Ísafold - 29.07.1914, Side 3

I S A F O L D
229
Uppboð á saltkefi
á annað hundrað tunnum frá siðastliðnu hausti, af dilkum og vetur-
gömlu fé, frá Vík í Mýrdal, verður haldið hjá Sláturhúsinu í Reykjavík,
laugardaginn þ. 8. ágúst kl. n f. h.
Sláfurfél. Suðurlands.
helzta skilyrðið lil þess, að embætt-
ismannastéttin njóti samúðar og
sanngirni hjá þjóðinni er það, að
embættismennirnir ekki berji blákalt
fram sínar, að mörju leyti, einhliða
skoðanir á kjörum sínum og rétt-
indum, því blindur er hver í sjálfs
síns sök, heldur að þeir taki hönd-
um saman við aðrar stéttir landsins,
til þess að krefjast hlutdrægnislausr-
ar og ítarlegrar rannsóknar á deilu-
málunum. Þá er von um, að gjáin
hverfi.
Af þessum ástæðum tel eg það
mjög æskilegt og skemtilegt afspurn-
ar, að þessi br.till. nefndarinnar verði
samþ. í e. hlj. hér í deildinni.
Júl. Havsteen hreyfði andmælum
gegn tillögunni en aðrir töluðu eigi.
Var tillagan síðan sampykí með 12:1
atkv. (Júl. H.) og send til Neðri,
deildar.
Borgarstjórakosning. Frv.
um að kjósendur í Reykjavík skuli
kjósa borgarstjóra var samþykt í gær
við 3. umræðu í efri deild og er
þar með orðið að logum Jrá alpinoi.
Háskólakensla í klass-
iskum fræðum. Það frv. var
til 2. umræðu í efri deild i gær.
Rökstudd dagskrá kom fram frá
Guðm. Björnssyni, svohjóðandi:
Ðeildin skorar á stjórnina að leita
til háskólaráðsins og engu siður til
íslenzkra fræðimanna i þeim fræð-
um, sem ekki eru enn þá kend i
háskólanum, og afla sér álitsallra þeirra
merkustu islenzku fræðimanna um
það hvaða háskólafræðigreinar þeir
telji nauðsynlegastar hér á landi af
þeim, sem enn eru ekki kendar i
háskólanum, og hver tök muni vera
á því, að kenna þær greinar, sem
rök benda til að eigi að sitja i fyrir-
rúmi, þegar á alt er litið, mentalif
og bjargræðisvegi þjóðarinnar, og
tekur því deildin fyrir næsta mál á
dagskrá.
Var hún feld með 6 : 6 atkv.
Með henni voru: Bj. Þorl., G. B.,
Guðm. Ól., Kr. Dan., Sig. Stef. og
Eir. Br., en Hákon greiddi eigi atkv.
Málinu síðan visað til 3. umr.
Ófriðuu arna. Frv. um ófrið-
un arna hefir Bjarni frá Vogi flutt
inn á þing eftir áskorun þingmála-
fundar eins i Dölum. Urðu um
þetta frv. miklar umræður á laugar-
dag í neðri deild. Voru þær þann
veg, að friða þyrfti alþingi fyrir öðr-
um eins, þvi að þær voru likastar
örgu baðstofuhjali og sízt sæmandi
þjóðfulltrúadeild alþingis, enda fann
forseti ástæðu til þess að skíra þær
í umræðulok: — viðvörunardæmi, en
eigi eftirbreytnis. Síðan var frv.
látið lifa upp úr neðri deild með
11 : 10 atkv. — Mun mörgum mann-
inum hér á landi þykja sjónarsviftir
að, ef örninn er gerdrepinn — svo
fáir sem nú eru eftir i landinu, eitt-
hvað 14 arnahreiður alls. Mættu
tr.enn muna grein þá, er brezki
fuglafræðingurinn Selous reit í ísa-
fold í fyrra um ernina. Lávarðarn-
ir miskunna sig væntanlega yfir
fuglakonunginn og lofa honum að
lifa.
