Ísafold - 09.09.1916, Blaðsíða 1

: Keraur út tvisvar
í viku. Verðára.
5 kr., erlendis T1/^
kr. e^a 2 dollar;borií-
Ist fyrir miðjan juli
' erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
i±

ísafoldarprentsmiðja. Ritstjóri: Úlsfur Björnsson.
Talsími nr. 455.
XLIII. árg.
ReykjavíV, laugardaginn 9. september 1916."
Uppsögn (skrifl.
bundln við áramót,
er ógild nema kom-
in sé til útgefanda
fyrlr 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
! laus við blaSlð.
68. tölublað
AlþýOufél.bókasafn Templaraa. 8 kl. 7—9
Borgaratjóraskrifstofan opin virka dapa 11 —3
BiajarfÓRetaakrifstofan opin v. d. 10—‘2 og i-~l
Baajar^cjaldkerinn Laufásv. 5 kl. ltt—8 og l—7
Islandabanki opinn 10—4.
4LF.U.M. Le8trar- og akrifðtofa fe árd.—10 slfid.
Alm. fundir fid. og sd. &J/s siM.
Landakotskirkja. Gu^sþj. 9 og 6 á helf, im
JOandukotsspitali f. sjúkraviti. 11—1.
Landsbankinn 10—8. Bankastj. 10—12.
Landsbókasafn 12—8 og 5—8. Útlén 1—8
Landsbúnaöarfólagsskrifst.ofRn opin frá 12 — 2
Landsíóhiröir 10—2 og 6—6.
LandfjRkialasafnib hvern virkan dag kl. 12— 2
Land?>RÍm:nn opinn dugiangt (8—9) virka c'aga
helga daga 10—12 og 4—7.
Listasafnib opið hvein dag kl. 12—2
Káttúrugripasafnib opib l1/*—2x/s á aunnud.
Pósthúpib opib virka d. 9—7, sunnud. 9—1.
Ppmábyrgb Islands 12—2 og 4—8
Stjórnurrábsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Beykjavíkur Pósth. 3 opinn 8—12.
Yifilstabahælió. Heimsóknartími 12—1
I»ióbmenjaBafnib opib hvern dag 12—2
tii uitjti cgBaBBBBSPmeoaa
Klæðaverzlun
i H. Andersen & Sön.
Aðalstr. 16.
*
*
«
Stofnsett 1888.
Sími 32.
þar ern fötin sanmað flest
þar ern fataefnin bezt
■ Trrry.
Vandaðastar og ódýrastar
Líkkistur
seljum við undirritaðir.
Kistur fyíirliggjandi af ýmsri gerð.
Steingr. Guðmundss. Amtm.stig 4.
Tryggvi Arnason Njálsg.~9.
Stjórn Landsbankans
og sannsöglin.
2. Landsbankastjómin hefir þvi
nœst brotið sannsöglisskyldu sína
í fullyrðingum sinum um f>að,
Jivað í erlendum bönkum tíðkaðist.
Þar er svo máli farið, að Björn
bankastjóri Kristjánsson fann upp
á því í einu geðofsakasti sínu,
að banna féhirði bankans aðgang
að öllum skjölum og bókum bank-
ans, nema þeim, er beinlínis (í
strangasta skilningi) snerti starf
hans. Hér skal eigi rætt um
þessa og aðrar jafn fráleitar og
fáránlegar fyrirskipanir B. Kr. til
féhirðis. Það verður ef til vill síðar
gert. Ekki skal heldur farið hér
út í hina dæmalausu framkorqu
bankastjórnarinnar í því máli öllu.
Hér skal að eins lýst skýrslu
bankastjórnar um atriði, sem hún
átti annaðhvort að þegja um eða
segja satt og rétt frá.
Þegar féhirðir fekk þessa fárán-
legu skipun frá B. Kr. um að
* hann skyldi halda sér frá bókum
bankans og skjölum, skaut hann
máli sínu með bréfi dagsettu 12.
apríi þ. á. þl stjórnarráðsins.
