Ísafold - 19.02.1913, Blaðsíða 3

ÍSAFOLD
55
aukatölur, ex finnast kér og hvar
innan um forvaxtatöiur í sjóðdag-
bókum hans og ekki eiga við neina
ákveðna vixla, muni að likindum
hafa verið bókaðar aðaliega til þess
að leiðrétta burtfallnar forvaxtaupp-
hæðir, er uppgötvast hafi að vantaði,
°g er eigi ástæða til að rengja að
þetta geti rétt verið. Nokkrum
sleptum forvaxtaupphæðum á tima-
bilinu frá i. sept. til 5. des. 1911,
alls kr. 174,40, kveðst ákærður hafa
varið til endurgreiðslu til ákveðinna
manna, og er upphæð þessi falin i
b*rri upphæð 379 kr. 50 au., er
hann hefir skýrt stjórnarráðinu frá,
hann hafi varið til endurgreiðslu
°g sent þvi kvittanir hlutaðeigenda
fyrir greiðslunni. Kvittanir þessar,
sem siðar verða athugaðar, hafa nú
að vísu reynst mjög vafasamar og
óábyggilegar, en sönnun hefir þó
ekki fengist fyrir því, að skýrsla
ákærðs um endurborganir hans sam-
kvæmt kvittununum hafi verið vís-
vitandi röng. Að öðru leyti en
því, sem talið er, hefir ákærður ekki
getað tilgreint neina ástæðu fyrir
því, að heilum forvaxtaupphæðum
hafi verið alveg slept, aðra en þá,
að hann hafi í ösinni og annríkinu
í bankanum gleymt að bóka þær,
Og þessa skýrslu hans verður að
taka gilda, með því að eðlilegt er
að þetta hafi getað komið fyrir, en
alsendis ósannað, að slept hafi verið
að bóka af ásettu ráði í sviksam-
legum tilgangi. Af sleptum forvaxta-
upphæðum á timabilinu frá 1. sept.
til 5. des. 1911, sem ákærður hefir
kannast við, að hann hafi gleymt að
bóka, hefir hann greitt bankanum
samtals 319 kr. 30 aur.
IV. Loks er ákærður sakaður um
að hafa lagt rangt saman ýmsar for-
vaxtatölur. Á tímabilinu frá 1. sept.
til 5. des. 1911 hafa fundist nokkr-
ar samlagningarvillur, allar bankan-
um í óhag, og nema þær alls kr.
220.55. Þessa upphæð hefir ákærð-
ur greitt bankanum. Þá hefir
verið gerð skrá yfir samlagningar-
skekkjur, er fundist hafa á tímabil-
inu frá 1. júlí 1909 til 31. ágúst
1911, og sýnir hún of lága sam-
lagningu 78 sinnum um samtals kr.
928,20 au., og of háa samlagningu
2o sinnum um samtals 127 kr. 71
eyri. Mismunur, bankanum í óhag,
á þessum 2 upphæðum, er 800 kr.
49 aurar. Ennfremur hafa fundist
ýmsar samlagningarvillur á tímabil-
inu frá 18. marz 1904 til 29. júní
1909, er alls nema 668 kr. 75 au.,
bankanum i óhag, og ^r svo ástatt
um flestar þeirra, að bókari bank-
ans virðist hafa lagt skakt saman í
dagbók sinni eða slept eða bókað
of lágt einhverja forvaxtaupphæð, en
gjaldkerinn síðan breytt tölu sinni,
sem oftast var rétt í fyrstu, eftir
upphæðinni hjá bókara. Þó kemur
það fyrir, en örsjaldan, að gjaldkeri
hefir lagt rangt saman forvexti í bók
sinni, en þá daga hefir bókari eigi
bókað í sína bók nema aðalupphæð
forvaxta. Þessu hefir ákærður svar-
að svo, að hann hljóti að hafa breytt
tölum sínum eftir samráði við bókar-
ann, því að þeir hafi jafnan verið
Vanir, ef samlagningum þeirra bar
eigi saman, að rannsaka hvernig á
ósamkvæmninni stóð. Hins vegar
et eigi hægt að gera sér neina grein
tyrir þyí, hvernig þeir bókari og
gjaldkeri hafi getað komist að þeirri
uiðurstöðu, að tölur þær, er þeir
bókuðu, væru hinar réttu, því að
allar ástæður og atvik, er að þessu
gætu legið, er nú gleymt.
