Ísafold - 26.07.1916, Side 3

ISAFOLD

af sér, og snýr sér því til sýslu-
nefndarinnar. Vitað, að henni mundi
ganga betur að útvega mannitm, ef
það héti svo, að hann yrði undir
stjórn sýslunefndar, en ekki skóg-
stjóra.
K. H. heldur, að hrísflutningurinn
niður Hvitá verði honum til lofs og
dýrðar, og að hann geti fleytt sér
óhikað enn áfram með skógmálin
vegna hans. — Sýnir það eitt með
öðru, hve barnalegar hugmyndir
hann hefir um sjálfan sig og starf
sitt.
Bændur þarna eystra, sem einhver
kynni hafa af þessum vinnubrögðum
K. H., skilja ekkert í, að nokkur
maður með heilbrigðri skynsemi
skuli geta fengið af sér að ausa fé
úr Jandssjóði til þessa fyrirtækis. —
Ber flestum saman um, að landssjóði
væri það stór hagur, að bændur
fengju að hirða hrísið, þar sem það
er höggið, þótt þeir fengju það gef-
ins, heldur en að kosta því að fleyta
því niður árnar.
Allir eru víst á einu máli með
það, að skógræktarmálinu hefir stór-
lega hnignað í höndum K. H., og
að þaift verk var unnið, þegar hann
var sviftur sandgræðslunni áður en
hann fór alveg með hana í hundana.
Og þó að neyðarúrræði sé að leggja
skógstjóraembættið niður um stund
arsakir og að sá, sem nú þjónar þvi,
yrði gerður að þurfaling landssjóðs,
mundi það margborga sig í fram-
tiðinni. Að skömminni til er það
skárra, að greiða mönnum íyrir að
vinna ekki tjón, heldur en að borga
mönnum fyrir að fremja það.
Því til sönnunar, að um stórmikla
afturför er að ræða í skógræktinni
siðan K. H. tók að sér skógræktar-
málið, skal benda hér á örfá atriði,
gripin af handahófi:
1. Fjárveiting til skógræktarinnar
hefir minkað minsta kosti um
6000 kr.
2. Starfsmönnum við skógræktina
hefir fækkað — hafa verið fældir
frá starfinu sakir óhyggilegrar
framkomu skógstjórans.
3. Ahugi almennings á skógrækt-
- inni hefir dáið út í stað þess að
lifna. Tillögur skógstjórans við-
víkjandi skógræktinni eru alls
ekki teknar til greina, þótt ein-
hvers virði séu.
4. Skógarhöggið er engu betra nú
víðast hvar en það var áður en
nokkur skógmálastjórn kom til
sögunnar, og ekkert eftirlit er
með því í helztu skógarhéruð-
unum.
5. Girðingum hefir verið hrófað upp
hér og hvar i skógum. Stund-
um rifnar upp aftur eftir stuttan
tíma og settar niður á öðrum
stað. Ekkert haldið við og liggja
margar hverjar undir stórskemd-
um.
6. Sáðreiturinn hjá Rauðavatni lagð-
ur niður og tilraunastaðir aðrir
hér sunnanlands i mestu óhirðu.
7. Hætt að gefa skýrslur — jafn
vel á dönskul — um skógrækt-
ina hér á landi. Almenningur
ófróður um það að öllu leyti,
hvað unnið er árlega í skógrækt
eða hvernig skógræktarfénu er
varið, nema hvað fréttist á skot-
spónum, eins og t. d. að nú sé
skógræktarfénu eytt að þarflausu
í látlausan hrísflutning o. fl.
Ýmislegt fleira mætti benda á, sem
sýnir afturför og óhyggilegar ráð-
stafanir skógstjórans. Og ef saga
skógræktarmálsins væri rakin og
framkvæmdum skógstjórans Iýst- í
hverju héraði, yrði það lengra mál
en svo, að kæmist fyrir í stuttri
blaðagrein. En margt kæmi þá
skringilegt upp úr kafinu.
G. Davíðsson.
Islenzku kolin.
