Ísafold - 04.10.1911, Síða 3

ISAFOLD
241
Við þetta kannaðist fnndarstjóri, hr. Egg-
ert BenediktsBon i Laugardælum, eftir fund-
inn, og þess vegna var þa3, að hann i
viðurvist minni (H. í).) strikaði sjálfur
yfir þessa siðustu klausu í fundargerðinni
. . . enda hefir hann viðurkent það siðar i
annara manna áheyrn, svo að eg heyrði«.
3. Fréttaburdurinn til konungs við
ráðherraskiftin i vetur. Um það atriði
telnr höf. nægja að visa til þingtiðindanna
— hann hafi gert þar svo ítarlega grein
fyrir afskiftum sinum af þvi máli, að frek-
ari Bkýringar séu óþarfar.
4. Fimm þúsund króna bitlingurinn
(2500 kr. næstu tvö ár). Þar telur hann
Geir hafa farið með »algerlega rangt mál
i þvi Bem mestu skifti, að þessi fjárveiting
hafi verið gerð að flokksmáli«. Og vansa-
laust telur hann sér að þiggja þennan
hita, af þvi að með honum hafi greitt at-
kvæði fleiri en heimabtjórnarmenn 1
Docentinn fyrv. lýkur rnáli sínu með vand-
ræða-rausi um þingmensku-framboð sitt i
Arnessýslu, sem Geir hafi ætlað að spilla
með grein sinni; en það muni ekki lánast.
Hann treysti dómgreind kjósenda i Árnes-
sýslu betur en svo, »að hver og einn óval*
inn blaðasnápur< fái bolað honnm frá kosn-
ingu þar. — Enda ekki nú á siðustu tim-
um >ástæða fyrir alvörngefna, hugsandi
menn að sækja fast þingsetu* I
Þetta svar docentsins fyrv. höfum vér sýnt
Geiri, og fylgja hér athugasemdir hans.
Mig furðar það stórum, að vesa-
iings maðurinn (H. Þ.) skuli vera að
burðast við að andmæla grein minni
um flokksvillingana, því að þau and-
mæli hljóta að verða til þess eins, að
gera minkun hans enn meiri og ber-
ari.
Eg hefi enga tiihneigingu til að ala
á ágreiningsatriðunum frekar en þörf
gerist. Það eitt var mér í mun, að
alþýða fengi í eitt skifti fyrir öll að
vita rétt deili á framkomu þessara
vandræðamanna í nokkrum mikilsverð-
um atriðum. — Það er svo ótalmargt
leikið »bak við tjöldinc, sem hún fær
aidrei að vita, af því að um það er
reynt að gera alls konar sjónhverfingar
— dylja það og villa á því sýn.
Hann veit það sjálíur (H. Þ.), að
framkomu hans er laukrétt lýst í
grein minni — þótt óviðfeldið sé að
líta í slíkan spegil. Og allir
kunmigir vita, að þar er
hvert orð ómótmælanlega
satt.
Stórskammir hans og fúkyrða-aust-
ur leiði eg algert hjá mér. Það góð-
gæti er sjáifvalið efni í geislakrans
um virðulega persónu hins afdankaða
blaðamanns — og docents, og læt eg
það því óhreyft, en sný mér að máls-
atriðunum.
Þjóðóljssalan. Um hana læt eg
nægja að birta eftirfarandi vottorð
þess manns, er fremstur var um
kaupin af hálfu vor Sjálfstæðis-
manna:
Að gefnn tilefni vottast hér með, að
þegar það kom til orða — haustið 1909
eða snemma vetrar — að vér Sjálfstæðis-
menn keyptum blaðið Þjóðólf, þá var, af
hálfu eigandans Hannesar Þorsteinssonar
ritstjóra, verðinu fyrst lengi vel haldið f
17500 kr. með útistandandi skuldam blaðs-
ins. Eftir nokkrar samninga-umleitanir feng-
um vér þó verðinu þokað niður i 14500
krónur, en ekki við það komandi að fá aðra
eða meiri tilslöknn. Ekki var oss heldur
gefinn neinn kostur á þvi, að fá blaðið án
eldri skulda þess og þá með lægra verði
eða nokkurri slíkri ivilnun, heldur fengum
vér þá um sama leyti að vita, að blaðið
væri selt heimastjórnarmönnnm, og það með
mikln lægra verði og hetri kjörum, en vér
höfðum átt kost á.
