Ísafold - 22.11.1913, Blaðsíða 1

Kemur út tvisvar
í viku. Verð árg.
4kr., erlendisð kr.
eða l^dollar; borg-
ist fyrir œiðjan júlí
| erleiiíis fyrirfram.
1 Lausasala 5 a. eint.
ISAFOLD
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
laus við blaðið.
ísafoldarprentsmiðja.
Rltstjóri: Ólafuir Bjönisson.
Talsími 48.
XXXX. árg.
Reykjavík, laugardaginn 22. nóv. 1913.
93. tölublað
I. O. O F. ^511219.
Al>ý»ufél.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—
AugniæknÍDfr ókeypia i Lækjarg. 2 mvd. * 8
Borgarstjðraskrifstofan opin virka rtaea 1 > —8
Bœjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og ¦¦ 1
Bæjargjaldkerinn Laufásv. 5 kl. 12—8 og > -1
Eyrna-nef-hAlslækn. ók. Austurstr.22fstd 8
íslandsbanki opinn 10—2'/s og 5l/«—7.
K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8Ard.—10 íd.
Alm. fundir fld. og sd. 8»/t sitld.
Landakotskirkja. Guösþ.j. 9 og 6 á heli m
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn ll-2i/t, ð^/t-ö'/t. Bankastj. 3-2
Landsbókasafn 12—8 og 5-8. Útlán 1—8
Landsbúnaðarfélagsskrifstofan opin fra ! 2
Landsféhirðir 10—2 og 5—6.
LandsskialasafniT) hvern virkan dag kl. 13 -2
Landssiminn opinn daglangt (8—8) virka Gíiga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ökeypis'Aus+urstr. 22 þd. ogfsd. 12 -1
Nattúrugripasafnib opið l'/t—2'/t a sunnn-l,
Samábyrgö Islands 10—12 og 4—6.
Stjómarráðsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsími Beykjavikur Pósth.8 opinn daglsiigt
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning ðkeypis Austurstr.[22 þrd. 2 8
Vlfilstaðahælio. Heimsókt. artimi 12—1
Þjóomenjasafnið opio sd, þd. fmd. 12—2,
Nýja Bíó
sýnir í kvöld og næstu kvöld:
Sfökk-kafarinn.
Norræn listmynd í 2 þáttum.
Sfriboíf.
Undrabarn. — Hlægilegt.
Orkester sunnudag kl. 6—7.
Bostanjoclo-Cigaretter
mesta úrval í bænum í
tóbaks- og sælgætisverzluninni
á Hótel Island.
Með tækifærisverði
eru Bostanjoclo cigarettur seldar í
tóbaksverzlun R. I*. L**ví.
Verðið er langt fyrir neð-
an það, sem áður hefir þekst.
Egipzkar Cigarettur
frá A. G. Cousis & Co. Cairo
svo sem:
Dubec
Prince of Wales
Mondiale og
Nr. 3.
eru áreiðanlega minst skaðlegar, og
um leið bragðbeztar.
Hver sá sem reykir af þeim 3—
4 búnt, reykir ekki annað upp frá
því.
Cigarettur þessar hafa hlotið ótal
meðmæli.
Fást í
Levís tóbaksverzlunum.
Minningarritið
um Björn Jónsson, fyrra bindi með
mörgum myndum, er komið út og
fæst í bókaverzlunum.
Verð kr. 1.50.
Minningarsjóður
Björns Jónssonar.
Tekið móti gjöfum í skrifstofu og
bókverzlun ísafoldar, pappírsverzlun-
inni Björn Kristjánsson og verzlun
lóns frá Vaðnesi á Laugavegi.
|11| Erlendar símíregnir
. Kaupmannahöjn 20/lt kl. j.
»Fjalla-Lyvindur« Jóhanns Sigurfónssonar var leikinn í ýyrsta skifti í
Stockhólmi í gœr, og tóku dhorýendur konum með fádœma fögnuði. Blöðin
í dag bera einróma lof á leikritiÖ.
