Ísafold - 20.05.1911, Qupperneq 1

Kemm út tvisvar l viku. Verö Arg. (80
arkir minst) 4 kr. orlendia 6 ki ofta 1 V*
dollar; borgist fyrir mibjan júli (erlendis
fyrir fram).
ÍSAFOLD
Dpp«0(?n (skrifleg) bundin vib Aramöt, ei
ógiid nem» komln aö til útgefanda fyrir
1. okt. eg aaapandi aknldlaaa; viö blaMb
Afgreibala: Auaturatræti 8,
XXXVm. árg.
Reybjavík 20. maí 1911.
32. tölublað
l. O. O. P. 924289
Bókasafn Alþ. iestrarfél. Pósthússtr. 14 6—8.
Forngripasafn opiö si. þrd. og fmd. 12—2
íslandsbanki opinn 10—21/* og 61/*—7.
K. F. U. M. Lostrar- og skrifstofa frá 8 Ard. til
10 sbd. Alm. fundir fsd. og sd. 8*/* sibdogis.
Landakotskirkja. öuösþj. 91/* og 6 A helgum
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 10 4/a—12 og 4—B
Landsbankinn H-21/*, B1/*-^1/*. Bankastj. viD 12-2
Landsbókasafn 12—8 og 6—8. ÚtlAn 1—8
Landsbúnabarfélagsskrifstofan opin trA 12—2
Landsfóhirðir 10—2 og 5—6.
Landsskjalasafnib A þrd. fmd. og ld. 12—1
Landsiminn opinn virka daga 8 Ard. — 9 siðd.
helga daga 8—11 og 4—6.
Lækning ók. i læknask. þribjd. og föstd. 11—12
NAttúrugripasafn opib l1/*—21/* á sunnudögum
Ókeypis eyrna-, nef- og hálslækning Pósthús-
stræti 14 2. og 4. fimtud. i hv. mánuöi. 2—8.
StjórnarrAösskrifstofurnar opnar 10-4 daglega.
Sýninglgripa Jóns Sigurössonar í Safnahúsinu
opin kl. 12—2 hvern dag.
Tannlækning ók. Pósth.str.14, 1. og 8. md. 11—1
Triður á jörðu
eftir
Guðm. Guðmundsson.
Þórhallur biskup segir um þenna ljóða-
bálk í N.Kbl. i. apríl m. a.:
Væri fribarmál kærleikans sungiö jafn-
Astúölega og jafnfagurlega fyrir 100 miljónum
og nú er sungiö á tuugu 100 þúsunda, mundi
skáldið góða hljóta friðarverðlaun Nobels.
Fæst hjá öllum bóksölum.
Verð 80 a.
Taxafíóagufubát. Ingólfur
fer til
Borgamess i., 8., 21. jóní
Borgarness og Straumfj. 22. og 27. maí.
Keflavikur og Garðs 3. júni.
Minni
Steingr. Thorsteinssonar
á 80. fæðingardag hans
19. maí 1911.
»Þú Vorgyðja« kemur úr suðrænum sal
með söngvana, gleðina’ og vorið,
og árdegishljómana hlustandi dal
þú hefir með geislunum borið.
Þú sýndir oss vegina’ um viðsýnin blá,
og vaktir oss unga við hljómana þá.
Og röddin, sem kallaði’ að kotunum
heim
og kvaddi’ út i lífið og daginn,
var fjallanna bergmál af bylgjunum þeim
sem brutust hér norðr yfir sæinn,
og aflið, sem fossandi fylti þann óð,
var fjarlægu sonanna móðurlands blóð.
Og það varð sú herhvöt, sem hóf
okkar mál
og hratt af oss feðranna byrði,
og alt það sem kveikir í sonunum sál
og sögunni’ er einskildings virði;
sá morgunn, sem færði’ okkur metnað
að gjöf
og móðurást þá, sem oss fylgir í gröf.
Þó munum við bezt hvernig börnunum
leið
i »Brúðsöngnum« vaggandi þýðum,
er vornóttin einsömul vakandi beið
hjá vinum í »Unadals« hlíðum.
Og æskunni fanst þetta ort fyrir sig,
og elskaði, Steingrímur, vorið og þig.
Þann sigur á skáldið með hörpuna’ á hné,
að hlýtt er við ljóð inni’ í dölum;
því vetur er einatt hjá völdum og fé
en vor er hjá syngjandi smölum.