Eftir því sem Guðm. E. Guð-
mundsson skýiir frá, má vænta þess,
að íslenzku kolin í Stálfjalli vestra
muni verða landinu til verulegra
nota. ^
Fyrsti kolafarmurinn frá Stálfjalli
er væntanlegur hingað með flóa-
bátnum Ingólfi upp úr næstu mán-
aðamótum. Söluverð þeirra er ekki
fastráðið enn. Fyrir vestan kostar
smálestin 28 kr., en svo bætist flutn-
ingskostnaður við hingað suður. Mega
kol þessi vera í meira lagi rýr, ef
eigi borgar sig betur að kaupa þau
en hin erlendu kol, sem nú eru hér
á boðstólum fyrir afarverð.
Deilum svarað
og visað til vegar.
Eftir síra Jónmund Halldórsson.
(Framh.)
Eitt af því marga, sem krepti að,
var eins og greinarhöfundur veit,
vöruleyfar og skuldir við félagið, er
til samans námu mörg þúsund krón-
um, en þessar þúsundir voru fastar
— hvernig sem þvf nú er varið.
Þarna ætlaði keppinauturinn að hlaupa
undir bagga — ej félaqsmenn hejðu
viljað. Vöruleyfar vildi hann kaupa
eðlilegu verði og liðsinna félags-
mönnum að borga skuldirnar, að
svo miklu leyti, sem þeir kysu þá
leið og það samkomulag; — og
liggur í augum uppi, að slíkt hefði
verið stórmikill vinningur frá því
sem komið var. Þegar svo þar við
bætist, til aukinnar upplýsingar, að
keppinauturinn bauðst til að útvega
félagsmönnum vörur með sömu kjör-
um og aðrir umboðsmenn, ef þeir
vildu halda áfram að panta vörur og
hafði ank þess trygg skipasambönd
á Helganesvík — fæ eg eigi betur
séð, en að alt þetta til samans rétt-
læti framkomu mína.
Þá er bókhaldarastarfið. A það líta
þremenningarnir tveimum augum —
sumpart ósamboðið mér sem presti,
og sumpart ósamrýmanlegt starfs-
skyldu minni hjá kaupfélaginu. Það
er aukaatiiði þó eg bendi á það, að
eg hefi enn eigi getað komið auga
á hvað mikið sé óprestslegra að vera
bókhaldari en kaupfélagsstjóri, og má
Guðmundur skera úr því. En hitt
er þremenningunum kunnugt, að það
er ekki óvanalegt, að prestar hafi
með höndum ýms launuð störf auk
prestsstarfsins. A það skal enginn
dómur lagður, hvort vel fari á sliku
yfirlei t, en sporin má rekja frá
óbreyttum búskaparstörfum inn í
þingsalinn, og fæ eg eigi betur séð,
en að prestar 'standi þar likt að vigi
og bókhaldarastarf megi telja þar í
flokki. En aðalatriðið mun þetta
vera hjá Guðmundi, að eg gat ekki
verið bókhaldari á sama tima og eg
var kaupfélagsstjóri. Þó það sé al-
veg ósannað mál, að bókhaldari geti
ekki verið pöntunarstjóri jafnframt,
og dæmi megi finna þess, að kaup-
maður hafi verið pöntunarstjóri við-
skiftavina sinna og farið vel á, skal
eg ekkert nm það _deila. En því
harðbýli Guðmundar verð eg að mót-
mæla í bróðerni, að mér hafi börið
nokkur skyída til að slá hendi á móti
öllu launuðu aukastarfi fyrir þá sök
ema, að félagið hafði ekki efm á að
standa við sína h!ið samningsins og
lanna mig sem íormann sinn í fimm
ár. Lít eg svo á að eg með þessu
hafi losað félagið við óþægilega og
erfiða skuldbindingu og sé eigi
ámælisverður. Hinu má og eigi
gleyma, að mér var nauðsyn á aukn-
um tekjum til þess að geta greitt
það, sem í minn hlut kom af tekju-
halla félagsins, og þykir mörgum
undarlegt að Guðmundur skyldi láta
sér slikt í augum vaxa. Þegar nú
við þetta bætist, að einengis húsa-
leigan ein var fastmælum bundin,
og þó þannig að hún á engan hátt
gat takmarkað auknar eða nýjar fram-
kvæmdir félagsmanna fram yfir það,
sem áður var — en hitt alt beinar,
ruddar leiðir út úr ógöngunum —
er lítt skiljanlegt að félagsmenn ekki
skyldu vilja nota neitt af þeim, að
eins fyrir þá sök að eg hafði gjört
þetta að þeim fornspurðum og átt
mest á hættunni sjálfur; enda voru
strax í byrjuu skoðanir svo skiftar
um þessi atriði, að Guðmundur hefði
ekki átt að fara með málið í blöðin.
