Ísafold - 09.09.1914, Blaðsíða 2

Ísafold - 09.09.1914, Blaðsíða 2
272 ISAFOLD Eitts og imdatifarin ár verða í sepfember öfí S/öf önnur en cacfjemiresjöf — setd með 15\ afsíætfi. Verzlunin Björn Jirisfjánsson. Mikil sundþraut. Sundkappinn Benedikt G. Waage syndir milli Viðeyjar og Reykjavikur. Mesta sundþraut, er sögur íara af á landi hér, önnur en Grettissundið úr Drapgey, er sund það milli Við- eyjar og Reykjavíkur, sem Benedikt G. Waaqe svam síðastliðinn sunnu- dag. Sundkappinn, félagar hans nokk- urir, blaðamenn o. s. frv., fóru út í Viðey nokkuru fyrir hádegi. Var blæalogn á sjónum, en lofthiti ekki mikill. Var lagt að höfðanum vest- anvert við Viðeyjarhúsin, og vildi svo til, að fyrir ofan lending blasti við hellir inn í höfðann. Þar létu menn fyrir berast, unz sundið hófst og var hellirinn þegar skírður Sund- hellir. Sundkappinn var roðinn svínafeiti hátt og lágt um allan líkamann og þar yfir helt lýsi miklu. Var þetta gert til að verja líkamann kulda. Að þessu loknu varpaði Benedikt sér í sjóinn. Undan honum fór kappróðrarbátur Sigurjóns Pétursson- ar, sem frægur er frá fánadeginum 12. júní, og aðrir 2 bátar fylgdust með á sundinu. Tók Benedikt þegar rösklega til sundtaka og miðaði svo vel áfram, að fyrstu röstina svam hann á rúm- um 20 mínútum. Eftir það fór sundhraðinn heidur minkandi og er inn á Reykjavíkurhöfn kom, sótti svo kuldi að líkamanum, að honum um hríð miðaði býsna lítið áfram. Seinustu skorpuna til lands sótti hann sig aftur og mátti heita mikið hraðsund síðustu 100 faðmana eða svo, áður en hann tók land við Völundarbryggju. A hermælingakorti var reynt að mæla sem nákvæmast hve löng væri leiðin með krókum öllum og kom þá i ljós, að vera mundi 4 röst, eða 2 */2 röst minna sund en Grett- issundið er talið; það ætla menn verið hafa 7 rastir. Sund þetta svam Benedikt á 1 klst. og 5 6 mín. Sjávarhitinn var mældur við og við og reyndist frá 10.5—10.7 stiga heitur. Sundtaka fjöldinn á mínútu var og athugaður öðru hvoru alla leið og reyndist hann frá 3 6—40 tök á mínútu. Sundtökin alls verða rúm 4,400. Og hefir Benedikt þá miðað áfram um tæpa stiku í hverju taki, að meðal- tali. Það þarf mikið líkamsþrek og óþreytandi æfingaþolinmæði til þees að leysa af hendi annað eins íþrótta- afrek og þetta er. En þar er ekki síður andlegt þrek, óbilandi vilji og festa við sett mark sem þarf tiJ þess að ná heilu og höldnu eða klaklaust að markinu. Fæstir gera sér í hugar- lund hversu mikið starf liggur bak við þetta sundafrek Benedikts Waage: daglegar æfingar í heitu vatni og köldu, herðing líkamans á ýmsan hátt með leikfimi og öðrum íþrótt- um, í fjallgöngum, o. s. frv. Það leikur sér enginn að því að synda frá Viðey að Völundarbryggju. Það er spá mín, að þessi ungi stórefnilegi sundkappi láti eigi líða mjög mörg ár, unz hann leggur út í kappraunina þá að synda Grettis- sund, en það er líka vissa mín, að Benedikt Waage leggur ekki út í þá raun, fyr en hann er búinn að herða sig og temja svo á alla lund, að hann finnur sig mann til að ná tnarkinu. Eqo. ------------------------ Það Ijðsar undir. (Kvæði flutt á bændanámsskeiði að Hvanneyri 1914). I. Við úthafið sat hún með ástfólgin börn í andvara norðan af pólnum; hún sýndi í stríðinu vænlega vörn og viðnám í drotningarstólnum. Það andaði kalt yfir útlitið fölfc, svo ungviði lá