Skoðun á ull. Neðri deild
hefir samþykt þingsályktunartillögu
um að lögskipa á skoðun þeirri ull,
sem út er flutt.
Ráðherra-eftirlaun. Það
frumvarp var til 2. umræðu i neðri
deild á mánudag. Nefndin hafði
kloinað. Meiri hluti vildi veita ráð-
herra eftirlaun 2 ár eftir lausn hans,
en minni hluti (Guðm. Egg. og Þór.
Ben.) afnema eftirlaunin með öllu.
En tillaga meiri hl. var feld með 16
atkv. gegn 5 (Eggert P., Einar Arn.,
Jóh. Eyj., Magn. Kr. og Matth. Ól.).
Seðlaaukning íslands-
banka. Það frv. kornst til neðri
deildar í gær. Var því vísað um-
ræðulaust til 7 manna nefndar og í
hana kosnir: Einar Arnórsson, Þorl.
Jónsson, Hjörtur Snorrason, Hannes
Hafstein, Björn Kristjánsson, Pétur
Jónsson og Sig. Gunnarsson.
Ráðherrann nýi.
Sif’urður Eqqerz er væntanlegur
heim til landsins i dag, á botnvörpu-
skipi frá Hull.
Slys á Akureyri:
Svarta þoka var um Eyjafjörð á
sunnudag. Sex manna hópur, sem
ætlaði yfir Eyjafjarðará, lenti of fram-
arlega vegna þokunnar og fór fram
af marbakkanum. Druknuðu þar
tveir menn: Jón Kristjánsson kaupam.
frá Glerá og Gestur Kristjánsson frá
Krossaneai.
Ófriðurinn.
í gærmorgun bárust hingað (til
ísaf. og Morgunbl.) fyrstu greini-
legu fréttirnar um ófriðinn og flugu
þegar í fregnmiðum um allan bæ
og vöktu, sem geta má nærri, óhemju-
athygli. Síðasta simskeytið (i morg-
un) var og sent út i fregnmiða og
mun svo gert áfram, meðan þessi
miklu úrslita tiðindi eru á ferðinni.
Reyk]aYíknr-annáIl.
ADRomumenn : Síra Árrii Þórarins-
son frá Miklaholti, síra Þorsteinn Bene-
diktsson úr Landeyjaþingum, Guðjón
(íaðlaugsson f. alþm. frá Hólmavík.
Sigfás Einarsson tónskáld fer ut
an á Ceres næstkomandi laugardag til
þe,ss að kynna sér nýustu framfarir í
gönglist. Fer hann fyrst til Khafnar,
þá til Þýzkalands: Berlín, Dresden og
Leipzig og loks til Stokkhólms. Ætl-
ar hann aðallega að kynna sór kirkju-
söng hjá ÞjóSverjum, en kóisöng hjá
Dönum.
Sigfús hafði aótt um utanfararstyrk
til alþingis, en fókk eigi vegna þess,
að fjáraukalögin voru feld. En þá
urðu söngfélagið 17. júní og einn ein
stakur maður, sem bannaði að láta
nafns síns getið, til þess að tryggja
Sigfúsi nauðsynlegan utanfararstyrk.
Slys á íþróftavellinum. Á sunnu-
dag voru veöreiðar háðar á íþrótta-
vellinum fyrir þýzku skemtiferðamenn-
ina. Að þeim loknum voru nokkrir
skátar að ríða sór til skemtunar kring
um völlinm En þá bar það við, að 2
menn fóru á sprett úr gagnstæðri átt.
Skátarnir viku róttu megin, en hinir
eigi, að því er ísafold er tjáð. Runnu
hestarnir saman á harðaspretti. Skullu
þ«r 4 flatir. Drapst einn þegar, háls-
brotnaði, annar nokkru síðar, en tveir
meiddust mjög. En drengirnir meidd-
ust lítið og mátti heita hin mesta
mildi.
Þýzkt skemtiskip frá Bremenfó-
laginu Norddeutscher Lloyd kom Uing-
að aðfaranótt sunnudags og dvaldist
hér þangað til um miðnætti um kvöld-
ið. Skip þetta er hið stærsta, er
hingað hefir komið (17300 smál.). og
heitir Prinz Friedrieh Wilhelm.