London 20/u kl. 615.
Stórorusta í Mexiko. Uppreistarmenn hafa unnið fullkominn sigur á
stjórnarhernum.
Fánamálið.
Konungsúrskurður um sérstakan íslenzkan fána.
/ da% á háde%i var haldinn ríkisráðsjundur i Khöfn. Þar var útgefinn
svofeldur konunqsúrskurður um fánamálið — samkvœmt símskeyti, er landrit-
ari hefir Jenqið frá Hannesi Hafstein:
„Vér Kristján hinn tíundi o. s. frv. gerum kunnugt,
að samkvæmt þegnlegum tillögum stjórnarráðs íslands
höfum vér allramildilegast úrskurðað þannig:
Fyrir íslandskallöggildur vera sérstakur fáni. Gerð
hans skal ákveðin með nýjurn konungsúrskurði, þegar
ráðherra íslands heflr haft tök á að kynna sér óskir
manna á íslandi um það atriði.
Þennan fána má draga á stöng hvarvetna á íslandi
og íslenzk skip mega sigla undir honum í landhelgi
íslands. I»ó er það vilji vor, að á húsi eða lóð stjórn-
arráðs íslands sé jafnframt dreginn upp hinn" klofni
dannebrogsfáni á ekki óveglegri stað, né rýrari að
stærð heldur en íslenzki fáninn. Þessi vor allramildi-
legasti úrskurður skerðir að engu rétt manna til að
draga upp dannebrogsfánann eins og að undanfðrnu".
Jafnframt er sampykt af konunqi frumv, tíl nœsta albinqis um breyting
á siðustu málsgrein 2. qr. skrásetningarlaganna viðvíkjandi flaggi í landhelgi.
Þessi fregn um fánamálið kom í því að Isafold var að fara í press-
una og verða því allar athugasemdir að bíða næsta blaðs.
Fjármálatillaga
Sveins Björnssonar.
Mér þótti vænt um niðurlagið á
fjármálagreinum Sv. B., þá tillögu að
fá útlendan fjirmálamann til pess að
athuga fjármálaástand vort, og gefa
oss góð ráð.
Eg hafði lesið allan hinn langa
inngang og hélt að úr þessu yrði
ekkert annað en hin venjulega óá-
nægja yfir því, að vér íslendingar
séum ekkinógu skuldugir. Vérskuld-
um að visu liklega 2—3 hundruð
krónur á nef hvert ungt og gamalt
í landinu og verðum árlega að borga
útlendingunum hátt upp í eina mil-
jón króna i vexti á ári hverju eða
fullar 10 krónur árlega á mann.
Sumum fáfróðum finst að þessar skuld-
ir séu sæmilegar og varasamt að auka
þær, dettur jafnvel í hug að sjálf-
stæði landsins og hagur manna yrði
öllu betri ef skuldir vlð útlönd væru
drjúgum minni eða jafnvel engar.
En þetta er líklega barnaskapur því
flestir sem við fjármálin fást telja
þessar skuldir allsendis ónógar, að
heill landsins sé undir því einu kom-
in að vér verðum nógu skuldugir.
Það er nú þeirra sjálfstæðisvegur. Eg
þykist vita, að þeir hafi veitt því
eftirtekt, að skuldugu mönnunum
líði betur, að þeir séu öðrum fram-
aj sjálfstæðir og óháðir. Þeim hef-
fir sjálfsagt talist svo til að vér höf-
um varið þessum io—20 miljónum.
sem vér skuldum, óvenjulega vel,
varið þeim til verklegra framkvæmda,
sett minst þeirra í dauða arðlitla eign
og þá auðvitað ekki gert það að eyðslu-
eyri. Þeim hlýtur að reiknast svo,
að vér höfum stórgrætt á þvi láns-
fé sem vér höfum fengið og hljót-
um að græða því meir sem meira
er lánað. Velgengni manna er þá
undir því komin að nóg sé lánað.
