Ísafold - 14.01.1914, Page 1

Kemur út tvÍBvar
1 viku. Verð árg.
4kr., erlendisökr.
eSa l^dollar; borg-
ist fyrir miSjan júll
evletidis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
ISAFOLD
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjópi: Ólafur Björnsson.
Talsími 48.
XLI. árg.
Reykjavík, miðvikudaginn 14. jan. 1914.
4. tölublað
I. O. O F. 951169._______________
Alþýönfél.bókasafn Templaras. B kl. 7—
Angnlækninfr ókeypis i Lœkjarg. 2 mvd. 9 *8
Borgarstjóraskrifstofan opin yirka daga 10-8
Bœjarfógetaskrifstofan opin y. d. 10—2 og l -7
Bœjargjaldkerinn Lauféav. 5 kl. 12—8 og 3 -7
Eyrna-nef- hélslœkn. ók. Austurstr.22fstd í —8
tslandsbanki opinn 10—21/* og B1/*—7.
KJF.U.M. Lestrar- og skrifstofa 8 árd,—10 jibd.
Alm. fundir fid. og sd. 8»/t slbd.
Landakotskirkja. Gubsþj. 9 og 6 á holgum
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-21/*, B1/!—6'/*. Bankastj. 12-2
Landsbókasafn 12—8 og B—8. Útlán 1—&
Landsbúnabarfólagsskrifstofan opin frá 12—2
Landsfóhirbir 10—2 og B—6.
LandsskjalasafniB hvern virkan dag kl. 12—2
Lands8Íminn opinn daglangt;(8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis Austurstr. 22 þd. og fsd. 12—1
Káttúrugripasaínib opib 1 */i—21/* á sunnud.
Samábyrgb Islands 10—12 og 4—6.
Btjórnarrábsskrifstofumar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Reykjavikur Pósth.8 opinn daglangt
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Austurstr. 22 þrd. 2 -8
Vífilstabahælib. Heimsóknartimi 12—1
Þjóbmenjasafnib opib sd, þd. fmd. 12—2.
Nýja BI6
Heimför Odysseifs
Eftir
Odysseifskviðu Homers.
Skemtileg og lærdómsrík mynd.
Bostanjoclo-Cigaretter
mesta úrval í bænum í
tóbaks- og sælgætisverzluninni
á Hótel Island.
Eimskipafélagið.
Laugardagur til lukku.
Stjórnarkosning.
Afskifti Vestur-lslendinga.
A laugardag pann 17. jan. rennur
loks upp hinn langþráði lukkunnar
laugardagur, er Eimskipafélag Islands
verður stofnað.
Þenna dag hvarfla hugir allra
góðra íslendinga austan hafs og
vestan hingað til borgarinnar með
innilegum ósknm um vel hafið verk.
Það sem varðar mestu, er, að vel
sé valið til hinnar fyrstu stjórnar
félagsins. Er fyrsta skilyrði þess, að
síjórnin sé valin, án flokksqreinar álits.
Það má ekki fyrir koma, að flokka-
deilurnar fái þar inn litla fingurinn.
»Pólitískir« stjórnarlistar ættu alls
eigi að sjást. Það mundi spá illa
fyrir félaginu, ef að þeim yrðu nokk-
ur brögð.
Eimskipafélag íslands er og á að
vera ástjóstur allra Islendinqa, en
ekki neins sérstaks flokks.
Um afskifti V.-íslendinga af Eim-
skípafélaginu er það að segja, að
grein sú, er Isaýold flutti í síðasta
blaði úr Breiðablikum hefir vakið
mikla athygli og sum atriði hennar
talsverða gremju. Einkum eru það
2 atriði, sem svo er um. Það er
*
aðdróttun greinarhöf um að mesta
ólag hafi verið á öllum framkvæmd-
arfyrirtækjum með þjóð vorri og
starfsmenn félaga auðgað sjálfa sig,
en látið félögin fara á sveitina.
GARLSBERG ÖLGERBARHðS
mæla með:
Carlsberg MÍfrk skattefri
alkoholfátækt, ekstraktríkt, ljúffengt, endingargott.
Carlsberg skattefri Porter
ekstraktrikastur allra Portertegunda.
Carlsberg gosdrykkjum.
áreiðanlega beztu gosdrykkirnir.
Hér með eru þeir,
sem eiga ógreidd árgjöld til
veðdeildar Landsbankans, ei
féllu í gjalddaga 1. októbermán. síðastliðinn, ámintir um að greiða þau
ásamt dráttarvöxtum frá gjalddaga.
Stjórn Landsbankans.
I Erlendar símiregnir
Ofbeídi Prússa.
Khöfn 10. jan. kl. j,/o siðd.
7 h. Stauninf, jafnaðarmannaforinflnn danski, ýór í %ar á jaýnaðar-
mannatund i Fhnsborg á Suður-Jótlandi. Ætlaði hann að fiytja par ýyrir-
lestur ýyrir ýélögum sínum hinum pýzku. Prússnesku yfirvöldin í Flensborq
vörnuðu honum máls 0% ráku hann úr landi. Danir sár qramir.