Stjórnarráðið sendir svo 14. apríl
erindi féhirðis til stjórnar Lands-
bankans.
Þetta svar þótti stjórnarráðinu
ófullnægjandi, og lagði ýmsar
spurningar fyrir bankastjórnina,
er hún svarar með bréfi dags. 3.
mai þ. á. Þar segir svo, sjálf-
sagt til réttlætingar hinni fárán-
legu skipun B. Kr.:
»Það tiðkast ekki í bönkum er-
lendis, að gjaldkerar hafi aðgang
að öðrum bókum, en sem koma við
starfi þeirra (sbr. J. F. Davis: Bank
Organi8ation«.
I bók þessari, sem bankastjórn-
in vitnar ósköp hróðug i, stend-
ur ekki eitt orð um það, að haida
skuli leyndu fyrir féhirðum í bönk-
um neinu því, sem í starfsþþkun-
um stendur. Starfi féhirðis er þar
alment lýst, að þeir skuli gæta
sjóðsins. Og svo er það auðvit-
að í enskum bönkum. I bönk-
um í germönskum löndum
gildir sama. Eu i amerískum
bönkum er aðalféhirðir beinlínis
innanbanka-endurskoðandi, og eft-
irlitsmaður, á svipaðan hátt og
hr. Arni Jóhannsson segist vera
í Landsbankanum. Er því auð-
sætt, að engu, sem starfsfólk
bankans annars má vita, er hald-
ið leyndu fyrir honum.
Bankar með sæmilegu skipu-
lagi vilja einmitt helzt, að allir
starfsmenn þeirra fylgist sem
allra bezt með í öllum starfsgangi
bankans. Þeir hafa engu að
leyna fyrir féhirði eða öðrum
starfsmönnum sinum af þvi, er í
starfsbækur bankans kemur. Það
er að eins stjórn Landsbankans,
eða réttara sagt Björn Kristjáns-
son, sem hefir eða heldur sig
þurfa að leyna féhirði bankans
þvi, sem fram fer í bankanum.
í bréfi sínu 15. maí þ. á., er
bankastjórnin farin að sjá, að hún
hafi sagt of mikið, er hún full-
yrti, að það tíðkaðist ekki í er-
lendum bönkum, að féhirðar hefðu
aðgang að öðrum bókum eða
skjölum en þeim, er við koma
starfi þeirra. iáegir hún nú, að
þeir hafi að eins getið þess í fyrra
bréfinu, að ætlast væri til þess,
að féhirðar í eriendum bönkum
*hefðu að eins um peningagroiðsl-
ur að annast«. En jafnframt er
bankastjórnin sárgröm yfir þvi,
að stjórnarráðið skyldi spyrja
hana frekar um þetta, »þvi að
frásögn vor um þetta efni hefði
átt að geta fullnœgt*. Og þetta
segja þeir bankastjórar rétt eftir
að stjórnarráðið hefir með bréf-
um þeirra sjálfra óvéfengjanlega
gengið úr skugga um, að þeir
hafa gefið ranga skýrslu í sýsl-
unarmálefni, eins og sýnt var
fram á i síðasta blaði.
Þar næst sendir bankastjórnin
þó eftirrit úr tveimur bókum,
annari enskri og hinni þýzkri.
En sá er gallinn á, að þessi eftir-
rit veita enga fræðslu um það
efni, sem bankastjórnin ætlast tiL
Þar segir aðallega, að gjaldkerar
eigi að vera kurteisir, en þó eigi
of undirgefnir við viðskiftamenn
bankans, og að þeir eigi að láta
sér umhugað um að ekkert sé
útborgað, nema heimild sé til
þess.
Um hitt, að halda skuli leyndu
fyrir þeim því, sem í bönkum
gerist yfir höfuð frekar en öðr-
uin starfsmönnum bankans, segir
ekki einu orði.
