Ísafold - 29.05.1915, Blaðsíða 3

IS AFOLD
3
Þessir voru farþegar vestan um haf:
Jónatan Þorsteinsson, Geir Thor-
steinsson og Jón Björnsson kaupmenn,
Lára Bjarnason, ekkja síra Jóns Bjarna-
sonar og systur hennar Guörún og Kír-
stín, Haraldur Möller, ASalsteinn Krist
jánsson, Jakob Guðmundsson, Haraldur
Andersen (klœðskera H. Andersen) og
kona hans, frú Rósa Gísladóttir, frú
Bergson og Daníel frá Steinstöðum.
Friðrik Björnsson.
Alls mun skipið hafa meðferðis 1009
smál. af vörum.
Ný bók.
Kynbætur sauðfjár,
yfirlit og leiðbein;ng-
ar, eftir Jón H. Þor-
bergsson, heitir hún,
er 9 arkir í áttungs-
broti, verð kr. 1.25.
J. H. Þ. er áhugasatnur mjög um
þessa grein landbúnaðarins, og eru
í þessu riti hans, eigi síður en hinu
fyrra >Um hirðing sauðfjár«, irarg-
ar góðar bendingar og hugvekjur,
sem allir þeir, er sauðfé hafa sér til
lifsframdráttar, geta haft hag af að
kynnast og breyta eftir, svo sem
framast eru föng til. Höf. hefir nú
talsvert farið urn flest héruð lands-
ins, og þannig getað afiað sér fræðslu
um það, er að sauðfénaði og með
ferð á honum lýtur, og jafnframt
kostum lands og loftslagi. En slík
þekking er nauðsynleg fyrir þann,
er semja vill leiðbeiningar, er komið
geti að notum hvar sem er á land
inu, þvi staðhættir eru mjög mis-
jafnir í því tilliti, og þeirra vegna
má búast við, að fé verði hér ætíð
talsvert misjafnt, þó það sjálfsagt sé
rétt, sem höf. heldur fram, að al-
staðar megi mikið bæta féð og auka
arðsemi þess, án stórum aukins
kostnaðar, og þannig auka tekjur
bænda um mörg hundruð þúsunda
Efni bókarinnar er margháttað,
víða við komið, og þýðir ekki hér
að lýsa því. Bændur og fjárhirðar
ættu að lesa hana og notfæra sér
það, er þeir geta af henni lært. Það
er ólag á, ef það ekki borgar sig,
að láta rúmlega venjulegt eitt ullar-
pundsverð fyrir hana.
Málið á bókinni er líkara mæltu
máli alþýðu en hefluðu bókmáli,
sumstaðar nokkuð harkalegt eða
ómjúkt og ekki stranglega vandað;
en ekki ætti það að spilla notunr
almennings af henni, ef áhugann á
framför i fjárræktinni ekki skortir.
Greina kann menn á við höf. um
einstök atriði, en þeir, sem aðra
skoðun hafa myndað sér, á rökum
bygðar, gera væntanlega sínar at-
hugasemdir eftir að þeir hafa kynt
sér bókina til hlítar.
í flestum aðalatriðum munu kenn-
ingar höf. víðast eiga við.
B. B.
Björgun.
Sundkunnáttan kemur að góðu liði.
Fimtudaginn 20. þ. m. þegar gufu-
skipið »Susanna« kom til Þorláks-
hafnar frá Reykjavík, bar svo við, að
bát hvolfdi við skipshliðina, í því að
hann var að leggja frá skipinu. í
batnum voru jón Sturlaugsson hafn-
sögumaður á Stokkseyri, Símon Stur-
laugsson frá Starkaðarhúsum á Stokks-
eyri, Þórður Pálsson frá Brattsholti
og kona mín Sesselja Steinþórsdóttir,
er komið hafði með skipinu frá
Reykjavík. í þvi að bátnum hvolfdi
náði Þórður í stiga eða kaðalenda,
og Jóni Sturlaugssyni tókst. einnig
að ná í kaðalenda, og tókst þeim
svo báðum að komast upp í skipið.
