Ísafold - 30.09.1911, Blaðsíða 2

236
ISAFOLD
Gisít Sueinssott og
Vigfús Eittarssott
yfi rdóm8lögme nn.
Skrifstofutfmi II1/,—I og 5—6.
Þingholtsstrcti 19. Talsimi 263
Það er með öðrum orðum þetta,
sem »pólitiska kláðarollan* vill eigna
Sjálfstæðisflokknum, en er ótviræð
stefnuskrá »heimastjórnar*manna að
ná völdunum og beita þeim til per-
sónulegra hagsmuna fyrir sig og vini
þeirra Dani.
Sjálfsagt furðar margan á þvi blygð-
unarleysi Jóns, að hann skuli dirfast
að drótta þessu að öðrum, maður,
sem hefir lifað sem sníkjudýr á land-
inu alla tíð siðan hann kom úr síð-
asta leiðangrinum frá Ameríku 1897.
Hann saug sig þá þegar inn á
landssjóðiun og hefir aldrei slept
spenanum síðan, heldur þvert á móti
sogið sig þar æ fastara. A síðustu
árum er hann svo frekur, að honum
nægir nú ekki minna en að totta 3
landssjóðsspena i einu. Það er því ekki
að furða, þó að hann sé orðinn upp-
blásinn.
Hér á eftir skal sýnt hvað landið
hefir orðið að mjólka Jóni síðan hann
rakst hingað heim síðast.
Hann kemur í maímán. 1897.
Þá var þing um sumarið. Hann
var ekki seinn á sér að setja hramm-
ana upp á barminn á ikjötpotti lands-
'inst, og hremmir þar á því þingi
kr. 2,400
tíl að lija á, árin 1898 og
1899. A þetta að vera veitt
til »ritstarfa«, en öllum er
hulið, hvað hann hefir ritað
landinu til þarfa fyrir þetta fé.
Það er ekkert annað en beinn
ölmusustyrkur. A þinginu
1899 er veitt fé til að búa
til spjaldskrá fyrir Landsbóka-
safnið. Jón vann nokkura
mánuði í Newberry bókhlöð-
unni í Chicago skömmu áður
en hann kom hingað — og
var að sögn vikið þaðan fyrir
óreglu — og mun því hafa
þózt verki þessu vaxinn, því
að aldrei vantar montið.
Nú er búið að veita fé til
þessa i 13 ár að meðtöldu
því, sem veitt er í fjárlögun-
um nýju (1912—'13) og nem-
ur sú fjárhæð alls . . kr. 17,200
er gera má ráð fyrir, að hafi
lent og lenda muni í vasa
Jóns.
Bráðum 11 ár er hann þá
búinn að vera að skaka við
þetta verk, en hvort þvi geng-
eftir fjárhæðinni, sem til þess
hefir farið, er eftir að vita.
En haft er það eftir kunnug-
um mönnum, að langt eigi
þetta verk í land enn þá,
þangað til þvi sé lokið. Jón
hefir annað að gera, þegar
hann þarf að fylla »Reykja-
víkina* og »Þjóðólf< á hverri
viku.
Jón hefir löngum verið
drjúgur yfir því, hve vel hann
sé að sér í íslenzku.
Konungssukkárið 1907 tókst
honum að fá þingið, sem þá
var Heimastjórnar- eða Haf-
steins þing, til að veita sér kr. 3,000
árin 1908 og 1909 til að
semja islenzka orðabók með
íslenzkum þýðingum. Sömu
fúlgu eða . . . . . kr. 6,000
hefir hann fengið fyrir það
og á að fá árin 1910—n og
1912—13. Úr því byrjað
var á að veita þetta, hefir
þingið ekki séð sér fært að
hætta við, enda þó því geti
ekki dulist, að Jón er ekki
verkinu vaxinn; vantar bæði
þekkingu og vandvirkni. Ný-
lega hefir Jón t. d. samið bók
er nefnist »Móðurmálsbókin«.
Er það lítið kver, 108 bls. í
8 blaða broti. í Norðurlandi
12. ágúst, er ritdómur um
þetta kver Jóns, eftir J. J,
(síra Jónas frá Hrafnagili)
fróðan mann og vel að sér í
islenzkri tungu og íslenzkum
fræðum. Gerir hann sér lítið
fyrir og knésetur orðabókar-
höfundinn, eins og hann væri
krakki á skólabekk, og sýnir__________
Flyt kr. 28,600
Útsalan mesta í Edinborg
Hvernig við fórum að auka söluna á stærstu útsölum okkar?