þar við kali, og báran, sem knúði, var brimuð og sölt, og blysfátt um hamingju-sali. En dr@tningar-tignin ei allskostar er í útvortis gimsteina prýði; sá kjarni, sem ávöxt og blómknappa ber, í bylgjandi aldanna stríði, hann segir þar meira, ef metið er rótt og mælt eftir skynsemdar lögum; þótt grunnfærnin heimti alt gull- hringum sebt og gnóttir af hirðveizlu-dögum. Og því vftr þar lífvænt, að móSurleg mund á mgrgt, sem er hentugt til fanga. Og hæpið fanst ískaldri örlaga lund við afl það í berhögg að gauga, er móður og börnin þar bindur í eitt og blessar þeim lífið og störfin, og verndar þær glæður, er gera svo heitt sebi gagnsemin heimtar og þörfin. II. Ög börnin þar undu að leikum og list og líf sitt á vald hennar fólu, oglögðust á brjóst henni brennandi þyrst í barningi alda og gjólu. En lffsþráin vaknar. Á vorgeislans land í vinmálum dýpstu hún leitar ; þvf þar finnur algróður öryggisband, sem engu t«n handfestu neitar. Það ljósaði undir, í langanir inn var lífsbjargar-neistunum skotið. Þá blikaði sólin á barnanna kinu og brauzt inn í þrönghýsta kotið. Og samkyns er lífs h v ö t hins eina og alls, við íshaf og suður f löndum; og leiðin hin sama til lífs og til falls á lægri sem veglegri ströndum. Þótt hvötin só einbæf, og öllum só jafnt til útgöngu-dyranna boðið, þá hafa þar ýmsir frá árdögum samt á afvegu’ og hliðvega troðið. Um samleið er áfátt, þvf atgjörfi hver sitt útsýni fullkomnast metur; og þröngsýnn að hálfu til sannleikans sér, en sjónglöggur deilir hann betur. Og því eru verksviðin margbreytt og mörg, að miklu’ er til nytja að snúa : að spengja úr veginum spillÍBgar-björg, að sprengja, að rækta, að brúa; með höndum og anda í uppsprettur ná, er auðgi á hvcfrttveggja veginn, að annast og vernda þau úrslit, er spá að aukist við réttlæti og megin. III. Hún fiokkaði börnin og bauð þeim til starfs í bálviðri’ og hafróti alda, því þau voru frumburðir, einir til arfs viö úthafið sollna og kalda. Sú »stéttin<I, sem jarðgróðans stendur við skör, til starfsþols og uppskeru’ er borin; en boðin þó jafnframt í brúðsveina för, er blómknappar þroskast á vor.in. Við móðurgjöf dýra sé dáleiki gjör, með döggum og sólhlýju unnið, þá hækkar með árum sú erfðastóls skör þar aflið er börnunum spunnið. Þá ljósar þar undir og landsýn er fríð, er læðingur deyfðar er brotinn; þá rennur úr andviðri einmuna tíð og árgeielar þyrpast um kotin. Þótt moldtengd sé yllams, er arftakan heit só einhugur sonar til móður. Og hvar mun það glögglegar séð en f s v e i t, er sólstafir falla’ yfir gróður? Því kepni um ávöxt af iðju og raun, er iunblástur framsókaar-huga, og arður af verkum hin einustu laun, er einkum til framfæris duga, Því færist hún upp þessi forngöfga stótt og farsældar brautina ryður, að hún berst til ávaxtar, annast þann rétt, er orku og fsamleiðslu styður, og leitar að frjómögnum, leggur sitt þrek í láns-bikar aldraðrar móður, sem slasaðist löngum við barnanna brek og bar ekki fullþKOska gróður. IV. Sú spásögn er gömul, en yngist þó enn við átök og reynslu til sveita, að þeir verði nýtasfcir þjóðgróðans menn, er þistlum í frjókvisti breyta, að búnaðar önnin sá andvari só, er öllum sé hollast að teyga, a ð sól sbíni fegursit á sveitanna vé, er sívirkni búandans eiga. Það festir ei stofninn hið fánýta prjál og flugstraumur hvarflandi