Reykjavik 30. sept.r,1911.
Björn Kristjánsson.
Hér er þá ómótmælanleg og full-
komin staðfesting ummæla minna um
þetta atriði, sem og voru bygð á
persónulegum kunnugleik mín sjálfs.
Fundargerðin. Um rangfærslu henn-
ar verður að vitna til þess skýlausa
sannleika, er fram var leiddur við um-
ræður þess máls í blöðunum I fyrra
haust (um mánaðamótin nóvbr—des-
br.) og Hannes treystist pd ekki til
að lemja niður, en hyggur nú svo úr
minni liðinn, að laga megi í hendi
sér eftir geðþótta.
Aðaldrættirnir eru þessir:
Eftir fundinn sendi Einar Hjörleifs-
son rithöfundur símskeyti til »Poli-
tikenc I Khöfn, svohljóðandi:
»Stór kjósendafundur i Árnes-
sýslu .... fellir með öllum at-
kvæðum gegn 5 tillögu um að stefna
alþingi saman á reglulegum tíma«
Um þetta skeyti segir H. Þ. nú, að
oss Sjálfstæðismönnum hafi »sviðið það
sárt« »að við þingmenn Árnesinga
símuðum I fyrrahaust til »Politiken*
mótmæli gegn villandi ósanninda-
skeyti um þingfrestun, er fylgismenn
þáverandi ráðherra höfðu símað blað-
inu i sambandi við þingmálafnnd á
Selfossic.
Hver eru hin svillandi ósannindic i
ofangreindu skeyti?
iAIIs engin. •
Það sést bezt á eftirfarandi vott-
orði fundarstjóra sjálfs og fundarskrif-
ara á umræddum fundi:
»Á þingmálafundi við Olfusár-
brú 15. október var borin upp svo
feld tillaga:
Fundurinn skorar á ráðherra að
kalla næsta þing saman á réttum
tíma.
Tillagan ýeld.
Votta
Eggert Benediktsson fundarstjóri,
Ólafur Magnússon fundarskrifari.c
Þetta vottorð gáfu þeir út og létu
birta í blöðunum, fundarstjóri og skrif-
ari, þegar er þeir sáu, hvernig fundar-
gerðin kom rangfærð í blöðum »heima-
stjórnarcmanna.
Hér er fullsannað það tvent — með
eigin jdtningu Hannesar Þorsteinssonar
og vottorðinu:
að hann hefir mótmœlt hárréttri frá-
sögn um sannsögulegan viðburð,
sem gerðist á fundinum í viður-
vist fjölda kjósenda — og símað
þau mótmæli til Khafnar, í þeim
augljósa tilgangi, »að koma ívegfyrir
þingfrestun«, og
að þvi fer svo fjarri, að forráðamenn
fundarins »kannist við« að eiga sök
á fölsun fundargjörðarinnar, að þeir
gefa út og láta birta á prenti leið-
rétting á rangfærslunni, þegar er
hún verður hljóðbær.
Mótmæli Hannesar gegn réttri frá-
sögn um þennan lið fundargjörðar-
innar eru og sónnun þess, að liðurinn
er burtu jeldur af hans völdum,
og engis annars.
