Ísafold - 09.02.1916, Blaðsíða 3

ISAFOLD
3
Erindi um
Þegnskylduvinnu
flytur Hermann Jónasson
fimtudaginn þann io. þessa mánaðar kl. 8Y2 síðdegis í Bárubúð.
Itmgangsetjrir 25 aurar.
Aðgöngumiðar fást í Bókverzlunum ísafoldar og Sigf. Eymundssonar.
Ennfremur í verzluninni »Von< og við innganginn.
í fjarveru minni gegnir
fjr. Guðmuttdur Óíafsson
Ufirdómslögmaður
öllum málafærzlustörfum fyrir mina hönd.
Hann verður að hitta að jafnaði í skrifstofu minni kl. io—12 f. h.
og 12V2—2 og 4—6 e. h.
Reykjavik 8. febrúar 1916.
SvQÍnn Sijörnsson.
Látin er hór í bænum S i g r í ð u x
Jónsdóttir, kona Odds Ögmunds-
sonar sem lengi bjó í Oddgeirshólum í
Flóa, en móðir Jóh. Ögm. Oddssonar
kaupmanns hér i bænum, vel metin
myndarkona.
Söngfélagið 17. júní hefir frestað
ráðgerðum Bamsöng sínum um þessa
helgi þangað til um miðja næstu viku.
Erindi nm þegnskylduvinnnna flyt
ur Hermann Jónasson annað kvöld í
Bárubúð. Næsta haust á fram að fara
þjóðaratkvæði um þá hugmynd. Veit-
ir því eigi af, að almenningur kynni
sór hana sem bezt — og sýni
áhuga sinn með því að hlyða orðum
fyrsta frumkvöðuls hennar,
Skipafregn.
Farþegar með íslandi að vestan
voru þessir: Carl Proppó verzlunar-
stjóri, Ólafur V. Davíðsson verzlunar-
ötjóri, Hafnarfirði, Vigfús Guðbrands-
son, Páll Stefánsson stórkaupmaður,
Ólafur Böðvarss., verzlunarstj. Hafnarf.
Lúðvíg Andersen klæðskeri (fóru þess-
ir allir með skipinu vestur) — Jón
Snorri Arnason kaupm., ísafirði, frú
Estífa Björnsdóttir, Þingeyri, Kristján
Kristjánsson og Andrós Kristjánsson
skipstjórar á Þingeyri, Hannes Stephen-
sen kaupm., Bíldudal, Kristján Albert
Kristjánsson, Suðureyri, Beuedikt Jónas-
son verkfræðingur og frú og margir
fleiri.
Island fór til útlanda í morgun. Meðal
farþega voru: L. Kaaber konsúil,
Sveinn Björnsson lögm., Þórhallur
Dauíelsson kaupm. frá Hornafirði,
Ólafur TeitBSon skipstjóri, Debell for-
stjóri, Copland stórkaupm. og frú
hans, Thomsen konsúll, Henningsen
verzlunarm., Meinholt veggfóðrari, jung-
frú Þyri Benediktsdóttir, Bjarni Ólafs-
son bókbindari, Sig. Briem póstmeistari
o. fl.
ísland áttá að fara hóðan í gær ki. 5.
En þá var veður svo vont, að örfáir
menn aðeins komust á skipsfjöl, en
flestir urðu frá að hverfa. Skipið lá
fyrir utan Battaríesgarðinn og furðaði
menn á, að eigi skyldi bregða sér inn
fyrir hafnargarðinn, meðan farþegar
voru að koma sór út,
Ýmsir farþegar komust ekki út á
Bklpið fyr en f morgun.
Gullfoss kom til Vestmanneyja í
dag kl. 12.
Póstmeistarinn tók sór fari á ís-
landi til Danmerkur. Hann hefir verið
heilsuveill í vetur og ferðin ger til
hellsubóta.
Ýmsar greinar verða að bíða næstu
blaða vegna þrengsla. ísafold hefir
borist svo mikið af gagnsemda hug-
vekjum, að höfundar þeirra verða að
afsaka, þótt eigi komist allar í sama
blaðið.
t Stefán í Möðrudal
á Fjöllum er látinn. Hann dó 3.
þ. mán. eftir stutta legu i lungna-
bólgu. Hann var með merkustu
mönnum í bændastétt þessa lands.
Dr. Guðm. Finnbogason mun síðar
rita um Stefán heit. hér i blaðinu.
Erl. simfregnir.
Opinber tilkynning frá brezku utan-
ríkisstjórninni í London.
London 2. febr.
