Ísafold - 20.09.1913, Page 1

Kemur út tvisvar I
| í viku. Verð arg. I
| 4 kr., erlendis 5 kr. |
I eða l^dollar; borg- |
1 ist fyrir rniðjan júli I
1 erleiiíis fyrirfram. !
1 Lausasala 5 a. eint. 1
I I
■ ................... ■
XXXX. árg.
Reykjavík, laugardaginn 20. sept. 1913.
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
laus við blaðið.
75. tölublað
I. O O F. 949269.______________________
Alþýðufél.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—9.
Angnlækning ókeypis l Lækjarg. 2 myd. 2 -8
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1 8
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og i 7
Bœjargjaldkerinm Laafásv. 6 kl. 12—8 og 4—7
Kyrna- naf- hAlslækn. ók. Pésth.str. 14A —8
íslandsbanki opinn 10—2>/« og i1/*—7.
K.F.U.M. Lastrar-«g skrifstofa tárd.—10
Alm. fmmdir flt. mg sá. •*/« sibd.
Landakotskirkja. Oubsþj. 9 og 6 á hel»a n.
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-21/*, B1/*—61/*. Bankastj. t2*2
Landsbókasafn 12—8 og 5—8. Útlán 1—8
Landsbúnabarfélagsskrifstofan opin frá .12— 2
LandsféhirBir 10—2 og B—6.
Landsskialasafnið hvern virkan dag kl. 12 -2
Landsslminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis Þingh.str. 28 þd. og fsd. 1‘—1
Náttúrugripasafnib opib l1/*—21/* & sunntd,
Samábyrgb Islands 10—12 og 4—6.
StjórnarráBsflkrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Tal9Ími Reykjavikur Pósth.8 opinn daglengt
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Pósth.str. ÍAB md. 11-12
Vífilstabahælib. Heimsóki. Jirtimi 12—1
Þjóbmenjasafnib opib á hverjum degi 12- 2.
Nýja BI6
sýnir í kvöld og næstu kvöld:
Dóttir kölska.
Norræn listmynd í 2 þáttum.
Aðalhlutverkin leika: Frú Elsa
Frðlich og Robert Dinesen.
Ath. Orkesterspil frá kl. 8—9
á morgun (sunnud.).
B e z t u vindlarnir
í b æ n u m
eru: Nam Nam, Times, Silvia, Bridge,
og Politicos. Allar þessar ágætu
vindlategundir selur verzlun
P. Þ. J. Gunnarssonar
á Hotel Island.
Þar fást ekki neinir Levítar
með gyðingsverðil
Reykið Egypskar
Cigarettur
frá A. G. Cousie &. Co, Kairo; þær
eru óefað bragðbeztar og minst skað-
legar.
Sérstaklega skal eg leyfa mér að
mæla með:
Prince of Waíes,
JTlandiate og Tlr. 3.
Þessar tegundir, ásamt ýmsum fleir-
um, fást í tóbaksverzlun
Æ c? JSavi.
Erl. simfregnir.
Khöfn 19. sept. 1913
Fullnaðar-friður!
Fullnaðarfriður er gerð-
ur milli Tyrkja ogBúlgara.
Tyrkir fá að halda Adria-
nopel og Kirk-killsse.
Vegurinn til sjáifstæðis!
Ef rakin væri rækilega framsókn
vor íslendinga á þvinær öllum svið-
um siðasta mannsaldurinn, mundi sú
ritgerð færa öllum heim sanninn um,
að þjóð vor er fjarri því að úrætt-
ast, missa dug, deyja út.
Sá ritbálkur, er sannfróðleik flytti
um þau efni, mundi kjarkveita reyn-
ast meiri en mörg, mörg hvatningar-
orð og staðhæfingar um aukna dáð
og dug. Sennilega gerast fá stað-
betri vitni þess, að farsælast sé, að
þjóðin eigi með sig sjálf en fram-
farir íslands frá þeim tíma, er vér
fengum stjórnarskrá (1874).
í fiskiveiðnm, í landbúnaði, í iðn-
aði, í vísindum, í listum — allsstað-
ar má benda á óðfluga framsókn á
þessum rúma mannsaldri — meiri
framsókn en öldum saman áður. Og
gott er til þess að vita, að síðustu
tvo áratugina má segja að biýreiðar-
flýtir hafi á framsókninni verið, bor-
ið saman við fyrri tíma.
