Ísafold - 21.04.1917, Blaðsíða 3

ISAFOLD
3
LeiÖrétting.
í skrá þeirri um fólög og stofnanir,
sem fylgir síðnstu útgáfu af Bsejarskrá
Iteykjavíknr, er skjalasafns landsins
getið á bls. 65. Við. þá klausu er
þetta að athuga. Skjalasafnið er þar
i fyrata lagi nefnt ólöglega »Lands-
skjalasafn«. Lögheiti þess er þjóð-
skjalasafn, samkværnt fyrirskipun
laga 3. nóv. 1915, nr. 39. í öðru lagi
er sagt að skjalasafnið hafi verið flutt
i Safuahúsið árið 1911. Lað var ekki
svo, heldur var það flutt þangað haust-
ið 1908, jafnskjótt og farið var að tak*
Safnahúsið til afnota. í þriðja lagi
er sagt, að skjalasafnið só opið til af-
nota fyrir almeuning kl. 12—2 virka
daga. Þetta er eiunig rangt. Sam-
kvæmt reglugerð frá 13. janúar 1916
er það opið alla virka daga kl. 12—3
og 6—8 síðdegis.
Eg hefi beðið ísafold og Morgunblaðið
að leiðrétta þetta í minniskrám sínum.
En það hefir ekki hrifið til hlítar. Eg
verð því að gera það sjálfur, og biðja
blöðin að taka þetta svo upp í minn
islista sína:
Þjóðskjalasafnið, opið
bvern virkan dag kl. 12 — 3
o g 6 — 8 s í ð d.
Beykjavi'k, 14. apríl 1917.
Jón Þorkelssoti.
Garöræktin í sumar.
Það getum vér haft eftir Einari
Helgasyni að hún muni verða stund-
uð með töluvert meira kappi en áð-
ur. Markar hann það mest á eftir-
spurn eftir fræi. Segir hann Hka
að nú séu til svo miklar birgðir zí
rófnafiæi að þess vegua sé óhætt að
sá fjórfalt meira að minsta kosti en
vant hefir verið.
Það gengur ver mcð að ná i
kartöfluútsæðið. Reyndar er fjöldi
manna búinn að reita saman með
meira móti, en mikið vantar enn.
Jes Zbnsen kaupmaðnr á von á
seglskipi með 1500 tunnur af kartöfl-
um nú um mánaðamótin.
ReykjaYfkor-aÐqálL
Barnaskólinn. Kenslu var hætt í
akólanum í gær vegna kolaskorts. —
Vorpróf verða engin.
Brezkt hjálparbeitiskip kom hingað
í gærmorgun og fór aftur um kvöldið.
Farþegar voru A. Courmont og G.
■Coplaud.
Gnllfoss fer norður í kvöld. Kcm
ur við á ísafirði og, ef veður leyfir, á
Skagaströnd, annars á Hólmavík og
Ákureyri. — Fjöldi farþega fer með
skipinu.
Kennaraskólinn. Hætt var kensla
í honum á sumardaginn fyrsta, eins
og venja er til.
Bæjarstjórnin. A fundi hennar f
fyrradag var samþykt að fresta kjöt-
kaupum handa bænum fyrst um sinn
og að hafna tllboðunum er henni höfðu
borist um kjötkaup. Samþykt var og að
hækka kaup slökkviliðsmanna (dýrtíðar-
uppbót) um helmlng frá því sem var,
og jafnframt að leita uppl/8jnga um
hæfilega slysaábyigð; hvorttveggja sam-
kvæmt beiðni þeirra.
íþróttafélag Reykjavíkur gaf út
Sumarblaðið ásumardaginn fyrBta
og efndi til víðavangshlaups kl. 4 sfðd.
Þrátt fyrir leiðinlegt veður varð úr
blaupinu, og varð Jón Jónsson fyrstur,
rann skeiðið á 15 mfn. — Frá víða-
vangshlaupinu er nánara skyrt í Sum-
arblaðinu.
Veðráttan er fremur stirð ennþá,
altaf kuldi og umhleypingar.
