinn, en hvarf frá því ráði, er
hús sira Lárusar tók að hrynja og eld-
inn því að lægja.
Það var á allra vörum í nótt hve
afarilla slökkvitækin voru á sig kom-
in, og eins seindrægni og óðagot
þeirra, er fengust við að stjórna.
Vatnsslöngur og sprautur voru og
sagðar í miklu ólagi.
— Þungir voru dómar manna um
slökkviliðsstjórann, hr. Kristján Þor-
grímsson, í nótt; sagt, að hann hafi
fyrst komið seint og síðarmeir að eld-
inum, og honum kent ólagið á slökkvi-
tólunum. Hve mikið er hæft í þess-
um ásökunum er eigi unt að segja
að svo stöddu; en sjálfsagt virðist,
vegna allra, sem hlut eiga að máli, að
rannsaka þær — svo að enginn verði
hafður fyrir rangri sök. — Hafa sum-
ir menn fullyrt í eyru ísafoldar, að
bjarga hefði mátt Betel, ef valnsslöng-
urnar hefðu verið í því lagi. sem þær
eiga að vera.
I húsinu, sem brann, bjuggu marg-
ar fjölskyldur. Á efsta lofti bjó Lár-
us prestur Benediktsson. Hann og
fólk hans komst að eins með naum-
indum úr húsinu — svo að segja á
nærklæðunum. Á öðru lofti bjó Guðm.
skáld Magnússon, í stofunni frú Hall-
dóra Blöndal; auk þess bjuggu í hús-
inu cand. Páll Eggert Ólason og
ekkjufrú Ingunn Blöndal. Alt komst
þetta fólk út, en flest með naumind-
um og fáklætt. Mjög litlu af hús-
munum varð bjargað. Er þetta því
hryggilegra, sem alt mun hafa verið
óvátrygt hjá öllum nema séra Lárusi
og Guðm. Magnússyni og í hlut á
æði efnalítið fólk. Þegar svo stendur
á. er pað sjáljsögð skylda allra peirra,
sem nokkuð geta, að létta undir með
jólki pvi, er tjónið hefir beðið, og Reyk-
víkingar hafa sýnt það áður, að þeim
er hjálpin hugljúf, er líkt hefir staðið
á. —
í kjallaranum var prentsmiðja Da-
víðs Östlunds trúboða. Hún brann
til kaldra kola. Er það mikið tjón
fyrir hr. Östlund, þvi prentsmiðjan
var að eins vátrygð fyrir 5,400 kr.,
en pappír mikill og annað í henni
óvátrygt, svo að hún var alls rúmra
7000 kr. virði.
Húsið sjálft var i öndverðu bygt af
Guðm. Jakobssyni trésmið. Fyrirnokkr-
um árurn keypti Östlund húsið og
bætti siðan allmiklu norðan við það,
og seldi síðan fyrir 2—3 árum síra
Lárusi Benediktssyni á 24,500 kr., en