Oss fanst þegar ljóðin þín leituðu heim,
sein lóan og hlýindin kæmu með þeim.
Og vel gerðu, Steingrímur, vordísir þær,
sem vögguljóð yfir þér sungu,
sem leiddu þinn »Morgun« á ljóshvelin
tær
og lögðu þér »Vorhvöt» á tungu.
Og frítt er þitt »Haustkvöld« og fagur
þinn krans
úr fornvina þökkum tíg aðdáun lands.
Þ. E.
Steingrímur Thorsteinsson
19. maí 1831 ~ 19. maí 1911.
Mikilsháttar afmælisfagnaður.
Dagurinn í gær, 19. maí var helgaður afmælisminningu Steingríms
Thorsteinssonar »frá hvirfli til ilja«.
Það var fagnaðarblær yfir höfuðstaðnum frá því er dagur reis. Allir
sem veifum valda létu þær blakta á fullri stöng, — i heiðursskyni við skáld-
mæringinn. Og dagurinn bar þess ljós merki, hve mikið Steingrímur Thor-
steinsson »á inni« í hjörtum landa sinna, hve hlýtt er vinarþelið til hans og
aðdáunin mikil á skáldlist hans.
Heillaóskirnar flugu á vængjum símanna landshornanna milli. — Hafi
hinn áttræði æskunnar fulltrúi eigi vitað það fyr, hve honum er unnað jafnt
af ríkum og háum, sem fátækum og smáum — þá veit hann það nú —
eftir daginn í gær.
Heillaóskasímskeytin voru heil legíó — og ætlum vér oss eigi þá dul
upp að telja. Hér skal að eins gripið í staflann af handahófi og getið nokkurra.
. Matthías símar svo:
Flyt eg fóstbróður
fimm og hálfs tugar
heillaóskir, með huga klokkvum.
Af ísafirði barst skáldinu svohljóðandi símskeyti undirritað af 17 læri-
sveinum hans þar stöddum og fyrstum Guðmundi góðskáldi Guðmundssyni,
er vera mun höfundur stefsins:
Frömuður fegurðar, lista =
i fræðum og ylrikum Ijóðum,
simkveðju sendum vér þér
- siunga áttræða skáld.
Næstur á blaði er Sig. Kristjánsson
samfagnaðarskeyti:
Áttræðum með æskusál
er þér gott að lifa
og unaðsfagurt englamál
enn í ljóðum skrifa.
Vorsins son! Þinn andans yl
ungir og gamlir finna,
bóksali með eftirfarandi stuðlað
er sækja auð og sælu til
sólarlanda þinna.
Með vinabrosi gyðjan gðð
gyllir hærur þinar
og öll þér flytur Islands þjóð
ástarþakkir sinar.
Þá sendi Siglfirðingur einn svohljóðandi kveðju á latnesku máli:
Jam illuxit dies festus octoginta annos nate 1
quo est natus vir honestus, Gratulationem veram
cui gratias agiimus hanc accipias sinceram
et honorem tribnamus, Bene, vale, vige, flore
Tn, poeta honorate, yive semper in honore.
B. stendur undir og mun vera eitt af fáum latínuskáldum vor íslend-
inga: sira Bjarni á Hvanneyri. Enn sendu 20 lærisveinar Steingríms á Akur-
eyri og 7 lærisveinar á Seyðisfirði sitt simskeytið hvorir. Gagnfræðaskólinn
á Akureyri simaði svo fyrir munn skólameistara:
Kennarar og nemendur gagnfræðaskólans á Akureyri senda fagnaðar og
hamingjuóskir hinu djúpsæa skáldi fagnaðar og frelsis, Steingrími Thorsteins-
son, á 80 afmælisdegi hans og þakka honum alla þá »lífshvöt«, sem hann
hefir sungið inn í hjörtu vor og þjóðarinnar.
Einar Hjörleifsson símar svo: Einlægustu hamingjuóskir og hjartanlegt
þakklæti fyrir alt starfið í þarfir fegurðarinnar, þekkingarinnar og góðleikans.