vilja; það vex upp af glysinu vanskðpuð sál, sem vill ekki kröfurnar skilja. Og stigi’ ekki bændur þau bjargráða- ' spor, sem búoaður eflir f kandi, þá druknar við landsteina þjóðlífsins þor og þroski og mennlngar-andi. Þótt einhver það mæli, sem margtalað var, að minna só gengið en skriðið, þá verða þó eiwhverjir vakandi þar, sem vernda og lögtryggja sviðið, Og s v o mun það finnast í framtíðar hyl við fríkkaadi hagí og gróðmr, að þeir lögðu dýrasta demantinn til í djásn sinnar öldruðu móðsr. Halldór Helgason. Ath. Höfundur þessa kvæðis er bóndi einn uppi f Stafholtstungum. Um höf. er ísafold ritað: »Hann er fertugur bjargálnabóndi, sem heita má að hafi eigi annað lært — nema lítils háttar af sjálfum sér — en eina bæn og eitt boðorð; bænin er þessi: Gef oss í dag vort daglegt brauð; boðorðið þetta: í sveita þíns andlitis skaltu þíns brauðs neyta«. ---- 1 n f'g, ■-«*-» u. Inn á Hvammsfjörð. Verulegur áhugi virðist nú vakn- aður hjá þjóð vorri fyrir betri sam- göngum við umheiminn; einkum bættum siglingum að og frá landinu; bendir stofnun Eimskipafélags ís- lands, og almenn þátttaka lands- manna í því fyrirtæki sérstaklega á það. Ollum skyabærum mönnum er nú' ljóst, hve afarvíðtæka þýðingu það hefir fyrir hvert land og hvert hér- að, að standa í sem greiðustu og tíðustu sambandi við þau lönd, er vér verðum svo margt að sækja til og senda. Og einmitt af þeim rót- um, þeirri sannfæringu, er viðleitni vor sprottin til umbóta í þessar áttir. Ætlun mín með þessum linum er nú ekki sú, að rita langt mál um Eimskipafél. ísl., þvi um það er enn svo lítið að segja, annað en byggja sínar beztu vonir á því, og árna því alls góðs í framtíðinni. Heldur vildi eg minnast á sam- göngurnar eins og þær hafa verið undanfarin ár, og þá sérstaklega með tilliti til héraðanna kringum Hvamms- fjörð, eða Dalasýslu. Það hefir mörgum manni hér gramist sárlega, hve auðsjáanlegu misrétti hefir beitt verið af þeim, sem ráðið hafa siglingum og áætl- unum skipanna kringum landið síð- ustu árin — hvað snertir ferðir og samgöngur þær, er oss hér hefir verið úthlutað, og það svo níðs- lega, að þar sem skipakomum á öðrum stöðum hefir allmikið fjölgað síðustu árin, þá hefir þeim jœkkað hér til kelminqa. En hvers eigum vér hér að gjalda í þessum efnum? Berum vér ekki tiltðlulegan hluta af öllum gjöldum til hins opinbera? Erum vér ekki menn með sömu þörfum og sama rétti og aðrir? Höfum vér ekki fylsta ómótmæLnlegt leyfi til þess að krefjast og fá samgöngur í rétt- um hlutföllum við hin önnur héruð landsins? Hviiir ekki skýlaus skylda á þeim, sem hér ráða, að uppfylla þessar kröfur vorar? Eg segi jtí. Segja má nú, að þetta sé mælt út í bláinn, og hér fyrir liggi engin rök. Ætla eg þess vegna áður en eg fer lengra, að sanna mál mitt með nokkrum upplýsingum. Vil eg þá hér til samanburðar setja nokkur dæmi um vöruflutninga og skipakomur á nokkrar hafnir, er ljós- lega sýnir hlutföllin. Flutningarnir eru teknir eftir verzl- unarskýrslum 1911, en skipakomur fram og til baka samkvæmt áætlun- um Sameinaða fil. og »Thore« 19x3. Verða þá hlutföll'n þessi: Búðardalur flutn. skipakomur 500 smál. 4 Borðeyri 496 — 14 Hvammstangi 529 — iS Hólmavík 3 x7 — ij Norðfjörður 317 — 10 Bitrufjörður 317 — 6 Fleiri slik dæmi mætti telja, er sýna svipaða útkomu, en eg hefi valið þessa staði til