Ísafold - 10.03.1917, Blaðsíða 1

Ísafold - 10.03.1917, Blaðsíða 1
Kemur út tvisvar ■ i viku. Verðárg. ; 5 kr., erlendis T1/^ 1; kr. eða 2 dollar;borg- ' ist fyrir miðjan júli i erlendis fyrirfram. j Lausasala 5 a. eint XLIV. árg. ísafoldarprentsmiðja. Talsími nr. 455. Reykjavík, laugardaginn 10. marz 1917. Rítstjórl: Úlajur Björnsson. Uppsögn (skrifl. bundln vlð áramót, er óglld nema kom- ln sé til útgefanda fyrir 1. oktbr. og sé kaupandl sknld- laus við blaðið. 18 tölnblað »S6ynslan er saimleikur. sagði >Eepp* eg þótti aB vitrari maðnr. Reyusla allieims heíir dæmt Forrthíla að vera bezta allra bíla og alheims oóm verður okki hnekt. Aí Ford- bílum eru fleiri A feið i heiminum en af öll- um öðrum biltegnndum samanlagt. Ilvaó sannar þaö? Það sannar það. Fordbíllinn sr beztur allra bila enda hefir hann unnið sér öndveigissæti meðal allra Bila, hjá öllum þjóðum, og hlotið heiðursnafuið V eraidarvagn. FAst að eins hjá nndirrituðum sem einnig aelur hinar beimsfrægu DUNLOP DEKK og rSLONGDR fyrir allar tegundir blla. P. Stefánsson, Lækjartorgi 1, Alþýðufól.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—9 Borgarstjóraskrifst. opin dagl. 10—12 og 1—3 Braiarfóp,etaskrifstofan opin v. d. 10—12 og 1—5 Brai&rgjaldkeriiin Laafásv. 5 kl. 10—12 og 1 6 tfilandsbanki opinn 10—4. K.F.U.M. Lostrar-og skrifstofa 8 érd,—10 afðð. AJm. fundir fid. og sd. 8^/a siðd. Landakotskirkja. Guðsþj. 9 og 6 á helgum Landakotsspttali f. sjúkravitj. 11—1. Landsbankiun 10—3. Bankastj. 10 12. Landsbókasafn 12—8 og 5—8. Útlán 1—8 Landsbúnaðaríélagsskrifstofan opin frá 12—8 Landsfóhirðir 10—2 og 5—8. íiandsskjalasafnið hvern virkan dag kl. 12—2 Kjandsaiminn opinn daglangt (8—9) virka daga helga daga 10—12 og 4—7. Listasafnið (lokað fyrst um sinnj Sáttúrugripasafnið opið l*/s—29a á sunnúd. Póst-húsið opið virka d. 9—7, snnnud. 9—1. Sumúbyrgð Inlands kl. 1—6. Stjórnarráðsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl. Talslmi Reykjavlkur Pósth.S opinn 8—12. ymistaðahælið. Heimsóknartimi 12—1 5>jóðmonjiu-,ainið opið sd., þrd. og fid. 12—2. Fráfærur. Eftir Hermann Jónasson. Nú eru alvarlegir tímar. Geipiverð flestum vörutegundum og marg3r jieirra fara stöðugt hækkandi. Eng- inn getur rent grun að því, hvar staðar nemi. Eins og nú stendur, má telja siglingateppu bæði að og frá landinu. Það segir lítið, þótt von sé til að B sp komi frá| Ameríku 7.—8. hverja vikn. Að sönnu verð- nr að treysta því að á þessu fáist bráðlega bætur, en það getur brugð- ist til beggja vona. Ennfremur ber þess að gæta, að þótt nægir flutningar fengjust ti landsins, þá fást þó eigi suniar nauð- synjavörur, því að útflutningur á þeim, er bannaður frá öðrum lönd- um. Og búast má við að þeim teg- undum fjölgi smátt og smátt, er ó- fáanlegar verða, standi stríðið lengi hér eftir. Það er því hið mikilvæg- asta alvörutnál, að stuðla til þess, al: fremsta megni, að landið geti sem mest bjargast við sín eigin gæði eða framleiðslu. Getur líka að því rekið, að menn neyðist að mestu, ef ekki öllu, til þess að bjargast upp á sínar eigýfr spítur. Það var því viturleg ráðstöfun af stjórnarráðinu að stuðla til þess að allar sveita- og bæjar- stjórnir landsins beittust fyrir því, að hvetja menn sem alvarlegast ti þess eftir mætti að rækta garða-ávexti íiæsta sumar. »En betur má ef duga skal.