Ísafold - 09.02.1918, Qupperneq 3

ISAfrOLD
t
Lelkafmæli frú Stefaníxi.
Af hinum mörgu skeytum, sem
frú Stefaníu bárust þ. 30. jan.,
var eitt frá bæjarfógeta Akur-
eyrar, svolátandi:
Akureyrarbúupi er ljúf endur-
minning um unaðsstundir þær, er
leikliat yðar heíir veitt þeim. Þeir
senda yður hugheilar hamingju-
óskir og óska þess, að landið fái
enn um mörg ár að njóta hinnar
óvenju-fögru og ^öfugu listar yðar.
Bæjarfógeti Akureyrar.
Páll Einarsson.
Annað skeyti sendi stjórn Leik-
fél. Akureyrar svohljóðandi:
»Drotuingin í ríki íslenzkrar
leiklidtar. Við finnum ástæðu til
/
að senda yður okkar innilegustu
hamingjuóskir.*
Þetta ljóðskeyti sendi J. Trausti:
Litlir ljóssins álfar
leika glaðir, bjartir,
eins og yndisgeislar
yfir hverri minning.
Ljómi sannrar listar,
ljómi sannra gáfna,
gæddu fegurð, fylling,
fjöri og anda leikinn.
Því eru þakkir sendar —
þakkað fyrir kvöldin,
þegar einum anda
allir voru hrifnir.
Þökkuð tárin — tárin,
töfrar harms og gleði.
Þökkuð fögur fylling
fjörs og afls og listar.
í ræðu þeirri, sem Klemenz
Jónsson landritari hélt fyrir frú
Stefaníu í heiðurssamsæti hennar,
komst hann m. ai svo að orði:
Eg hefi frá því eg fyrst fór að
hafa vit á hlutunum, haft ánægju
af því framar öllu að ganga á
ífeikhús. Eg hefi þess vegna fylgt
! vel með gangi leiklistarinnar hér
á laudi, og, eg man aérstaklega
að það vakti eftirtekt mína fyrir
mörgum áj’um síðan, þegar eg átti
heima fyri'r norðán, að eg las það
eftir komu norðanþóstsins, í blað-
inu Isafold, að þá hefði nýlega
komið fram á leiksviðið í Keykja-
vík barnung stúlka, sem hefði
sýnt ótvíræða og óvenjulega leik-
arahæfileika. Eg man ekki orð-
in nákvæmlega, en það var eitt-
félög, þau er berjast fyrir jurtafæði,
eru að heimta hástöfum bann gegn
kjötáti. Alla þessa banneftirsókn
verður að telja sprottna af afturhaliis-
hreyfingu, sem stafar af sjiikleika, og
lýsir hún sér ekki eins í því, hvað
'hún heimtar bannað, eins og hinu,
að hún ytirleitt stefnir að þVí að
banna, að sletta sér fram i nánasta
einkalif manna og þrengja að per-
sónufrelsinu á allar. lundir, með þvi
að koma á nauðungarástandi, sem
útrýmir með. öllu ábyrgðartilfinningu
manna og sjálfsvirðingu. Það er
þessi andlega landfarsótt, sem nú er
hver síðastur að verjast.
Auk þessara meginástæðna til þess
að slást í hópinn þar sem menn
safnast saman til varnar persónu-
frelsinu, get eg, að því er kemur til
áfengisbannsins sérstaklega, tekið
fram málsatriði, sem drepið var á
þegar í fyrri grein minni. Eina rétt-
mæta ástæðan með áfengisbanni er
/sú, að koma í veg fyrir ofnautn
áfengis og allar þær hörmunga^, sem
hvað á þessa leið til orða tekið,
að minsta kosti mjög ákveðið. Eg
man það líka, þegar eg sá frú
Stefaníu — því það var hún, sem
blaðið átti við — skömmu síðar
á leiksviðinu, að mér fanst þetta
ekki ofmælt, og engum mun finn-
ast annað en að reynslan, sem
nú er orðin 25 ára gömul, hafi
staðfest þennan dóm. Það er ekki
öllum leikendum gefið, jafnvel
ekki þeim beztu, sem orðið hafa,
að geta sýnt svona góðan dóm í
fyrstu, það eru einungis þeir, sem
eru listamenn af guðs náð, sem
fá svona dóm. Eins og Pallas
Aþena hljóp alvopnuð, útbúin
með brynju og skjöld, út úr höfði
Sevs, eins hljóp frú Stefanía al-
búin að hæfileikum út á leiksvið-
ið, og hún hefir haldið velli síð-
an.
