Ísafold - 03.03.1917, Síða 2

2
ISAFOLD

I
0
I
I
I
I
Arni Eiriksson
Heildsala. 1 TalS. 268 Og 884, PÓSth. 277. I Smásala
Vefnaðarvörur, Prjónavörur mjög fjölbreyttar.
•oo

Saumavélar með fríhjóli
og
5 ára verksmiðjuábyrgð
Smávörur er snerta saumavinnu og hannyrðir.
Þvotta- og hreinlætisvörur, beztar og ódýrastar
Tækifærisgjafir — Jólagjafir — Leikföng.

misti hann eftir 31 árs farsælt hjóna-
band. Þau hjón áttu eigi börn sjálf,
en ólu upp nokkur fósturbörn, skylc
og óskyld.
Frú Solveig heit. var hin mesta
myndarkona, fríð og gerfileg, trygða-
vinur vina sinna, góðgerðasöm og
mátti ekki aumt sjá. Er þar sæmd-
arkonu á bak að sjá.
Bókarfregn.
Axel Thorsteínsen: Ljóð og sögur.
1916.
Það er betra fyrir þá, sem kunna
að minnast á bók þessa, að fara
gætilega. Höfundurinn hefir sem
sé sent væntanlegum ritdómurum
kveðju guðs og sína í kvæðinu
»SkáIdið unga og ritdómarinn* —
kveðju, sem, að minsta kosti óbein-
iínis, verður að telja vonarkvak um
væga dóma.
Skáldið réttir ritdómaranum »hand-
ritið* og segir, að í söngvum sín-
um, þótt fátækir séu (ætti að vera:
íltæklegir) sá *seiðtnagn úr fiðlu,
»varmir bálstraumar«, og »heilög
harmsýn«. Maður skyldi nú ætla,
að ritdómaranum þætti þetta sæmi-
legt, svona til að byrja með — en
í stað þess að hrópa: Hósíanna,
sonur er oss fæddur! er hann þetta
litla hundheiðinn á ljóð, að hann
tleggur pau bara til hliðar L
Og skáldið nær sér aldrei uppfrá
þessu, aldrei, aldrei nokkru sinni
framar I
Já, mikið þolir maður að heyra,
áður en eyrun detta af manni. En
þetta er engin nýung á vorum dög-
um; jarmurinn og volið í islenzku
skáldunum, ef eittvað er andað á
þau, er alveg óþolandi. Lengst fló
þó ör Jóns Trausta, alt upp í þau
þokuský að kalla gagnrýni E. Bene-
diktsonar zbrauðníð* I Það bull
treysti herra Kvaran sér ekki til að
yfirstíga og lét sÍDn harmagrát detta
niður.
Þetta ástand, þessa ómynd, að
rithöfundar þoli ekki almennar að-
finslur, þegar ekki er ráðist á þeirra
persónu, purýa blöð vor að kveða
niður.
Þess vegna hefir hér verið tiltölu-
lega langt mál skrifað um áður nefnd
an kvæðishégóma, sem sýnilega er
ort í áhyggjum út af væntanlegu
»brauðniði«, þegar »Ljóð og sögurc
kæmu fyrir almenningssjónir.
Byrja má á að geta þess, að kvæði
þau, sem hér er um að ræða, eru
ekki svo léleg, að höfundurinn hafi
með þeim dauðadæmt sig um alla
eilífð; hann er engan veginn eins
og þeir, sem »fyrirsjáanlega aldrei
gátu eignast neittc í Landsbankan-
um, sællar minningar. Sumtí bók-
inni bendir einmitt, þótt í litlu sé,
á það, að höf. gæti gert töluvert
betur, ef hanD vandar sig.
Eins er hitt, að það er í sjálfu
sér saklaust, þótt svona vísur komi
fyrir almennings sjónir.
En eitt verður höf. aldrei fyrir-
gefið, hvorki Jæssa heims né ann-
ars, og það er hroðvirknín.
Frágangurinn á máli og rími verður
að teljast óframbærilegur fyrir þjóð,
sem er fædd með brageyra.
Þetta ber vott um kæruleysi og
kulda til listarinnar.
Höf. þarf að læra þai, að allir
sem elska Ijóð í alvöru, vanda sig
í framgöngu, um orðbragð og alla
hluti, þegar þeir ganga íram fyrir
gyðjuna og fórna henni blóði sínu,
eftir því sem hjartað leggur til. En
þetta blávatn, framborið i grautar-
sleif og slett á stallann —- það er
meira en móðgun, liggur mér við
að segja.
Það er leitt að þurfa að segja um
ljóðskáld, að það vanti brageyra; en
hér verður ekki hjá því komist.
