Ísafold - 26.08.1911, Blaðsíða 3

Ísafold - 26.08.1911, Blaðsíða 3
ISAFOLD 207 íslandsminni flntt af Þórunni Richardsdóttur 17. júní 1911. ---- Niðurl. Sá sem ekki hvað minst hefir gert til þess, að vekja þjóðina okkar til nýs og betra lífs, er nú einmitt mað- urinn, sem fæddist 17. júní 1811, og við minnumst í dag eftir 100 ár, maðurinn sem gat sér með réttu þann göfuga orðstir að vera kallaður: »Oska- barn íslands, sómi þess, sverð og skjöldur*: Jón Sigurðsson forseti. Það var hann sem sagði »vér mót- mælum allir* 1 þegar honum þótti eiga að þröngva kosti landsins um of; og það var hann, sem sagði: »Aldrei að víkja!«, þegar hann vissi, að hann hafði rétt mál að verja, — og par kemur fyrst fram aftur, i hreinni og réttri mynd, rausn og skörungsskapur fornaldarinnar. Gefur það manni vonir um, að þau ágætu þjóðareinkenni Is- lendinga hafi ekki alveg dáið út, þeg- ar þeir urðu sem aumastir, heldur lifað í stofninum og muni því vakna með tímanum, því auðvitað var það þetta, framar öllu öðru, sem gerði feðurna fræga: Áræði, hreysti, dreng- lyndi, rausn, skörungsskapur. Karlmennina tala eg ekki um, það muna allir eftir peim, en þegar eg heyri og sé, í ræðum og ritum nú- timans, þetta fjölorða kvenjrelsish\3.l, þá vilja koma í huga minn islenzku konurnar okkar gömlu, svo sem: Auð- nr djúpauðga, Þorgerður Egilsdóttir, Þorbjörg, dóttir hennar, í Vatnsfirði, kona Vermundar mjóva. »Hún var skörungur mikill og stórvitur«, segir i Grettissögu, »hún hafði héraðsstjórn og skipaði öllum málum þegar Ver- mundur var eigi heima*. Það var rausn og skörungsskapur, þegar hún tók Gretti Ásmundsson, mesta vand* ræðamann landsins, úr höndum ís- firðinga, sem ekki sáu önnur ráð til að varðveita hann en að hengja hann á gálga. En hún gat varðveitt hann, óhindraðan á heimili sínu, þar til bóndi hennar kom heim af þingi. — Og það var rausn og skörungsskapur, þegar Bergþóra kona Njáls vissi bjarg- arleysi á Hlíðarenda, hjá Hallgerði fjandkonu sinni, og eggjaði þó bónda sinn á að gefa þangað hey á 15 hest- urn og mat á S- En auðvitað kunn- um við þá illa skaplyndi Hallgerðar, hafi henni ekki þótt það beiskir bitar sem hún varð að leggja sér til munns, úr búri Bergþóru og skemmu Njáls. Svo er það annar óbrigðull vottur um vaxandi þrótt og þjóðarvakning hér hjá okkur, og það eru ípróttirnar. Varla getur svo neina af fornsögum okkar, að ekki- sé þar minst á íþróttir, og iðkuðu þær jafnt eldri menn sem yngri. Svo segir í Egilssögu: »Skalla- grímur hendi mikit gaman at aflraun- um ok leikum. Um þat þótti honum gott at ræða«. Þá var hann þó hnig- inn að aldri. Aflraunir, flímur, sund 0g tafl var alt mjög mikið stundað í fornöld, og þóttu þeir mestir menn, er lengst komust í hverju fyrir sig. Við minnumst metnaðar Kjartans Ól- afssonar við sundið; hann hirti ekki einu sinni um að vita nafn þess manns, er honum þótti hafa borið hærra hlut á sundinu, og hefir hann þó eflaust haft hugboð um, að það var Noregs- konungurinn sjálfur: Ólafur Tryggva- son. Mýramenn og Borgfirðingar höfðu knattleikamót á Hvitárvöllum, og sóttu þangað víðsvegar að; var þar ærið róstusamt stundum, en þeir fengu sér það ekki til. Gunnlaugur Ormstunga frá Gilsbakka tefldi við Helgu fögru á Borg, og mun hafa þótt engu óskemti- legra en að nema vísindi af Þórsteini föður