Fréttaburðurinn til konungs. Eg
gæti — engu síður en H. Þ. — látið
nægja að vitna til þingtíðindanna til
staðfestu ummælum minum um þetta
atriði. Og eg vil einmitt benda á
það, að ummæli mín eru i fullu sam-
ræmi við þingtíðindin — beint bygð á
sannreyndum atburðum. Enda hefir
H. Þ. ekki treyst sér að hagga par við
einum staf. Þar var þó stungið á
kýlinu og sýnd svörtustu ósannindi,
sem borin voru í eyru konungs, sem
sé þau, að »álitið« vœri, »að Kristján
Jónsson muni geta náð pví 21 atkvœði1)*,
sem þurfti til að hafa meiri hluta þings
með sér, og þar í talin atkvæöi
þeirra Björns Jónssonar og
Hálfdans Guðjónssonar.
Þetta eru blygðunarlaus ósannindi —
einhver hin allra svörtustu, sem enn
eru skráð á söguspjöld íslands; því
að það dylst engum réttsýnum manni,
að með þeim er grandað helgum rétt-
indum þjóðarinnar (þingræðinu). En
það er hin þyngsta misgjörð gegn
þjóð sinni og landi.
Fimm púsund króna bitlingurinn er
eigi síður til háðungar fyrir það, þó
að með honum greiddu atkvæði fleiri
en »heimastjórnar«menn. — Það eru
hrein ósannindi, að eg hafi sagt,
að sú fjárveiting hafi verið gerð að
flokksmáli. En hitt er skjallegt, að
heimastjórnarcmenn fengu því til
vegar komið, að bitlingurinn var veitt-
ur og greiddu honum atkvæði allir
sem einn — auðvitað í launaskyni
fyrir trygðarofin við Sjálfstæðismenn.
Lesendur meta nú væntanlega sjálfir,
hvor okkar Hannesar er rækilegar
sannprójaður ósannindamaður um öll
pau atriði«, er hér hafa verið gerð að
umtalsefni. Og auðsætt tel eg það
Árnesingum og öllurn landslýð, að
umsvifalaust beri að víkja slikum galla-
grip af þingmannsbekk. — Það geti
ekki komið til mála að láta hann eiga
þar sæti lengur. — Hann kveðst
sjálfur »verða fyrstur mannac til að
draga sig í hlé til fulls og alls, jafn-
skjótt sem kjósendur hans hafni hon-
um og skipi öðrum í sæti hans. Og
það er virðingarvert, að hann hugsar
ekki til að fara að ráði sínu eins og
»þingmaður Bolvíkingac I
Geirr.
-♦--------
eftir það nokkur ár við vanheilsu og dó
27. marz 1857. Af 9 börnum þeirra hjóna
dóu 3 nng, en 6 eru á llfi: 1. Magnús,
prófastur á Gilshakka, 2. Eatrin, nú i
Reykjavik, ekkja Guðmundar hreppstjóra
ívarssonar á Brunnastöðum, 3. Eyólfur, er
bjó á Kirkjuhóli í Hvitársíðu, nú 1 Borgar-
nesi, 4. Kristin, kona Guðmundar yngra
Ámundasonar frá Sandlæk — þau hjuggu
áður á Hömrum i Gnúpverjahreppi og á
Urriðaf088i; eru uú i Reykjavík — 5. Andrés.
verzlunarmaður í Reykjavik, 6. Sigmundur,
bóndi á Yindheimum i Skagafirði. — Yorið
1859 fluttist Katrin að Urriðafossi og gift-
ist samsumars Einari hreppstjóra Einarssyni.
Þessi voru börn þeirra: 1. Andrina, kona
Kristleifs Þorsteinssonar, er hjó á Uppsöl-
um i Hálsasveit, en nú á Stóra-Kroppi i
Reykholtsdal; hún dó 25. jan. 1899,2. Jón
Þórarinn, hó. di á Sigmundarstöðum i Þver-
árhlið, 3. Einar Guðmundur, sjómaður i
Reykjavik. — Bærinn á Urriðafossi hrundi
i jarðskjálftunum 1896. Gerðist þá erfiður
fjárhagurinn og brugðu þau hjón þess vegna
búi. Fór Einar að Egilsstöðum til dóttur
sinnar og dó þar árið 1900. — Katrin fór
til Reykjavikur og var þar einn vetur hjá
Andrési syni sínum, en vorið 1897 fór hún
að Gilsbakka og var þar hjá Magnúsi syni
slnum það sem eftir var æfinnar.