Yeður var eitthvert hið bezta, sem
þýzkir skemtiferðamenn hafa hrept hér
— sólskinsbliða og heiðskíra allan
daginn, enda lótu þeir hið bezta yfir
náttúrufegurðinni og allri dvöl sinni
hór.
Um kvöldið var söngskemtun fyrir
þá á skipsfjöl og hefir líklega aldrei
verið jafnvel tekið íslenzkum kórsöng
og þar. Voru ýmsir söngmenn á
skipsfjöl fram undir miðnætti og mik-
ið um söng. Að lokum gullu við
húrrahróp ferðamanna fyrir íslandi, er
íslendingabáturinn hélt í land, en á
móti kvað við söngur og velfarnaðar-
hróp til ferðamanna.
Þjóðhátíðin. Annað kvöld mun fyrir-
komulag hennar fullráðið. Líklega
verður guðsþjónusta f Fríkirkjunni kl.
10 á sunnudagsmorgun og þar sór-
staklega minst þjóðhátíðardagsins ; kþ
IU/2 mun standa til, að menn safnlst
saman á Auaturvelli og haldi þaðan í
skrúðgöngu út á íþróttavöll og hefjist
hátíðin þar ki. 12. Er þessa dagana
verið að vinna að því af miklu kappi
að gera sem vistlegast úti á Yelli. Er
verið að reisa ræðustól, hljómleikapall,
danspall o. s. frv. Völlurinn verður
skreyttur eftir því sem föng eru á og
sóð um sæti handa fólki, svo að eng-
inn hörgull verði á. Grasblettir eru
tveir á vellinum — svo að eigi er
hægt að segja, að túnblæinn skorti
með öllu, auk þess sem hægt er að
liggja á öllum grasjaðrinum meðfram
velliuum. — 1 næsta blaði mun ná-
kvæmlega sagt frá öllu fyrirkomulagi
hátíðarinnar.
Gúnther Homann, hinn þýzki píanó-
snillingur ætlar að efna til hljómleika
í Gamla Bíó föstudagskvöld næstkom-
andi. Söngfróðir menn, sem kost hafa
átt þess að hlýða á píanóleik, hans
róma hann mjög. Oss hinum, sem
elgi megum í þeirri stótt teljast, finst
þessi maður leika ákaflega látlaust og
þykir t. d. méga við bregða, hversu
ágætlega hann fer með smálög, alþýðu-
lög og þess háttar, svo að unun hlýt-
ur að vera hverjum þeim, sem eitt-
hvað hefir gaman af hljómleik. —
Viðfangsefni þau, er hann hefir vallð
sór, eru úrvalslög.
Bifreiðafél. Ryíkur
Vonarstræti.
Fyrst um sinn verða farnar fast-
ar ferðir frá Reykjavík austur yfir
fjall mánudaga, miðvikudaga og föstu-
daga. Lagt af stað frá Reykjavík
kl. 9 f. h.
Pöntunum austanfjalls verður veitt
móttaka við Ölfusárbrá hjá stöðvar-
stjóranum þar, en f Reykjavik á
skrifstofunni.
G. Trolle
Hverfisgötu 3 A. Talsími 235.
Bruna- og sjó-vátryggingar.
Miðlari
Annast kaup, sölu og byggingu
á skipum.
AXA
Áð komast í kynni við Axa-hafia-
grjón er sama sem að vilja ekki án
þeirra vera.
Alþýðuskóli Húnvetninga
byrjar 1. nóv. og stendur yfir 6
mán. Aðg. fá bæði piltar og stúlk-
ur 16 ára minst. Aðainámsgr : ísl.,
reikn., saga, náttúrufr., landafr., leik-
fimi og hagfræði. Aukanámsgr.: (fyr-
ir þá, sem vilja), skrift, teikning,
hannyrðir, söngur og 1 útl. mál
(enska eða danska). Skólagjald 15
kr. Heimavist — hún kostaði síð-
astl. vetur 130 kr. fyrir pilta, en 98
kr. f. stúlkur. — Umsóknir sendist
undirrituðum fyrir 15. ágúst.