« Nýskeð átti eg tal við verzlunar- tnann Oskar Clausen í Stykkishólmi. Sagði hann, að ýmsir þar vestra lefðu áhuga fyrir því, að menn tækju að meira eða minna leyti aftur upp fráfærur, eftir því, sem á- stæður ieyfðu, að minsta kosti með- an stríðið stæði ybr. Síðan alment var hætt við fráfær- ur, hefir á sumrin mikið verið jifað á grautum og brauði til sveita. Nú er víða mikill, hörgull á þeim mat- vörutegundum, er til þessa þurfa, og má búast við að sumar t>eirra verði ófáanlegar. Verðið virðist nú og iilkleyft, og þó líkur fyrir þvi, að það kurtni að hækka. Svo þegar þar við bætist heimflutningur úr kaupstað, þá myndi mörgum koma vel að hafa nægt af skyri heima á búi sínu. Og ekki þirf að óttast að eigi fáist góður markaður fyrir skyr í kaupstöðum og sjóþorpum. Þá skiftir ekki minna að auka smjörframleiðsluna í landinu. Að sönnu er nú búið að banna útflutn- ing á smjöri og tólg. En hvað hrekkur það? Árið 1913, er skýrsl- ur eru síðast fullgerðar fyrir, vorn flutt inn 326*, 500 kíló af smjörlíki og plöntufeiti, en útflutt 166,700 kiló af smjöri og 13,900 kíló. af tólg. Innflutt feiti því 145,900 kíló meiri en útflutta feitin. Arið 1914 var flutt inn af feiti nær 40,000 kíló meira en næsta ár á undan. En ekki sézt enn, hve mikið hefir verið útflutt af feiti það ár. En þeg- ar litið er til þess, hvernig afkoma var, alt of víða, á skepnum vorið 1914, og arðleysi þeirra þá um sum- arið og veturinn fyrir, þá virðist auðsaett að útflutuingur af feiti hafi verið mikið minni en 1913. Þegar þess er nú enn fremur gætt að í þeim landshlutum, sem mest hefir verið flutt frá af smjöri til útlanda, voru töður viðast afskap- lega hraktar á síðast liðnu sumri, og kýr þvi sára nytlitlar. Má þvf búast við að margar þeirra gangi hálfgeldar út á næsta vori. Þegar alt þetta er athugað, virðist auðsætt að á næsta ári, frá vori að telja, þurfi að flytja inn nær 200,000 kíló af feiti, þótt útflutningur á henni sé bannaður, það er að segja ef fráfærur aukast ekkert fram yfir það, er nú hefir alllengi átt sér stað. Þá ber einnig að lita til þess, að nú hækkar óðum. verð á allri er- lendri feiti, enda má hún teljast nær því ófáanleg. Ekkert er heldur skilj- anlegra. Ýms lönd hafa þegar bann- að útflutning á feiti, og smjörlíkis- verksmiðjur hafa lagst niður sökum vöntunar á henni. Hér er því auðsæ vá fyrir dyrum nema fráfærur séu auknar að mikl- um mun, eða nær 100,000 fleiri ám sé fært frá næsta sumar held- ur en átt hefir sér stað fyrir- farandi sumur/ Það gagnar litið að benda til þess, að vér höfum næga fitu í lýsinu. Að minsta kosti öf- unda eg húsmæðurnar ekki af því að skamta það. Eg játa fúslega að vfða er afar erfitt, ef ekki ókleift, að koma frá- færum við sökum fólkseklunnar í sveitunum. En nú er alt á því hverf- anda hveii, að akki er hægt að gera neinar áætlanir. Manni verður ó- sjálfrátt að spyrja: Hve miklar birgð-, ir verða, þegar fram á samarið kem- ur, af kolum, steiriolíu, salti, tunn- um, veiðatfærum o. fl., og hversu létt verður að afla þess, og koma. framieiðslunri frá sér? Verði tilfinn- anlegur misbrestar á fleira eða færra af þessu, mun eigi vanta fólk til sveitavinnunnar. En um þetta reyni eg ekki neinu að spá. Mörgum mun þykja væntaniegt kjötverð, á hausti komandi, fýsilegt til þess að láta ær ganga með dilk. En skyldi botninn á brezka samn- ingnum vera sem tryggastur? Setj- um svo að stríðinu linti á næsta sumri. Myndu Bretar þá álíta sig bundna við samninginn? »Vér einir höfum valdið strangt.