Katrin var mikil merkiskona. Hún var
frábær að þreki og dugnaði. Þegar á ungl-
ingsaldri vann hún bæði vinnukonuverk og
vinnumanns. Og svo entist henni þróttur-
inn, að fram undir nirætt gat hún enn unn-
ið nokkuð og hafði ánægju af vinnunni.
En ekki var hitt siður frábært, hve góð-
viljuð hún var og mátti ekki anmt sjá.
Orð var á þvl gert, hve gestkvæmt var á
Urriðafossi, þegar hún hjó þar, og var
gestrisninni á þeim bæ við brugðið. Hún
var trygg og vinföst, kunni manna bezt hið
fornkveðna: »Vin BÍnum — Bkal maður
vinur vera — þeim og þess vin«. Þess
varð sá var, sem þetta ritar. Börn hennar
gátu ekki hugsað sér betri móður en hún
var. Hún bar mjög vel sinn elliþunga, og
var þakklát Guði og mönnum fyrir æfi sina.
G.
menn vaxið um
100 °/0.
5 6 °/0 en konur um
Mannalát.
Á næsta Haagfundi kvað eiga að
ræða um varúðarreglur gegn hjúskap-
arsvikum glæpamanna, sem nú þykja
orðin jafnskæð hvítri þrælaverzlun.
* *
*
Af frönskum konum eru 134 skilm-
íngameistarar, 63 tónskáld, 841 rit-
höfundar, 38 myndhöggvarar, 280 J
málarar, 673 læknar, 326 tannlæknar
og 609 lyfsalar.
* sfc
, *
Árið 1866 fengust 241.000 fransk-
ar konur við verzlun, 1896 587.000,
1906 779.000. — 20.000 franskar
konur vinna í skófatnaðarverksmiðjum,
10.000 í hanzkaverksmiðjum, 699 búa
til hnífa og 410 ljái.
*
* *
Til Berlínar hafa komið á síðasta
ári 1.278.609 gestir. Af þeim voru
79.000 Rússar, þar næst koma Aust-
urríkismenn og Englendingar, þá Sví-
ar (13.720), Danir (11.176), Frakkar
(11.070) og allar aðrar þjóðir undir
10.000.
*
*
Kvenfundurinn á Ítalíu i sumar sam-
þykti með öllum atkv. gegn einu —
fundarályktun gegn trúarbragðakenslu
sem skyldugrein í skólum.
íslenzku
kennir Sigurður Guðmundsson mag.
art. Hittist heima kl. 3—4, í húsi
Jóns Jakobssonar landsbókavarðar (Ból-
staðarhlíð).
22. sept. fyrirfór sér maður i Ásum i
Gnúpverjahreppi, Jón Sveinsson að nafni,
elzti sonur bóndans þar. Hann var að eins
29 ára að aldri, atgervismaður, og til
skamms tíma hraustur á sál og líkama. 1
snmar fyrir sláttinn var hann á ferð i
Reykjavik og veiktist þar af hálsbólgn,
sem þar hafði þá gengið. Hann var tölu-
vert sóttveikur, en hélt þó af ofurhug svo
á sig kominn alla leið heim til sin. Upp
úr sóttinni fekk hann megna taugaveiklun,
samfara svefnleysi; en af þvl stafaði sturl-
un sú, er dró hann til dauða.
Að honum er mikill mannskaði. — V.
Víðsvegar að.
Þ. 6. f. m. lézt ekkjan Katrin Eyólfs-
dóttir á GiUbakka, 91 árs.