Við lítum svo á, að takist okkur að gjöra einn viðskiftavin ánægðan, þá
hjálpi hann okkur til að gjöra þann næsta ánægðan
og svo koll af kolli.
Þetta hefir okkur tekist ágætlega.
f*að væri líka undarlegt ef að verðið,
sem við bjóðum nú daglega, hefði ekki þau áhrif að
salan ykist stórkostlega.
Hér er lítið sýnishorn af verðinu sem við bjóðum nú:
39,00 kr. Saumavélar fyrir 26,00 10,25 kr. Karlm. vesti fyrir 4,50
15,75 - Dyratjöld 8,50 3,75 - Karlm. hatta - 1,95
7,50 - Borðteppi 3,75 14,50 - Karlm. skó 10,50
1,80 - Kjólatau 0,90 7,25 - Kven-stígvél - 5,00
Verziunin Edinb iorg, Reykjai rík.
Fluttar kr.
fram á með óyggjandi rökum,
að kunnáttu Jóns í íslenzku
máli er mjög ábótavant fyrir
utan alla hroðvirknina. Tilfær-
ir hann mörgdæmi til sönnun-
ar, sem hann segist hafa orð-
ið var við, við »fljótan yfir-
lestur*, en bætir við »en
flestu hefi eg slept* og má
af því marka að fleira er at-
hugavert en þau dæmi er
hann nefnir. Annar Norð-
lendingur setti íón í gapa-
stokkinn fyrir fáum árum út
af »kritik« hans á ýmsum
orðum og orðatiltækjum i
»Ólöfu í Ási« og í honum
situr hann enn, því aldrei
svaraði hann, ef eg man rétt.
Svona djúpt ristir nú Jón
í þeirri fræðigreinni sem hann
er þó skástur i.
í sambandi við orðabókina,
hvað greitt gengur með hana,
set eg hér kafla úr ræðu dr.
Jóns Þorkelssonar á síðasta
alþingi, er rætt var um þenn-
an orðabókarstyrk.
. . . af orðabókinni, aem hinn
hæfilega virðnlegi þingmaðnr (J.
ól') ætlar að selja landssjóði, er
ekki annað komið út en 1 blað
með sýnishorni, titiiblaði og —
mynd af höfundinum sjálfnm,
eða alls 3 blöð. En það er nógn
lærdómsrikt að sjá, hvað þessi 3
blöð hafa kostað landssjóð. 1908
hefir þessi fyrtéði þingmaðnr feng-
ið úr landssjóði 1500 kr., 1909:
1500 kr., 1910: 1500 kr. og 1911:
1500 kr. Hann er þvi búinn að
fá alls 6000 kr. fyrir þessi 2 blöð
og mynd af sjálfnm sér! En hvað
mikið bann á eftir að taka út á
þessi 3 blöð, það mnnn fæstir
geta gizkað á að svo stöddn. Þó
má sjá af fjárlagafrnmv., að þing-
maðnrinn ætlar sér að krækja í
1500 kr. 1912 og aðrar 1500 kr.
1913. Ern þá komnar 9000 kr.
fyrir þessi 3 blöð, og kostar þá
hvert blað orðið 3000 kr.
Rétt er að geta þess að
Jón á ekki að fá útborgaðar
nema 60 kr. fyrir hverja prent-
aða örk, og ætti hann því á
næsta ári að vera búinn með
100 arkir, því þá er hann
búinn að fá 6000 kr. fyrir
þetta verk, og líklega verður
hann að sýna handrit, til að
fá féð útborgað; en hvort svo
er væri nógu fróðlegt að vita,
og þá ekki síður hvort nokk-
ur mynd er á hvernig verkið
er af hendi leyst.
Á síðasta þingi var Jón
28,600
Flyt kr. 28,600
Fluttar kr. 28,600
kosinn gæzlustjóri Landsbank-
ans með atkv. konungkjörnu
dátanna og taglhnýtings þeirra,
núverandi ráðherra, gegn atkv.
6 þjóðkjörinna þingmanna.
Á móti honum var i kjöri
Jón Gunnarsson samábyrgð-
arstjóri og settur gæzlustjóri,
er kom sér svo vel í þeirri
stöðu, að ýmsir ákveðnir
Heimastjórnarmennutan þings
gerðu hvað þeir gátu til að
fá hann kjörinn; en það kom
fyrir ekki.
Hæfileikar þessara tveggja
manna til þessa starfs eru
eins ólikir og dagur er nótt,
það vita allir, enda urðu marg-
ir gætnir Heimastjórnarmenn
alveg orðlausir þegar þeir
fréttu þessa kosningu.