I þessu efni nægir að benda á
botnvörpungana, á túnasléttur og
aðrar jarðabætur, girðingar og áveit-
ur, á vélareksturinn, vélasmiðjurnar,
á steinsteypuaðferðina í húsasmíði, á
hinar stórbættu járnverksmiðjur, vega-
bætur, og í listum á þann málara,
myndhöggvara, söng- og músik-gróð-
ur sem aldrei hefir líkur verið þvi, sem
nú er. Er þetta til tínt af handahófi,
eftir því sem minnið segir til, en
ótvírætt er það alt á eina lund.
Kunnáttan hefir verið sótt út í
heim af íslendingum, og verið gerð
vort eigið óðal. I þá átt stefnir nú
hjá oss að komast jafnfætis öðrum
menningarþjóðum, dragast ekki aftur
úr, né vera að öllu leyti upp á aðra
kominn.
Nýjasta og stórvægilegasta merki
þessarar framsóknar er að sjálfsögðu
það, sem Isaýold verður aldrei þreytt
á að minnast á og styðja af fremsta
megni: tilraunin til að ná samq'ónq-
unum i vorar eigin hendur!
Það er áreiðanlegt, að aldrei hefir
þjóð vor sýnt eins vel, að hún er
á veginum til sjálýstceðis eins og með
hinni einróma samúðarhluttöku í því
verki að gera samgöngur vorar inn-
lendar. ♦
Og það mun sannast, að siðar
meir verður árið 1913 heiðursár í
sögu vorri einmitt fyrir það, að í
skauti sínu fól annað eins úrslita-
skreý á sjálýstœðisbrautinni og Eimskipa-
félagsstoýnunina.
Stofnun félagsins virðist nú með
öllu nægilega trygð eigi sizt, ef að
vonum lætur sú hluttaka V.-íslend-
inga, sem hafin var með þrímenninga-
rausninni og gert er ráð fyrir fram-
haldi af sbr. grein þá úr Heims-
kringlu, sem birtist hér í bl. í dag.
En það vildum vér að þessu sinni
leggja landsfólkinu á hjarta, að eigi
er alt ýengið með stoýnun ýélagsins.
Þjóðin verður að halda fast utan-
um félagið, þegar það er komið
á fót.
Heiður hvers Islendings á það að
verða, að félagið blómgist og dafni.
Og það er nauðsyn allrar þjóð-
arinnar!
Þá reynir mest á kappana, kaup-
menn vora, þegar skip félagsins fara
að sigla, að þeir láti þá eigi stundar-
fagurgala og lækkunar-loforð á farm-
og far-gjöldum — ginna sig eins og
þursa til þess að vinna þjóðarinnar
eigin fyrirtæki tjón — með þvi að
skifta eigi við pað.
Það verður eigi of snemma byrj-
að á að brýna þessi boðorð fyrir oss
öllum! Þjóðin eigi of snemma hvött
til þess að hafa vakandi auga á þessu!
Ella er torfæru-hætt á þeim sjálf-
stæðisvegi, sem verið er að leggja út
á nú.
Ýms erl. tlðindi.
Harry Thaw heitir amerískur milj-
ónaeigandi, er vann sér þaS til frægð-
ar fyrir nokkurnm árum, að myrða
nafnkunnan byggingameistara amerísk'
an, Stanford White, skaut
hann í leikhúsi. Hélt Thaw að hinn
væri að tæla uuuustu sína. Harry Thaw
var þá talinn vitskertur og komið fyrir
Harry Thaw.
í geðveikrahæli. Um daginn fekk hann
flúið úr hælinu fram hjá gæzlumanni
er stóð við girðingarhlið hælisins og
upp í bifreið, er beið hans þar. Komst
Thaw í bifreiðinni út fyrir landamæri
Bandaríkja, en var höndum tekinn í
bæ einnm í Kanada og fluttur aftur í
geðveikrahæli. Plótti Thaws var mikið
umræðuefni i öllum heimsblöðunum.