Botnvörpungur heíir i dag tilkynt
flotastjórninni, að hann hafi séð
þýzka loftskipið »Zeppelin L 19«,
þar sem það hafi verið að sökkva í
Norðursjó.
Erl. simfregnir
(frá fréttaritara ísafoldar og Morgunbl.)
Kaupm.höfn 31. jan.
Tvö Zeppelinsloíttör flugu
yfir Paris og vörpuðu niður
sprengikúlum. 25 menn biðu
bana.
Þjóðverjar sækja íram hjá
Somme og hafa handtekið
1200 hermenn.
Frakkar tóku aítur skotgraf-
irnar, sem þeir rristu.
Orustan heldur áfram.
K.höfn 2. febrúar.
Goremyken forsætisráðherra
í Rússlandi hefir sagt af sér.
Sturmer hefir tekið við for-
sætisráðherraembættinu.
Ófriðaræsingar hafa orðið
mjög miklar i Bandaríkjunum.
Wilson forseti hefir látið í
ljós að dregið geti til ótriðar.
Kaupmannahöfn 5. febr.
Tyrkneski kronprinsinn
hefir framiö sjálfsmorð.
Zeppelíns-loftskip „L 19“
hefir farist í Norðursjonum
Austurrikismenn sækja
fram í Albaníu.
Þegnskylduvinna.
Frh.
í skólunum er reynt eftir megni
að glæða fagrar hugssjónir hjá nem-
endum; innræta þeim ást og virð-
ing alls þess, sem fagurt er og full-
komið. En á skólunum er sem
mörgum mun kunnugt engin verk-
kensla utan á bændaskólunum, sem
þó er enn í smáum stíl. En reynd-
in hefir orðið sú, að skólunum hefir
reynst full erfitt og oft ómögulegt
að innræta nemendum sínum þær
sönnu dygðir, sem hverjum og ein-
um eru nauðsynlegar til að geta
verið fyrirmynd annara. En margir
munu nú spyrja: Hvar á þá að
kenna mönnum að ganga veg dygð-
anna, ef ekki á skólunum? Og til
hvers eru þá skólarnir? Eg vil svara
því á þá leið, að slíkt er hin mesta
fásinna, að búast við að skólarnir
megni slikt. Til þess koma ung-
lingarnir of gamlir í skólana. For-
eldrum verður að lærast skilningnr
á því. Uppeldi barnsins, bæði and-
legt og líkamlegt byrjar þegar í
vöggunni. Þvi er ekki svo varið, að
óhætt sé að kasta allri uppeldis-
ábyrgðinni á mentastofnanir lands-
ins; foreldrar verða sjálfir að leggja
undirstöðuna undir uppeldi barnsins,
ef vel á að fara. Eg veit með vissu,
að foreldrar eiga enga heitari bæn
til guðs síns, um neitt, en að börn-
in þeirra megi verða sem hamingju-
samastar og nýtastar manneskjur í
þjóðfélaginu. En hér dugir ekki
bænin ein, hér þarf meira með.
»Vel beðið er hálfur sigur«, sagði
Gústav Svíakonungur, og allir munu
sammála um að slikt er satt. »Guð
hjálpar þeim, sem hjálpa sér sjálfir*,
það er gamall og góður málsháttur.
Með það fyrir augunum eiga allir
foreldrar að vinna kappsamlega að
heilbrigðu og kristilegu uppeldi
barna sinna. En þá má þeim eigi
gleymast uppeldið i starfsáttina; þeir
verða að hafa lifandi tilfinningu fyr-
ir þvf, >að Hfið er starfsemi og starf-
semi er lff«, eins og skáldið kemst
að orði; gæta þurfa foreldrar að þvl,
að hamingja barnanna þeirra bygg.
ist á þvi hve vel þeim er kent að
vinna í æsku, og hve vel er vakin
ást þeirra og virðing fyrir vinnu, og
þeim sem með dygð og trúmensku
rækja verk sinnar köllunar.
Það eru margir foreldrar, sem
finna til þess sjálfir að vinnan er
oft erfið, og hún leggur mönnum
skyldur á herðar, takmarkar frelsi
fólks o. s. frv. Oft vill foreldrum
þá til sú skynvilla við hugleiðingar
um vinnuna, að kenna sársauka fyr-
ir börn sín, sem oft gengur svo
langt úr hófi, að þau sjálf, foreldr-
arnir, taka þá röngu stefnu að vinna
fyrir börn sin það sem þau áttu
sjálf að inna af hendi, — ganga
undir börnum sínum, — sem svo
er oft kallað. Þetta álíta, þvi miður,
margir foreldrar, sem þó vilja börn-
um sinum alt hið bezta vera hið
ákjósanlegasta fyrir þau. En aftur
eru sumir, sem ekki hafa þrek til
að ýta börnnm sinum út á starfs-
brautina, þótt þeir sjái að vinnan er
þeim fyrir beztu. Þessu verður öllu
að breyta; innræta þar æskulýðnum
að hvergi sé að finna hina sönnu
gleði og hugarrósemi annarstaðar en
í vinnunni.