Nei, hæfileikum Jóns Ól.
til þessa starfa var ekki hægt
að gangast fyrir. Fjármála-
saga hans beggja megin hafs-
ins mun mönnum of kunn
til þess, og þegar þar við bæt-
ist lífróður hans fyrir þvi, að
verja alla óregluna i bankan-
um i tíð Tryggva gamla og
þeirra félaga. En Hafsteinsku
konungspeðin og »þingræðis-
brjóturinn* hafa nú ekki ver-
ið að hugsa um hcefileika; það
lítur út fyrir að þau hafi hugs-
að um annað fremur, nfl. það,
að verðlauna Jón Ólafsson
fyrir skamma- og svivirðingar-
greinarnar í Þjóðólfi og Reykja-
vikinni, sem aldrei er neinn
endir á.
Er það ekki sennilegasta
úrlausnin á því, að Jón Ol.
var tekinn fram yfir Jón
Gunnarsson í gæzlustjórastöð-
una? Kosning Jóns gildir til
30. júní 1914 og í laun fær
hann fyrir þetta 1000 kr. á
ári, eða yfir þennan tima
nálægt..................kr. 3,200
Alls má áætla, að Jón verði
búinn að fá af landsfé frá
1897 til 30. júní 1914 kr. 31.800
Yfir þrjátíu þúsund krónur
fyrir verk, sem hann ýmist hefir aldrei
unnið, eða gengur nauða illa að leysa
-af hendi og hefir ekki þekkingu eða
hæfileika til.
Og nú sem stendur hefir hann
4000 kr. i laun (bitlinqa) at landsjé.
Líklega finst mörgum að það sæti
betur á einhverjum öðrum en Jóni
að brigzla öðrum um löngun til að
hafa völd til »að misbeita þeim sér
og sinum vinum til fjármunalegra
hagsmuna®.
En hér sannast sem oftar, að hann
á bágt með að blygðast sin.
Kynni hann það, mundi hann
blygðast sín svo mikið, að hann gæti
ekki litið framan i nokkurn mann.
Bersöqull.
Reykjavikur-annáll.
Aðkomumenn: Síra Einar Thorlacius frú
Saurbæ, sira Stefán Jónsson frá Staðar-
hrauni, Gisli Jónsson verzlnnarstj. frá Borg-
arnesi.
Hjúskapur: Jörgen Hansen verzlm. og
ym. Inga Skúiadóttir. öift 17. sept.
Pétnr öunnlang88on kennari frá Hellis-
Bandi og ym. öuðný Lovisa Ólafsdóttir.
öift 27. sept.
öuðmnndur önðmundsson sjómaður á
Smiðjnstig 5 og ym. öuðlaug Jónsdóttir.
öift 26. sept.
Þórir Yaldimar Ásmnndsson verzlm. og
ym. Arndis Jónsdóttir frá Heliissandi. öift
27. Bept.
Óli Ferdinand Ásmnndson á Bókhlöðnstig
9 og ym. Jóhanna Pilsdóttir. öift 25,
sept.
Signrðnr Danielsson frá Eyrarbakka og
ym. Ágústa Ebenesersdóttir. öift 26. sept.
Jón önðmann Jónsson frá Buðlangn
örindavik og ym. önðriður Þórðardóttir.
öift. 28. Bept.
Ásgeir Magnússon kennari frá Bæ i Borg-
arfirði og ym. Ingibjörg Björnsdóttir s. st.
öift 29. sept.
Guðsþjónusta: í dómkirkjnnni kl. 12 Bj.
J., kl, 5 Jóh. Þorkeisson. í frikirkjnnni
kl. 12. Ól. Ól'
Samsæti, með ræðnhöldnm og söng, gengst
stúdentafélagið fyrir i Hótel Reykjavik á
mánndagskvöldið — i minningu þess, að
þann dag tekur háskóli íslands til starfa.
Háskólaráðinn er boðið sem heiðursgestum.
Stúdentar geta ritað sig á lista í Hótel
Reykjavik til kl. 4 á morgnn — snnnndag.
Svo bnmbult hefir Þjóðólfi orðið af
hinni nýjn uppbefð ritstj. i bókavarðar-
stöðu Landsbókasafnsins, að npp úr bonum
gengur i morgun með miklnm óhljóðnm nærri
fjögurra dáika nppkaetsveUandi, isprengd-
ur hæfilegnm fnkyrðakekkjum og svo
ranghermnm nm hvað i Isafold hafi stað-
ið fyrir mörgnm, mörgum árnm,
ísafold vill reynast Þjóðólfi góður lækn-
ir og þykist gera það bezt með þvi, að
skifta sér ekki neitt af þessari uppkasts-
veiki. Þvi að ef farið væri að hreyfa eitt-
hvað við sjúklingnum — er svo hætt við,
að graftrarkýli hans mundu springa — og
þeim ferlegheitnm vill fsafold nm fram alt
firra hann af góðri vinsemd, — ef nokkur
er kostnr.