Bankarán óvenjufífldjarft var um
daginn framið í Kaupmanuahöfn í spari-
sjóði einum. Um hábjartan daginn
ruddust 2 bófar inn í afgreiðslustofu
sparisjóðsins, hittu þar tvo aðstoöar-
menn, létu hlaðna skammbyssukjafta
gítta við ásjónu þeirra, svo að þeir
áttu eigi annars úrkosta en að hreyfa
sig hvergi eða missa lífið. Yoru þeir
síðan fjötraðir, en bófarnir rændu öllu
því fó, er þeir fundu handbært. Það
voru nál. 9000 kr. Síðan höfðu þeir
sig á braut. Bankamennirnir höfðu sig
um síðir úr fjötrunum og fengu gert
lögreglunni viðvart. Hófst síðan margra
daga eltingaleikur og leit eftir söku-
dólgunum. Um síðir tókst að hneppa
annan þeirra, þ/zkan pjátursvein,
G ú 11 i g að nafni, en hinn, danskur
maður, L e n d o r f-L a r s en, náðist eigi
lifandi! ITaun íyrirfór sér í Lstigarðs-
ánni í Khöfn, er hann átti engrar
björgunarvon lengur. Þetta glæpamál
vakti eindæma athygli um Danmörku,
svo einstakt þótti það í sinni röð.
Átján manna bani varð skólakenn-
ari einn í þorpinu Múhlhausen á Þýzka-
landi þ. 5. sept. Morðinginn heitir
Wagner. Fyrst drap hann konu
sína og 3 börn, öll með hnífstungum,
síðan 10 menn aöra með Bkamm-
byssu, er þeir ætluðu að handsama
hann, en særði fjölda manna. Hjá
Wagner hefir fundist skjal 6 ára gam-
alt, þar sem hann gerir nákvæmlega
grein fyrir, hvernig hann ætli að myrða
konu og börn. Ástæðuna segir hann
vera óslökkvandi hatur til konu sinnar,
af því hann hafi verið neyddur til að
eiga hana. Múhlhausen er aöeins lítið
þorp og flestar fjölskyldur bæjarins
eiga mjög um sárt að binda vegna
þessa óstjórnlega, d/rsæðislega mann-
dráps. Skiftar skoðanir eru um, hvort
Wagner só vitskertur eða ei — álit
lækna þó heldur, að hann só alls ekki
geðveikur.
Yestnr-ísIeMinga-aimáll.
Mannalát. Friðbjórn triðriksson f.
kaupm. í Glenboro 64 ára. Lézt 17.
ágúst Er i Lögbergi talinn einn
hinna merkustu V.-íslendinga. Ætt-
aður úr Þingeyjarsýslu, fluttist vest-
ur 1873. Ein dóttir hans er gift
Thomas H. Johnson þingmanni.
Halldór B. Halldórsson ritstjóri
blaðsins Souris Messenger í Norður-
Dakóta, 38 ára.
ióhannes iósefsson íþróttakappi
kom til Winnipeg seint í júli og
sýndi iþróttir ‘sínar. Var honum
forkunnarvel tekið af löndum þar,
ger fyrir hann veizla, þar sem síra
F. J. Bergmann talaði fyrir minni
hans, og flutt tvö kvæði eftir þá
Þ. Þ. Þ. og M. Markússon. Jóhann-
es er bundinn nú tveggja ára samn-
ingi við eitthvert helzta leikhús-félag
Bandaríkja, sem á leikhús víðsvegar
um öll Bandaríkin.
Vilhjálmur Stefánsson norðurfari
lét síðast frá sér heyra þ. 31 júli —
frá Alaska. í leiðangri hans eru 15
visindamenn, og 22 manna skips-
höfn, alls 37 og skifta sér aðallega
á 2 skip, sem heita Karluk og Mary
Sach. Vilhjálmur gerir í síðasta
skeytinu ráð fyrir, að fyrstu fréttir
af sér komi til mannabygða í októ-
ber með hvalveiðaskipum.
íslenzkt verzlunarblað.
Svo heitir blað eitt, sem farið er
að gefa út í Khöfn. Ritstjórí og
útgefandi heitir C. Thureson, og vit-
um vér engin deili á honum.