Ekki nóg með það, að höf. virðist
ekki hafa grun um hreim, hljöðblce
eða iherzlu og lýsir hið síðasta sér
í því, að höf. rímar þráfaldlega á
eftirfarandi hátt, sem á bls. 22:
mynd var þar máluð á
með dýrðarbiæ —
heldur setur hann stuðla og höýuð-
stafi alveg út i bláinn.
Það tekur því varla sð tilfæra
dæmi, en sem sýnishorn, örfá af
þeim ógrynnum, sem hér er um að
ræða, mætti benda á:
bls. 19.: »og þegar lífi þínu lýkur
og lokast-----------------------«
bls. 26.: »far vel, þú skáld, sem
fluttir hjartans óð«
bls. 31.: »eg lít í dökku augun inn,
á litla fríða munninn þinn
Á bls. 31. slær huldumær gígju á
háu bergi svo að fann-
hvít(!) skip, sem fara
um höfin farast i votri
gröf-------------------
og mundi þetta mega kalla klaufa-
lega hnuplað frá Heine.
Á bls. 32. stýrir einn fleyi síau
um »kaldan ven. Aumingja mað-
urinn! »Allir eru ógiftir í ven'«M«
segir máltækið. »Ver« er einnig
karlkenning og stundum notað í
ljóðamáli og er þá vitanlega katl-
kyns, — en því er nú ver, að kald-
ur ver í verinu verður líklega dægra-
dvöl fyrir þennan málleysingja, ligg-
ur mér við að segja. En nú er nóg
komið, og vil eg ekki eyða lengrí
tíma Jesandans eða mín við að telja
þessi vandræði; þau eru á hverri
síðu og oft vísu eftir vísu. Þó
leyfi eg mér að lengja þetta »brauð-
níð« með því að benda á, að í ljóða-
ok segist skáldið vera »andanum
oýurseldur«. Og er það eitt hið
átakanlegasta, sem eg hefi sé% síðan
Jón Trausti kom með íslaudsvisurn-
ar og sá þar reykjarstrók, sem var
eins og hár á hval! Að vísu bætir
íöf. við, að hann »viti ekki hvað
pessu veldur* — og þá við hinir
ekki heldnr.
Á blaðsíðu 39. er vel gerð gam-
anvísa, og gæti hún, ef til vill bent
ítilsháttar í þá átt, að þar, í gamn-
inu, ætti höf. að leita fyrir sér, enda
á hann þar ætt til — því aldrei
sannfærist lesandinn af þessum lát-
ausa njartasprengjandi harmagrát
sem er aðalefni bókarinnar), meðan
íann kemur fram i slíkum útbúningi,
sem hér á sér stað.
Mér dettur í hug atvik, sem eg
sá fyrir mörgum árum uppi í sveit
Börn voru að leika sjónleik og áttu
tvö að gráta; en þegar þau voru
rétt að byrja að öskra, gátu þau
ekki stilt sig lengur, en ráku upp
skellihlátur. Leikstjórinn, sem var
10 vetra strákur, kunni ráð við
þessu — hann málaði nokkra smá-
bletti niður eftir kinnunum á leik-
endunum með brendum korktappa.
Þessi kvæði, ef þeim skyldi lýsa
í einum feitum drætti, eru eins og
þau væru máluð á spítu — með
brendum korktappa.
Sig. Sig.
■»1»
Rafmagnsmálið.
Það langt er rafmagnsmáli Rvíkur-
kaupstaðar komið, að hið norska
verkfræðingafirma, sem fengið var
til að rannsaka Elliðaárnar sem afl-
stöð, hefir sent hingað áætlun sína,
sem er á þá leið, að byggingarkostn-
aður muni verða 2.400.000 kr. fyrir
3000 hestaflastöð. Rafmagnsnefnd
bæjarstjórnar (borgarstjóri, Jón Þor-
láksson, Sveinn Björnsson og Thor
Jensen) hefir síðan fjallað um málið.
Ræður hún frá, að ráðast í bygging
þessarrar stöðvar, bæði vegna of
mikils kostnaðar, borið saman við
stærð stöðvarinnar, og annarra ann-
mirka, er á þykja vera.
I stað þess kemur rafmagnsnefnd-
in fram með þessar 2 tillögur:
I. Að bæjarstjórn feli nefndinni
að útvega frumvaip og áætlun um
alt að 1000 hestafla rafmagnsstöð,
bygða á vatnsafli Elliðaánna.
II. Að bæjarstjórn fari þess á
leit við landsstjórnina, að með lög-
um verði heimilað að taka vatnsaflið
í Soginu eignarnámi handa Reykja-
víkurkaupstað, eða til vara, að vatns-
aflið i Soginu verði tekið eignarnámi
handa landsstjórninni, en Reykjavik-
urkaupstað trygður kaupréttur, án
framfærslu, að svo miklu af vatns-
aflinu, sem kaupstaðurinn vill nota.