Veittar sýslanir.
Ritari við hinn nýstofnaða háskóla
er skipaður Jón Rósenkranz læknir.
Launin eru 600 kr.
Kennari við Hvanneyrarskóla, í stað
Hjörts Snorrasonar, er skipaður Páll
Zophoniasson cand agr. frá 1. okt.
Ófriður
miíti Tijrkja og ífala?
í gær barst hingað einkasimskeyti til
verzlunarhnss eins hér i bœ um, að
ófriður vœri hafinn milli ítala og ■
Tyrkja.
Og í dag hafa gosið upp lausa-
fréttir um, að Þjóðverjum og Frökk-
um væri að lenda saman.
ísafold símaði í dag til Khafnar til
að fá áreiðanlega vitneskju um þessi
efni — en svar var ókomið, er blaðið
var prentað. Fregnmiði mun verða
sendur út, þegar er símsvarið kemur.

Heimsknstjórn eða heimanstjórn.
Falsheitið heimastjórnarflokkur er of
mikið meinleysi að vera að taka sér
í munn af þeim, sem það er upp
tekið til blekkingar við, en það er öll
íslenzka þjóðin, utan þess hluta hennar,
sem dylur sig sjálfan undir því nafni.
Það er upp fundið og upp tekið í því
skyni, að telja fáfróðum hugsunar-
leysingjum trú um, að þar séu menn,
sem berjast fyrir heimastjórn, eða hafi
sett sér það markmið, að koma henni á.
En það er villa og blekking —
annað ekki.
Það er sama liðið, sem gert hefir
»uppkastið« alræmda að sinni stefnu-
skrá.
En þess einkunn er einmitt sú, að
gera ísland að æfinlegri hjáleigu við
Danmörku, er stjórnað sé frá Kaup-
mannahöfn.
Það og ekkert annað.
Hafnarstjórn og Hafnarstjórnarflokk-
ur eru hin réttu heiti á þeim hlutum.
Nöfnin heimastjórn o. s. frv. eru
einmitt valin til að leyna því áformi
í stefnuskrá þeirra.
Þetta er sannleikurinn, sem þeir
félagar eða leiðtogar þeirra eru alla
tíð að berjast við að dylja þjóðina.
En tekst illa, sem von er.
Hún veit, að það er falsheiti, dul-
nefni.
Hún getur ekki sætt sig við það,
sem ekki er von.
Hún getur ekki sætt sig við að vera
svikin á nafninu.
Hún fæst ekki til að káma með þvi
varir sínar.
Hún lætur sér verða alt annað fyrir.
Uppkastsmenn kallar hún þann flokk
að jafnaði eða þá heimskustjórnarmenn,
sem er auðvitað heldur óvingjamlegt,
nema i fremur fjandsamlegri viður-
eign eða orðasennu.
Rétta heitið væri og fullviðfeldið,
alveg stygðarlaust — það væri
heimanstjórn og heimanstjórnarmenn.
Þar er látið f ljósi, að landinu skuli
stjórna alla ókomna tíð heimaw frá
öðru landi, eins og hjáleigu heiman
frá einhverju höfuðbóli.
Og höfuðbólið það er Kaupmanna-
höfn.
Þar er nafnið fengið, og verður ekki
betra á kosið, eftir þvi sem í hugs-
uninni felst.
Heiðvirðir uppkastsmenn ?eta ekki
amast við því heiti, og hinir (sjálfst.m.)
fella sig vel við pað, en hitt aldrei.
Þeir fara aldrei að hjálpa uppkasts-
mönnum til að klæðast þeim dular-
hjúp frammi fyrir þjóðinni.
Aldrei, aldrei.
Hættum því við heimskustjórnar-
uppnefmð, en tökum upp jafnrétt og
áferðarfagurt heiti sem heimanstjórn.
Það er vinsemdarbragð við upp-
kastsliðið, að velja því pað heiti.
Það er ekkert dulargerfi.
Og það er áferðarfagurt.
Hortensius.
Látinn Dani.
Niels Andersen etatsráð á Soholm,
nafnkunnur maður í Danmörku, er
nýlega látinn. Hann sat lengi í fólks-
þinginu og hafði þá orð fyrir hægri-
mönnum. Hann var á áttræðisaldri.