Athugasemdir
viö greinina »Tvenn öfugmæli*
i Timanum.
í siðasta blaði Tínnans (nr. 5) er
grein með yfirskriftinni »Tvenn öf-
ugmæli*.
Af því að eg er kunnusur öðrum
þeim manni, sem gerðuc er þar að
umtilsefni, Oigeiri Friðgehssyni, og
starfi hans á Vopnafirði, get eg ekki
á mér setið að leggja orð í ummæli
þau, sem i greininni eru.
»Mörgum mun þykja kynlegor
sá dómur, að selstöðuverzianirnar
útlendu, eins og sú sem hér ræðir
um, hafi haft sérstaklega vel ment-
aðan mann í sinni þjónustu«.
Þannig segir Tíminn.
Þetta þykír Tímanum einkennilegt
en er þó rétt. Einmitt þetta verzl-
unarhús, Örum & Wulff, hefir'fram
yfir mörg önnur samkyns, útvegað
þjónum sinum betri mentunar en
venja var til. Nálega allir verzlun-
arstjórar þess haf.t vetið á skrifstofu
þess erlendis og þar kynst fjölbreytt-
ara og annurskonar veizlunarlagi en
hér tíðkaðist. Auk þess sem þeir
um leið notuðu tímann til að menta
sig á annan hátt. En svo er um
þann veizlunarstjóra, sem hér ræðir
um, að hann er mjðg duglegur og
hefir eflaust notað tómstundir til þess
að búa sig rækilega undii lífsstarf
sitt. Og um það get eg borið, að
síðan hann var við undirbúnings-
námið erlendis, hefir hann auðgað
sig að bóklegum verzlunarfróðleik,
auk þess sem honum á hinum langa
starfstíma sínum sem verzlunarstjóri
hefir aukist verklegur verziunarfróð-
leikur, sem hefir búið hann vel undir
það starf, sem hann rækir nú.
Síðan segir Tíminn »að minsta
kosti hafa þeir hæfileikar og ment-
un (verzlunarstjóra selstöðuverzlan-
anna) litla ávexti borið«. Eg fæ
eigi skilið hvernig Tíminn fer, að
öllu óþektu, að dæma mennina
svona. Eg get bent á mörg vel
unnin verk þeirra manna, sem veitt
hafa forstöðu- selstöðuveizlununum.
Og þegar öllu er á botninn hvolft
verður vandi að dæma um, hvort
það eru verzlunarstjórar selstöðu-
verzlananna eða aðrir verziunarmenn
sem mest hafa gert fyrir sveitir þær,
sem þeir starfa í.
Næst segir Tíminn: »Þær (sel-
stöðuverzlanirnar) hafa verið sama
sem, ef ekki alveg, þýðingarlausar
hvað vöruvöndun snertir*. Þetta
eru tilhæíulausar staðhæíingar. Sel-
stöðuverzlanirnar hafa vandað vöru
sína jafut og aðrir og einmitt sú
verzlun, sem hér er rætt uin, hefir
verið vöruvönd fram yfir aðra, og
það eru auðvitað verzlunarstjórarnir,
sem því hafa ráðið.
»Þó væri það sök sér ef mað-
urinn hefði bætt verzlunina í hér-
aðinu. En af því fara engar sög-
ur, heldur hitt, að þar hafi bæði
í tíð Olg. Fr. og sí*an verið gamli
einokunarsvipurinn á verzluninni.«
Þetta eru þeir sleggjudómar, sem
gerðu það að verkum að eg fór að
blanda mé^ í inálið. Mér er vel
kunnugt um það, að starf Olgeirs á
Vopnafirði gekk i það að gera bænd-
ur sem sjálfstæðasta gegn verzlun-
inni, og þykist eg vita að það sé að
skapi 1 ímans, og býzt við að hon-
um finnist ekki minst varið í það.
Einnig veit eg að Olgeir fór eins
langt og hann komst til að umbæta
verzlunina. Og ef að menn litu aftur
í tímann þá er enginn vafi á því að
Vopnafirði hefir farið fram á þeim
árum sem Olgeir var þar, og verð-
Innilegasta þakklæti vottum vér öllum
þeim hinum mörgu, sem á einn eða annan
hátt sýndu okkur hluttekningu við fr fall
og jarðarför okkar elskaða sonar og bróður.