---------»1 «■-------
Kosningar
í Vestur Skaftafellsýslu.
í blaðinu »lsafold« nr. 92 er
rúmlega þriggja dálka grein með
þessari yfirskrift eftir Gísla Sveins-
son.
Vegna þeirra sem lítið þekkja til
hér í Skaftafellssýslu, og þar af ieið-
andi kynnu að trúa einhverju af
þeim fullyrðin^um sem nefnd grein
hefir inni að halda, vfldi eg biðja
bkðið fyrir eftirfarandi línur.
Gísli byrjar á að lýsa þvi hvern-
ig »Landið« haldi áfram að ærslast
út af kosningunum hér í sýslu;
hann talar þar um »fúlmensku á-
rásir«, »viti firt ávörp«, sem blaðið
hafi flutt til Vestur-Skaftfellinga um
að kjósa hann ekki á þing, o. s. frv.,
sem hér hafa ekki sést, og halda
þó margir blaðið. Um þetta ætla eg
ekki að fjölyrða, þar sem blaðið
sýnir bezt sjálft, að þetta eru öfgar
einar.
Það lítur svo út sem Gróusagan
— er Gísli skrifar um í Asum, er
hann var þar í haust — hafi gagn-
tekið hann svo, að hann geti ekki
losnað við efni hennar, enda þótt
hann hljóti að hafa séð mjög bráð-
lega að hann hljóp þar gönuskeið.
Kjarni þessarar sögu var það—eítir
því er Gisli skrifar — að vinur hans
Lárus Helgason hafi á austurleið
sinni frá Rvík haft »Landið« til út-
býtingar, með einskonar aðvörun til
Skaftfellinga, um það að kjósa sig
ekki á þing vegna samvinnunnar við
Sig. Eggerz. Um þetta skrifar Gísli
alllangt mál 14. okt. og sendi —
að því er næst verður komist—eitt
eintak i hvern hrepp kjördæmisins,
og hafði mælt svo fyrir, að festa
skyldi ritgerð þessa upp á kjörstaðn-
um kosningardaginn, sem sumstaðar
var gert; en aðrir fylgismenn hans
voru svo skynsamir að þeir stungu
heDni undir stól. í þessari ritgerð
stendur meðal annars eftirfarandi
klausa: »Annan óhróður, sem Land-
ið kann að flytja um mig (með eða
án tilstyrks Lirusar Helgasonar)
vænti eg og veit að sýslungar mínir
virði að verðleikum.« Er eg las
þetta flaug mér í hug málshátturinn:
»Sæll er sá sem bræddur er, sé hann
ekki of hræddur.« Eins og eg hefi
ávalt haft fyrir reglu, er eg held
heim frá Reykjavík, tók eg og í
þetta sinn nokkur eintök af nýjustu
blöðum með mér, þar á meðal 3
síðustu blöðin af »Landinu«, sem
voru nr. 39, 40 og 41. Þetta mundu
þá vera blöðin sem eftir sögn Gísla
var útbýtt gefins um alla sýsluna,
og þá einnig þau sömu er Gísli
skrifar um i Ásum. Hvað mikið er
af óhróðri um Gísla, eða aðvaranir
til Skaftfellinga um að kjósa hann
ekki á þing vegna stmvinnunnar við
Sig. Eggerz, geta menn sannfæn
sjálfa sig með því að lesa umgetin
blöð. Þessir imynduðu óhróðursög-
ur koma fram vel útilátnar í um-
ræddri ísafoldargrein.
Mér sýnist svo, að Gísii hafi nú
í seinni tíð sjálfur ,gengið alt of
langt i því að skrifa óhróður um
aðra, þó honum segist sjálfum svo
frá, að það séu alt stjórnmál. Sbr.
árásirnar á Sig. Eggetz.
Gisli er að reyna að sýna fram á
að Skaftfellingar séu ekki »þversum«
og segir því til sönnunar að próf,
Magnús Bjarnarson hafi ekki árætt
að bjóða sig fram sem »þversum«
mann, heldur sem flokksleysingja.
Hvort þetta er rétt frá skýrt skal
eg ekki neitt um segja, en trúlegt
þýkir mér það ekki.