Eg hef nii einhvern veginn orðið
fyrir þeirri Hfsreynslu, að reka mig
hvervetna á það, að fáum undantekn-
ingum fráteknum, að skuldugu menn-
irnir hafa verið miður vel staddir,
verið öðrum háðir, haft miklar áhyggj-
ur og yfirleitt ekki öfundsvesðir menn.
Þá hefi eg og aftur rekið mig á það
að þeir hafa að vísu stórgrætt á
skuldum sínum en á einkennilegan
hátt, skuldlausu eða skuldlitlu menn-
irnir sem gengu í ábyrgð fyrir þá
hafa orðið að borga þær allar og
þótt gott ef skuldugi maðurinn fór
ekki á hreppinn eftir alt saman.
Fjármálamenn vorir hafa líklega
aldrei orðið varir við þetta eða því-
líkt.
Það vill nú svo undarlega til,
að eg hefi oft prédikað þennari
sama boðskap: að fá utlendan fjár-
málaráðanaut ef kostur væri á að
fá reyndan mann og starfinu vaxinn.
Eg hef fengið daufar undirtektir og
ekkert hefir úr þessu orðið. Eg
vildi óska að Sv. B. yrði betur ágengt,
því það er áreiðanlega klaufaskap ein-
um að kenna að vér íslendingar þurf-
um að taka ðll vor ián hjá Dönum.
Eg hygg að góður vel metinn ensk-
ur fjármálamaður gæti lagað þetta úr
því stjórn vor er svo illa starfi sínu
vaxin að geta það ekki.
Ekki set eg það fyrir mig þó
slíkur ráðanautur yrði kaupdýr ef um
góðan mann væri að gera.
Þó dylst mér ekki að sem stend-
ur eru litlar horfur á því, að vér
getum fengið ódýr lán ytra. Pen-
ingar eru nú dýrir og verða það að
öllum líkindum fyrst um sinn.
Um þessi atriði erum við Sv. Bj.
sammála og kemur okkur þó illa
saman í fjármálunum. Hann geng-
ur líklega að því vísu að maðurinn
færi oss stóreflis lánsf]árfúlgu fráút-
löndum til þess að reka alskonar
gróðafyrirtæki á sjó og landi. Eg
hef aftur nokkra von um að
hann bendi alvarlega á fjölda yfir-
sjóna og stytti aldur ýmsu hættulegu
braski sem siglir updir framfarafána
eða öðru fölsku flaggi. Hugsanlegt
væri það og að hann segði: Þið
hafið farið miður vel með lánsféð
margir hverjir, skuldirnar eru helst
til miklar og varlega á þær bætandi.
Sínum augum lítur hver á ráða-
nautinn.
— »—
Þá vil eg að dæmi Sv. Bj. koma
með eina gamla tillögu sem fer í
sömu átt. Stjórnin hefir nóga hæfa
menn til þess að rita á ári hverju
glögt yfirlit yfir landshagi vora og
ástand alt er að fjármálum veit.
Slikt velritað yfirlit átti hán að Já
prentað árleqa í einhverju aj merkari
Jjármálablöðum heimsins. Ef það kæmi
frá stjórninni eða svo gott sem, þá
mundi ritstjórnin tæplega visa því á
bug. Þetta væri kostnaðarlítill ein-"
faldur vegur til þess að vekja athygli
á oss og gefa útlendingum staðbetri
þekkingu um land vort og ástand
þess en íslenzkir fjárglæframenn ytra
gefa að jafnaði.
Þetta kostar ekkert og tæpast mundi
það árangurslaust þegar fram í sækti,
svo framarlega sem greinarnar væru
vel samdar. Eg ætlast ekki til að
þær væru eingöngu þurrar tölur.
Guðm Hannesson.
Söknarskjal á hendar nýju gnð-
fræðinni.