Að sjálfsögðu getur líka legið svo
i villum þessum, að gjaldkeri hafi
tekið bókara trúanlegan, án rann-
sóknar, að því, að tölur hans væru
linar réttu og breytt síðan upphæð-
um sínum eftir því. En hvað
sem um þetta er, þá er með öllu
ósannað, að skekkjur þessar hafi
verið gerðar af ásettu ráði í þeim
tilgangi að hafa ranglega fé af bank-
anum. Og sama máli er að gegna
um al!ar aðrar samlagningarskekkjur,
er fundist hafa i dagbókum ákærðs.
Því að vitaskuld er það, að sam-
agningarvillur geta orðið af vangá,
ekki sizt hjá manni, er leggur sam-
an þreyttur eftir erfitt afgreiðslu-
starf. Þess má og geta, að forvaxta-
tölur í dagbókum gjaldkera eru eigi
ritaðar hver niður af annari, heldur
iver við hliðina á annari, og eykur
i>að að mun hættuna á því, að skakt
verði lagt saman.
Kvittanir þær fyrir endurgreiðsl-
um, sem áður er getið, að ákærður
lafi sent stjórnarráðinu, eru þessar:
1. Kvittun h/f P. J. Thorsteins-
son & Co. fyrir endurgreiddum for-
vöztum, kr. 95.10, dags. 26. okt.
1911.
2. Kvittun Sláturféiags Suðurlands,
sömuleiðis fyrir endurgreiddum for-
vöxtum, 30 kr., dags. 22. nóvbr.
s. á.
3. Kvittun Chouillou’s fyrir upp-
bót á gangverði erlendra sýningar-
víxla, 130 kr., dags. 30. nóv. s. á.
4. Kvittun h/f Völundar, dags.
11. jan. 1912, fyrir »Provisions-
Rabat« af útlendum tjekkjum sum-
arið 1911, að upphæð kr. 223.36,
og áttu hinir 3 fyrstnefndu kvittan-
ir og hin 4. að nokkru leyti (124
kr. 40 au.) að vera skilríki fyrir
greiðslu endurgreiddra forvaxta á
tímabilinu frá 1. sept. til 5. desbr.
1911, að upphæð 379 kr. 50 au.
Að því er snertir kvittun h/f P.
J. Thorsteinsson & Co, þá er eigi
sýnilegt af bókum bankans, að fé-
laginu hafi verið ofreiknaðir forvext-
ir á árinu 1911, er numið geti upp
'aæð þeirri, er kvittunin hljóðar um.
Gjaldkerifélagsins hefir þó staðhæft, að
ákærður hafi endurgreitt honum þessa
upphæð þann dag, er kvittunin sýnir
eða einhvern hinna næstu daga, en
hins vegar hafi hann eigi bókað í sjóð
bók félagsins forvaxtaupphæð þá, er
tekin var í fyrstu, heldur hina réttu
upphæð, eftir að hann hafði fengið
hið ofgreidda endurborgað. En nú
hefir það komið í ljós, 'að af öllum
víxlum og ávísunum, sem h/f P. J.
Thorsteinsson & Co. hefir selt Lands-
bankanum á árinu 1911, eru bókaðir
nákvæmlega hinir sömu forvextir í
bókum félagsins sem í sjóðdagbók
ákærðs, og hefir engin skýring feng-
ist um, hvernig í þessu liggur.
Um kvittun Sláturfélags Suður-
lands fyrir endurgreiddum forvöxtum
að upphæð 30 kr., er ákærður greiddi
framkvæmdarstjóra félagsins 22. nóv.
1911, hefir ákærður skýrt svo frá,
að hann minni, að upphæð þessi sé
innheimtulaun af víxli eða víxlum,
sem ekki hafi greiðst bankanum og
þvi verið endurborguð og dregin frá
víxlaforvöxtum, en af bókum bank
ans sést eigi, að bankinn hafi átt
að endurborga félaginu nein inn-
heimtulaun né heldur ofgreidda for-
vexti, er kvittun þessi geti átt við,
enda hefir framkvæmdarstjóri félags-
ins, sem tók við upphæðinni, borið,
að hann hafi eigi vitað, hvernig á
þessari endurborgun hafi staðið.