Um mig segir Gísli þetta: »Hinn
frambjóðandinn Lárus Helgason á
Kirkjubæjarklaustri, sem líka var
»þversum«, að því er menn halda,
kom sér hjá því, að gefa neina yfir-
lýsingu um þetta fyrir kjósendum,
þar sem hann sat hér í Reykjavík,
meðan við hinir vorum að halda
fundina eystra i haust.« Eigi þetta
að skiljast svo, að eg hafi ekki þor-
að að mæta á þingmálafundunum,
til þess að gera grein fyrir stefnu
minni í stjórnmálum, skal eg geta
þess, — að mér er sama þó Gísli
haldi mig svo kjarklítinn, — því
flestir aðrir er mig þekkja, vita vel,
að ástæðan til þess, að eg var í
Reykjavík í haust, var sú að eg
þurfti að inna þar af hendi hið sama
starf, er eg hefi gegnt þar mörg
undanfarin ár, en ekki sú að eg þyrði
ekki að mæta á þingmálatundunum
ásamt þeim sem um þiugmenskuna
keptu. Eg hefi ávalf, hvar sem eg
hefi verið staddur — ef svo hefir
borið undir — látið ótvirætt í ljós,
að eg væri einlægur sjálfstæðismaður
»Þversum« við »Langsum«hring-
snuninginn —. Um þetta var flest-
um Skaftfellingum kunnugt, og það
lét eg nægja, með því eg vissi —
eins og fram kom við kosninguna,
— að þeir treystu mér, og að Skaft-
fellingar vita eins vel fy»rir þing-
málafundinn eins og eftir hann,
hverjum þeir vilja gefa atkvæði sittr
ef þeir áður þekkja starfshæfileika
og stefnu frambjóðendanna.
Gísli er mjög borginmannlegur
yfir traustinu sem hann hafi nú í
Skaftafellssýslu, og það svo, að hann
leyfir sér að fullyrða að niðurstaðan
hefði orðið sú sama, þó annar okk-
ar séra Magnúsar hefði hætt við'
framboð sitt. — Honum er ekki of-
gott að gleðja sig við þessa skoðum
sína, því hver maður á landinu veit
að hann er kosinn með miklum
minnihluta atkvceða, af því að mót-
atkvæðin skiftust á tvo, — og það
vita að minsta kosti allir Skaftfell-
ingar — og ef til vill Gísli bezt —
að ef eg hefði verið einn í kjöri á
móti honum, þá væri hann ekki
þingmaður Skaftfellinga nú.
Af því Gisli er hvað eftir annað
að gefa það i skyn að eg hafi af
ásettu ráði komið mér hjá að mæta-
á þingmálafundunum með honum í
haust, skal eg benda á það, að eg
þykist ekki síður hafa ástæðu til að*
beina því að honum, að hann haft
af ásettu ráði sett það niður að
vera hér í kjördæminu einmitt þann
tíma sem hann vissi að eg yrði'-
fjarveraridi. Einnig hefir mér verið
sagt, að Gísli hafi á þingmálafund-
unum ekki viljað telja sig tylgjandi
neinum flokki, og er það þó kunn-
ugt af ritgerðum hans, að hann er
— eða var fram að þeim tíma —
einlægur »langsum« maður. Er ekki
óliklegt að honum hafi sýnst þessi
aðferðin vænlegust til sigurs, þó>
hann vilji ekki kannast við það
siðaii.
í umræddri grein segist Gísla svo-
frá, að »þversum «-miðstjórnin hafi:
ávalt verið að reyna að þröngva
öðrum hvorum okkar séra Magnús--
ar til þess að hætta við framboð
okkar bæði með góðu og illu. Þetta
er eins og flest annað í áminstri
ritgerð tilhæfulaust, að minsta kosti
hvað mig snerrir. Eg get með full-
um rétti og góðri samvizku lýst
því yfir, að ekkert orð, munnlegt
eða skriflegt, hefir mér enn borist
frá nefndri miðstjórn í þá átt, og
leyfi mér því að lýsa eg þessa stað-
hæfingu hans rakalaus ósannindi að;
þvi er mig snertir.
Sízt hafa fylgismenn Gísla ástæðm
til að vera honum þakklátir fyrir
það, að hann í þessari ritgerð sinni
^gerir þá — ásamt öðrum Skaftfell-
tngum — að þeim ræffum, að þeir
hafi 1911 tekið Sig. Eggerz fram
yfir sig fyrir það eitt, að hann sat
hjá þeim og var sýslumaður þeirra.
Óliklegt þykir mét einnig að þeir
— og þá einkum Mýdælingar, sem
beztan kost áttu á að kynnast Sig
Eggerz fyrir þá sök að hann sat hjá
þeim, og sýnt hafa það á margan
hátt að hann vann sér traust og
virðingu þeirra, — geti orðið Gísla
samdóma um það, að Sig. Eggerz
hafi í haust gengið með þá »ósvifnu
hugsun að Skaftfellingar væru, og