Vinnan er undirstaða undir allri
velferð í lifinu, hvort manninum er
ljúft og eiginlegt að vinna eða ekki,
skapar velferð hans í heiminum.
Undir eins hjá vöggubarninu hreyfir
starfslöngunin sér, svo er hún rík
hjá börnunum; þessi starfslöngun
eykst eða þverrar eftir því hvernig
uppeldi barnið fær. Það eru mörg
sorgleg dæmi frá kaupstöðunum,
sem sýna að iðjuleysið hefir orðið
undirrót ýmsra óknytta hjá börnun-
um. Fyrir agaleysið og starfsvöntun
villast unglingarnir oft í lifinu frá
sinni réttu stefnu, og finna svo ef
til vill aldrei sjálfa sig. Afleiðingin
verður þá alloft sú að mennirnir
lenda á rangri hillu í lífinu, eru
nauðbeygðir til að vinna þá vinnu,
sem þeir eru óhneigðir fyrir; sú
vinna fer þeim oft illa úr hendi;
þeir verða leiðir á lifinu, leggja svo
árar í bát og verða slæpingar.
Það er víst ekki ofmælt að telja
vinnutima iðjumannsins, frá því
hann er fulltiða, alt að helming æf-
innar. Ef nú maður finnur litla eða
enga gleði i vinnunni, já, þá verð-
ur lifið honum gleðisnautt og hann
naumast mikilmenni i lífinu. En all-
flestir finna ánægju í vinnunni, sem
nógu snemma á æfinni hafa vanist
henni, og öll mikilmenni heimsins
hafa verið starfsöm og vinnan fært
þeim óblandna gleði. Með þegn-
skylduvinnu hugmyndinni er al-
menningi rétt hjálparhönd. Foreldr-
um er rétt höndin og þeim boðið
að taka börnin þeirra til verklegs
náms, til að kenna þeim á full-
komnaii hátt en foreldrar geta sjálf-
ir, stundvísi, hlýðni, stjórnsemi,
háttprýði, reglusemi, hreinlæti og
eftir megni handtök og hreyfingar
við vinnu. Með fám orðum verið að
bjóða foreldrum kenslu fyrir börn
sin í allri þeirri dygð, sem einn
mann má prýða. En þjóðin þarf
lika að sýna að hún vilji þýðast
þegnskylduvinnuna, hún þarf að
berjast fyrir framgangi tillögunnar
við næstu kosningar. Taka svo
höndum saman við verkstjóra vinn-
unnar með uppeldi æskulýðsins.
Gera þarf hún alt sem í hennar
valdi stendur til að þroska börn sín
heima; svo þau komi sem fullkomn-
ust á námskeiðið og hafi þar af
leiðandi sem mest gagn af þvi.
Þegar peqnskylduvinnan verðut lög-
leidd, hvenær sem það verður, verð
ur fyrst og fremst að gæta henni
til hagsmuna: að vinnutíminn sé
stuttur, að sem allra beztir og hæf-
astir menn stjórni vinnunni, að menn
megi leysa hana af hendi hvar á
landinu, sem menn helzt óska eftir.
Ekki ætti daglegur vinnutimi þegn-
skylduvinnunnar, að vera lengri en
átta tímar á dag. Hinum tima sólar-
hringsins ætti að verja svo, að átta
tímum ætti að verja til bóklegs-
náms og íþrótta, og siðustu átta
tímum til svefns. Af iþróttum ætti
að að leggja stund á gang, sund og
glimur. Gang þyrfti að leggja all-
mikla stund á, því þar er mörgum
ungum manni ábótavant. Leitt er að
sjá unga og upprennandi menn, sem
sýnast standa á þeim takmörkum,
að lifa júnímánuð lífsins og alt lífið
ætti að brosa við, slettast til hoknir
og álútir undir sjálfum sér Iikt og
þeirra eigin líkamsþungi ætli að
sliga þá niður eins og horgemling.
