Ísafold - 26.05.1917, Side 1

Kemur út tvlsvar
i viku. VerSárg.
5 kr., erlendis 7^/j
kr. eSa 2 dollar;borg-
Ist fyrlr mlðjan júlí
erlendls fyrlrfram.
Lausasala 5 a. elnt
ísafo'darprentsmiðja
Talsimi nr. 455
Ritstjári: Dlafur Bjurnsscm.
Uppsögn (skrifl,
bundln vlS áramót,
er óglld nema kom-
In sé til útgefanda
fyrlr 1. oktbr. og
só kaupandl skuld-
laus vlS blaSlS.
XLIV. árg.
Reykjavik
laugardaginn 26. maí 1917.
35. tðlnblað
m
»Reyn8laD er sannleikur* sagði »Repp* eg
$>ótti aö yitrari maður. Reynala alheims heflr
dæmt Fordbila að vera bezta allra bila og
«Jheim8 dóm verbur ekki hnekt. Af Ford-
hilum eru fleiri á ferb í heiminum en af öll-
tun öörum bíltegundum samanlagt. Hvað
sannar þab? Það sannar það. Fordbillinn
«r beztur allra bíla enda hefir hann unnið
fflór Öndveigis8œti mebal allra Bila, hjá öllum
þjóðum, og hlotið heiðursnafnið
Y eraldarvagn.
Fást að eins hjá nndirrituðum sem einnig
selur hinar heimsfrœgu DUNLOP DEKK og
SL0NÖUR fyrir allar tegundir bila.
P. Stefánsson,
Lækjartorgi 1,
Vandræðastjórnin.
Vér höfum í undanförnum blöð
fundið að aðgerðum stjórnar
innar. Vér höfum gert það með
hógværð, en leitast við að rök-
styðja aðflnslur vorar. Vér höf-
um að eins nefnt dœmi um það,
hve afarilla núverandi stjórn fer
með völdin. Margt satt um það
■efni liggur enn kyrt. Líklega
vegna þess hve hógværlega er
ritað kallar eitt stjórnarblaðið
þetta »nart« í stjórnina.
En hér kemur fram sama al-
vöruleysið, sem einkennir þessa
stjórn, sem blaðið telur sig vera
að verja. Mjög alvarlegar að-
finslur um athafnir og athafna-
leysi í málum, sem varðp, fjör
þjóðarinnar, er talið =>nart«. Lík-
ast því sem um spaug eitt væri
að ræða. Vér hyggjum, að stjórn
þessi verði þess vör áður en yfir
lýkur, að hér er ekki um spaug
að ræða, heldur fulla alvöpu —
og því miður fær þjóðin líklega
líka á því að kenna.
Stjórninni er helzt fært tvent
til varnar í blaði þessu. Að Norð
urlandaþjóðir svelti og að Kol og
Salt vanti vörur.
Vér fullyrðum, að þrátt fyrir
mun verri aðstöðu en vora er
ástandið elcki eins ilt á Norður-
löndum og horfur ékki eins iskyggi-
legar sem hér á landi nú. Norð-
menn og Svíar áttu um tíma í
deilum við Breta út af efnum líks
eðlis, sem ráðið var farsællega
til lykta hér fyrir ári síðan með
brezka samningnum; hafa báðar
þjóðirnar nú gert samning við
Breta. En meðan á missættinu
stóð, urðu þar vandræði á nokkr-
um sviðum. Enginn sveltir eða
hefir svelt, hvorki í Danmörku
né í Noregi og víst heldur ekki
I Svíþjóð. Og framleiðsla land-
anna hefir haldið áfram að mestu
óhindrað í flestum greinum. Full-
yrðingar blaðsins um þetta eru
þvi rangar. Vér erum ekki enn
farnir að svelta, en aðalatvinnu-
vegur vor, 3á. fjáraflamesti, ligg-
ur nú svo að segja í auðn.
H.f. Kol og Salt vörulaust —
og það á sökina á því að botn-
vörpungarnir liggja aðgerðalausir
— segir blaöið.
Vér spurðum: Ilvað hefir nú-
verandi landsstjórn gert til að afla
landinu kola og salts síðan hún
tók við völdum? Svarið er þá
þetta: H.f. Kol og Salt átti að
gera það; því heflr ekki tekist það.
Hvernig á því að búast við að
landsstjórnin gerði það. Vér skilj-
um þetta svo sem játningu um,
að stjórnin hafi ekkert gert í þessu
efni — af þvi hún hélt að aðrir
hefðu gert'það.
Hvílíkt ógurlegt aðgerðarleysi!
Til hvers er stjórninni fengið í
hendur vald og fé til þess að afla
landinu nauðsynja? Er það til
þess að halda að sér höndum og
leggja framleiðsluna í auðn? Er
það til þess að hjúfra sig í ráð-
herrasölunum og láta sig dreyma
að aðrir geri skylduverk hennar,
svo hún þurfi ekki einu sinni að
gera tilraun til bjargráða sjávar-
útvegnum?
Hvar þyldu menn slíkt nema
hér á landi?
Og hvað hefir stjórnin gert til
að létta undir með einstaklingn-
um til að afla kola og salts? —
Ekkert oss vitanlega.
Hjáfrúin á guiliB.
Andsvar fil hr. Björns Kristjánssonar
ásamt athugasemdum um
bankamál vor.
I
Inngangur.
Snemma í vetur (í okt.—nóv.)
reit eg nokkurar greinar hér í
blaðið » Um seðlaútgdfu og fyrir-
komulag seðláhanka«. Voru það
athugasemdir við greinaflokk, sem
þáverandi bankastjóri, núverandi
fjánnálaráðherra Björn Kristjdns-
son hafði ritað í blað sitt »Landið«.