hennar. Þá gekk mikið á hjá Skagfirðingum á Hegranessþinginu um vorið, þegar Vín og aðrir áfengir drykkir, góðar og ósviknar vörur, á boðstólum. Danskur tollur endurgreiddur. AO eins mót borgun út i hönd, en mikill afsláttur. Vinverzlun Peter Buchs, beinn innflutningur. Kaupmannahöfn B. Hérmeð er skorað á alla þá, sem skulda verzlunum h/f P. I. Thorsteins- son & Co. í Reykjavík og Hafnarfirði frá fyrri árum og enn ekki hafa samið um greiðslu á þeim, að gjöra það fyrir lok næstkomandi októbermáuaðar, því eftir þann tíma verða allar þær skuldir undantekningarlaust, sem þá hefir ekki verið samið um, afhentar málafærslu- manni til innheimtu. Reykjavík 16. ágústl911. H/f P. I. Thorsteinsson & Co. Thor Jensen. Eggert Claessen. Guðm. Ólafsson yfirdómslögmaður Miðstræti 8. Heima kl. 5—7. Tals. 143. Stofa með sérinngangi óskast frá 1. október í mið- eða austurbænum. Afgreiðslan ávísar._______________ Dugleg og rösk stulka getur fengið vist í Laugarnesspítalá frá 15. sept. næstkomandi. Lysthafendur snúi sér til yfirhjúkrunarkonu H. Kjær. Gullbúin gleraugu fundin á Vifilsstaðalóðinni, vitja má þeirra til Jóns Sveinssonar trésmiðs. Jarðarför míns elskaða eiginmanns, Guðmundar sál. Jónssonar á Njálsgötu 29, fer fram þriðjudaginn 29 ágúst, og byrjar í frikirkjunni á hádegi. Elin Björnsdóttir. Hér með tilkynnist vinum og vanda- mönnum, að mín elskaða dðttir, Sig- riður Jónsdóttir, andaðist 18. þ. m. Jarðarförin fer fram mánudaginn 28. s. m. og hefst frá heimili hennar, Skóla- vörgustig 17 B, kl. 12. Ef einhverir ætluðu að gefa kransa þá óskaði hin framliðna að andvirði þeirra yrði heldur gefið til Heilsuhælis- ins á Vífilsstöðum. Þórdís Þórólfsdóttir. 3—4 herbergi og eldhús, helzt niðri, óskast til leigu 1. október eða fyr. Afgreiðslan vísar á.___________ 3 máuaða „kursus“ í söng, Guitar- og Klaverspili gefur undirrit- uð kost á. Kristín Benediktsdóttir, Garðastræti, — Hildibrandshús. ___________Heima 10—12.___________ Stúlka getur fengið atvinnu á Hótel ísland, í borðstofu; verður að kunna eitthvað í málum. Kransar og kransabönd fást hjá Sophie Heilmann, Óðinsgötu 10. Einhleyp kona óskar að fá leigða stofu með sérinngangi. Upp- lýsingar gefur Svanhildur Gísladóttir, Kárastíg 3. Hafur á Knappsstöðum sagði fyrir griðunum til handa Gretti Ásmunds- syni, svo hann gæti glimt. Það mun varla haja brugðist, að ipróttapjóðir hafi verið jramjarapjóðir.■ Loks er enn eitt, sem mér virðist eindregið benda í framfaraáttina, ef hófs og skynsemi er gætt, en það er ungmennahreyfingin. Sú hreyfing er að vísu langt frá því að vera ný út um heim, þótt hún sé í hvíta voðum hér ennþá. Það er varla sú smáeyja lengst úti í höfum, að þar sé ekki eitthvert ungmennabandalag stofnað, því allir hljóta að sjá og finna hve miklu eðli- legra það er æskulýðnum að hafa eitt- hvað að hugsa og starfa, finna það sem fyrst að hann sé eitthvað annað en matarílát og fatasnagi, og eigi að verja kröftum sinum og fjöri sér og öðrum tilgagns. Ungmennunum treysti eg bezt til að syngja vor og von inn í hjörtu eldra fólksins, halda við sak- lausri glaðværð á heimilunum og laða að þeim fólk; og næst því að elska guð og náungann treysti eg þeim til að elska landið sitt, og vanda málið sitt: »Ástkæra ylhýra málið og allri rödd fegra« 1 Því ekkert höfum við nokkurn