Þær 130 kr., sem Chouillou voru
greiddar 30. nóv. 1911, samkvæmt
kvittun hans, ber ákærður, að verið
hafi verðmismunur, sem bankinn hafi
tekið af erlendum sýningarvíxlum og
hafi mismunur þessi verið bókaður á
forvaxtareikningi í byrjun og þvídreg-
inn þar fráaftur. Heldurhann þvífram,
að hann ásamt Albert sál. Þórðar-
syni, bankabókara, hafi ákveðið upp-
hæðina, er endurgreiða skyldi, sum-
arið 1911, og að hann hafi skilið svo
bankabókarann, að bankastjórarnir
hefðu samþykt greiðsluna, én því
hafa bankastjórarnir neitað eindregið,
og á skrá þeirri, réttarskjal nr. 130,
sem gerð hefir verið yfir gangverðs
mun, sem Chouillou hefir greitt
bankanum frá 1. júlí 1909 tii 30.
ágúst 1911, og alls ítemur 159 kr.
22 au., finst engin upphæð, sem
kvittunin geti átt við.
Þótt vafi sé um það, að tilefni hafi
verið til að endurgreiða h/f. P. J.
Thorsteinsson & Co. áðurnefndar
95 kr. 10 au., og þótt eigi sé sýni-
legt, að ákærður hafi haft neina heim-
ild til endurborgana þeirra, er Slát-
urfélag Suðurlands og Chouillou hafa
fengið, þá virðist þó eigi verða hjá
því komist, að taka gildan fram-
burð ákærðs um, að hann hafi
talið sér skylt eða heimilt að endur-
greiða 'þessar uppbæðir, því að ann-
að virðist honum eigi hafa getað
til þess gengið, með því að endur-
greiðslur þessar fóru fram, ein þeirra
áður en bankastjórarnir byrjuðu í
kyrþey að rannsaka forvaxtareikning
ákærðs um eða eftir miðjan nóvem
ber 1911, og hinar áður en nokk-
urar líkur eru til, eftir því setn fram
er komið í málinu, að hann hafi
nokkuð um leynirannsókn þessa
vitað.
Að því er snertir kvittun h./f.
Völutidar, þá hefir ákærður viður-
tent, að upphæð sú, er hún hljóðar
um, geti ekki að neinu leyti talizt
sönnun fyrir endurgreiddum forvöxt
um, og að það hljóti því að hafa verið
af misskilningi eða misminni sinu,
að hann afhenti stjórnarráðinu kvitt-
un þessa, en staðhæfir hinsvegar, að
það hafi áreiðanlega verið sannfær-
ing sín, er hartn afhenti stjórnarráð-
inu kvittunina, að hún væri rétti-
lega taliti sem greiðsla upp í endur-
borgsða forvexti, og þykir etgi alveg
næg ástæða til að hrinda þessum
framburði hans.
