Ísafold - 20.05.1911, Blaðsíða 2

126
ISAFOLD
ort fögur náttúruljóð um vorið og vorsins yndi, heldur af þv/, að hann ætíð í öllu,
er snertir ættjörðina, hennar framtíð, hennar vonir, hefir vaggað vorsins texta,
verið vorgróðursins skáld eingöngu.
Hann er vaxinn upp með frumvori íslenzkrar endurreisnar, og þó að stundum
bafi andað svalt yfir n/græðinginn þá hefir sú nepja aldrei nægt honum nó náð
inn til hörpunnar hans. Þrátt fyrir ísrek, »sumarmálahrinu«, »páskahret« og »far-
dagaflan« og /misleg mistök og margs konar stríð, hefir hann aldrei slept ljúfa
vorblænum, vorylnum, vorsólinni úr ættjarðartilfinning og framtíðarvonum.
»Vorgyðjan svífur úr suðrænum geim á sólgeisla vængjunum breiðu« í öllum
ættjarðarljóðum hans, í öllu því er hann hefir kveðið um frelsisviðleitni landsins,
þjóðarinnar og frumherja hennar, og þar er hann jafnan öruggur eggjandi, von-
glaður vekjandi, hiklaust trúandi á sæmd og sigur. Hann er skilgetið barn
»þjóðvorsins fagra, sem frelsi vort skal, með fögnuði leiða’ yfir vengi«,
er hann kveður svo d/rðlega uni í »Vorhvöt« sinni, sem seint mun gleymast
þessu landi.
Þegar hann lítur aftur frá þeim sjónarhól, sem hann nú er kominn á, ber
margt og margvíslegt fyrir augað, og margt má honum í minni renna. Eg skal
ekkert um það segja, hvort hann minnist fremur sólskinsblettanna eða erfiðleik-
anna, sem hann hefir átt við að strfða í sínu langa lífsstarfi. Hitt er víst, að
hann hefir sigrað erfiðleikana, haldið æskuhugsjónum sínum, verið sjálfum sór trúr
og stendur nú í hárri heiðurselli, með óflekkaðan skjöld, virtur af öllum, elskaður
af flestum.
Það má ráða það af sumum ljóðum hans, að honum hafi stundum þótt orð-
ið lítið úr uppfylling æskuvona sinna og hugsjóna.
Um frelsisvínber, seydd við sólarkyngi,
min sálin nnga bað,
en krækiber af þrældóms lúsalyngi
mér lifið rétti að.
Svo hljóðar einn af hans snildarlegu smákviðlingum
Vlst er um það, að þau kjör, sem skáldandi hans hefir orðið að sætta sig
við, í örlitlu og fátæku þjóðfólagi og í afarbundinni lífsstöðu, hafa ekki verið til
þess fallin að auka flug hans og efla vængina. Það er sennilegt að hann hafi
oft sárt fundið hið sama, eins og norska þjóðskáldið Wergeland l/sir í þessari
vísu, sem eg vona mór leyfist að hafa yfir á frummálinu :
• Kongeörn, med Lænke spændt
om sit Ben, og Vingen bradt,
som i over tyve Aar
siden den blev halvdöd skudt
har som simpel Gtaardshnnd tjent
föler dog
ei den arme Digters Vaande,
som i lidet Polk er födt
hen i Verdens Hjörne stödt,
med et Sprog,
som ei rækker fra hans Krog
længer end hans Læbers Aande.«
En það má vera honum huggun, að þó að þjóðin hans|hafi ekki verið þess
megnug, að gefa h o n u m tok á að njóta þeirra frelsisvínberja, sem hann dreymdi
um í æskudraumum sínum, og áleit anda sínum nauðsynleg til þess að geta hafið
sig til flugs, þá lánaðist h o n u m þrátt fyrir alt, að gefa þjóð sinni »f r e 1 s i s-
vínber, seydd við sólarkyngi«, sem hún mun lengi af njóta, og gott af
geta í baráttunni fyrir því að geta breitt út sína vængi til þess að hefja sig til
hærra stigs menningar og manndáðar. Og tungumálið sem svo fáir skilja hefir
hann fegrað og auðgað, og útbreitt og aflað því aðdáun margra erlendra manna,
sem gegnum hann hafa kynst því.