Tvö blöð eru hingað komin.
Má það beita meira öfugstreymið,
að islenzkt verzlunarblað skuli gefið
út af dönskum manni í Kaupmanna-
höýn. |
ÁjFramtíðarvon hér á landi getur
slíkt blað ekki átt. Sennilega er hér
að eins um að tefla auglýsinga-fyrir-
tæki, sem eigi á sér langan aldur.
Hið eina góða, sem af þessu gæti
leitt er það, að hin íslenzka verzlun-
arstétt rumskaði og sæi svo sóma
sinn að koma sjálf upp hér í landi
sæmilegu verzlunarblaði.
Góð barnabók.
Sigurbjörn Sveinsson:
Bernskan: I. Bernika-
minningar. II. Barna-
«ögurv önnnr ntgifa ank-
in. Iaafoldarprentamihja
1912 og 1913.
Eg hefi lofað Sigurbimi Sveins-
syni barnakennara því fyrir löngu,
að skrifa nokkurar línur í ísafold um
»Bernskuna« hans, er hún kæmi út
annað sinn.
Um leið og eg efni það heit,
greiði eg ofurlitið af þakkarskuld,
sem eg er í við hann vegna elztu
barnanna minna. Þegar þau höfðu
okið við stafrófskverið, var eg i
mestu vandræðum með hæfilega bók
tanda þeim. Fyrsta hefti Lesbókar-
innar fanst mér mikils til of þungt.
Þá var mér bent á »Bernsku« Sigur-
bjarnar Sveinssonar. Eg fekk mér
rana, og sjaldan hefi eg gert betri
taup handa heimili mínu.
Börnin hlustuðu hugfangin á sög-
urnar, er þær voru lesnar fyrir þeim,
og tóku því næst að lesa þær sjálf.
Af því að þær eru svo barnslega
einfaldar, var engin tregða á, að fá
þau til að lesa þær. Þau lágu yfir
þeim öllum stundum, og sumar lásu
þau þar til er þau kunnu þær utan
bókar. Þeim þótti svo gaman að
þeim, að leiðindin við að læra að
lesa hurfu með öllu. Eg veit með
vissu, að það er mest þessari litlu
bók að þakka, hve ljúft þeitn varð
lestrarnámið á frumskéiðinu.
Eg hlýddi eitt sinn á vorpróf í
einum af neðstu bekkjum Barnaskól-
ans. Börnunum var gefinn kostur
á að velja sjálf, hvort þau vildu
heldur lesa i Lesbókinni (1. hefti)
eða »Bernskunni«. Hvoratveggja
bókina höfðu þau lesið vandlega í
skólanum um veturinn. En börnin
völdu öll »Bernskuna« — þau er eg
hlustaði á. Það sýndi bezt, hve
kær hún var þeim og sögurnar i
henni þeim minnisstæðar.
Lika reynslu og þessa veit eg að
margir hafa haft af þessari barnabók,
enda seldist fyrsta útgáfan upp á fá-
um árum.
Nú eru bæði hefti »Bernskunnar«
komin út annað sinn, og er þessi
síðari útgáfa fallegri og vandaðri en
hin fyrri; myndirnar eru miklu betri
og fleiri (nú 24 alls, áður 7), og
höfundurinn hefir bætt við fimm
nýjum sögum í hvort hefti, svo að
nú eru þær alls 80, fjörutíu smá-
sögur í hvoru. Auk þess eru fjög-
ur smákvæði í bókinni, tvö í hvoru
hefti, fremst og aftast.
Bókaverzlun ísafoldar hefir gefið út.
Verðið er 85 aurar, hvort hefti,
innbundið. Má það heita ódýrt,
ekki sízt ef borið er saman við fyrri
útgáfuna: þá kostaði hvort hefti 75
aura óbundið, en bæði heftin bundin
saman 2 krónur. Var þó bókin þá
mun styttri og myndirnar lakari og
miklu færri.
En höfundurinn hefir ekki að eins
aukið við bókina, hann hefir og fegr-
að málið og lagað á eigi allfáum
stöðum.
Allar eru sögurnar sannar — aðal-
atriðið í þeim — og allar af börn-
um. En höf. hefir fært þær í stíl-