Það sem hr. B. Kr. reyndi að
sanna í sínum greinum var fyrst
og fremst þetta:
að það væri með öllu óforsvar-
anlegt hve illa seðlar íslandsbanka
væru gulltrygðir,
að vegna þessarar alt of litlu
gulltryggingar værum við Islend-
ingar komnir í ógöngur með pen-
ingamál vor,
að eina ráðið út úr þessum
ógöngum væri það, að landið
keypti íslandsbanka og sæi siðan
fyrir nægilegum gullforða til
tryggingar seðlunum.
Utan um þessi aðalatriði spann
hr. B. Kr. heilmikið af miður
óábyggilegum staðhæfingum [um
eðli seðla og myntar og sitthvað
annað í bankamálum.
I svargreinum mínum benti
eg á
að herra bankaatjórinn væri
fjarri því að vera óhlutdrægur
fræðari i þessum málum,
að seðlavizka hans væri dæmd
og létívæg fundin af erlendum
sérfræðingum og færði nokkur
dæmi því til sönnunar,
að hr. B. Kr. annað hvort þekti
ekki aðalkost bankaseðla, þ. e.
lánsmiðilshæfileika þeirra eða
þá dyldi þá þekking sína,
að reynsla sú, sem fengin væri
um seðlaútgáfu hér á landi riði
þvert í bág við kenningar hr.
B. Kr.,
að i greinum hr. B. Kr. kendi
bæði staðhæfinga út í loftið og
þekkingarskorts á því, sem hann
væri að rita um,
að sumt í greinum hans yrði
eigi talið annað en ritað mót
betri vitund,* svo sem er hann
þættist ekki hafa vitað um út-
flutningsbann það, sem verið hefði
á gulli frá Danmörku.
En fyrst og fremst lutu grein-
ar mínar að því, að hnekkja villu-
kenningum hr. B. Kr. um »al-
mætti® gullsins og úreltum hind-
urvitnum hans um mikilvægi
myntar í peningafyrirkomulagi
þjóðanna og þar af leiðandi öfug-
mælum hans um, að vér værum
komnir i ógöngur með peninga-
mál vor — vegna skorts á gull-
trygging íslandsbankaseðla.
Einn kaflinn var eftir, athuga-
semdir um breytingar á fyrir-
komulagi bankamála vorra, þegar
hr. B. Kr. gat eigi lengur á sér
setið, heldur hóf nýjan leiðangur
út af þessum málum í »Landinu«
sínu og lét eg þá niðurlag minna
greina bíða.
Af ýmsum ástæðum hefi. eg
ekki tekið þetta mál upp af nýju
hér í blaðinu fyrr en nú, en helztu
ástæðurnar eru þær, að nyrra
röksemda málstað hr. B. Kr. til
stuðnings var eigi rað leita í þess-
um andsvörum hans, en aftur
slikur ritmenskubragur á þeim,
að mér fanst ógeðfelt verk bíða
mín að eiga að fara að rekja
sundur þau tákmarkalausu óheil-
indi, að eg eigi noti sterkari orð,
sem hr. B. Kr. lætur sér sæma
að bera á borð í þessum grein-
um. En það sem eg átti eftir
ósagt um fyrirkomulag banka-
mála vorra og til frekari stuðn-
ing mínum málstað gegn gull-
kenningum hr. B. Kr. taldi eg
eins mega bíða þangað til nær
drægi þingi því, sem vafalaust
tekur að meiru eður minnu leyti
peninga- og bankamálin til íhug-
unar.
Eg finn enn sem fyr til óhugs
að eiga að fara að rekja garnir
hinnar »svikalausu ráðvendni«
úr hr. B. Kr., en af því þær
varpa nokkuru ljósi yfir hátterni
hans í þessu seðladeilumáli gagn-
vart þeim, sem eigi vilja dansa
eftir hans pípu, verður að draga
þær fram í dagsbirtúna áður
horfið er að aðalatriðum þessa
máls. Framhald.
Eimskipafélagið.
Eimskipafélagsstjórnin bauð út
590 þúsund krónur í hlutum í fé-
laginu i desember i vetur. Var fé-
lagið þá nýbúið að missa »Goða-
foss«, en [stjórnin hafði ákveðið að
kaupa þegar skip í staðinn. Þessi
ráðstöfun stjórnarinnar féll flestum
vel i geð. Og landsmenn sýndu
það i verkinu, að þeir vildu vera sá
vinur, sem í raun reynist.
Á fimm mánuðnm hafa landsmenn
lagt i félagið tæp 400 þúsund krón-
nr. Þetta er vel að verið. En vér
getum gert betur ef vér viljum —
og eigum að gera betur.
»Lagarfoss« er nýkominn og þeg-
ar lágður á stað til Ameríku til
vörufanga. Þegar athugað er, hve
afarerfitt er um skipakaup nú, þá
verður eigi annað sagt en að hér
hafi sérlega vel fram úr ráðist. Það
er ekki að ástæðulausu að vér byggj-
um vonir vorar á Eimskipafélaginu.
Ómælt er enn það gagn sem vér
höfum haft af félaginu og munum
hafa á komandi tíma.
Þegar formaður íélagsins við mót-
töku »Lagarfoss< stakk upp á því
að vér mintumst þess að forsjónin
og drengskapur landsmanna hefðu
íært oss »Lagarfoss« heilan að landi
með þvi, að gömlum sið, að stíga
á stokk og strengja heit, heit þess
að hafa áður sól fer hæst á loft á
þessu surnri lagt fram þau 200 þús-
und, sem enn vantar til að tryggja