Og eg veit að mér er óhætt að bæta
því við, að margir þeirra sem til
þekkja — auk félagsmanna sjálfra —■
telji nú misráðið að hafa ekki hag-
nýtt sér þessar leiðir, eða eitthvað
af þeim.
Þremenningarnir virðast leggja
mikla áherzlu á það, að tekjuhalli
félagsins hafi eingöngu verið mér
að kenna, og Guðmundur lætur þess
getið að eg hafi þvegið hendur
minar.
Eg hefi tekið það fram á fundum
og í samtali við félagsmenn, að tekju-
hallinn stafaði af ýmsum innri og
ytri ástæðum, sem eg get tkki séð
að hafi nokkra þýðingu fyrir mig,
félagsmenn og viðskiftaviui fyrir-
tækisins að gjöra að blaðamáli. Hitt
geng eg inn á nú, eins og jafnan
áður, að reikningsskil frá minni hendi
og stjórn félagsins var langt frá því
að vera ákjósanleg, enda vildi eg
strax I byrjun fyrir það bæta. En
að mér hafi þá strax verið ljóst eins
og jafnan síðan, að fjármunir félags-
ins ekki höfðu runnið inn til mín,
á það bendir fúsleiki minn að ganga
að því í byrjun að Guðmundur
Davíðsson endurskoðaði reikningana.
Kom pað 0% i Ijós við pá endurskoð-
un að öllu pví verðmati, vörurn og
peningum, sem e% hajði tekið á móti
í félaqsparfir var til skila haldið.
Og svo rxkileqa þvoði Guðmund-
ur vinur minn sjálfur á mér hend-
urnar þá, að hann lýsti pvi yfir á
Jundi, að jélaqið skuldaði mér Jullar
jyoo króuur, eftir því sem hann
eftir beztu samvizku og þekkingu
gæti séð, og þá átaldi hann mig
ekkert fyrir að synja sér um nokkr-
ar upplýsingar hvað félagið snerti.
Út frá þessari ábyggiiegu yfirlýs-
ingu Guðmundar komst á sátt og
samkomulag milli mín og hans og
félagsmanna. Eg bauð að sleppa
þessari 1700 kr. kröfu til félagsins
að þvi áskildu, að ef eitthvað skyldi
enn vera af félagsins hjá mér, er
við hefðum eigi athugað, að þá yrði
það greitt af téðri upphæð, og kröf-
um félagsins væri lokið til mín hvað
reikningsskil snerti. En auk þess
bauð eg til frekara sámkomulags að
greiða helming af tekjuhalla félags-
ins, sem að yfirsýn endurskoðanda
var álitinn 900 kr., á sama hátt og
sama tíma og aðrir félagsmenn;
höfðu þá félagsmenn — nær 40 —
4500 kr., en eg einn sömu upphæð.