tíma átt, ekkert eigum við og ekkert getum við nokkurn tíma eignast, sem þoli nokkurn samjöfnuð við þá dýru perlu: tungu feðra vorra. Já, elska landið sitt. í sambaudi við það minnist eg sögu, sem eg heyrði Pál Melsted sagnfræðing segja, einu sinni; en, alt sem hann sagði frá, varð eins og að gullkornum í huga manns. Það var svo auðskilið ein- falt og ljúft. Hann var að tala um Fjölnismenn: Konráð Gislason og Jónas Hallgrimsson. Þeir munu hafa verið og jafnvel búið allir saman í Kaupmannahöfn um eitt skeið. »Við vorum að skrifa heim um vorið«, sagði hann, »nema Jónas skrifaði ekki, hann nenti því ekki, hann var svo latur, og þess vegna eru svo mörg kvæðaíroí eftir hann, að hann nenti ekki að ljúka við þau. Hann var að ganga um gólf hjá okkur og við vor- um að segja honum að skrifa, en hann eyddi því, þangað til Konráð gekk út, þá tók hann pennann hans og ritaði nokkur orð á blað, ýtti því svo til mín og sagði: »Þetta geturðu sent heim, ef' þú vilt«. Það sem Jónas ritaði á blaðið var smákvæði eftir hann, sem heitir: Eg bið að heilsa, og er eins óviðjafnanlega yndislegt og það er tállaust; þið kunnið það máske ekki öll, og mig langar til að fara með það, það er ekki langt, og er svona: Nó andar snðrið sæla vindnrn þýðnm, á Bjónum allar bárur smáar risa og flykkjast heim að fögru landi Íbs, að fósturjarðar minnar strönd og hliðum. Ó I heilsið öllum heima rómi hliðum um hæð og sund i drottins ást ogfriði; kyssi þið, bárur ! hát á fiskimiði, híási þið, vindar! hlýtt á kinnnm friðum. Yorhoðinn ljúfi, fuglinn trúr, sem fer með fjaðrabíiki háa vegaleysu i sumardal að kveða kvæðin þin. Heilsaðu einkum, ef að fyrir ber engil, með húfu og rauðan skúf, i peysu; þröstur minn góðnr! það er stúlkan mín. Þetta kvæði eitt er nóg íslandsminni. Svo bið eg ykkur virða orð mín vel, og vil ekki hindra ykkur lengur frá því, sem eg veit ykkur þykir skemtilegra. Eg bið ykkur ekki að hrópa húrra, eða lifi, eða neitt þess háttar, eg held íslenzki fáninn hérna á hólnum kunni ekki við það, en eg ætla að biðja ykkur að syngja af öllum kröftum: 0, jógur er vor jósturjórð, um jriða sumardaga. — Látið yklcur þykja vænt um Suniight-sápuna. Hún mætir ykkur á miðri leið. Hun styttir vinnu ykkar um helming og hefur heímingi minni kostnað i för með sjer en grænsápa. SUNLIGHT SÁPA Biblínfyrirlestur í „SIL0AM“ sunnudag kl 6ll% síðdegis. J. C. Raft frá Kaupmannahöfn talar (með túlk) um efnið: Þúsundára-ríkið eða friðar-ríkið. Verður það á himni eða hér á jörðu? Hvenær hefst það? Allir velkomnir. Nýjar vörur í vændum. Til þess, eins og alt af að undanförnu, að geta boðið heiðruðum viÖ- skiftavinum vorum nýtízku vörur, fór frú Laura Nielsen til Manchester og fleiri nafnkendra iðnaðarborga til að kaupa haustbirgðirnar. Þessar nýju vörur vonum vér að komi hingað hér um bil þ. 17. september og viljum vér því vinsamlegast mælast til þess, að heiðraðir viðskiftavinir vorir festi ekki kaup annarstaðar, fyr en þeir hafa séð alt, sem vér þá munum hafa að bjóða. Það, sem vér sérstaklega viljum benda á, eru Kvenhattar, Kápur og Dragtir, Kápu og Dragtatau, sem ásamt öllum öðrum vörum verður eftir nýjustu tízku. Hinn 1. októbep tekur saumastofa vor til starfa undir forustu íslenzkrar stúlku, sem vér erum sannfærðir um að vill gera alt til þess að heiðraðir