Það má ennfremur vera honum góð og glaðleg meðvitund, að hið annað æfi-
starf, sem hefir bundið hann og upptekið krafta hans, hefir verið blessunarríkt og
mörgum hugþekt. Eg þykist viss um, að eg segi ekki of mikið, er eg segi, að
hann hafl ást og virðing allra sinna mörgu lærisveina, sem hann hefir kent fagurt
mál og fögur fræði við mentaskóla landsins nú í 40 ár —- helming sinnar löngu
æfi, og að starfið hafi eigi verið honum sjálfum ógeðfelt nó of þreytandi, virðist
mór sannast þegar af því, hvernig hann hefir haldið útj það munu margir mæla
að hann sé enn ekki eldri að sjá, heldur en hann var fyrir 20 árum síðan, og var
hann þó unglegur þá. í nafni lærisveina hans vil eg færa honum hjartfólgna
þökk fyrir alla velvild og ástúð, sem hann hefir s/nt okkur, og leyfi eg mór að
hn/ta þar við persónulegri þökk frá mér sjáifum, fyrir alla velvild á skólaárum,
þar á meðal samfylgdina norður þjóðhátíðarvorið 1874, þegar hann söng um
»Bláfjallageiminn með heiðjöklahring« og »Sumarkvöld við Álptavatnið bjarta«.
Eg var drenghnokki þá, en gleymi aldrei þeirri ferð, nó síðar s/ndri velvild.
En fyrst og fremst þökkum við öll, sem hór erum, og öll hin íslenzka þjóð,
skáldinu, skáldi »þjóðvorsins fagra«, skáldinu vorfædda, skáldinu síunga.
í nafni allra íslendinga segi eg:
Guð lengi lífdaga þína, Steingrímur Thorsteinsson.
Steihgrímur Thorsteinsson lifi!
Afmælisbarnið þakkaði hjartnæmum orðum heiður þann og vinahót
sem sér væru sýnd. Hann gat þess um sjálfan sig, að mestum hefði hann
tekið skáldskaparáhrifum af Bjarna Thorarensen í æsku sinni, en síðar meir
af Jónasi. Hann mintist þess, að á öndverðri æfi sinni hefði verið sifeld
stöðu-kyrð yfir þjóðlífi voru, mönnum fundist það eitt mögulegt, er þeir
þektu, nýungafælnin verið mjög rík. Þar hefði svo mikilmennið Jón Sig-
urðsson rutt brautina, sýnt að fleira var mögulegt en það sem hejði verið.
í annari ræðu litlu síðar mælti hann svo fyrir minni íslands og var
því tekið með fagnaðarópum.
Þá mælti Aqúst Bjarnason magister hlýlega og vel fyrir minni konu
skáldsins og barna og síðar tilkynti hann samsætinu, að nokkura vini og
lærisveina skáldsins langaði til að mega geyma minningu hans með því að
láta mála mynd af honum eða kaupa smálíkneskju þá, er gert hefir af Stein-
grími Archinti hinn ítalski — og láta síðar meir á væntanlegt þjóðlista-
safn. Þvi næst flutti formaður Stúdentafélagsins, Andrés Björnsson, kveðju
frá félaginu, frá þeim, sem eigi hefðu átt færi á því að sitja þetta
samsæti, og loks talaði frú Bríet Bjarnhéðinsdóttir af kvenna hendi fyrir minni
góðskálda landsins.
Eftir borðhaldið sungu samsætismenn fjöldamörg kvæði eftir Steingrím.
Söng þar meðal annars Jón sagnfræðingur nokkura einsöngva — og er það
nýtt sem sjaldan skeður — en tekið með því meiri fögnuði.