Þess skal getið, Guðmundi og
félagsmönnum til maklegs hróss, að
nú virtist þetta alt ætla að enda
blessunarlega. Guðmundur barðist
drengilega fyrir þvi í sínum hreppi,
að eg gæti orðið aðnjótandi sömu
kj.;ra með mína skuld eins og félags-
menn. Var hugmyndin að taka lán
og láta greiðsluna koma niður á
lengri tíma. Eti þetta gekk eigi eins
vel i mínurn hreppi, þar gat eg eigi
fengið að vera með í væntanlegri
lántöku. Voru nú góð ráð dýr. Til
þess að bjarga við málinu kom okk-
ur Guðmundi saman um það, en
ekki var það á vitorði félagsmanna,
að eg tæki að mér að borga ákveðn-
ar kröfur á hendur félaginu. Um
þetta var gjörður samningur, og
samkvæmt honum átti eg að vera
laus við allar a ð r a r kröfur á fé-
lagið etr þær, sem teknar voru fram
í hotrum. Voru upphæðir þessar
samtals um 4500 kr. Með því að
leggja hart að mér og mynda ný
lán borgaði eg um 1000 kr. af kröf-
um þessum. En á sama tima borg-
aði Guðmundur fyrir hönd félagsins
ekkert af aðalkröfunn’, þeirri, sem
hann með samningnum hafði losað
mig við, og auk þess tilkynti hann
mér, að mér yrði stefnt, einnig fyiir
þá kröfu, eins og líka kom á dag-
inn. Varð þetta okkur að nokkurri
sundurþykkju, því við lögðum eigi
sama skilning í samninginn. Eg
leit svo á, að eg hefði fullnægt minni
hlið samningsitis með þvi að taka
að mér að greiða þær upphæðir, sem
þar voru taldar, og semja um það
við skuldheimtumennina, jafnvel þótt
þeir veittu mér frest með greiðsl-
una, í samræmi við uppbaflegan til-
gang okkar Guðmundar. En hann
leit svo á, að mér bæri fyrst að
borga þessar upphæðir að fullu, og
þá fyrst gæti verið um það að ræða,
að eg væri laus við aðalkröfu félags-
ins. Þarna var eg í vandræðum,
því þrátt fyrir það þó eg vildi treysta
Guðmundi til hins bezta, vissi eg,
að bann gat ekkert ráðið við aðal-
kröfuna, af þvi að svo seint og
erfiðlega gekk með að hafa inn hand-
bært fje til þess, þó til væru vöru-
leyfar og skuldir, og lántakan óviss.
Hér var því úr vöndu að ráða.
Eg vildi enn reyna að standa við
mína hlið samningsins. Nú var
Haganes og húseign mín í Haganes-
vík mikið endurbætt, og með hækk-
aðri leigu talin mikils meira virði
en á henni hvíldi. Fann eg þá
hreppsnefndirnar í báðum hreppum
að máli og tjáði þeim nauðsyn mína.
Voru góðar undiifektir með að hlaupa
undir bagga með ábyrgð á láni, gegn
öðrum veðrétti í eigninni, en við
frekari ihugun hurfu hreppsnefndirn-
ar frá því ráði. Til þess nú að Iáta
einskis ófreistað, tók eg mér ferð á
hendur upp i Skagafjörð og fann
þar að máli ýmsa mæta menn, og
urðu þau erindislok mín, að eg gat
gjört mér von um að eitthvað rætt-
ist fram úr málunum á sýslufundi,
því þar bjuggumst vér við að finn-
ast; hélt eg því vonglaður heim á
leið, en á siðustu dagleiðinni frétti
eg, að verið væri að safna undir-
skriftum i Fljótum til þess að klaga
mig fyrir biskupi og afsetja mig.
Þegar heim kom reyndist þetta
satt. Fór eg þá til undirskriftar-
manna og óskaði að fá að sjá skjöl-
in og ástæður fyrir klöguninni, en
forgöngumenn fyrirtækisins færðust
undan því. Þá benti eg þeim á, að
ef þeir endilega vildu Iosna við mig,
þyrftu þeir ekki að hafa þessa að-
ferð, sem bæði væri í ósamræmi við
fyrri framkomu þeirra og móðgandi
og ranglát gagnvart þeim, sem vildu
hafa mig áfram fyrir prest, og auk
þess svo hættuleg, að þeir gætu vis-
ast ekkett við afleiðingarnar ráðið.