sarnanburðar með tilliti til þess, að engu minni krók- ur er fyrir skip sem sigla kringum landið, að koma á þá flesta heldur en inn á Hvammsfjörð. Auk þess sem hafís getur oftlega bannað allar skipakomur þangað. Þessi dæmi þurfa ekki frekari skýringa við, og sýna ljóslega mis- rétti það, er eg gat um áðan. En nú munu menn máske ætlast til að flóabáturinn hér A. Breiðafirði bæti þetta upp. En því fer fjarri. í fyrsta lagi hefir bátur sá, er síð- ustu árin hefir haft þær ferðir, ver- ið eign og í höndum danskrar verzl- unar í Stykkishólmi, sem verður að álítast og einnig hefir reynst mjög óheppilegt, vægast talað. — í öðru lagi hefir ferðum hans hingað verið hagað mjög óheppi- lega, og ennfremur má það heita ógerlegt fyrir verzlanir hér og aðra, sem flutninga hafa með höndum, að brúka þannig lagaðan bát til flutn- inga, bæði vegna þess, hve lítið hann ber af vörum, og svo yrði það ókieif- ur kostnaðarauki að greiða út- og uppskipunargjöld af vörum í Stykk- ishólmi og svo aukafarmgjöld með bátum hér inn. Það myndi því vera miklu betur þegið, að bátsferðir þessar legðust alveg niður hér inn á Hvammsfjörð og tillaginu til hans úr landssjóði yrði varið sem styrk til strandferða eða millilandaskipanna til þess að fjölga ferðum sínum hér inn, ef þan annars krefðust styrksaúka til þess. Aður en Thorefélagið tók við strandferðum hér, og meðan Sam- einaða félagið hafði þær, komu skip þess venjulega 6 ferðir á ári hér inn á Hvammsfjörð. Svo voru ferð- irnar færðar ofan í 4 á ári, og voru það þar til nú i ár, að þær verða aðeins 3. Auk þess seni þessar ferðir hafa verið undanfarið alt of fáar, hafa þær einnig verið á mjög svo óhent- ugum títna fyrir þetta hérað. Hent- ugasta ferðin hefir verið sú í maí; með þeirri ferð hafa árlega komið hér 1—200 manns héðan að vestan og að norðan. Hafa þeir farið hér í land og látið flytja sig norður í sýslurnar, hafa fremur kosið það,. eðlilega, en að flækjast með skipum kringum alla Vestfirði. En nú er einmitt þessi ferð takita burt af áætl- un. Yfirstandandi ár fáum vér hér ekkert skip hingað, samkvæmt áætl- un um strandferðirnar, fyr en í júní, og alls eru ferðirnar hingað 3, eins og eg áður hefi tekið fram; siðasta ferðin er 29. júlí, og virðist svo sem ætlast sé til að vér hér séum þá tilbúnir að senda haustvörur (kjöt og gærur) I Ella að öðrum kosti oss ætlað að bíða með þær þar til í júní árið eftirl í sambandi við þetta vil eg láta þess getið, að vér, sem höfum vöru- flutninga með höndum héðan úr Búðardal, sendum allir í haust ósk vora til Stjórnarráðs íslands um að ferðum hér inn yrði hagað svo, að á áætlun yrðu settar ferðir þær, er oss væru nauðsynlegastar, og tilnefnd- um sérstaklega feaðir í apríl og sept- ember. Bet Það þann árangur sem nú naá sjá á áætlunum strandferð- anna fyrir þetta ár. Þegar svo við bætist, að skipin í þeim fáu ferðum sem þau koma hér inn, stundum neita að flytja vörur hingað sakir þess, að þau aéu fermd vörura á þær hafnir, er þau koma miklu oftar á, og þ«5 hefir eigi sjaldan við borið, og þar á ofan að þaa fara héðan án þess að skila öll- um vörum, er þau hafa meðferðis hingað — þá fara nú samgöngurnar hér að verða lélegarl Þar sem nú áætluðu ferðirnar hingað eru, sem eg hefi frá skýrt, og enganvegm fullnægja flutninga-

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.