Aður hafði bankastjórniu full-
yrt, að það tíðkaðist ekki, að
gjaldkerar í erlendum bönkum
eða skjölum en þeim, er beint
snerta starf þeirra, með öðrum orð-
um: að gjaldkerar væru venju sam-
kvæmt útilokaðir -frá að sjá aðrar
bækur en hinar áðurnefndu. En
í bréfinu 15. maí segja þeir, að
ekki sjáist af bókunum, sem þeir
voru að traua fram, að gjaldker-
um sé ætlað að sinna öðru en
félagsstarfinu.
Með öðrum orðum: Banka-
stjórnin verður að játa, að bœk-
urnar hennar hafi ekkert sagt til
stuðnings hinni röngu fullyrðingu
hennar.
Og engin önnur rök færir
bankastjórnin fyrir skrafi sinu
um venju í erlendum bönkum.
Hún nefnir engan erlendan banka,
sem ekki var von, þvi að Lands-
banki íslands er eflaust eini bank-
inn á jörðinni, þar sem jafn fá-
ránleg skipun hefir verið gefin.
Og Björn Kristjánsson er ef-
laust eini bankastjórinn á jörð-
unni, sem slíka skipun hefir gefið,
að því viðbættu, að eftir á fekk
hann sýslunarbræður sína til þess
að samþykkja hana og endurtaka.
Nú er spurningin, hvort banka-
stjórnin hefir haft hugmynd um,
hvernig staða gjaldkera í erlend-
um er eða ekki.
Hafi hún vitað hið rétta, að
það er alls eigi venja í erlendum
bönkum að setja sérstakar skorð-
ur við þvi, hvaða skjöl gjaldker-
ar mega sjá eða eigi — og þessar
skorður er vitanlega eigi vel
unt að setja, þar sem láns-
skjöl verða að fara um þeirra
hendur — þá er fullyrðing henn-
ar vísvitandi röng.
Ætlandi er, að þeir tveir banka-
stjórarnir hefðu einhverja hug-
mynd um venju í einhverjum er-
lendum bönkum — og batnar
eigi þeirra málstaður fyrir það.
En hitt getur þó eins vel ver-
ið, að þeir hafi ekki haft hug-
mynd um það. En þá hafa þeir
líka í sýslunarnafni um atriði,
sem þeir vissu ekkert um, vottað
að þannig væri venja í erlendum
bönkum, án þess að vita nokk-
urn skapaðan hlut um það.
En hvort sem er, þá er jafn-
mikið á skýrslu þeirra byggjandi.
Þeir hafa jafnt brotið þá lög-
boðnu skyldu, sem á þeim hvílir,
til að segja satt og rétt frá í
sýslunarskýrslum sínum. (Frh.).
Cato.
Sökum þrengsla
verða tnargar greiuar að bíða
nœsta blaðs.

Kosningaspjall.
Bréf til Húnvetninga.
Úr þvi að útséð er um það, að
eg komist norður í sumar1) og geti
hitt frændur mína og aðra góða menn
þar nyrðra, þá gríp eg til þess ein-
falda ráðs að skrifa nokkrar línur.