Meðal annara vináttu merkja,
er frúnni voru sýnd á afmæli
hennar var, að 15 vinkonur henn-
ar sendu Uenni dýrindis-demants-
hring.
Verkamenn til Englands.
Miklar sögur hafa íiogið um
bæinn upp á síðkastið þess efnis,
að íslenzkir verkamenn væru að
ráða sig hrönnum samafi til vinnu
á Bretlandi, og hafa ýmsar tölur
verið nefndar, 2—3 hundruð.
ísafold hefir aflað séi? ábyggi-
legrar vitneskju um, að hér er
um gifurlegar missagnir að tefla.
Hinn eini flugufótur fyrir þeim
mun 8á, að fyrir nokkurum vik-
um sneru 2 atvinnulausir vélstjór-
ar íslenzkir sér til brezka ræðis-
mannsins, Mr. Cable, og báðu
hann spyrjast fyrir um það í Bret-
landi, hvort þeir mundu geta
fengið þar atvinnu. Gerði. ræðis-
maðurinn það og fekk af nýju
fyrirspurn frá Bretlandi um þessa
2 menn, svaraði henni, og þá er
sagan öll! Annað eða meira
hefir ekki gerzt.
Er hér heldur freklega gerður
fíll úr mýflugu og viðvörunarorð
þau, sem réttmæt hefðu verið,
ef 8ögurnar voru sannar, virðast
þvi óþörf að þessu sinni.
af því lÉða. Ea þetta tekst alls ekki
með banui. Gegn þessu nægir ekki
að vitna til þess, að ofnautnin minki
á stuttu banntimabili, rúmum þrem
vikum, svo stuttu, að drykkjumönn-
unum tókst ekki að uppgötva allar
þær margvíslegu áfengislindir, >sem
til eru og svo hægt er að láta
streyraa. A siðasta kafla tímabilsins
voru menn þó farnir að hafa pata
af þeim. í stað þess að glæpast á
því að styðjastvið svo stutta reynslu,
eiga menn að líta í þær áttir, þar
sem bannið er komið á í raun og
veru, til þess að komast að því,
hvort það hefir afstýrt ofnautninni
og aukið hófsemina. Sænskur bind-
indispostuli og bannvinur, G. H.
von Koch, getur þess m. a. í »Rus-
drycksförbudc (Bannáfengra drykkja),
er hann ritaði 1910, þá er hann
hafði kynt sér þetta mál í Ameríku,
»að neyzlan á bæði vínanda, vínum
og maltdrykkjutíi í Bandaríkjunum
væri að aukast, og að ekki yrði sagt
með vissu, að landvinningay þei^
Ritstjóri „Timans“
, Tryggvi Þórhallsson, hefir ekki
treyst sér að hrinda þvi, þótt á hann
hafi venð skorað, að hann hafi farið
með staðlaus og ópokkaleg ósannindi
í blaði sínu. Hann stendur því uppi
sem stimplaður maður, svo sem um
getur í grein mitmi í Lafold 26. f. m.
G. Sv.
s «v
Landar erlendis.