Eftir að borð voru upp tekin var stiginn dans fram eftir nóttunni.
Sjálfur heiðursgesturinn, hinn áttræði öldungur gekk þar á undan öðrum
með góðu eftirdæmi, steig dansinn dátt í fararbroddi. Svo sem sagt var
um Ingólf: allar vildu meyjarnar með Ingólfi ganga, þann veg reyndist það
nú um afmælisbarnið. Ungu meyjarnar keptust um að fá að »ganga« með
skáldinu, svo að ungu mönnunum mun hafa þótt nóg um.
í samsætislok, — 2 st. eftir miðnætti, — mælti Ólafur Björnsson ritstj.
fáein orð fyrir minni æskunnar og beindi skálinni sérstaklega til »skáldsins
síunga*. Var síðan gengið af þingi, en allur þingheimur fylgdi Steingrími og
fjölskyldu hans heim og kvaddi þau með fagnaðarópum, en skáldið þakkaði
enn vinahótin og bauð góðar nætur.
Mun flestum er þarna voru í vornæturkyrðinni hafa fundist, að enn
væri vorgyðjan svifin úr suðrænum geim — til ísalands fannþöktu fjallanna
heim, og óskað þess, að enn mætti hún um mörg ár svífa heim í garð
hins aldna skálds og færa honum alt farsælt og gott á æfikvöldi hans.
Gísít Sveittssoti oq
Vigfús Einarsson
yfirdómslögmenn.
Skrifstofutimi ll*/a—I og 5—6.
Þingholtsstræti 19. Talsimi 263
Jökulferðir.
Þjóðverji einn, er Ludwig Wunder
heitir, hefir í hyggju að koma hingað
í sumar. Ætlar hann sér, ásamt
nokkrum félögum sinum, að ganga
Hofsjökul og gera ýmsar athuganir
á jöklinum og í kringum hann. Jök-
ulfari þessi hefir vprið hér 2 sumur
áður. Sumarið 1908 gekk hann Eyja-
fjallajökul og Tindafjallajökul. Ári
síðar gekk hann allan Langjökul aust-
ur að Hvítárvatni. í þeirri ferð kom
hann í Þórisdal. Hann hefir gert ná-
kvæman uppdiátt af dalnum og suð-
vesturhluta Langjökuls. Menn höfðu
áður haldið, að Langjökull væri allur
samfastur jökull, en Wunder komst
að raun um, að suðvesturhluti jökuls-
ins er alveg aðgreindur frá aðaljökl-
inum af Þórisdal. Nefnir hann þenna
hluta Þórisdalsjökul og er hann hæsti
hluti Langjökuls (1263,8 m.). Skrifað
hefir hann allítarlegar ritgerðir um
ferðir sínar ' i Petermanns Geo-
graphische Mitteilungen 1910 II Heft
3. og Zeitschrift des Deutschen u.
Österreichischen Alpen verein s 1910
(41. Band). K. K.
Gjafir og áheit
til Heilsuhælisfélagsins.
Kr.
Ártíðaskráin í apríl...........125.00
Gjafir og áheit: Frá stúlku
í Norðurlandi................ 5.00
A. B. 2.00. Ekkja í Hafnarf.
10.00....................... 12.00
Stefán Sveinsson Uppsölum . 10.00
Jóh. Sveinbj. Vestmanneyjum 10.00
Söngfél. Fram í Hafnarf ... 45.07
Áheit frá Borgarnesi........... 10.00
Frá konu 2.00, frá sjóm. 20.00 22.00
Ingibj. Gunnarsdóttir........... 5.00
M. Erlendsson 5.00; sjómað-
ur 5.00 . . . .............. 10.00
Gömul kona 1.00; N.N. 1.00 2.00
N. N. Arnarfirði............... 2.00
Jóh. Magnússon .............. 15.00
Kr. 273.07
Jón Rósenkranz.
-0SS-
Mannalát.