Carí Jacobsen bruggari dáinn.
Kaupmannahöýn 12. jan. kl. 4%.
Jacobsen, eigandi Carlsberg ölgerðarhúsanna í Danmörku dó í gœr.
Var nýlega gerður á honum holdskurður og beið hann bana aý afleið-
ingunum.
Með Carli Jacobsen er einn hinna einkennilegustu og að mörgu leyti
merkustu Dana látinn. Jacobsen var hinn rausnarlegasti listavinur, sem
uppi hefir verið á Norðurlöndum. Fósturjörð sinni hefir hann gefið
listaverk fyrir svo miljónum króna skiftir, bænum Kaupmannahöfn sömu-
leiðis fyrir ógrynni fjár. Siðasta stórgjöf hans var turnspira á Frúarkirkju
i Khöfn, sem mikil deila hefir staðið um í Danmörku.
Carl JacobSen varð 71 árs. Hann var sonur J. C. Jacobsens brugg-
ara, er stofnaði Carlsberg sjóðinn mikla, þann er margir íslendingar hafa
notið styrks af. Cnrl Jacobsen gerðist bruggari svo scm faðir hans, og
kepti við hann um hríð. Varð hann brátt vellauðugur maður á Carls'
bergbjórnum og tók nú að safna listaverkum, er hann gaf svo smátt og
smátt hinu opinbera.
Árið 1888 ánöfnuðu þau hjón, hann og kona hans Ottilia, ríkinu
alt listasafninu sitt gegn því, að ríkið reisti sæmilegt stórhýsi til að geyma
það i. Þetta varð úr, og reis nú upp á 9 árum hin veglega höll »Ny
Carlsberg Glyptotek*, sem síðan var bætt við árið 1906. Er þar nú
eitthvert bezta safn högginna mynda, að fornu og nýju, sem til er í
Norðurálfu.
Sjóð stofnaði Jacobsen til þess að prýða torg Khafnar og gaf til
hans 250.000 kr. Kirkju lét hann reisa í Valby, forkunnar fagra
Til að reisa verkmannahús, gaf hann 250.000 kr. Carlsbergssjóð hefir
hann og gefið mikið fé.
Fyrir nokkurum árum lét hann gera við Nikolajkirkju í Khöfn á
sinn kostnað, og svona mætti lengi telja.
En þetta mun nægja til að sýna, að hér hafa Danir mist einn af
sínum mætustu mönnum.
Oft hefi verið um það talað, að gera Jacobsen að heiðursborgara
Khafnar, þótt aldrei muni hafa úr því orðið.
Þetta er þung og óréttmæt ásökun.
Síðar talar höf. um »eitur og
ósóma* í viðskiftalífi þjóðar vorrar
o. s. frv. Er þar og tekið það djúpt
í árinni, að eigi verður réttlætt.
Þessi ummæli i Breiðablikagrein-
inni hafa sært ýmsa menn, er að
Eimskipafélaginu standa og . óskaði
því bráðabirgðastjórnin vitneskju um,
hvort samskotanefnd V.-íslendinga
stæði að baki greininni.
En í gærmorgun fekk fulltrúi V.-
íslendinga svofelt símskeyti um það
efni:
» Breiðablikagrein óviðkomandi neýnd-
innic.
B. Baldwinsson. Arni Fggertsson.
Sömuleiðis hefir hr. I. J. Bildýell lýst
yfir, að þessi grein sé sér með öllu
óviðkomandi og muni standa ýyrir
reikning greinarhöý. eins.
Hefir hr. BíldfeU beðið Isaýold
geta þess, að sitt umboð frá V.-ís-
lendingum sé hvorki annað eða
meira en það að gera sitt til að
koma fram ákveðnum breytingartil-
um við Eimskipafélags lagafrv., sem
V.-íslendingar hafa sent bráðabirgða-
stjórninni.
Þar sem svona stendur á, er þess
að vænta, að hin miður réttmætu
orð í Breiðablikagreininni um við-
skiftalíf vort, verði eigi til þess að
skapa neina úlfúð, í síðustu forvöð-
um. Það væri of lítið tilefni.
Fánanefndin.
Þjóðviljinn er óánægður með, að
nokktír fánaneýnd skuli hafa verið
skipuð.
Hvers vegna?
Um það fræðir hann oss eigi.
Þjóðviljinn er óánægður með hverir
nefndina skipa.
Hvers vegna?
Vegna þess, að »langeðlilegastc
hefði verið, að i henni sætu sinn
þingmaðurinn úr hvorum þingflokk-
anna frá í sumar með ráðherra í
broddi.
Þetta má vel vera. En þó finst
mér, að Sjálfstæðismenn hafi enga
Gömul trú og andlegt líf
á vorum tímum.
