Ísafold - 28.01.1914, Side 1

5 Kt'.mur út tvisvar |
í viku. Verðán'-. "
i kr.. erleudis 5 k r.
eðft l^doilar; borg _
'= ist fyrir “ iðjíin júli
eiien.íÍB fyrirfram. _
1 Lausasala 5 a. eint. "
1 1
ísafoldarprentsmiðja Rltsljé?!: Ól&fttT Bjöimason. Talsfrni 48.
| Uppsögu (skriil.)
1 bundin'við aramót,
\ ur ógiíd nema koxn-
I in sé t’I útgefanda
| fyrir 1. oktbr. og
1 só kanpaudi sk u!d-
I iaus við blaðið.
XLI.
Arg.
Reykjavík, miðvikudaginn 28. jan. 1914.
8. tölublað
I. O, O P. 951169.
Arþýdnfél.bókaflafn Templaras. 8 kl. 7—
Angnlœkninpr ókeypis i Lœkjarg. 2 myd. 3
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1 -3
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 7
Bæjarerjaldkerinn Lanfásv. 5 kl. 12—8 og - 7
Eyrna- nef- hál slækn. ók. Austurstr.22 fstd 3
íslandsbanki opinn 10—2V* og 51/*—7.
K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8árd.—10 . L
Alm. fundir fid. og sd. 81/* síbd.
Landakotskirkja. Gubsþj. 9 og 6 á hel« m
Landakotsspitali f. sjúkraviti. 11—1.
Landsbankinn U-21/*, 51/*—61/*. Bankastj. ’-2
Landsbókasafn 12—8 og 5—8. Útlán 1—8.
Landsbúnabaríélagsskrifstofan opin frá ■' -2
Landsfébirbir 10—2 og 5—6.
Landsskialasafnið bvern virkan dag kl. 12
Landssíminn opinn daglangt,(8—9) virka
helga daga 10—32 og 4—7.
Lækning 4>keypis Austurstr. 22 þd.ogfsd. 12 -1
Náttúrugripasafnib opib l1/*—21/* á punnt i
Samábyrgb Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarrábsskrifstofurnar opn^r 10—4 dat.L.
Talsími Reykjavikur PÖstb.3 opinn daglw. .;.;t
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Austuratr. 22 þrd. 2 8
Vífilstaðabælib. Heimsóki.artimi 12—1
Þjóbmenjasafnib opib sd, þd. fmd. 12— 2,
Bostanjoclo-Gigaretter
mest-i úrvxil i bænum i
tóbaks- og sælgætisverzluninni
á Hótel Island.
Nýja BI6
Þrautir og hamingia.
Æfisaga.
Nútíðar sjónleikur í 2 þáttum.
Fer fram í Evrópu og Afriku.
Ljómandi Landlagsmyndir.
Samninga-sargið.
Undanhaldið.
ii.
Árið 1908, er andófið gegn Upp-
kastinu hófst, minnumst vér þess,
að hr. E. H. talaði fagurlega um,
að það sem skildi Uppkastsvini og
Uppkastsandstæðinga, væri traustið á
landið.]
Hvað er nú orðið |um traustið á
landinu hjá hr. E. H.
Nú er eigi annað eftir af »traust-
inu« en hávœr barlómur um það,
hvað vér séum illa staddir, án full-
tingis Dana.
Að vera »góðu börnin«, er það
eina sem hjálpar oss.
Það er hollusta í svona skrifum
um samninga-þurft.t:neyð vora — í
sömu svipan og hófundur blæs af
öllum mætti í samninga-umleitunar-
lúðurinn I Það er vist mikil von um
að fá sjálfstæðiskröfum vorum frara-
gengt við Dani rrteð þvi, að láta hljóma
í eyrum þeirra, um leið og hafin er
samningahvatningin, jafn »Kotstrand-
arkvikindis«legan barlóm 1
En þess meiri er þörfin á, að þjóð-
in kveði niður þetta óholla og ósanna
hjal.
Það er svo fyrir þakkandi, að vér
þurfum ekki aó varpa allri vorri
áhyggju upp á Daui, þurfum ekki
að vera upp á þá komnir eins og
brjóstmylkingar.
Sönnun þess er |m. a. stofnun
Eimskipafélagsins. Ráðagerðin varð
í upphafi fyrir sama barlóms-viðbáru-
Dauði Esírups.
Nærri 20 ár mátti Estrup heita alræðismaður í Danmörku. Haun
hafði konunginn alveg á sínu bandi og landsþingið studdi hann dyggi-
lega. Fólksþingið hamaðist gegn honum af allri orku, en kom fyrir ekki.
Estrup sat sem fastast og gaf út bráðabirgðafjárlög hvert árið eftir annað,
er fólksþingið neitaði að afgreiða fjárlögin.
I. B. S. Estrup J. H. Deuntzer,
1825—1918. eftirrn. Estrups í landsþinginu.
Flokkadrættir voru á þessum árum, einkum 1880—1890 afar miklir,
grimdin heiftarleg á báða bóga.