— Poestion símar stutt og laggott: Gratulor. Enn voru símskeyti send frá
Bókmentafélaginu í Khöfn, frá Hafnar-íslendingum ýmsum, frá bæjarstjórn
Seyðisfjarðar, frá ungmennafélögum í Rvík og á Tjörnesi, er þakkar fyrir
að Steingrímur hafi »opnað bláfjallageim ættjarðarinnar* í ljóðum sínum. Og
svona mætti enn uþp telja lengi, en þetta látum vér oss nægja. Mjög skraut-
legt skjal eitt — listaverk í sinni röð — barst skáldinu frá Samúel Eggerts-
syni skrautritara og enn mætti nefna bréf í bundnu og óbundnu máli —
langa keðju af aðdáunar og vinsemdarhlekkjum. En hér v e r ð u r botninn
í að slá. —
Mentaskólinn mintist sérstaklega afmælisbarnsins sem stjórnanda skól-
ans og 40 ára kennara hans, þann veg, að skólapiltar — eða heita þeir nú
mentaskólanemendur — gengu heim að húsi skáldsins á hádegi í skrúðgöngu
með fána sinn í fararbroddi. Og er þeir komu í námunda við húsið sungu
þeir kvæði það, er hér fer á eftir ort
mundssyni.
Á vori, ertu fæddur, með vorið í sál
og vorhýra náttúruóðinn.
Fjallkonan söng þér við sólgeislabál
hin sætustu, fegurstu ljóðin.
Þau kvaðst þú um sumarsins yndi og yl,
um afl þess og fegurð og sóltöfraspil.
af pilti úr þeirra hóp, Rögnvaldi Guð-
Og nú ertu aldinn, en ungur í sál,
og andinn svo léttur í spori,
og enn ertu næmur á náttúrumál.
En nú líður áttugsta vorið
og hnýtirþérblómsveigum höfuðiðþitt,
nú hyllir og mærir það ljóðskáldið sitt.
Og vorbliðan íslenzka’ í arma sér tók
þig ungan og kaus sér að vini;
og þér stóð hún opin sem auðlesin
bók,
en ólæs svo fjölmörgum syni,
og hörpuna þreifstu og lékst þá slík
ljóð,
að lifa þau jafnan hjá íslenzkri þjóð.
Vér færum þér þúshundruð þakkir í dag
já, þúsundir óska og vona.
Vér syngjum þér æskunnar samhygðar
brag
og segjum þér, maður sem kona:
að lengi þú megir enn lifa oss hjá
og ljóðin þín bergmála’ um fold og
um sjá.
Þvinæst færðu þeir afmælisbarninu að gjöf vandaða smálikneskju af
fegurðargyðjunni Venus. Skáldið kom út á tröppurnar og var tekið með
fagnaðarópum. Hann mælti þar nokkrum orðum til pilta, þakkaði gjöfina og
hlýleg hót i sinn garð. Var þvinæst sungið af piltum kvæði eftir Guðm.
Magnússon það er hér fer á eftir — en að því loknu bað rektor skólanum
allra heilla og var þvi tekið með húrrahrópum:
Átti þrastanna lag,
átti lindanna brag
átti lika hinn fallþunga brimrótsins
skafl.
Þér gaf vorið sín ljóð
þú söngst vor yfir þjóð,
því þig vorgyðjan islenzka kaus fyrir
son
Þú söngst æskunnar óð,
fyltan æskunnar glóð
fyltan ást, fyltan þrá, fyltan djörfung
og von.
Og vér sáum þar æ
þenna sólríka blæ
eins og svifinn frá Hellas um bláloftsins
rein.
Og hver mynd varð svo hýr
og svo hjartnæm og skýr
því að hátign þíns föðurlands hvarvetna
skein.
Ó, hve mjúkt var þitt mál,
en þó stilt eins og stál
og svo sterklegt og djarflegt, með
víkingsins afl.
Þigðu hjarta vors ljóð
fyrir líf þitt og óð,
fyrir lærdóm og snild, fyrir hollræðin
þín;
fyrir hvatir og þrótt
fyrir hugmynda-gnótt
og þann h i m i n n, sem hvarvetna
yfir þeim skin.
Þótt nú halli’ undir kvöld,
skína hlýtt þessi tjöld
sem að hylja um stund þinnar framtíðar
spor.
Því að harpan þín hreim
á frá heimkynnum þeim
þar sem heilsar þér guðdómsins
ódauðlegt vor.
Aðal-afmælisfagnaðurinn af höfuðstaðarbúa hálfu hófst um kvöldið kl. 7.