En Símon hélt sér uppi á sundi
með konu mina, hafði hann náð i
kaðalenda frá skipinu og hé.t hann
um hann annari hendi, en hinni
hendi héit hann konunni í fangi sér
og hélt sér svo uppi á baksundi
með fótunum að eins, i fullan fjórð
ung stundar. Veður var hvast á
austan og sjór mjög úfinn, má nærri
geta að til þess að halda sér þannig
uppi með konuna, sem Símon gerði,
hefir þurft eigi litið þrek og karl-
mensku. Loks tókst að varpa til
þeirra bjarghring frá skipinu, tókst
Símoni að smeygja á sig bjargnringn-
um, varð honum þá léttara uppi-
haldið, og batt hann síðan kaðli
utanum Sesselju, tókst svo að draga
þau uppí skipið.
Svo vel tókst Simoni að haida
konunni uppi, að hún drakk engan
sjó. Er enginn vafi á því að eg á
Simoni, næst guði, að þakka það,
að konan min hélt lifi, — það er
snarræði hans og karlmenska, sem
bjargaði lífi hennar.
Símon Sturlaugsson er efnismaður
hinn mest', hann er 20 ára að aldri,
og hefir verið ötull íþróttamaður,
bæði við sund og aðrar iþróitir.
Slik verk setn þetta veiða ekki
launuð og ekki fullþökkuð, en ekki
má þó minna vera cn þeim sé á
lofti haldið, þeitn til maklegrar sæmd-
ar, er þau vinna.
Sjólyst á Stokkseyri 24. maí 1915.
Þórður Björnsson.
---------^.4.----------
Nýbreytni í umboös-
stjórninni.
Hr. ritstjóri.
Utaf grein, sem birtist með þess-
ari yfirskrift i síðasta blaði ísafoldar,
og sem í margra augmn gæti litið
út sem opinber hirting á landsima-
stjóranum sérstaklega, og öðrum
starfsmönnnm landsimans með tilliti
til reikningsskila o. fl., verð eg að
biðja yður að birta eftirfarandi línur
— viðauka við grein yðar.
Fiá því er landssíminn byrjaði
starfsemi sína 1906, og lengi vel
áfram, var ekkert ákveðið um hvenær
tekjuafganginn skyldi innborga i
landssjóð, né hvernig eða hvenær
reikningum skyldi skilað. Lands-
simastjórinn réð þessu sjálfur og
skilaði starfrækslureikningunum ár-
lega og innborgaði tekjuafganginn
að eins einu sinni á ári. Þannig
var íekjuafgangurinn fyrir 1909 inn-
borgaður 25. apríl 1910 og tekju-
afgangurinn 1910 innborgaður j8.
apríl 1911. Peningarnir, sem inn
komu, voru jafnótt lagðir inn á bók
i banka og vextir þeir er til féllu
eins og sjá má af reikningunum,
færðir til tekna undir lið »ýmsar
tekjur«. Þessu fyrirkomulagi var
fylgt þangað til 1912, að stjórnar-
ráðið skipaði fyrir, að hér eftir skyldi
landssimastjórinn, eins og aðrir
innheimtumenn landssjóðs, gera
reikningsskil fyrir hvern ársfjórðung.
Hefir þetta verið gert síðan og er
nú skriflega staðfest af nýja ráðherr-
anum. Til þess að hægt sé að gera
upp fjárhaginn, verða nú allir reikn-
ingar að vera fyrir hendi og bók-
færðir á skrifstofu landsímastjórans,
en það getur varla, sérstaklega er
snertir vetrarársfjórðungana, orðið
fyr en 2—3 mánuðum eftir árs-
fjórðungslok. Fyrst fer oft nokkur
hluti næsta mánaðar í að innheimta
gjöld hjá talsímanotendum, síðan
þarf að ná saman öllum reikningum
hvers umdæmis til endurskoðunar
á gæzlustöðinni, sem síðan sendir
þá landssímastjóranum — með sein-
um póstferðum, að vetri til, tekur
þetta langan tima.