Hvammstanga 20. maí 1914.
Ásgeir Magnússou.
Bifreiðar
hvort sem vill frá Englandi eða
Ameriku (þar með »Ford<), útvega
eg hverjum sem er, með verk-
smiðjuverði, — án framfærslu — að
viðbættum flutningskostnaði.
Þær kosta hér komnar 1000 kr.
og þar yfir (alt að 8000 kr.). Hafa
6—50 hesta afl., og sæti fyrir 2—7
menn.
Stetán B. Jónsson
Reykjavík (hólf 15 A).
Tlýar karföflur
og ágætar gamlar kartöflur
komu með Sterling til kartöfluverzl-
unarinnar á Klapparstíg 1 B.
Sími 422.
I*eir kaupendur Isafoldar
hér i bænum, sem skift hafa um heim-
ili, eru beðnir að láta þess getið, sem
allra fyrst, í afgreiðslu blaðsins svo
þeir fái blaðið með skilum.
Aggerbecks Irissápa
er ÓTfójatnanlega gó» fyrir hóftina. Uppáhaid
*llra krenns. Beeta harnasáps. BiDjiS kanp-
menn yhar nm hana.
Ber meira á þessari nákvæmni hans
i Hákonarsögu en Stnrlungu. Hann
er að því leyti gerólíkur Ara fróða,
að hann greinir ekki milli aðalatriða
og aukaatriða. Þessi mikla nákvæmni
hans hefir þann stórkost i för með
sér, að við kynnumsl betur hvers-
dagslífi forfeðra vorra en ella mundi,
ef hann hefði farið fljótar yfir sögu.
En þess er ekki að dylja, að hann
á það til að vera þurr og þreytandi
(einkum í Hákonarsögu). En þó
verður stundum vart hita undir ró-
semdarskorpunni, ef vel er kannað,
t. d. er hann segir með venjulegri
nákvæmni frá Sauðafellsför og fær þá
í miðri frásögninni ekki varizt þess-
ara aumkunaryrða, er hann hermir
frá þeim ósköpum og hryðjuverkum
hryllilegum, er þar voru unnin:
»Þar var aumlegt að heyra til kvenna
og sárra manna*. Hann getur líka
verið gamansamur og kíminn, þótt
hann fari vel með það. Honum
þykir bersýnilega gaman að glettni
Sighvats gamla föðurbróður síns, er
hann bregður á glens við Sturlu son
sinn um Bæjarför hans.
Það mun vera i föstu samhengi
við rósemd hans, að hann er óhlut-
drægur með afbrigðum. Það fer
ekki hjá þvi, að nútíðarlesendur hans
furði sig hvað eftir annað á þessari
óhlutdrægni, sem aldrei bregzt,
hversu grimmir fjandmenn hans
sem eiga i hlut. Björn próf. Ólsen
telur hann hlutdrægan i garð Giz-
urar Þorvaldssonar í frásögunni af
því, er hann vann á Sturlu Sighvats-
syni á Örlygsstöðum, en eg fæ ekki
fallist á þá skoðun hans. Hann
hlífir ekki frændum sínum nánum
í lýsingum sinum, t. d. Sturlu Sig-
hvatssyni. Ofsi hans, óbilgirni, ger-
ræðisverk og fyrirhyggjuleysi koma
svo vel I ljós, að ekki verður betur
á kosið. Og ef þessi lýsing á Giz-
uri ber vitni um hlutdrægni, má
halda Hku fram um frásagnir af
Sturlu Sighvatssyni. Vísindáleg sam-
vizkusemi er sýn á hverri síðu i
ritum hans. Hann getur þess, er
frásögnum og heimildum ber ekki
saman. Það held eg hiklaust, að enginn
núlifandi íslendingur gæti ritað sögu
þessara líðandi tima með nándar-nærri
líkri óhlutdrægni og sannleiksást. Og
ef hann færi að reyna slíkt, er mér
nær að ætla, að svo göfug viðleitni
gæti sér lítinn orðstír, svo örir sem
menn eru á að eigna þeim annar-
legar hvatir, er benda þjóð sinni á
það, sem vel er um samtiðarmenn
vora og verk þeirra. Sturla dæmir
ekki. Hann heldur sig nær því alt
af fyrir utan efnið. Einstöku sinn-
um talar hann í fyrstu persónu, t.