Björn Jónsson
Jyrverandi ráðherra brá sér til út-
landa með Sterling í gær. Gerði
hann ráð fyrir að fara til Noregs og
dvelja þar fram eftir sumri sér til
heilsubótar. Hann hefir verið nokkuð
heilsuveill undanfarið og verið til
þess ráðið af lækni sínum að leita
um hríð algerðrar hvíldar til þess að
ná aftur íullu fjörvi.
Hans Holm beykir á Hjalteyri er
nýlátinn sextugur að aldri. Hann
var systursonur Péturs Hafsteins amt-
manns.
Snemma I þessum mánuði dó Sig-
urður Tómasson bóndi að Halldórs-
stöðum í Bárðardal.
Um miðjan apríl lézt að Burstar-
felli í Vopnafirði húsfrú Elin Ólajs-
dóttir kona Metúsalems Einarssonar,
en dóttir Ólafs heit. Jónssonar á
Sveinsstöðum í Húnaþingi.
Enn eru nýdánir eystra Jón Lúð-
viksson skósmiður á Seyðisfirði og
Helgi Jónsson bóndi i Njarðvík í
Borgarfirði eystra.
Minnisvarði Forseta.
Sú fullnaðarákvörðun var tekin af
samskotanefndinni á mánudaginn að
setja minnisvarða Forsetans á skóla-
blettinn, miðja vegu milli Mentaskól-
ans og lækjarins, á sjálfri skólabrúnni.
Bæjarstjórnin hefir lagt samþykki á
þessa skipun fyrir sitt leyti og er búist
við, að landsstjórnin láti gott heita.
En mörgum öðrum mun misráðið
þykja, geta eigi losað sig við þá hug-
mynd, að bezt hefði hann farið fyrir
framan stjórnarráðshúsið.
KarLí koti sendir viröulegum blaða-
misbjóðendum í stjórnarliðinu kveðju
guðs og sína og biður þá afsaka, að
hann verður að fresta að tauta yfir
þeim og þakka kveðjusendingar þeirra
— til næsta blaðs, — en lætur
þess jafnframt getið, áð þeir e i n n i g
fari villur vegar, er þeir beina
skeytum þeim, sern á honum eiga
að lenda til fyrv. ráðherra — en afsak-
ar jafnframt »villu« þeirra, af því hann
veit, að þegar þeir standa uppi berskjald-
aðir og varnarlausir — ganga þeir jafn-
an á það lagið að ilskast og bölsótast
við þann eina mann.
Dönsku leikararnir.
í morgun kom Ask, með
dönsku leikarana innanborðs.
Annað kvöld er svo ráð-
gert að leika fyrsta leikritið
»Et dukkehjem* hið stórfræga
leikrit Hinriks Ibsen.
Þar leika Fritz Boesen og
kona hans aðal-hlutverkin —
Nóru og Helmer — og sjást
þau á myndinni.
í Þórshöfn á Færeyjum
lék leikflokkurinn 5 kvöld,
jafnan fyrir fullu húsi. —
Auk þeirra leikrita, sem nefnd
hafa verið hér í blaðinu, er
eigi uggvænt um, að flokkur-
inn leiki einnig: Elverhöj og Kærlighed uden Strömper.
Ýms erlend tíðindi.
---- Kh. 3. maí’ll.
í Kína er skæð uppreisn um þessar
mundir, einkum í Kvantung fylkinu.
Uppreisnarforinginn er Kínverji, W u -
s u m að nafni, alinn upp í Japan. Sagt
er að óánægjan beinist gegn keisaraætt
inni, sem komin er frá Mantsjúrí. Hefir
hún bakað sór hatur þjóðarinnar með
því að setja mantsjúríska embættismenn
í æðstu herembættin, þó að megnið af
hermönnunum sóu Kínverjar. Uppreisn-
in er bæld niður af mikilli grimd. Allir
sem fyrir hittast vopnaðir, eru tafarlaust
skotnir niður.