Hitt bauð eg þeim, að kallaður væri
saman almennur fundur og gengið
væri til atkvæða um málið, án tillits
til þess að menn hefðu skrifað undir,
og ef sú atkvæðagreiðsla reyndist
þannig, að meiri hluti atkvæðisbærra
manna vildi cigi hafa mig fyrir prest
lengur, bauðst eg til að sleppa presta-
kallinu, að því tilskildu, að kirkju-
stjórnin tæki óskir þeirra til greina.
Þessi boð min vildu forgöngumenn
undirskriftanna eigi þýðast, og fóru
svo kærurnar til biskups. En bæði
forgöngumennirnir. og fjölmargir af
kærendum lýstu yfir því, að með
kærunum til biskups meintu þeir
ekki annað-né meira en að eg viki
burtu úr prestakaliinu. Og Guð-
mundur kvaðst hafa skrifað það með
kærunum til biskups, að e f eg næði
kosningu í Mjóafiiði, þá legði h a n n
til, að kærurnar yrði ekki teknar til
greina.
Nú varð sú breyting á högum
mínum, að eg var kosinn prestur
hér i Mjóafirði, og var þá létt miklu
fargi af öllum, vinum mínum jafnt
og þeim, sem eigi gátu notað mig
fyrir prest lengur; var nú eigi annað
eftir en að tryggja félaginu greiðslu
á miuum samningshluta af tekju-
hallanum. Var nú haldinn fundur
i félaginu og gerði Guðmund-
ur Davíðsson grein fyrir störf-
um sínum síðan hann tók við for-
stöðu félagsins. Á þeim fundi var
enn samþykt, að eg skyldi laus af
öllum kröfum félagsins og ádeilum,
ef eg léti af hendi þá tryggingu, er
félagsmenn og Guðmurdur Daviðs-
son teldu nægilega fyrir þeirri upp-
hæð, er eg hafði tekið að mér að
greiða; töldu félagsmenn 2. veðrétt
i eign minni Haganesi og Haganes-
vík algerlega fullnægjandi, og með
samningi sem Olafnr Jónsson mágur
minn í Haganesi gerði nokkru síö-
ar við Guðmund Davíðssoti fyrir
hönd kaupfélagsins, með ttyggingu
í 2. veðrétti í nefndri eign er öllu
sambandi mínu við Kaupfélag Fljóta-
m?nna og öllum kröfum félagsins
á hendur mér lokið.
Þessa skýrslu mína veit eg að
mér er öhætt að bera undir vini
mína jafnt og andstæðinga, hún er
sannleikanum samkvæm og hvergi
hallað réttu máli.
Að málinu þannig vöxnu hefði
mátt ætla, að Guðmundur og sveinar
hans teldu sér enga málsbót að fara
með það í blöðin; en Guðmundur
er svo skritinn — smáskrítinn og
gamansamur, og hann heldur að
menn hafi gaman af þessu. Honum
finst það spaugilegt og mikið í munni
um leið, að hafa endurskoðað reikn-
ingana og komtst að þeirri niður-
stöðu, að félagið skuldaði mér stóra
upphæð; honum þykir svo fjarska
skeintilegt að ná frá mér öllnm eign-
um mínum og flæma roig svo,
ásamt konu og börnum burtu úr
prestakallinu og reyna svo á ýmsan
hátt að svifta mig prestsstarfi mínu;.
og af því að hann er búinn að marg-
lofa því og semja um það, i sínu
nafni og félagsmanna, að eg skuli
vera óáreittur frá þeirra hendi, af
því að eg hafi gjört það, sem mér
með nokkru móti var mögulegt til
þess að bæta fyrir mín mistök í fé-
iaginu, þá þykir honum svo undur-
fallegt að láta það komast í blöðin,
sem viðast og lengst, að hann hafi
refjað þetta alt saman, og brugðist
mér og félagsmönnum — og s j á 1 f-
u m s é r.
Og það er víða, sem fornvinur
minn Guðmundur vinnur til ið tylla
sér tæpt — iesendum til gamans.
Bendi eg þá fyrst á gærusólumálið.