Skálavik við Stokkseyri.
Þuriður Gunnarsdóttir, Sólveig Pálsdöttir,
Sigurður Pálsson.
ur ekki gengið fram hjá verzlunar-
stjóruuum I svona litlu kauptúni og |
sveit, eius og Vopnafj. er, þegar til-
nefndir eru menn, sem unnið hafa
að framfðrum sveitarinnar.
Eitt af siðustu verkum Olgeirs á
Vopnafirði, var fjársöfnunin til Eim-
skipafélags ídands, hann gekk að
því með sínum vanalega dugnaði og
rausn og sýndi hann þar i verki og
umræðum, hve bjutsýnn hann er
um framtið og möguleika þjóðar
vorrar.
Ræða sem O’igeir hélt I kveðju-
samsæti, sem honum var haldið á
Vopnaíirði, kemur í hug mér, hún
sýnir svo berlega hvað maðurinn
vi!l, óg bregður gagnstæðu ljósi yfir
Olgeir við það sem Timinn gerir.
Páll Linarsson.
Bókarlreg*n.
Kr. Nyrod: Frakkland.
Þytt hefir Guðm, Guð-
mundsson skáld. Reykja-
vlk 1917. Útgáfuna hefir
annast Brynj. Björnsson
tannlæknir.
Þetta er fyrirtaksbók, enda eru góðir
að henni nautarnlr.
Hún er samin af þeim manni er
mun þekkja franska tungu, bókmentir
og sögu betur öllum öðrum á Norður-
löndum og bó víðar só leitað. En
prófessor Nyrop er ekki eingöngu ágæt-
ur vísindamaður og víðfrægur, heldur
er hann og ritsnillingur. Alt sem
hann ritar um, verður ljóst og ljúft,
því að hann er skarpur, andrikur og
orðheppinn.
Og bókin er um þjóðareinkenni
Frakka, eins og þau þafa birzt frá
öndverðu i bókmentum þeirra, tungu
og afreksverkum. Hún sýnir oss þá
eiginleika frönsku þjóðarinnar sem hafa
gert hana að öndvegisþjóð, að þjóð
sem jafnan hefir verið forgönguþjóð i
listum anda og handa, í bókmentum,
í vísindum, í baráttunni fyrir háleitum
hugsjónum, að þjóð sem hefir verið
frumkveði margs hins bezta í menn-
ingu nútímans og allar siðaðar þjóðir
hafa lært af.
Bókin byrjar á Rolands bardaga, og
býst eg við að mörgum íslendingi fari
líkt og mór við lesturinn, að þeim
hljómi í hug erlndið eftir Grim Thom-
sem um Olífant, horn Rolands.
»Og aftur heimtist Olífant,
en um það sögu þeirri fer,
að nær sem Frakkar eiga ant
og auðnuvant,
það blæs af sjálfu sór«.
8vo hefir það reynst hingað til og
þó aldrei hetur en i stríði því hinu
ægilega, er nú stendur yfir. Enn stend-
ur ljómi af Frökkum. Enn vekja
þeir ást og aðdáun góðra drengja. Og
eflaust verður þessi bók til þess að
sannfæra margan mann enn betur en
áður um það, hve ágæt þjóð Frakkar
eru, og vekja meðvitund unt þá þakk-
lætisskuld, sem mannkynið á þeim að
gjalda.
Þýðingin virðist, sem vænta mátti,
prýðisvel af hendi leyst, og frágangur
ágætur. Bókin kostar að eins kr. 1,50,
og er það ódýrt í dýrtíðinni. Ef eitt-
livað verður afgangs útgáfukostnaðin-
um, reunur það til »Alliauce francaise«
í Reykjavík. A Brynjólfur Björnsson
miklar þakkir skilið fyrir framtak sitt.
Guð m. Finnbogason.
Úfriðar -annállj
Framhald.
SultaróeirBir.