« En eins og flestir munu vita, nej'ta Bretar eigi saltkjöts. Þeir kaupa að eins kjötið til að tryggja sér að það lendi eigi til Þjóðverja. Að sönnu er hægt að segja að iinni stríðinu, fyrir næsta haust, þá opnistkjötmarkaðurinn á Norðutlönd- um, en litlar líkur eru til þess að verðið muni verða, svo nokkru nemi, hærra en fyrir strlðið. Þess ber að gæta að meginið af kjöti voru hefir farið til Norvegs. En nú hafa Norð- menn pantað niðursoðið kjöt, frá Argentína, í afar stórfeldum stíl. Svo er á annað að lita. Mestu vandkvæði eru á því að fá nógar tunnur til landsins. Nú mun verð á síldartunnum vera 15 krónur. Og sennilegt er að það verði enn hærra á kjöttunnunni. Þáð mun og heldur enn engin trygging fyrir því að þær fáist. Frá öllum hliðum skoðað, fæ eg ekki betur séð, en hvernig sem velt. ur með striðið, þá sé það tryggara og arðvænlegra að færa frá, á næsta sumri, ef hagar og vinnukraftar leyfa það á nokkutn hátt. Enn ntá geta þess að venjulega er munur á dilkum og hagalömbum til muna minni en margur hyggur, það er að segja, ef hæfilega seint er fært frá. Leyfi eg mér i þessu efni að benda mönnum til þess að kynna sér ritgerð Torfa Bjarnasonar »Um fráfærur* i 22. árg. Búnaðarritsins 2. hefti, og »Fóðrun búpenings« bls. 155—166, er einnig fjallar um sama efni. ------------------------ Lagarfoss hefir fengist leystur und- an kvöð þeirri, sem á skipinu hvíldi frá tíð fyrri eigenda um aS fara eina ferð til Bretlands áður en hingað kæmi. En ekki sopið vatnið þótt í ausuna só komið, meðan ekki fæst fararleyfi hingað viðkomulaust í enskri höfn. Sextugsafmæli hins góðkunna norð- lenzka skálds Páls Jónssonar Árdal á Akureyri var minst á ýmsan hátt af samborgurum hans o. fl. Skólanefnd Akureyrar færði honum 1000 kr. heiS- ursgjöf og margar aSrar góSar gjafir bárust honum. »Lárviðarskáldið« flutti honum snjalla drápu. í vandræöum. Aumin^ja »Landið« hefir komist í stökustu vandræði út af því hve bermált þ.ið var i fregnmiða sínum um brezku samningana í síðustu viku, þar sem það gerði tvent: x. Að játa þvert ofan i fyrri stað- hæfingar að eigi hefði verið á- • stæða til óánægju með verðlag- ið i fyrra. 2. í óþökk allra að hrópa út um stræti og gatnamót þau ósann- indi að stjórnin væri mjög vel ánægð með verðlagið nú. Nú á að fóðra þetta einhvernveg- inn. Blaoið grípur til svo margs að fumið verðnr því greinilegra. í einni greininni reynir ritstjórinn að koma allri ábyrgðinni á Sigurð Jónsson ráðherra. Hann hafi verið ánægður með ullarverðið í fyrra — því hafi »Landið< nú álitið árangur- inn ágætan. Hvernig sem því er varið, hefir mönnum þótt heldur ógeðslegar þessar freklegu tilraunir blaðsins að koma ávirðingunum af frumhlaupinu á Sigurð Jónssou ráð- herra, sem öllum ber saman um að sé heiðvirður maður, af þeim ráð- herranna sem »Landinu« stendur næst. Þá á að fóðra frumhlaupið með því að illa hafi verið samið í fyrra. Varla er það vænlegt nú eftir að kunnugt er orðið, að verðlagið er öllu lakara nú en í fyrra, borið saman við kostnað við framleiðsl- una og vita menn þó að mjög vel hafi verið að samningunum geng- ið að þessu sinni. Síðasta ráðið er að skora á stjórn- ina að birta samninginn og öll skjöl honum viðvíkjandi. Er þetta skripa- leikur eða er það alvara? Sá maður, sem ræður hvað í »Land- inu« kemur um stjórnmál, er Björn Kristjánsson fjármálaráðherra. — Ef hyggilegt