Það er ekki rétt hjá yður, að ekk-
ert hafi verið innborgab af fé land-
simans 1914 fyr en 7. ágúst. Fyrsta
innborgun var 23. mai, strax og
árssfjórðungsmillireikningarnir við út-
lendu ritsímastjórnirnar voru búnir
— gat ekki orðið fyr. Hvað yfir-
standandi ár snertir, var fyrsta inn-
borgunin gerð fyrir fáeinum dögum
með áætlaðri upphæð, samkvæmt
símbeiðni stjórnarráðsins, þar eð
millireikningar útlanda geta ekki orð
ið tilbúnir fyrst um sinn.
Staifsmenn símans út um land
eiga að gera reikningsskil mánaðar-
lega til landssimastjórans. Þeir bera
ábyrgð á peningum þeim, er inn
koma við stöðvarnar. Það má ekki
álítast ósanngjarnt, að þeir leggi pen-
ingana inn í banka, meðan þeir bíða
eftir að geta sent þá landsímastjór-
anum, í stað þess að láta þá liggja
í skrifborðsskúffu. A stærri stöðv-
unum hafa stöðvarstjórarnir á þenn-
an hátt fengið dálítið mistalningsfé
(stöðin i Reykjavik innheimtir á hverj-
um mánuði ca. 3000 smáreikninga).
Ráðherra hefir lofað að fara fram á
mistalningsfé handa forstjórum stærri
stöðvanna, við næsta alþingi, í stað
þess, sem þeir nú missa. — Þ.ið eru
ekki þúsundir, sem hér er um að
ræða — varla nokkur hundruð fyrir
alt landið
Með tilliti til innkaupa á efni til
simans, hefir venjan verið sú, að
landsimastjórinn hefir safnað tilboð-
um þegar um stór »parti« hefir ver-
ið að ræða og venjulega, annaðhvort
munnlega eða skriflega borið sig
saman við stjórnanáðið um hvaða
tilboðum skuli tekið. Nú er því
þannig fyrirkomið, að útboðin skuli
gerð af stjórnarráðinu, sem svo ber
sig saman við landssímastjórann um
hvað taka skuli, getur verið að þetta
fyrirkomulag sé heppilegt, en það er
að minsta kosti alveg einstakt.
(Eftir því sem ráðherrann upplýsir, er
þetta gert til þess að koma á sams-
konar fyrirkomulagi við efnakaup
landssjóðs og á líka hér eftir aðeins
að snerta stærri »partí).
Eg er yður annars sammála um,
að stefna sú, er í þessu felst er
heppileg — þegar ekki er farið of
langt. Sem dæmi upp á það, að
hingað til hefir vantað eftirlit, skal
eg taka fram. Fyrir hérumbil 9 ár-
um var settur sem landssímastjóri
maður, sem — án tillits til vottorða
þeirra, er hann hafði — var alveg
ókunnugur. Hann hefir nú í þessi
9 ár stjórnað öllum nýlagningum
landssímans, mörg hundruð þúsund
króna og stjórnað starfrækslu lands-
simans m. fl., einnig mörg hundruð
þúsund króna, alt i alt hefir hann
haft undir höndum margar miljónir
króna, án þess að hingað til hafi
verið nokkuð eftirlit með kassanum
eða bókunum, annað en endurskoð-
un reikninganna i stjórnarráðinu,
sem eigi fer fram fyr en 1—2 árum
eftir afhendingu reikninganna. Hann
hefir ekki einu sinni getað fengið
neinn leiðarvísi (Instrux), þótt hann
hafi beðið um hann og jafnvel í eitt
skiftið sent stjórnarráðinu uppkast
að honum.