d. er hann getur ekki stilt sig um að
dást að líkamsatgervi Sturlu Sighvats-
sonar (»hygg eg, at fáir munu sét
hafa rösklegra mann«). Útlendur
rithöfundur, ágætur og heimsfrægur,
Frakkinn Taine, lýsti aðferð sinni
og þeirra, er rituðu sem hann, við
samning æfisagna og mannlýsinga á
þá leið, að þeir litu á manninn, er
þeir ætluðu að segja frá, að eins sem
rannsóknar- eða lýsingarefni, vildu
að eins leiða f ljós þær tilfinningar,
er bærðust i hug honum. Þeir gerð-
ust ekki dómarar hans. Takmarkið
væri að sýna lesendunum manninn
og eigindir hans. Sturla Þórðarson
gætir þeirrar reglu að dæma ekki,
svo að Taine hefði vart getað æskt
sér betra þar, skýrir að eins sann-
sögulega frá málum og atburðum.
Og hann blandar ekki frásögnina
guðrækilegum hugleiðingum né sið-
ferðisprédikunum, sem Saxó Gramma-
ticus hinn danski. Og af þessum
rökum — og fleirum — er fullkom-
in list í frásögu hans. Hann lætur
mennina sjálfa lýsa sér í orðum
sínum og athöfnum og ferst það
einatt snildarlega. Hann segir yfir-
leitt ekki almennt frá, heldur greinir
einstök atvik, sem eru svo dæmi
og imynd hins almenna, og er slíkt
listarinnar einkenni. Hann segir,
að eg ætla, hvergi berum orðum,
að samfarir Sturlu Sighvatssonar og
Solveigar Sæmundardóttur hafi verið
góðar, en við getum ráðið það af
því, er hann segir, hvernig Sturlu
hafi brugðið við, er honum var
hermt frá Sauðfellsför Þorvalds-
sona: »SturIa spurði, hvort ekki
var gjört til Sólveigar. Þeir
sögðu hana heila. Síðan spurði
hann einkis«. Þótt sumum knnni
að þykja þetta lítilfjörlegt, ber það
á sér auðkenni sögulegrar listar.
Það er næsta erfitt — eins og alt af
í þess konar efnutr. — að gera sér ná-
kvæmlega grein fyrir áhrifum Sturlu
Þórðarsonar og verðleikum hans.
Langt og vítt ná afleiðingarnar af
verkum slíkra manna, og enginn
veit', hvar og hvenær þær þrýtur,
að svo miklu leyti sem segja má,
að þær þrjóti. Og enginn veit,
hvað óunnið væri, ef þeirra hefði
ekki við notið. Hann hefir unnið vel
að því, að þjóð vor muni sjálfa sig.
Hann hefir aukið og auðgað hið
andlega þjóðmenjasafn vort. Frá
honum eru oss komin dýrmæt gögn
til skilningsauka á sjálfum oss, sögu
vorri og menning. Ófæddir vísinda-
menn eiga eftir að leiða ýmsar
merkar ályktanir af ritum hans,
þær er bregða birtu yfir myrkur
það, • er enn grúfir yfir mörgu sögu-
legu samhengi. Að lokum má og
minna á, að enginn veit, hve marg-
ir, bæði lifs og liðnir, bæði utan
lands og innan, eiga honum þakkir
að inna fyrir margan frjóvan fróð-
leik og göfgar andlegar nautna-
stundir. Og enginn getur reiknað,
hve mikla skuld þjóðerni vort og.
tunga eiga honum að lúka.
Siourður Guðmundsson.