Þótt svo virðist, sem alltniklar líkur
hafi komið jram í máli pessu jyrir
pví, að marqar aj bókunarskekkjum
peim, sem ákærður er sakaður um,
hafi verið %erður aj ásettu ráði í jjár-
dráttarskyni, pá hefir pó eiqi pótt jært,
að meta pœr líkur sem jullfilda sónn-
un jyrir sekt hans og byq°ja á peim
heomnoardöm, og pað með jram aj
pví, að sérstakar ástœður eru hér
jyrir hendi, sem valda pví, að jara
verður mjöo o-xtilega í pví ejni. Fyrst
er pað, að hin óeðlileqa bókunarað-
jerð á enduroreiðslum, er ákœrður
heldur jram, oq eiqi verður renqd, að
hann hafi notað í bankanum siðari
árin, án ejtirlits af hálju stjórnar oq
endurskoðunarmanna bankans, hlaut
að auka mjöq hœttuna á reikninqs-
oq bókunarvillum. Annað pað, að
eiqi hefir orðið að notið vitnisburðar
Mlberts heitins Þórðarsonar banka-
bókara, pess manns, sem rnestar og
beztar upplýsinqar hejði qetað qefið
i niálinu, með pví að hann vann með
gjaldkera mestan hluta pess tímabils,
sem rannsóknin nær yfir oq átti sam-
kvæmt stöðu sinni að hafa sérstakt
ejtirlit með störjum hans. Þá verður
eiqi hjá pví komist að taka sérstakt
tillit til pess, hve marqvisleq og erfið
störf ákærður hajði á hendi í bank-
anum. Er eðlileqt, að margar villur
hafi getað orsakast af pví, að hann
varð að vinna að störjum sínum í
fiýti oq fiaustri. Enn er pess að geta,
að ákærður er haldinn aj sjúkdómi,
sem jull ástæða er til að ætla, að átt hafi
mikinn pátt i misjellum peim, sem
jundist haja í bókum hans. Samkvæmt
jramlöpðum vottorðnm Guðmundar
prójessors Magnússonar hefir ákærður
eina teqund hjartasjúkdóma. er hefir
i Jör með sér höjuðsvima, sorta jyrir
augum oq hjartslatt, oq sljóvqar sjúkl-
inginn við öll andleg oq líkamleq störj.
Kvcðst prójessorinn ckki haja getað
Jundið aðra orsök til sjúkdómsins en
lanqvaravdi Sjjpreytu. Bréj ákærðs
til Asqeirs læknis Blöndals, daqs. j.
janúar 1911, sem talsmaður ákærðs
hefir lagt jram, sýnir, að sjúkdómur
hans er ckki nýr. I bréfi pesm seqir
ákærður jrá því, að hann sé ekki vel
hraustur orðinn í höjðinu, sé Jarinn að
finna til preytu oq jái stundum aðkenn-
inq aj svima, og telur hann petta orsak
ast aj sliti og ojmikilli oq stöðuqri
áreynslu á höfuðið. Talsmaður ákærðs
hefir oq lagt Jram 2 vottorð, annað
jrá landsjéhirði, dags 12. september
J. á., um að ákærður hafi eitt sinn á
árinu 1911 eða 1910 ojborqað hon-
um 4000 kr., oq hitt Jrá Þorleifi
Jónssyni póstajgreiðslumanni, dags.
11. s. m., sem sýnir, að eitt sinn
jyrir mórgum árum hefir ákærður
qreitt honum 80 kr. í stað 80 aur.,
oq í annað sinn, jynr 2—j árum,
2000 kr. í stað 1000 kr. Þótt vott-
orð pessi hafi eigi verið staðjest Jyrir
rétti, virðist pó meqa taka jult tillit
til peirra. En pau sýna, að ákærð-
um haja orðið á stórfeldar villur,
sem auqljóst er, að eiqi eru aj ásettu
ráði gerðar, oq líklegt er, að qlappa-
skot hans aj pessu tægi séu miklu
fleiri en pessi dæmi sýna. Að pessar
villur séu afleiðingar aj heilsubilun
ákærða, er mjöq sennileqt og svo qet-
ur verið um marqar aj misjellum
peim, er Jundist haja hjá honum.
Afi ástæðum peim, sem greindar
haja verið, vh ðast eigi nægileqar sann-
anir vera Jram komnar til pess, að
ákærðtir verði jeldur til heqninqar Jyrir
Jramannefnd kæruatriði oq ber pví að
sýkria hann aj ákœrum réttvísinnar í
máli pessu, en ejtir málavöxtum pyk-
ir pó rétt, að hann qreiði allan kostn-
að sakarinnar.
Ejtir pessum úrslitum verða Lands-
bankanum eigi í pessu máli dæmdar
skaðabætur fyrir tjón pað, er ákærður
kann að haja bakað honum.
Hinum mikla drætti, sem orðtð
hefir á dómsuppsögninni', valda ýms-
ar ástæður.