Undanfcirna daga hafði borið á óeirð-
um í Pótuisborg og öðrum stórborgum
Rússlatids. Aðflutningateppa sú, sem
talið er nú að stjórnin gamla hafi kom-
Ið á af ásettu ráði, var þá farin að
geia svo mjög vart við sig, að fátæk-
ari fólk í borgunum svalt mjög.
I fyrstu gekk alt eftir áætlun stjórn-
arinnar. Lögregla og dátar skutu og
lömdu lýðinn.
Dúman tekur völd.
Eu er átti að slíta dúmunni, kom
annað upp á teninginn. Mestur hluti
dúmunnar var nú ger-andvígur aðfcif-
um stjórnarinnar. Varð það því úr
að samþykt var þar með öllum þorra
atkvæða að fara hvergi en sitja nú
sem fastast og taka stjórnartaumana
úr höndum ónýtrar og spiltrar stjórnar.
Var nú kosin 12 manna nefnd í
snatri, og lýstu þeir háu herrar því
yfir, að þeir væru æðsta stjórn Rússa-
veldis. Eftir þeirra boðum ættu allir
sér að hegða. Formaður nefndarinnar
var Rodziomko.
Eitt hið fyrsta verk þeirra var þó
að taka alla ráðherra fasta, er sæti
áttu f hinni keisaralegu stjórn. Lff
fengu þeir þó allir nema einn. Var
það sá, er mesta sök átti á matarskorti
í borginni. Múgurinn tók Iiann afsíðis
og varpaði houum á bálköst og brendi
bann til ösku.
Fylgi Dúmunnar.
Brátt kom það í ljós, að þessi bráða-
birgða stjórnarnefnd, er dúman kaus,
fekk fylgi alþjóðar. En mikið var það
verk og erfitt, er bún hafði á hendi
næstu dagana eftir 11. marz.
Pétursborg og aðrar stórborgir rfk-
isins loguðu í uppreistarbálf. Margir
þeir, er verið höfðu fylgismenn fráfar-
andi stjórnar, voru teknir höndum þar
sem í þá náðist og voru hýddir, brendir,
hengdir eða limlestir. Verksmiðjum
og búðum var lokað. Brýr og önnur
mannvirki sprengd f loft upp. — Og
yfir höfði þjóðarinnar geysaði heims-
ófriðurinn. Því var brýn nauðsyn á að
koma sem fyrst á friði og spekt innan-
lands, til þess stjórnendur gætu haft
hemil á þjóðinni og komið fram nauð-
synlegum umbótum.
Og spekt komst á von bráðar. Er
það líklegt, að rajög hafi uppreist þessi
verið undirbúin af helztu forsprókkum
hennar — og þess vegna hafi öllu reitt
fljótar af. Getum er og leitt að því,
að sendiherra Breta í Pótursborg, Bu-
chanan hafi frá öndverðu veiið öflugur
fylgismaður upprelstarmanna.
Fundur Samherja i Pétureborg.
í febrúar lióldu sendimenn Samherja
fund með sór í Pótursborg. Bretar
höfðu það þá á orði, að eigi myndu
þeir hjálpa Rússum um fé til hernað-
ar, eins og að undanförnu, nema ef
alger straumhvörf yrði / stjórn Rússa,
Líklegt er, að þeim hafi nú þótt alt
fara mjög að óskum, er keisarastjórnin
fór frá, er þráfaldlega haföi sýnt vin-
gjarnlegt hugarþel tll Þjóðverja.
Keisarinn.
Er bráðabirgðastjórnin*var komin á
laggirnar í Pótursborg. snerust hugir
manna mjög til keisarans. Nokkrum
dögum áður en uppreistin byrjaði var
hann farinn til vígstöðvanna. Var
hann þvf hvergi nálægt er ósköpin
dundu yfir í Pótursborg.