Hún var fædd i Hvammi 1 Kjós 23. júli
1820. Foreldrar bennar voru Eyólfur hóndi
Þorleifsson og kona hans Ragnheiður Bjarna-
dóttir frá Efstadal. Eitthvað um 7 ára
gömul fluttist hún með foreldrum sinum að
Brekku á Hvalfjarðarströnd og þaðan um
12 ára að Snorrastöðum i Laugardal. Var
hún þar hjá þeim þangað til hún giftist
1844 Andrési Magnússyni frá Syðra-Lang-
holti, er siðar varð hreppstjóri i Hruna-
mannahreppi. Var hann mikill hæfileika-
maður, bagorður, smiður góður og syndur
vel. Var það fágæt list i þá daga. Þau
hjuggu fyrst i Núpstúni, 7—8 ár eða þar
um bil, en siðan i Syðra Langholti. Andrés
sýktist, er hann hafði haft volk mikið við
að bjarga mönnum, er borist hafði á á báti
á Hvitá hjá öndverðarnesi. Lifði hann
>) Alþtið.
breytt hér.
1911 B II bls. 280. - Letri
í Kaupmannahöfn fæðast vikulega
að meðaltali 150 hjónabandsbörn og
60 lausaleiksbörn.
í verkstofum Edisons vinna 200
kvenverkfræðingar.
* *
*
Jafnaðarmenn á Þýzkalandi hafa
pantað 10,000 grammófóna til þess
að nota í kosningabaráttunni næst.
* *
*
Á krýningardeginum í London voru
send þaðan 867,000 blaðskeyti, en
annars eru þau ekki nema 150,000
að meðaltali á dag.
* *
*
Af þeim, sem að iðnaði vinna á
Frakklandi hafa frá 1866—1906 karl-
í Reykjavík er skipaður bæjarverkfræð-
ingur Benedikt Jónasson frá 1. októ-
ber þ. á.
Borgarstjórinn í Reykjavík
4. október 1911.
K. Zimsen,
settur.
Þakkarávarp.
Alúðarfylstu þakkir færi eg öllum
þeim, er sýndu mér hluttekningu og
veittu mér hjálp og huggun í hinum
þungbæru veikindum og fráfalli mins
hjartkæra eiginmanns, Guðjóns Ingi-
mundssonar.
Af velgerðamönnum minum vil eg
sérstaklega nefna sambýlisfólk mitt,
þau heiðurshjón Helga Guðmundsson
og konu hans og börn þeirra, sem
öðrum fremur sýndu mér samhygð
með gjöfum og greiðvikni.
Ennfremur hafa, sóknarprestur minn,
síra Ólafur Sæmundsson, flestir sveit-
ungar minir og nokkurir utansveitar-
menn, á ýmsan hátt bætt úr raunum
mfnum og rétt mér góðfúsa hjálpar-
hönd.
Alla þessa menn bið eg algóðan
guð að blessa fyrir góðverk þeirra og
launa þeim, þegar þeim mest á liggur.
Súluholti 1. okt. 1911.
Andrea G. Magnúsdóttir.
180
í hinni rósömu kyrð. ... En morgun-
inn dró hvíta rák yfir himininn upp
til lands að sjá.
|>á vakti alt í einu dauft hljóð at-
hygli hans, bvo hann fór að hlusta.
Andlit hans varð jafnskjótt árvakurt
og féll í hrukkur og drætti.
Stundarkorn sat hann grafkyr.
f>að hélt áfram, kom eins og hljóð,
Bem veltur ayngjandi eftir haffletinum,
eins og hin dunandi herferð etormsina
yfir fjarlægum, f jarlægum höfum. ...
Hann heyrði það vaxa og Btfga frá
hinum líðandi öldum, eins og það væri
sjálft hafið, sem söng.
|>á kallaði hann til drengjanna og
beiddi þá að vakna.
— J>að er bezt að leita nú lending-
ar, sagði hann.
þeir settust upp á þóftunum.
— f>að er að Bkella á rok. ...