viðskiftavinir vorir verði ánægðir. I. P. T. Brydes verzlun. Travíer íif Safg. En Travler, 100’ lang, tilhörende »Firmaet Mortensen* Trangisvaag paa Færöerne, er meget billig til Salg. — Skibet har tilhört Firmaet i omtrent 8 Aar, og er brugt hovedsagelig til Transport af Varer imellem Öerne. — For cirka 4 Aar siden fik den efter en Grundstödning en hel ny Bund, og samtidig nye Kanaler i Kedlen. — Saavel Skib, som Maskineri og Kedel, er i god og velholdt Stand, og staar i »Loyds« 1. Klasse. Kjöbesummen er 20,000 Kroner. Nærmere Oplysninger kan erholdes hos Kjöbmand Pefer JTlortensen, Trangisvaag — Færöerne. Brauns verzlun „Hamborg“ selur alt af bezt og ódýpastl Drengjaföt frá 3.85, allar stærðir Drengjapeysur frá 0.90, óvanalega mikið úrval Drengjafrakkar mjög smekklegir Barna, unglinga og fullorðinna regnkápur, stærsta úrval. 11 Christensen hafði komist að raun um, að það var engin furða, þótt Danir teldu sér það vonbrigði, er alþingi feldi margnefnda athugasemd úr fjár- lögunum. Þar með er það mál full- skýrt. Eiti meiri háttar dauðasök á það að vera, skilst mér að eg sagði á fundi hér 1 fyrra, að samningur eða samkomulag hefði verið gert um þetta mál; annað sagði eg ekki, og vist er að Danir líta svo á samtal ráðuneytis- forsetans og íslandsráðherra, sem svo hafi verið. Hins vegar er það föst regla, að ákvæði, sem komin eru inn í fjárlög samkvæmt samkomulagi við annan málsaðila, eru ekki burtnumin aftur af öðrum aðilanum, nema hin- um hafi verið veitt vitneskja um það og hans samþykkis leitað. Eftir ströngum lagaskilningi getur þetta ekki heitið samningur, en ekki er það óeðlilegt, þótt Danir hafi litið svo á. Eg skal engu spá um afdrif þessa máls hér á þinginu, en vil leyfa mér að benda á það eitt, að ef þingmenn kjósa sér ekki þarflausan fjandskap við Dani, þá er rétt að slaka hér til. Eg mundi þvi ekki telja illa farið, þótt þetta yrði samþykt, því að það horfir 12 heldur til að draga úr misklíðinni milli þjóðanna, enda er hér ekki um bein útlát írá vorri hálfu að tefla, heldur um skifting á eins konar lotterí- vinningi. Þá skal eg snúa mér að viðskifta- ráðunautnum. Lítið númer, bygt á mis skilningi. Þegar fram kom á þingi fjárveiting til viðskiftaráðuuauta, var óðar simað til Danmerkur, að þokka- piltarnir þeir, sem feldu uppkastið fræga, ætluðu nú að bæta gráu ofan á svart og fara að skipa íslenzka kon- súla. Danir urðu ókvæða við, sem nærri má geta, þeirra (d: Danastjórn- ar) órengdur réttur er, að skipa kon- súla fyrir alt ríkið. Þetta var þvi vel til þess fallið að egna þá til íjand- skapar. Blað í Svíþjóð, oss einkar vinveitt, er Ragnar Lundborg stýrir, varaði sig ekki á öðru en að þetta væri satt, og segir að þá hlyti kon- ungur að hafa fallist á þetta. En auð- vitað var þetta tómur skáldskapur. Það vita þeir sem til þekkja. En Danir settu þetta á sig. Altaf var verið að ■ ala á þessu. Þegar átti að bera fjár- lögin upp til staðfestingar fór utanrík- isráðherrann að grenslast eftir, hvernig væri um þessa konsúla. Var honum þá sagt hið sanna. Ennfremur var 13 honum sagt, að viðskiftaráðunautnum væri sett erindisbréf, sem bannaði honum meðal annars að vinna nokk- ur konsúlastörf, og var honum lofað eftirriti af því til sannindamerkis um það. Eg get sagt frá privatviðtali því, er eg átti við