Erindi flutt i prestafundi i haust.
Eftlr Thv. Klaveness.
VI. Nl.
Hvað leiðir nú af því, sem hér hefir
verið rakið og skýrt? Af því leiðir
að vér verðum að breyta vorri kirkju-
legu baráttuaðferð. Eg fæ ekki bet-
ur séð. Fjarri sé það mér að ætla,
að hinar kirkjulegu stefnur eigi að
leggja niður vopnin og hætta að
berjast. Vér getum ekki verið án
guðfræði, sem hugprúð og órög
geysar fram til þess að vinna ný
lönd; en vér getum ekki heldur ver-
ið án guðfræði, sem vakir yfir þvi,
að æruverðum kenningararfi kirkj-
unnar sé sá sómi sýndur, og það
tillit til hans tekið, sem skylt er.
Þessum guðfræðilegu stefnum hlýtur
að lenda saman. Hjá því verður
ekki komist. En bsxixtaaðýerðinni
verður að breyta. Vor kirkjulega
barátta hefir til þessa haft á sér alt
of mikinn æsingablæ. Hver flokkur
um sig hefir gert sér far um að æsa
menn gegn mótstöðuflokknum, til
þess að honum yrði hvergi vært.
Af hálfu rétt-trúarmanna hefir bar-
áttan sumpart stefnt að þvi, að bola
ástæðu til að kvarta yfir, hvernig
nefndin er skipuð, þar sem í henni
sitja 2 Sjálfstæðismenn (Ó. B. og M.
Þ., sem minsta kosd hefir jafnan
fylgt steýnu Sjálfstæðisflokksins). Og
mér finst vinir þeirrar fánagerðar,
sem vér notum nú, hafi enga ástæðu
til óánægju með nefndarmennina,
par sem peir allir fylgja fast ýram
þeirri fánagerð. Þeir einir hafa ástæðu
til að vera óánægðir með nefndar-
mennina, sem umfram alt vilja þessa
fánagerð feiga,
Þjóðviljinn heldur þvi fram, að
fánanefndin sé af landstjórninni skip-
uð til að »reyna að stinga þjóðinni
svefnþorn, reyna að draga huga henn-
ar frá fánamáls-afrekum ráðherrans
. . . Allir flokkar eru nú að bræða
málið með sér — rólegir því piltar«.
»Verkfærin« sem ráðherrann hefir
notað til »að stinga svefnþornin«,
eru auðvitað nefndarmennirnir.
Og syndunum hlaðnastur í því
efni er þá vitaskuld eg, sem gerst
hefi eitt af »verkfærunum« — sjálf-
ur í flokkstjórn Sjálfstæðisflokksins
og i óþökk hennar.
Þessi tortryggingar-tílraun gagnvart
mér neyðir mig til þess að svara
þessu:
Eg mótmæli afdráttarlaust þessum
aðdróttunum Þjóðviljans sem átyllu-
lausum og óheimilnm eftir þeim
gögnum, sem fyrir liggja.
Nefndin á ekkert annað að gera
en að ýjalla um gerð ýánans og kom-
ast fyrir hug manna í pví ejni. Fána-
málið tekur að öðru leyti ekki vit-
und til hennar.
Hve fjarri þetta hjal er um svefn-
þornsstunguna, má tnarka af því, að
aldrei hefir »fána-afrek« ráðherrans
verið rætt eins og einmitt eýtir að
mótstöðuflokknum burtu með valdi,
en sumpart að því að fæla menn frá
honum með þvi að gera »villukenn-
ingar* hans sem allra hræðilegastar.
Af hálfu frjálslyndismanna hefir mót-
stöðuflokkurinn sérstaklega verið sak-
aður um siðferðislega annmarka eins
og drotnunargirni og valdafíkn. Nú
er tími til þess kominn að menn,
báðu megin, hverfi frá þessari að-
ferð. í stað þess ættu menn að
gera sér alt far um að sannfæra and-
stæðinga sína með góðum rökum og
gildum ástæðum. Sú baráltuaðferð
ein verður kristileg tahn og kristn-
um mönnum samboðin. Meginhluti
þess, sem talað hefir verið og ritað
i hinni kirkjulegu baráttu vorri, hefði
aldrei verið talað eða ritað, ef menn
hefðu gert sér að reglu að spyrja
sjálfa sig áður en þeir fóru að tala
og rita: Er nú það sem eg ætla
mér að tala eða rita, vel til þess
fallið að sannfæra andstæðing minn
og fá hann til að fallast á það, er
eg álít vera sannleika ? Mest af því
sem talað hefir verið og ritað, hefir
í rauninni ekki verið til neins ann-
ars en að vekja geðshræringaofsann
hjá mönnum, bæði innan mótstöðu-
flokksins og meðal almennings.
Eg er mjög svo hræddur um, að
sú kirkjulega bardagaaðferð, sem vér
höfum tamið oss, standi i beinu
sambandi við staðreynd, sem eg vil