Stóð þá samsæti mikið í Iðnaðarmannahúsinu, er Stúdentafélagið hafði gengist
fyrir. Sátu það svo margir, sem húsrúm frekast leyfði, eða 140 manns, en
margir urðu af því að verða vegna rúmskorts.
Fyrir utan húsið lék lúðraflokkur bæjarins ýms lög við texta eftir skáldið,
áður en samsætið hófst og eins undir borðum.
Heiðursgesturinn hafði sæti milli þeirra, yngri skáldbræðra sinna, Hann-
esar Hafsteins og Þorsteins Erlingssonar. Ræðuna fyrir minni skáldsins flutti
Hannes Hafstein, snjalt og skörulega og fer hún hér á eftir. En að ræðunni
lokinni sungu samsætismenn kvæði Þorsteins Erlingssonar, sem prentað er
fremst i blaðinu.
Rœða H. H.:
VIS sem hér erum saman komin, erum að eins örlítill hluti af þeim mörgu,
körlum og konum, sem í dag vildu vera hingaS horfin til þess aS árna heilla af-
mælisbarninu, sem nú er á 11 r æ 11 aS árum, aS því er klrkjubækur greina.
Hór mundi verSa þröngt fyrir dyrum, ef allir þeir hugir gætu holdklæSst hór alt
f einu, sem hingaS lelta nú, bæSi héSan úr bæ og öSrum bygSum þessa lands og
handan yfir hafiS, frá íslendingum og Islandsvinum austan hafs og vestan, er
votta vildu samhygS sfna og þakkir þjóSskáldinu góSa, heiSursgesti vorum, Stein-
grími Thorsteinsson, á þessum merkisdegi. ViS þessir fjórtán tugir manna, sem
eigum þeirri ánægju aS fagna, aS njóta návistar hans, getum því miSur ekki fagn-
aS honum eins og viS vildum og vert væri, og veldur því bæSi húsrýmisskortur
og annaS, sem viS getum ekki viS ráSiS. En viS vonum, aS hann taki viljann
fyrir verkið, og sjái í huga veizlusalinn stærri og skreyttari, hópinn fjölmennari
og föngin ríkulegri, eins og viS vildum hafa getaS í tó látiS.
Hann, sem fyrir átta áratugum síSan fæddist þennan dag, f vormánuSinum
Hörpu — —
»þá und vorhimins baðm
breiddi foldin sinn faðm,
sem að faldin var ljósgrænnm hjnpi«
hefir nú f fulla tvo mannsaldra veriS vorsins, blíSunnar og unaSarins skáld fyrir
þetta land og þessa þjóS, og hann stendur enn í fullum andans krafti, unglegri
mörgum sextugum manni, mitt á meSal okkar, fullfær til þess enn, aS kveSa fyrir
þjóS sína um voriS og vorsins yndi og alt hiS fagra og góSa, sem íslenzk náttúra
á til. Þessi lífskraftur, þessi ending á þ e i m fslenzka vorgróSri, sem hann er
sjálfur, hlýtur þegar út af fyrir sig aS gleSja hjarta allra þeirra, sem íslenzkum
vorgróSri unna, og vera þeim tákn og fyrirboSi um ending og líf&kraft einnig í
öSrum vorgróSri, sem hann hefir sóS í anda og sungiS um.
Þó aS Steingrímur Thorsteinsson só róttnefnt vorsins skáld þá fer því fjarri,
aS skáldskapur hans só eintóm eða aSallega vonglöS vorkvæSi. Hann á miklu fleiri
strengi á hörpu sinni. Hann á djúpa strengi alvörugefnis anda, er vill kanna
djúp mannssálarinnar og þráir og vonar langt út yfir dægurstríSin. Hann þekkir
einnig veturinn og vonbrigSin, »náttmyrkriS þögult sem hel og þungt eins og
sorgin«. Hann á viSkvæma strengi ástardrauma og angurblíSu. Haun á líka
hljómhvella strengi heimsádeilu, kýmni, fyndni og háðs, og hefir oft mætavel tek-
ist aS gefa helmsku og hógóma, ódrengskap og uppskafningshætti heilnæmar
ádrepur, sem hafa hitt sína menn, þótt engin hafi veriS utanáskriftin. En vorsins
skáld hefir hann samt veriS í fylsta skilningi, ekki aSeins af þvf aS hann heflr