utanríkisráðherrann. Hann sagðist vonast eftir að ekki yrði skipaður í þetta neinn Danahatari. Eg hét því með ánægju, en hinsvegar sagði eg að það yrði vist maður, er fylgdi sömu stefnu og eg, líklega þing- maður, en því færi fjarri, að allir sjálfstæðismenn væru Danahatarar. Svo leið og beið. En er út á veturinn kom, kom kvörtun frá utanríkisráð- herranum, sem þá var nýr maður (E. Scavenius) yfir því, að viðskiftaráðu- nautunnn hefði rægt Dani í Noregi. Kvörtun þessi kom til af þvi, að í ómerkilegu norsku blaði, útkjálkablaði, hafði staðið eitthvað, er viðskiftaráðu- nauturinn átti að háfa sagt í erindi um ísland, er hann flutti í Noregi. Auð- vitað var þetta rangt hermt hjá blað- inu, því að það hafði alls ekki staðið i fyrirlestrunum. Viðskiftaráðunautur- inn átti að varast alla áreitni við Dani. og því fylgdi hann að minni vitund. Eg svaraði utanríkisráðherranum, að líklega væri þetta rangt hermt hjá 14 blaðinu, en ef satt væri og hann léti ekki af slíku, mundi hann verða kvadd- ur heim samkvæmt erindisbréfinu. En svo uppgötvaðist að ekki var búið að senda utanríkisráðherranum eftirritið af erindisbréfinu, það hafði gleymst. Það var svo sent, og um leið komist svo að orði, að leitt væri að það skyldi' hafa gleymst. Nú er það kátlegt at- vik, að þegar farið var að skýra frá þessu í ónefndu blaði, þá er látið standa í bréfi stjórnarráðsins, að gleymska sú hefði verið »mikið sorgleg*. En það hafði aðeins staðið að það væri »be- klageligt*. Allir, sem kunna nokkuð í dönsku, vita hvað orðið »beklageligt« þýðir í því sambandi, það, þýðir ekki á íslenzku sorglegt, heldur »því mið- ur« eða því um likt, og er það algengt kurteisisorðatiltæki og annað ekki. Lt af þessu er svo fult af ákúrum í minn garð. Eg átti að hafa gefið utanríkis- ráðherranum auðmjúkt svar, en svar- aði ekki öðru vísi en kurteis tnaður er vanur að svara kunningja sínum og embættisbróður. , Viðskiftaráðunaut- urinn hafði í raun réttri ekki gefið neina átyllu til umkvöitunar. Svo var þagað. Engin ástæða til að rek- ast í þessu framar. Sú er nú þessi dauðasökin. 15 Svo hygg eg að virðul. framsögu- maður hafi farið út í bankamálið. Hann á þó dálítið erfitt aðstöðu hér, því að til skamms tíma mun hann hafa verið, á bandi með mér í því máli. En hvað gerir hann ? Hann fer að tala um útbú íslandsbanka á Akureyri. Kenn- ir stjórninni að bankastjóri stal úr bank- anum. Átti hún að halda vörð við bankann? Virðulegur flutningsmaður (B. Sv.) vítti stjórnina fyrir að hafa vanrækt skyldu sína með því, að hafa ekki látið rannsaka málið. En maður- urinn var sagður dauður. Eftir þeirri vitneskju, er eg fekk í sumar, þá er eg var staddur á Akureyri, er alkunn- ugt, hvers vegna ekki náðist í hann. Hann fól sig i kofa. Það sagði virðu- legur 6. kgkj. þm. (St. St.) mér. Benti mér á kofann um leið og hann sagði: »Þarna sat hann i 3 vikur og horfðist í augu við okkur hérna« (í gagnfræða- skólanum). Slíkt varast enginn. En svo vitnaðist siðar, að hann var strok- inn en ekki dauður. Hafði leynst burt á skipi og farið til Ameriku. Bankinn var rannsakaður þá, og ekk- j ert annað við hann að athuga. Flutn- ingsmaðurinn þegir um það, að þá er ! bankinn var rannsakaður hér, voru ! sendir menn til þess að rannsaka út-

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.