í þessu tilfelli hefir þetta ekki haft
neinar óþægilegar afleiðingar, þareð
landssímastjórinn ávalt hefir haft kassa
sinn og bækur í reglu — þrátt fyrir
það, sem kann að hafa verið þvaðrað,
i því efni En, sem sagt, er eg
yður algjörlega sammála í því, að
hin nýja stefna sé góð.
Reykjavík, 29. maí 1915-
0. Forbtrg.
Aths. Þess skal getið, að upp-
lý.singar ísaf. um þetta mál voru frá
beztu heimildum — þ. e. ráðherran-
um sjálfum. ísafold þykir gott, að
landssimastjórinn skuli fagna hinni
nýju stefnu, en mun sennilega síðar
minnast eitthvað frekar á sum atriði
i grein hr. Forbergs.
Ritstj.
EpL simfregnir.
Opinber tilkynning frá brezku
utanríkisstjórninni í London.
Frá Hellusundi.
London, 25. mai.
Eftirfarandi skýrsla kemur frá yfir-
hershöfðingja Miðjarðarhafshðsins:
21. maí sótti fyrsta herdeild franska
liðsins langt fram og er nú rétt hjá
skotgröfum Tyrkja.
22. maí gerðu óvinirnir ákaft
áhlaup á vinstri arm stóiíylkis Ind-
verja. Náðu þeir fóifestu um hríð,
en með öflugu gagnáhlaupi voru
þeir hraktir aftur, og íéllu af þeim
300 manns.
23. maí biðu Tyrkir um vopna-
hlé, til þess að grafa fallna menn
rétt hjá skotgröfum vorum, og var
þeim veitt það. Rú nlega 3000 fallnir
Tyrkir voru grafnir um daginn og
var þá ekkeit annað aðhafst þar
syðra.
24. mai sóttu Frakkar mikið fram
með tilstyrk herdeildar brezkra sjó-
liðsmanna. Þetta vat um nóttina og
mhtu þeir fátt manna.
Varaliðs herdeildin sótti einnig
fram og styrkti sínar nýju stöðvar.
London 26. maí.
Útdráttur
úr opinberum skýrslum Rússa 25. maí.
Á allri herlínunni meðfram Dub-
issa í Eystrasaltslöndunum stendur
enn grimm orusta.
Á vinstri bakka efri Weichsel, í
Opatow héraði, heldur orustan áfram.
Óvinirnir hafa fengið þar talsvert
hjálparlið. Tilraunir þeirra til að
taka upp sókn voru ónýttar og biðu
þeir mikið manntjón.
Á orustusvæðinu milli Jaroslaw
og Przemysl var ákaft barist í gær
beggja megin við Sanfljótið.
Óunirnir gerðu mörg áhlaup
hvert á fætur öðru 23. og 24. maí
á svæðinu milli Hussakow og Kruk-
ienice og höfðu margt manna. En
þeim áhlaupum var tvístrað af stór-
skotaliði voru.
Dubissa er á, sem kemur upp
sunnan við Shavli, rennur til suð-
austurs og fellur i Niemen.
London, 26. mai.
Útdráttur
ur skýrslum Frakka 22.-26. mai:
Vér höfum alla bugðuna á »Hvita-
veginum« á voiu valdi.
Sakir ósigra, er Þjóðverjar hafa
beðið fyrir notðan Arras, stendur
áköf orusta. Hji Angres náðum vér
sterklega víggirtri hæð, sem Þjóð-
verjar sátu á.
Oss hefir orðið talsvert ágengt i
gjánni hjá Fond de Caval, sem
stórskotalið óvinnanna hamlaði oss
að ná. Þeir höfðu þar einkar traust
varnarvirki.
Áköf stórskotaliðsorusta stendur
fyrir norðan Festhubert. Oss hefir
orðið enn meira ágengt fyrir suð-
austan Quinque-veginn. Vér höfum
hrundið af oss áhlaupum óvinanna
á stöðvar vorar hjá Neuville St.