Þetta þarf að lagfæra. Þótt sumum
kunni að finnast að minstu skifti
um göngulagið, maðurinn geti verið
eins mikill og góður fyrir það, ber
gangurinn og yfirleitt allar líkams-
hreyfingar vott um smekkvisi manns-
ins, fjör og þrótt; hefir í stuttu
máli menningar áhrif á hann frá
mörgum hliðum; ber að mörgu
leyti vott um hver hann er.
Glímur ætti að leggja stund á til
að viðhalda hinni fornu íþrótt vorri.
Sund þyrfti að kenna, svo framt
sem unt er að koma því við. Það
ættu öll börn að læra, og ekkert
barn ætti að ferma, án þess það
hafi lært sund. Vér íslendingar, fá-
tæka og fámenna þjóðin, verðum
fyrir ærið nógum mannskaða árlega,
þótt þeir ekki drukni, sem sund-
kunnátta gæti bjargað; og sorglegt
er þegar menn drukna í flæðarmál-
inu af þvi þeir kunna ekki einföld-
ustu sundtök.
Daglegur vinnutimi ætti að vera
stuttur, svo menn yrðu sem ánægð-
astir við vinnuna og fjörmestir. Á
þann hátt afkasta þeir meira verki
og hægta að kenna þeim þær að-
ferðir, sem flýtti fyrir því. Gjarnan
ættu menn að velja sjálfir hvar á
landinu þeir vllja vinna. Vera má
að marga fýsti til fjarlægra staða,
sér til fróðleiks og skemtunar. Út-
boð ætti að gera með nægum fyrir-
vara og hver skyldur að koma þeg-
ar hann er kallaður, ef veikindi eða
þvilikt hamlar ekki. Það væri tií að
kenna mönnum, að láta smámuni
sinna eigin hagsmuna sitja á hakan-
anum, þegar þeir eiga að gegna sin-
um helgustu skyldum.
í bóklegum fræðigreinum ætti að
kenna jarðyrkju, skógrækt (báðar
þessar verklega og bóklega), hag-
fræði og þjóðfélagsfræði. Báðar þess-
ar fræðigreinir eru mörgum fremur
mentandi fyrir lifið.
Að verkstjórarnir séu góðir og'
nýtir menn, varðar mestu um vel-
ferð og notagildi þegnskylduvinnunn-
ar. Þeir þurfa fyrst og fremst að
kunna vinnuna eftir beztu föngum;
geta kent þær bóklegu fræðigreinar,
sem helzt ættu að kennast með fyrir-
lestrum, og síðast en ekki sízt vera
hæfir til að laða að sér nemendur
vinnunar. Þeir þurfa í stuttu málr
að vera fyr.rmynd í öllu sinu dag-
fari að háttprýði, stundvísi, réttlæti
og verklægni, svo nemendur vinn-
unnar kappkosti af sannri elsku og
virðingu fyrir þeim, að líkjast þeim
og breyta eftir þeim.
Ef ættjörð vor verður svo lán-
söm, að börnin hennar skilja þýð-
ingu þegnskylduvinnunnar, greiða
henni atkvæði og hrinda henni í
framkvæmd, hefst hér nýtt og fag-
urt fyrirtæki, sem fylstu líkur eru
til að verði landi og þjóð til ómet-
anlegrar hamingju. Þá fækkar smám-
saman þeim kal- og bruna-sárum sem
land vort ber og öllum óspiltum
æskumönnum ætti að vera sönn
ánægja i að fá tækifæri til hjálpar
við lækningu slíkra sára. Þá fjölga
og batna vegir, viðskifti manna
ganga greiðara, en i bættum sam-
göngum og greiddum viðskiftamögu-
leikum felst meiri þjóðarvelmegun,
en í fljótu bragði verði reiknaðar með
tölum. Vera má að þegnskyldu-
vinnan eigi þá framtíð fyrir höndum
að hrinda fram hugsjónum skáldsins,
sem segir:
Sú kemur tið, að sárin foldar gróa,
sveitimar fyllast, akrar hylja móa;
brauð veitir sonum móðurm oldin frjóa,
menningin vex i lundum nýrra skóga.
Pétur Jakobsson.
Varmá i Mosfellssveit.
The North British Ropework Co.
Kirkcaldy,
Contractors to H. M. Government
búa til
rússneskar og ítalskar
fiskilfnnr og færi
alt úr bezta efai og sérlega vandað
Fæst hjá kanpmönnum.
Biðjið“því ætíð um
Kirkcaldy fiskilínnr og færi,
hjá kaupm. þeim, er þér verzlið við
og þá fáið þér það sem bezt er.