er að birta samninginn hlýt- ur hann að geta komið þvi fram i landstjórninni að hann sé birtur. Hví þarf hann að láta blað sitt skora svo alvarlega á stjórnina að birta samninginn? Er hér gamla óhreinlyndið að koma fram við meðstjórnendur hans? Er það skoðun B. Kr. að rétt sé að birta samninginn eða lætur hann blað sitt kasta þessu fram til að slá ryki í augu almennings eingöngu? Landsstjórnin hefir vitanlega það meiri ábyrgðartilfinningu en þessi blaðsnepill, að hún birtir samninginn því að eins að hún telji það hættu- iaust á þessum alvörutimum. Telur B. Kr. það hættulaust? Hann þekklr samninginn. í fyrra gat hann og »Landið« ögr- að stjórninni. Nú hefi hann ráðin. »ísafold« vill hvorki hvetja þess né letja að samningurinn sé birtur. Hyggur þó að það hafi verið og sé enn rétt að birta hann ekki. Úr þv skera þeir sem ábyrgðina hafa nú á stjórninni. En þessi vandræða-skrípaleikur »Landsins« getur varla gert annað en að flækja blaðið æ meira i lop anum, sem það sjálft hefir spunnið. Hlýlega minst. Blað kemur út á ísafirði, sem »Njörður« heitir. Það er smátt að vöxtum og verður því að hafa grein- arnar stuttar um flest efni. Ritstjór- inn er sira Guðmundur Guðmunds- son. í 44. tölublaðinu, er út kom á jóladaginn, er Þórhalls biskups einkar hlýlega minst. Mun þeim, er þektu biskupinn sáluga bezt, finnast sú lýsing frábærlega góð í jafnstuttn máli. ísafold leyfir sér því að taka hana hér upp, til þess að fleiri sjái en þeir, er »Njörð« lesa. „Þórhallurbiskup Bjarna- son er látinn rúmlega sextugur að aldri. Heilsan var þrotin, og hug- urinn saddur hérvista. Hjá honum fór saman karlmanns- fegurð og fjölbreyttar gáfur. Hann hefði getað verið stórbóndi, bæði á forna og nýja vísu, héraðshöfðingi og héraðssómi, framfaramað’ir, fastur á góðum háttum og gömlum. Hann sneri sér að klerklegam fræðum og varð yfirhirðir landsins guðsbarna, allra saman. Það er ætíð vandaverk, og nú um stundir illa þakkað af flestum. Guðsbörn lands þessa voru i hans augum ekki fá, mannfólkið, búpen- ingurinn og öll okkar dýr önnur, einnig grös og jurtir, alt, sem hér dregur lífsanda. Þenna margbreytta hóp þótti hon- um meir en lítið vænt um; menn- ina vildi hann fræða, fénaðinn vernda og grösin græða. Hann þekti bæði vanmátt gleði og styrk sorgar, beiskju iðrunar og svölun náðar. Svo má virðast sem lífsþróttnr hans hafi látið undan fyrir örlög fram, en sfzt mun hann þykjasl koma ofsnemma að fótum þess, sem í veikum er máttugur. Þar eru honum nú haldin jól.< ---- M -------' Leikhúsið. Svo virðist, sem Nýdrsnóttín ætli að reynast aðsóknarleiksýning hjá oss á líka lund og Álfhóll (Elverhöj) með Dönum, að hún ætli að verða eitt af þeim leikritum, sem hverju leikhúsi er ómetanlegt, 0: þegar alt annað þrýtur og fylla þarf fjárhirzlu Leikfélagsins — þá er hún bjarg- vætturinn — þá er hún eins og Áslaug- álfkona í sjálfu leikritinu. Eg skal trúa því, að Nýársnóttin sé hjartfólgið barn höfundinum, dramatiskur frumburður hans, sein hann jafnframt hefir átt kost á að yngja svo upp,komnaá »piparmeyja«- aldur, að mikið er augnayndi að framgönguprýði. Og svo á hann því láni að fagna, hvert skifti, sem af nýju efi boðið til sjónar leikritsins, að geta sagt: Nýtt skip er komið ab landi, með fögrum teeyjum og vænum. Og er þá ekki sízt álfamærin norðlenzka, setn nú prýðir Nýársnætursxipið.

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.