Var þá einu sinni Estrnp veitt banatilræði af ungum prenlara. Hann
réðst á Estrup, er hann var að ganga inn í dyrnar á heimili sínu og
skaut á hann úr skammbyssu, en kúlan lenti á hnappi í frakka Estrups
tíanatilræði við Estrup 1885,
og sakaði hann eigi. Af þessu atviki er myndin hér. Bæði þetta sinni
og oft ella þótti Estrup sýna fádæma rólyndi og stilling, svo sem hann
léti sér aldrei b:egða.
Um menn eins og Estrup er það svo, að þeir eru hafnir til skýja
af fylgismönnum, en mælt flest til miska af andstæðingum og æfistarfið
orknr þá mjög tvímælis.
Estrup varð fiörgamall, eins og þegar hefir verið um getið, 88 ára.
Síðustu árin var hinn forni bardagamaður eigi annað orðinn en skuggi
af sjálfum sér, lítil týra, sem sloknaði við hinn minsta gust.
Það er mælt, að Estrup hafi lítt fundist um Friðrik 8„ og er eígi
ólíklegt, því að Friðrik 8. var einlægur þingræðis-þjóðhöfðingi og frjáls-
lyndur i bezta lagi, svo sem oss íslendingum er sérstaklega skylt að
minnast. Er Friðrik 8. var grafinn, segir sagan, að Estrup hafi lagt sveig
á kistu Kristjáns 9., en eigi Friðriks 8., með þessum orðum á: Fra en
tro Tjener (frá tryggum þjóni). Mun Estrup hafa miklu fremur á sig
litið sem þjón konungsins en þjóðarinnar.
Eftir lát Estrups var nýr þingmaður konungkjörinn valinn. Kjörinn
var Deuntzer geheimekonferensráð, f. prófessor og yfirráðherra Dana 1901
_I90j. — Með þvi kjöri skifti svo um í lapdsþinginu, að grundvallar-
lagabreytingiu, sem á döfinni er, fekk 1 atkv. meiri hluta.
atlögunum, og þeitn sem Skallagrím-
ur veitir allri sjálfstæðisframsókn
vorri nú. En hver er niðurstaðan
orðin ?
Það skal sannast, ef góðir menn
leggjast jafn-drengilega á rétta sveif
í öðrum nauðsynjamálum, að þá verð-
ur mörgu ktpt í lag, sem »Skalia-
grímarnir* i þjóðfélagi voru telja
ókleift »án fulltingis Dana«.
Og aldrei náum vér sjálfstæði voru,
ef þjóðin lætur að villukenningahrópi,'
líku því, sem Skallagrímur tekur undir
í málgagni því, sem jafnan hefir haldið
aftur af oss, og verið oss þröskuldur
i sjálfstæðisbaráttunni.
Vér sögðum það áður, og segjum
það enn, að það er meira en sorg-
legt, að jafn-óvenju liðvirkur stjórn-
málahöfundur og hr. E. H., skuli
hafa léð sig i þjónustu þeirra kenn-
inga, er hann barðist svo vel og
frjálsmannlega gegn alt fram að
»grútnum« sæla.
Vér mintum á orð hans í bækl-
ingnum Frjálst sambandsland, gerðum
það í síðasta blaði.
Vér skulum ^nú minna á nokkur
ummæli i öðrum bæklingi, er hann
samdi árið 1911 »að tilhlutun mið-
stjórnar Sjálfstæðisflokksins«. Þar
kveður við annan tón en í greinum
þeim er hann semur nú — senni-
lega »að tilhlutun ráðherra« I
Um jánamálið segir hr. E. H. t.
d. í bæklingnum »Um hvað er bar-
ist« bls. 10:
Eitthvert ótvíræöasta innlimunar-
markið á oss er dauski fáninu hór á
landi. Eitthvert ótvíræðasta sjálfstæð-
ismerkiS, sem vér getum fengið, er ís-
lenzkur fáni. V ó r1) eigum heimt
i n g á í s I e n z k u m f á n a, h v e-
nær sem vér viljum ko
honum upp, Eigi að eins
fyrir þá sök, aS vór erum sór-
stök þjóð. Eigi að einB fyrir
þásök, að vór eigum rétt á
að vera sérstakt ríki. Heldur
eftir sjálfum stöðulögu, ;:;í. Og
minni rétt ætti enginn að telja oss
hafa en þann, sem oss er þar skamt
aður. Þar stendur, að verzlun og sigl-
ingar só sórmál vor.
Svona er E. H. litur 1911. En
1914?
Lesi menn jánamálsgreinar Skalla-
gríms (d: E. H.) í Lögréttu frá ný-
ári. Aðalmergur þeirra er að rífa
niður orð E. H. frá 1911, sem hér
eru tilfærð og syngja ráðherra »hósi-
anna« fyrir fánaúrskurðiun — eins
og hann væri einhver dásamleg upp-
fylling réttinda og óska vorra.
Einar Hjörleifsson 1911 og Einar
Hjörleifsson 1914 — Norðurpóll!
— Suðurpóll I Svo gagnstæðar eru
skoðanirnar.