Um lögnn á likarasskekkjum.
Eftir Ólaf Crunnarsson lækni.
Með yfirskriftinni á eg við hina
nýju skáldsögu frii Guðrúnar Lárus-
dóttur, *A heimleið*. Hiin er að
minsta kosti meðfram slíkt sóknar-
skjal. Við samningu sögunnar virð-
ist höfundi hennar að minsta kosti
meðfram hafa legið á hjarta að sýna
fram á, hve haldlítil nýja guðfræðin
reynist i alvöru lífsins. Þetta hjá-
mið bókarinnar veitir mér heimild
til þess að skrifa þessar línur, þá
heimild, nota eg mér þess fremur
sem hinn heiðraði höf. hefir að því
leyti til borið gæfu til að greina hvað
frá öðru, málefnið og manninn í
bók sinni, að hún forðast með öllu
að gera þennan fulltrúa nýju guð-
fræðinnar, sem bókin leiðir fram á
sjónarsviðið, að einhverju háskalegu
varmenni; en það eru ekki allir, sem
i sporum frúarinnar hefðu getað unn-
ið bug á tilhneigingu í þá átt.
Um hjámiðsskáldsögur eru skiftar
skoðanir. Margir mega ekki heyra
þær nefndar, sérstnklega ef hjámiðið
Skekkjalögun, orthopædi, er sú
grein læknisfræðinnar kölluð, sem
fæst við að laga skekkjur á líkaman-
um, hvort sem þær eru meðfæddar,
komnar af sjúkdómum eða slysum.
Eg hefi orðið þess var síðan eg
kom hingað, að margir, bæði börn
og fullorðnir, ganga með ýmsar
skekkjur á líkamanum, sem hægt er
að gjöra við, en þó leita þeir sér
aldrei læknishjálpar, líklega vegna
þess, að þeir halda að sjákdómur
þeirra sé ólæknandi. Ekki er gott
að vita hvernig þeir hafa fengið
þessa trú, ef til vill er bað af því
að þeir hafa árangurslaust leitað lækn-
ishjálpar. Eg hefi því ráðist i að
rita þessa grein, ef ske kynni að
hún yrði einhverjum til leiðbeiningar.
Skekkjunum má skifta í tvent,
annarsvegar meðfæddar skekkjur,
hinsvegar þær, sem hlotist hafa af
sjúkdómum eða slysum.
/
I. Meðfœddar skekkjur.
a. Vanki. Þegar menn halla á,
fer í trúaráttina,þ. e. er trúvarnarlegs
eðlis. »Man merkt die Absicht«,
eins og Þjóðverjar segja — og menn
fást ekki til að lesa. Svo lít eg ekki
á málið. Eg hefi lesið margar slík-
ar skáldsögur mér til mikillar ánægju.
En þá kröfu geri eg skilyrðislaust
til þeirra, að þær ber það með sér,
að höfundurinn sé áreiðanlega kunn-
ugur því málefni, sem hann annað-
hvort er að verja eða vill feigt ein-
hverra hluta vegna.
Og þar sem eg nú lít á skáldsögu
frúarinnar meðfram sem sóknarskjal
á hendur nýju guðfræðinni, verður
mér eðlilega fyrst fyrir að spyrja:
Þekkir hinn heiðraði höf. nógu vel
nýju guðfræðina, til þess að geta
dæmt réttlátan dóm ? Og þeirri
spurningu er fljótsvarað : Frúin gerir
það áreiðanlega ekki, og því fer sem
hér hefir farið, að bók frúarinnar
hefir orðið ranglátt ¦ sóknarskjal á
hendur hugstefnu, sem friiin þekkir
ekki nema mjög svo ófullkomið. En
hér er mér skylt að bæta við : Við
því er ekki heldur að biiast. Hin
svo nefnda nýja guðfræði er fyrir-
brigði erfiðara en svo, að menn geti
áttað sig á henni fyrirhafnarlaust.