Vaast. Á einum stað náðu Þjóðverj-
ar fótfestu um stund í fremstu skot-
gryfjum vorum, en þeir voru hrakt-
ir þaðan aftur og margir menn hand-
teknir. Síðan tókum vér margar
skotgrafaraðir fyrir norðan þorpið.
Þjóðverjum mistókust alíar tilraunir
að ná þessum stöðvum aftur, þrátt
fyrir það, þó að þeir sendu þangað
í skyndi mikinn liðsauka. Biðu þeir
mikið manntjón af stórskotum vor-
um. Áköf stórskotaliðsorusta stend-
ur enn á þessu svæði.
Bretar ráku af höndum sér áhlaup
Þjóðverja fyrir norðan la Bassée og
unnu óvinunum mikið tjón. Bretar
sóttu einnig fram fyrir austan Fest-
hubert og siðar enn meir á þvi
svæði.
Sigrar vorir fyrir norðan Lorette
hafa mikla þýðingu.
Þjóðverjar hafa gert áhlaup á ýms-
um stöðum milli Sfeenstraete og
Ypres og notuðu kæfandi gas. Vér
höfum hrundið öllum þeim áhlaup-
um.
Skýrsla French.
London, 26. mai.
French yfirhershöfðingi tiikynnir
að fyrsti herinn sæki enn fram aust-
an við Festubert.
Varaliðs-herdeild náði í gærkveldi
nokkrum skotgröfum Þjóðverjum og
handtók þar 33 merm. í morgun
handtók hún einn liðsforingja og
21 mann og náði vélbyssu.
Síðan 16. maí hefir íyrsti herinn
hrakið óvinina rúmar 3 mílur aftur
á bak á öllu svæðinu. Á þessu svæði
hefir hann náð öllum skotgröfum
óvinanna á 3200 metra svæði og
tveim fremstu skotgröfunum á endi-
löngu orustusvæðinu.
Alt herfang vort er: 8 liðsforingj-
ar og 777 liðsmenn, tíu vélbyssur
og talsvert miklar birgðir af her-
gögnum og farangri.
Brezku orustuskipi sökt.
London, 26. mai.
Flotamálastjórnin tilkynnir, að í
gær hafi kafbátur skotið tundur-
skeyti á orustuskipið »Triumph« og
sökk það litlu seinna. Það var við
strönd Gallipoli-skaga og veitti
Ástralíu og Nýja-Sjálands hernum full-
tingi.
Það er tilkynt að flestum fyrir-
liðunum og skipverjum hafi veiið
bjargað, þar á meðal skipstjóra
og yfirforingja. Sprengileyðar og
lítil varnarskip eltu kafbátinn fram i
myrkur.
Triumph var orustuskip, smíðað
1904. Það var 11.985 smálestir að
stærð og skreið i9Va mílu á klukku-
stund. Það hafði 4 fallbyssur 10
þuml. og 14 fallbyssur 7,5 þuml.
Mannfall Tyrkja
London, 27. maí
Hér fer á eftir útdráttur úr opin-
berum skýrslum viðvíkjandi viður-
eigninni við Hellusund, sem birt
hefir verið í Cairo:
Birdwood yfirhershöfðingi hefir
tilkynt, að töluvert fleiri en 3000
dauðir Tyrkir hafi verið grafnir, er
Tyrkir fengu vopnahié til þess að
grafa fallna menn sína um daginn.
Á tveimur stöðum, þar sem ekki
hafði áður frést að óvinirnir hefðu
beðið neitt manntjón, láu manna-
búkar i hrönnum. Vér töldum 400
dauða menn á svæði, sem var 80X
100 metra stórt. 25. mai var skot-
gröf, sem var fyrir framan stórfylki
Cox’s hershöfðingja, tekin af liði
voru,
---------«»««•----------