Flugmaðurinn Wynmalen, frá Hol-
landi, sá sem flaug í haust er leið milli
Parísar og Bryssel, steyptist í gær nið-
ur úr lofti nálægt Versailles úr 100
stika hæð og særðist til ólífis.
Úr enska þinginu. Þar var sam-
þykt í neðri málstofunni í gær með
299 atkv. gegn 194 sú grein frumvarps-
ins um efri málstofuna, er takmarkar
neitunarvald lávarðanna í hinni almennu
löggjöf. Umræðunum um hinar greinar
frumvarpsins verður lokið næstu daga,
Látinn er í Kaupm.höfn W i 11 i a m
S c h a r 1 i n g , prófessor í hagfræði og
fyrv. fjármálaráðgjafi.
Lausn frá embætti
hefir sótt um Axel Tuliníus sýslu-
maður frá 15. september að telja,
vegna heilsubilunar, sjúkdóms í eyrum.
Hann sezt að hér í Rvik með
haustinu.
Reykjavikur-annáll.
Ask kom i morgun frá útlöndum. Meðal
farþega, ank leikaranna dönsku voru, Tang
kaupm. frá ísafirði og Riis frá Borðeyri.
Brunabótavirðing ein var samþykt i bæ-
jarstjórn á fimtudag: Húseign Júns Einars-
sonar, Nýlendugötu 16: kr. 4643.
Dánir: Þorsteinn Jénsson Langaveg 31
(64 ára), dó 11. mai.
Jón Andrésson skólapiltur (19 ára) Langa-
veg 11; dó 15. mai.
Þorsteinn Magnússon trésmiður Bergstaða-
stræti 24 (nm íertugt), dó 16. mai.
Páll Ólafsson Hverfisgötu 61, dó 14. mai
Hádegismessa i dómkirkjnnni á morgnn
(ferming B. J.). Engin siðdegismessa. -
NB. Permingarbörnin komi i kirkjuna ekki
seinna en kl. ll*/4.
Messað i frlkirkjunni á hádegi (ferming).
Kirkjan opin fyrir börnin kl. 11.
Hjónaefni: Jón Kristjánsson lagaskóla-
kennari og ym. Todda Benediktsdóttir (Þór-
arinssonar kaupmanns).
Hjúskapur: Guðjón Ólafsson Bræðra-
borgarstig 21 og ym. Ingibjörg Signrðar-
dóttir, gift 13. maí.
Samúel Sveinn Ásmnndsson frá Vorbús-
um i Garði og ym. Ingibjörg Einarsdóttir,
gift 13. mai.
Gunnar Þorsteinsson bóndi á Alfsstöðum
á Skeiðum og ym. Guðrún Guðmundsdóttir
frá Sandlæk i Gnúpverjahreppi, gift 14. mai.
Bjarni Jóh. Jóhannesson prentari, Skóla-
vörðnstig 12, og ym. Sigurbjörg Ámunda-
dóttir, gift 14. mai.
Jón Ágúst Jensson frá Vestmanneyjum
og ym. Ingveldur Gisladóttir, gift 17. maí.
Simon Sveinsson Ránargötn 23 og Mar-
grét Árnadóttir, gift 16. mai.
Guðm. Sveinsson sjóm. frá Bjargi Akra-
nesi og Ragnheiður Gnðmundsdóttir, gift
16. mai.
Rasmus Jörgen Knudsen sjóm. Hverfisg.
36 og Ágústa Guðmundsdóttir, gift 17. mai.
Guðjón Einarsson bóndi i Rifshalakoti i
Holtum og ym. Margrét Guðmundsdóttir,
gift 17. maí.
Hoiræsi. Á siðastá bæiarstjórnarfundi var
samþykt við síðari umræðu að taka 12000
kr. lán til þess að leggja holræsi i flestar
göturnar í miðbænum.