Jbeir heyrðu mennina í næstu báb-
unum leggja út árunum, og fótatraðk
þeirra innan um bátana. Hafið var
bvo fult af maurildum að árarnar riatu
glampandi rákir i myrkrið við hvert
áratak.
181
£eir Báu, að þeir reru fyrat til að
draga inn færin.
— Við erum albaf fyratir til að leita
landa, sagði Pétur. |>að er rétt eins
og við aóum hugdeigastir. ...
Níels Klitten hugsaði sig um stund-
arkorn. Síðan beitti hann bátnum
til hliðar, en drengirnir lögðuBt á ár-
arnar, avo hafið brann einB og gló-
andi ailfur i kjölfari þeirra.
f>eir unnu af ákafa miklum. En
lóðirnar voru fullar af þoraki... Við
og við horfðu þeir alvarlegir til veð-
urs. f>eir heyrðu storminn nálgast
með margra mílna hraða.
þegar fyrsta hviðan Bkall á, skáru
Upplendingarnir á færin og héldu til
lands.
Drengirnir horfðu spyrjandi á föður
Binn, en hann virtist nú ekki veita
þvi eftirtekt.
Hann akar fyrat á færin, þegar him-
ininn var orðinn avartur út við Bjón-
deildarhringinn. f>eir voru komnir
undir árar, áður en hann aettist við
Btýrið.
Spölkorni á eftir var bátur KrÍBtjána
KongeB, var hann sá síðastí. Gulleit-
184
inu á rifunum sem barst á móti storm
inum.
Drengirnir voru viðbúnir til að jafna
af lagið þegar báturinn færi yfir boð-
ann. f>eir spentu höndunum af alefli
um árarnar. Andlitin voru föl af
áreynslu og vot af ágjöfunum.
Pétur sá brotsjó rísa rétt fyrir aftan
bátinn. Hann veltist um eina og
kendi þegar grunna.
Hann varaði föður sinn við, að
láta brotsjóinn fyrst riða af.
En hann hrópar aftur, að þeir skildu
róa áfram . . .
f>eir tóku á alt hvað þeir gátu.
Hafið söktist sig niður i djúpan dal,
bvo það varð alt í einu eina og Buð-
andi, hvíslandi logn kringum þá.
En jafn8kjótt var eins og árarnar
væru þrifnar úr höndum þeirra. Pétur
heyrði bróður sinn æpa hátt af
hræðslu . . .
Brotsjórinn veltiat yfir höfðum þeirra,
bjartur og hvelfdur eins og foss, Bem
hrynur niður af bjargi . . . og þrumandi
dunur heyrðust alt í einu. . .
Inni í lygnunni milli rifanna náði
Pétur l kjölinn og reyndi til að komast
177
Niels Klitten eins og hann þekti hann
nú, hefði hann aldrei ráðist til hans.
— f>ú verður að fara heim nú, Bót-
hildur, aagði hann, annars er eg hrædd-
ur um að illa fari fyrir þér. Eg held
að þú þolir ekki alt þetta brjálsemis-
hjal, sem þú heyrir heima hjá þér ...
Og hann sagði henni það, sem hann
hafði sagt henni áður um ferð sína og
að nú væri ákveðið, að hann legði í sigl-
ingar og hún yrði að fara með honum.
Pétur ætlaði lika að fara heiman.
f>eir hefðu oft talað um það og ráð-
gert að verða samferða:
f>á kipti hún að aér hendinni. Og
hann slepti henni.
Hún stóð upp og staðnæmdist við
dyrnar án þess að horfa á hann.
— Eg verð að segja þér nokkuð,
Marteinn, sagði hún. Eg get ekki
lengur umgengist þig eins og hefi áður
gert. Við verðum að skilja .... En
eigi eg að fara nokkuð frá föður mín-
um, þá verður það til guðs ....
Hann þreif í handlegg hennar. En
þegar hann sá, að benni var alvara
með að fara, stóð hann kyr og rank-
aði fyrst við sér, þegar hönd hans varð