Hingað tll hafa rússneskar þjóðir
lotið hinum hágöfuga keisara með dá-
samlegri lotningu. Var því fastlega
búist við því í fyrstu, að bráðabirgða-
stjórnin sæi sór þann kost vænstan, að
hafa keisarann í sínum háa veldisstól,
tll þess að efla samheldni um hágöf-
ugu persónu hans. Kom það mjög
flatt upp á flesta, er uppreistarmenn-
irnir reyndust svo ákveðnir umbóta-
msnn, að þeir kröfðust þess akýrt og
skorinort, að keisariuu legði niður völd.
Ráðabrugg alt um það cfni hefir
mjög lítið vitnast enn út um heiminn.
En svo mikið er víst, að keisarinn var
á heirnleið til Pótursborgar, er sendi-
menn stjórnarinnar mættu honum í
smábæ nokkrum, Pskocv, milli Riga og
Pótursborgar.
Fram til þess tíma hafði hann lítið
fengið að vita um uppreistina, en var
kunnugt um, að óeirðir nokkrar höfðu
verið í höfuðstaðnum undanfarna daga_
Áður en sendimenn stjórnariunar
fengu tal af honum, sögðu fylgismenn
hans honum hvernig í öllu lagi. Er
mælt að fursti nokkur í fylgd hans,
hafi þá stungið upp á því við keisara,
hvort hann vildi ekki gefa Þjóðverjum
ráðrúm til þess, nð brjótast inn yfir
herlfnurnar. Myndi hann þá fyrir til-
stilli þeirra geta haldið völdum. —
Með tárvotum augum hefði keisari beð-
ist undan sbkum ráðleggingum, og sagt
þeir mættu á hiun bóginn gera við
sig hvað þeir vildu.
Keisarinn leggur niBur völd.
Sendimenn hinnar nýju stjórnar
fengu þá áheyrn keisara, og sögðu hon-
um það ráðlegast, að leggja niður völd.
Yar hann hiun fúaasti til þess. —
Eitthvað kom til orða að sonur hans,
ríkiserfinginn Alexiej, yrði eftirmaður
hans. Hann er 13 ára. En Michael
bróður keisara átti að verða ríkisstjórl
unz Alexiej yrði myndugur. En Niku-
lás keisari neitaði því þverlega, sagð-
ist ekki vilja láta son sinn í það,
heldur fá að hafa hann með sór. Ef
hann fengi að vera á rússneskum
sveitasetrum sfnum, þá værl hann
ánægður.
Móðir Nikulásar, Alexandra ekkju-
drotning, var þar næratödd, og kvaddi
son sinn með blfðu, og bað honum vel
farnast. Sfðan fór hann í varðveizlu
sendimanna til Pétursborgar, og var
síðan settur inn í höll sína Czarskoje-
Selo. Var þar drotning hans fyrir og
börn. Eru þau þar enn í haldi.
Valdstöku uppreistarmanna tók drot-
ningin Feedorowna ekki þykkjulaust,
eins og keisari. Hefir það síðar kom-
ið á daginn, að hún hafi þó frekar átt
ráðningu skilið, því fundist hefir í höll
hennar sfmtæki til þráðlausra sendinga
beina leið til Berlinar.
Helzt einkennir það ríkisstjórn hins
fyrirverandi keisara, að þeirri reglu
fylgdl hann jafnan, að svfkja öll þau
loforð er hann gaf þegnum sínum, er
til umbóta horfðu.
Erl. simfregnir.
fri fritfaritara Isaf. og Morgunbl.).
K.höfn 19. apríl.
Blóðugasta orusta, sem
sogur, fara at steudur nú
yfir á vesturvígstöðvumim.
Er einkum barist ákaft fajá
Aisne.
— Bandamönnum veitir
betur, en I»jóðverjar hafa
eiunig tekið nokkra fanga.
í síðustu orustuuni hafa
þeir tekid 2300 banda-
menn höndum.
Verkfall og uppþot tölu-
vert varð um daginn í Ber-
lin, en nu hefir það verið
þaggað niður og er alt með
kyrrum kjörum þar nú.
Nikulási stórfursta hefir
verið stefut fyrir herrótt
í tilefni af hiuum miklu
óförum Rússa hjá Masur-
ísku vötunum haustið 1914
(orustan lijá Tauuenberg).