En hvor er réttari?
A því ættu sjálfstæðismenn eigi
að vera í vafa.
Því sem Skallagrímur (E. H.) er
að miðla Isajold sérstaklega í Lögr.
14. jan. út af greinum vorum um
fánafrv. siðasta alþingis, þurfum vér
eigi að svara í löngu máli.
tFeikna-fjarstaðu« kallar hr. E. H.
þá skoðun ísafoldar,—að með fána-
frumv. alþingis, eins og það var
orðað, er síra Sig. Stef. varð því að
x) Leturbr. vor. Ritstj.
bana, hafi verið stofnað til almenns
jána, þ. e. víðtækari fána en í kon-
ungsúrskurðinum felst.
En vill þá eigi hr. E. H. skýra
það, hvernig á því stóð, að Efri
deild feldi framan af orðinu fáni sér
og lands. Gátu þingmenn þeir, er
formerkið skeltu framan af, meint
annað með því en gera ákvæðið al-
mennara, víðtækara? Mundi eigi
eitthvað likt hafa fyrir þeim vakað,
eins og Isajold, er þar var rædd til-
lagan um formerkislausan fána:
»Þá er með frv. sagt, að fáninn sé
löggiltur svo langt sem valdsvið al-
þingis« nær (ísafold 1913, 64. tbl.).
Að vér eigum rétt til fullkomins
siglingafána samkv. stöðulögunum,
og alþingi því rétt á að löggilda
hann — þvi heldur E. H. frá 1911
fram, sbr. orðin að ofan.
Og vér eigum vafalaust þenna
rétt.
Hitt er annað mál, að viðurkenn-
ing annara þjóða mun þurfa til að
nota fánann erlendis og sú viður-
kenning naumast fást gegn mótmæl-
um Dana.
En að því ber að sjálfsögðu að
stefna, að fá þessa viðurkenning.
Með því að samþykkja fánann for-
merkislausan, eins og efri deild gerði
í sumar, var því yfir lýst, að vér
teldum oss eiga rétt til siglingafána
— annars var meiningarlaust að
skella formerkið framan af.
En orð nefnda: rneirihlutans i Ed.
um, að notkun fánans eigi ekki að
fara í bága víð gildandi lög — hljóta
að eiga við þ a ð e i 11, að fyr en
alþjóðaviðurkenning sé fengin á fán-
anum, verði hann eigi notaður' sem
siglingafáni erlendis.
Að þeirrí alþjóðaviðurkenning ber
oss að stefna — svo að eigi þurfnm
vér að villa heimildir á skipum Eim-
skipafélags íslands, er þau koma á
erlendar hafnir. —
Stillileg sjáljstceðisstejna töldum vér,
að feldist í Ávarpi Sjálfstæðismanna
í haust.
Samningasargs-undanhalds-stefna er
réttnefnið á stefnu þeirri, er Skalla-
Grímur er að lýsa i Lögréttu, stefn-
an, sem hann segir, að stjórn lands-
ins og Sambandsflokkurinu gangi til
kosninga á.
Það æ 11 i eigi að vera vandi að
velja milli fyrir kjósendur þessa lands,
ef nokkur alvara hefir verið i þjóð-
inni 1908, ef sjálfstæðisviðleitnin,
þráin til að standa á eigin fótum,
traustið á sjálfum oss, traustið á ís-
lenzku pjóðinni, er eigi aldauða í hug-
um vorum og hjörtum, eins og það
virðist hafa kulnað út hjá sumum
þeim, sem hátt hafa um það talað.
Burt með samningasargið!
Burt með undanhaídið í hvivetna!
Það er hollara að fylgja orðum
hr. Einars Hjörleifssonar í bæklingn-
um Um hvað er barist, bls. 8. Hann
er þar einmitt að tala um það, hvað
verði, ef Danir hafni meirihlutafrv.
frá 1909 og »bendi ekki á neinn
annan samningagrnndvöll« — (vita-
skuld grundvöll, semvérteldum sæmi-
legan).
Hvað tekur þá við?
Því svarar E. H. svo:
• »Eigum vér þá að líta svo á, í.ð
sem sambandslaga-uppkastið1) sé úr
sögunni, ef svo fer, sé orðið að
ónýtu pappírsblaði ?
Því fer mjög fjarri. Það er mark-
miðið, sem stefnt er að.
Ogfmeðan Danir breyta ekki til,
verðum vér að haga ferðalagi voru
að takmarkinu með þeim hætti, að
fara leiðina stig af stigi, i stað þess
‘) Þ. e. meirihl.iiv. irá 1909.
að fara hana í einu stökki. Vér
verðum að taka hvert af öðru þeirra
mála, sem eitthvað áhræra lands-
réttindi vor, vera gætnir, taka aldr-
ei neitt mál t fljótræði, en víkja
aldrei frá neinu máli, sem vér höf-
um byrjað á.
Tafnvel með þvi stjórnarfyrirkomu-
lagi, sem vér höfum nú, getum vér
fengið hverju því máli framgengt,