Iðnsýningin. Óðum drifur að sitt af hverjn,
sem sýna á á iðnsýningunni, sem opnuð
verður 17. júní i Barnaskólanum. M. a.
hefir Magnús Erlendsson gullsm. nýlega
lokið við forlátabelti, alt úr sklrn gulli,
hinn mesta kjörgrip, sem kvað kosta 6000
kr. og vera búið til fyrir kaupmann einn
hér i bænam. — Á sýningunni verða enn-
fremur fagrir gripr eftir Stefán hinn odd-
haga. — Af kvennavinnu má nefna mynd
af bústað Jóns Sigurðssonar í Khöfn, sem
er saumuð i silki með liium af frk. Thoru
Friðriksson og er gersemi mikil.
Skipaferðir. Vesta kom i gærmorgun úr
isalögunum norðanlands, austur og snður
um land eftir iýluferð sina vestur að Horni.
Meðal farþega var Páll Stefánsson verzlun-
arm., Kristján Blöndal kanpm. frá Sanðár-
krók, jnngfrúrnar Regina Benediktsdóttir og
Vedis Jónsdóttir (dóttir Þorgils gjallanda).
Perwie kom á miðvikudag austan að
með nokkuð af farþegum. Eer aftur á
morgun. Fari taka sér m. a. Þorleifur Jóns-
son alþingism. ásamt frú sinni, er kom að
austan með skipinu.
. Sterling fór til Austfjarða og útlanda i
gær. Farþegar hátt á 3. hundrað — mest
verkafólk til Austfjarða. Ennfremur fórn
allmargir Goodtemplarar á Stórstúkuþingið
á Seyðisfirði m. a. Indriði Einarsson, Hall-
dór Jónsson bankagjaldkeri, Jón Árnason
ritstj., Sig. Eiriksson regluboði 0. fl. o. fl.
Til Eskifjarðar fóru biskupsfrú Ellna
Sveinsson og Hallgrimur Tulinius, dóttur-
sonur hennar.
Margir þingmenn fóru og á leið heim til
sin, m. a. Sig. Hjörleifsson, Jón frá Hvanná,
Gautlandabræður. Til Vestmanneyja brá
sér Sveinn Björnsson yfirdómslögmaður.
Til útianda fóru: Björn Jónsson fyrv.
ráðh., Skúli Thoroddsen áleíðis til Rúðn-
borgar, frú Kristín Sveinsdótt.ir frá Stykk-
ishólmi, Vilh. Finsen loftskeytafræðingur
0. s. frv.
Málmar á íslandi.
í ísafold I. febrúar 1911 stendur
þessi klausa: shefir prófessor Þorv.
Thoroddsen þvertekið fyrir, að málm-
ar gætu falist i jörðu hér«. Nær og
hvar hefi eg sagt þetta eða ritað?
Annars geta allir, sem vilja kynna sér
skoðanir mínar um málma á íslandi,
lesið þær í Lýsingu íslands 2. bindi
bls. 315—316.
28 marz 1911
Þorv. Thoroddsen.
Ath.: Fyrir gleymsku sakir hefir dreg-
ist dálitið að birta þessa »leiðréttingu«.
Að svo 8töddu skal ekkert staðhæft um,
að prófessorinn hafi sett þessa skoðnn fram
á prenti.
En furðulega alment mun honum eignuð
hún. Og ef þess þarf við, mun Isafold
eigi Bkotaskuld úr að birta vitnisburð
mætra vina prófessorsins nm, að hann við
þá hafi margoft látið i ljósi þá skoðun, að
hér gætu eigi falist málmar i jörðu.
Ritstj.
QolféuRar
bæjarins stærsta og ódýrasta úrval
hjá
Jónatan Þorsteinssyni.
Bernskan,
smásögur handa börnum og ungling-
um, eftir Sigurbjörn Sveinsson, bæöi
heftin, fást í bókverzlun ísafoldar. —
Bezta sumargjöf!
&éilffeppi
af öllum stærðum og gæðum
nýkomin.
Jónatan Porsteinsson.
Laugaveg 31.