Það hefir þann kost, að eg get kom-
ið því við og ómakið lítið fyrir kjós-
endur að lesa stutt bréf. ,
Hvað sjálfan mig snertir hefi eg
litlar áhyggjur af kosningunum í
þetta sinn. Eg hefi fyrir löngu sagt
stuðningsmönnum mínum að gefa
skyldi eg kost á mér til þingmensku,
ef það væri nokkurn veginn sam-
huga ósk þeirra. Þótti mér það
skylt fyrir traust það, er Húnvetn-
ingar sýndu mér við síðustu kosn-
ingar. Öðrum hefi eg neitað, sem
talað hafa um þingmensku við mig
og ekki leitast við að verða tekinn
á landlista, vegna þess að mér er
ekki kappsmál að sitja á þingi. Eg
hefi góða von um að koma mínum
áhugamálum fram, hvort sem eg er
utan þings eða innan, svo framar-
lega sem eg get fært góð rök fyrir
þeim. Svo mikið traust ber eg til
þingsins. Og nú víkur öðru vísi
við en áður hvað sjálfstæðismálið
snertir. Nú er það nokkurn veginn
hafið yfir flokkadeilur, og fáum kem-
ur nú annaö til hugar, en að land
vort sé sjálfstætt ríki með fullum
rétti til þess að ráða öllum sínum
málum. Það þarf ekki lengra að
fara til þess að ganga úr skugga um
þetta, en að nú eru allir á einu máli
um það, að fáni vor skuli íslenzkur
en ekki danskur, og ganga að þvi
sem sjálfsögðu, að vér fáum fullkom-
inn verzlunarfána áður en langir
tímar líða. fafnvel í Heimastjórnar-
flokknum eru nú sumir ákveðnustu
og djarftækustu sjálfstæðismennirnir,
t. d. Guðm. Björnson landlæknir og
Stefán Stefánsson skólameistari.
í fám orðum: Mínu gamla áhuga-
máli, sjálfstæðismálinu, er nú að lík-
r) Eg hefi setið mestan hluta sum-
arsins við ritstörf í þarfir Háskólans,
en er sá tími kom, sem eg gat helzt
notað til norðurferðar, fékk eg augna-
sjúkdóm, sem augnlæknir bannaði
mér að ferðast með.
indum borgið.1) í öðrum málum get
eg gert líkt gagn hvort sem eg er
á þingi eða ekki. Ef eg losna við
þingmensku i þetta sinn, er eg laus
við ýmsan vanda, get betur sint mín-
um skyldustörfum og er frjáls maður
að sumrinu. Eg met þetta mikils.
Ef Húnvetningar vilja halda mér sem
þingmanni sinum, þá er það ætíð
gott að hafa traust góðra manna.
Eg hefi það sjálfsálit, að ef til þess
kæmi, muni eg reynast kjósendum
minum engu lakari þingmaður en
nokkur annar, sem mér er kunnugt
um, að þeir eigi völ á.
En þó kosningarnar séu litið vanda-
mál fyrir mig, þá eru Húnvetningar
ekki eins vel settir. Þeir þurfa að fá sér
þingmenn sem eitthvert traust sé i,
og þeir eru ekki á hverju strái. í
þetta sinn er svo fátt sem flokkun-
um ber á milli, að mikið verður ekki
upp úr flokkaskiftingunni lagt. Hvar
eru málin sem greina flokkana í
svipinn? Verður því tæplega um
annað að gera fyrir kjósendur en að
kjósa pá mennina sem peir að öllu
samtöldu hafa hezt traust á, og kunn-
ugt er um að öðru leyti, að hafa
svipaðar skoðanir í aðalmálum og
kjósendur i Húnavatnssýslu, þá menn
sem þeir álíta að heizt muni koma
landinu og héraðinu að gagni.
Eg skal ekki tæða það hér, hver
þingmannsefni séu álitlegnst. Úr
því verða Húnvetningar að skera
sjálfir, en örfá önnur atriði vildi eg
mmnast á, sem kunna að koma til
greina við kosningarnar.
Eg hefi heyrt, að sumnm standi
stuggur af þvi, að kjósa embattis
menn. Er þetta ekki að undra eftir
allan þann embættismannaróg, sem
gengið hefir staflaust hér á landi i
mörg ár. Væri þessi stéttarigur ekki
að ástæðulausu, ef svo væri ástatt
hér eins og t. d. í Englandi, að
garuall aðall, auðmenn o. þvíl. eigi
að eins réðu algerlega landinu, held-
ur ættu jarðirnar og megin allra
auðæfa landsins, þektu hag alþýðu
lítið og hefðu ekkert samneyti við
hana. Hér á landi er alveg sérstak-
lega ástatt að þessu leyti: ekkeit
Þó er mikið starf óunnið: að
fá Dani til þess að fallast á keip-
réttar skoðanir vorar á þessu máli.