Dómarinn, sem hefir umsvifa-
miklu embætti að gegna, var skyld-
aður til að taka við máli þessu á
þeim tíma árs, er hann á einna
annríkast og kom að því al-ókunn
ugur málavöxtum, og með því að
inálið er óvenjulega umfangsmikið
og flókið, hefir hann þurft að verja
æði löngum tíma til að kynna sér
það. |
Á þeim tíma, sem málið hefir
verið undir dómi, hafa og auk
venjulegra embættisanna, hlaðist á
dómarann ýms aukastörf, svo sem
meðferð á 11 og dómsuppsagnir á
10 einkamálum, aukafundir sýslu-
nefndar, sjóferðapróf og 4 daga
uppboðshald út af skipstrandi o. fl.,
og hefir mikill tími eyðst til þessara
starfa að meðtöldum ferðalögum,
sem þeim hafa verið samfara, og
loks er þess að geta, að dómarinn
var á þessu tímabili veikur og ófær
til vinnu í fullar 3 vikur.
Það vottast, að málsvörnin hefir
verið lögmæt.
Því dæmist rétt vera:
Ákærður, bankagjald-
keri Halldór Jónsson, á
að vera sýkn af ákærum
réttvísinnar í máli þessu
en greiði allan kostnað
sakarinnar.
Dóminum ber að full-
nægja að viðlagðri aðfðr
að lögum.
Erl. slmfregnir.
Khöfn 19. febr. 1913.
Tyrkir taldir öllum heill-
um horfnir í ófriðtium. —
TaSið fremur líklegt að Rú-
raeinim og Búlgörum iendi
Siiman í ófriði.
Styrjöidin á Balkansk.
Blað frá Edinborg 5. þ. m., sem
ísafold hefir borist, flytur þráðlaust
símskeyti frá hershöfðingja Tyrkja í
Adríanópel. Segir þar að borgin sé
sótt með mikilli skothríð af hálfu
bandamanna, og hafi 8 borgarar beð-
ið bana, en 20 særst. 53 hús segir
hann að standi í björtu báli.
Yesta strönduð.
í fyrradag um kl. 5 síðdegis sigldi
Vesta á grunn fyrir framan Hnífsdal.
Gat kom á skipið. En hversu
rniklar skemdir hafa orðið, var eigi
fullkunnugt í gærkveldi. Sagt, af
ísafirði, að sjór sé í afturlest ogvéla-
rúmi.
Geir björgunarskipið fór f fyrra-
kvöld vestur til aðstoðar, og Botnia
i gær um miðjan dag til þess að taka
póst og farþega. Hún væntanleg
hingað í fyrramálið.
Skrifstofa félagsins hér gat í morg-
un ekki sagt neinar frekari fregnir af
slysinu.
Þjóðmeujasafnið.
Forstöðumaður þess stofnar til
samsætis i Hotel »Reykjavík«
mánudaginn 24. þ. m. kl. 8
siðd. til þess að minnast hátiðlega
50 ára afmælis safnsins. Aðgöngu-
miðar fást á veizlustaðnum (f. kr.
2.50) til föstudagskvölds.
— »Hvat hefir hann at fá þeim
at vistum?; ek hugða, at það skyldi
vera allmikit fjölmenni« svo mælti
Gangleri forðum og eins spurðum
vér. En svarið var og hið sama og
Gangleri fékk:
»Andhrímnir
lætr i Eldhrímni
Sæ hrímni soðinn,
— fleska beztc.
Og svo fá menn »hákarl og brenni-
vin á eftir, þeir sem það vilja, en
fleira verður matar og mungáts,
því að gera má ráð fyrir að ekki
taki konur síður en karlar þátt í
samsæti þessu, muni þær Sigurð
málara enn, stofnanda safnsins. —
Ræðuhöld og kvæði verða að sjálf-
sögðu.
ísafold
flytur dóminn í gjaldkeramálinu í
heild sinni í dag. Vegna þess hversu
mikið rúm hann tekur, verða allar
aðrar greinar og margar fréttir að
bíða næsta blaðs. Meðal annars
biða tiðindi frá hafnarbryggjuvígsl-
unni í Hafnarfirði og svargreinar
frá þeim Birni Kristjánssyni og Ó.
G. Eyjólfssyni út af veðbankaþræt-
unni.
Dómurinn tekur að visu mikið
rúm í blaðinu, en ísafold væntir
þess, að lesendum sinum þyki fróð-
legt að fá hann óskorinn og kunni
sér þakkir fyrir hversu fljótt hún
flytur hann — langfyrst allra blaða.