Jóhann skáld Sigurjónsson hefír
hlotið skáldstyrk úr sjóði þeim,
er Otto Benson rithöf. og lyfsali
stofnaði fyrir nokkurum árum
og gerði þau ákvæði um, að veitt
skyldi úr árfega á afmæli Georgs
Brándes (þ. 4. febr.). En meðan
Brandes lifði, skyldi hann ráða,
hver hlyti. Er það nú Brandes,
sem valið hefir Jóhanni þessa
sæmd. Styrkfúlgan er 1000 kr.
Haraldur Sigurðsson frá Kallað-
arnesi er orðinn kennari í pianó-
leik við hljómlistarskóla i Erfurt.
Jóhannes Kjarval hefir nýíega
tekið burtfararpróf frá listahá
skólanum danska.
Sigtryggur Eiriksson læknir er
nýkvæntur jungfr. Lovísu Holck
greifadóttur, Hefir Sigtr. tekið
sér ættarnafnið Kaldan. Hann
er nú læknir við Faksesjúkrahús.
Danarfregn.
A Ljótarstöðum i Skaftártungu and
aðist siðastl. haust úr lungnabólgu
Bárður Gestsson, tæplega fertugur að
aldri. Hann lætur eftir sig konu og
3 börn ung. Hafði fyrir nokkrum
árum tekið við búsforráðum hjá foreldr-
um sinum’ Gesti Bárðarsyni frá
Hemru og Þuríði Vigfúsdóttur frá
Flögu. dugnaðar og sæmdar hjónum.
Um nokkurra ára skeið átti Bárður
heitinn við allmikla vanheilsu að
búa, en var nú á góðum batavegi,
svo að ættingjar hans og sveitungar
gerðu sér hinar beztu vonir um
framtíð hans, þvr að hann var hinn
mannvænlegasti maður og vinsæll
mjög.
Hefir þessi litla sveit nú á fárra
ára fresti átt á bak að sjá þremur
sem bannhugmyndinni hefðu bæzt
einkum síðustu fimm árin, hefðu
haft áhrif á neyzluna alls«. Um
þær rnundir var áfengisbannið komið
á í rikjum, er í bjó hér um bil
helmingurinn af öllum Bandaríkja-
mönnum. Seinna hafa enn fleiri
ríki verið »þurkuðc, en ástandið hefir
ekkT batnað. - Tala bannlagabrotanna
er sífelt »legióc.
Ef litið er til íslands, þá hefir það
frézt, að þar hafi verið á ferðinni í
sumar ávarp, er stutt var af ýmsum
málsmetandi körlum og konum i
landinu, og hafi þess þar verið kraf-
ist, vegna vaxandi drykkjuskapar og
margvíslegra siðspillandi lögbrota,
að bann það, sem lögleitt hefir verið
á íslandi, yrði afnumið, og það hafi
ekki verið nema með örlitlum meiri
hluta, að Alþingi hafi felt frumvarp
í þá átt1). Þegar svo er i óefni
*) Hér hafa höf. ekki komið sann-
fregnir, og veldur því að líkind-
mishermi danskra blaða um málið.
sinna áiitlegustu bændaefna, auk
Bárðar, þeim systrungi hans Jóni
hreppsijóra og bónda i Borgarfelli
og Guðjóni óðalsbónda# JónssynLi
Hðl.
Merkur Dani látinn.
Seint í desember lézt í Khöfn
Goos geheime konfererzráð, nær 83
ára að aldri (f. 3. jm, 1835). Hann
var una 30 ára skeið prófessor í lög-
um við Khafnarhásk^la og þótti fram-
ar flestum sinna samtíðarmanna i
sirnr gtein, lögvísinda. Svo varð
hann dómsmálar iðherra Dana og um
leið íslandsráðherra (1900—1901),
en hafði áður verið kenslumálaráð-
herra í ráðuneyti Estrups.
Goos var mörgum ís!endingum að
góðu kunnur.
Sjukra amlag Rvíkur.
, f
Það hefir fengið undantekningarleyfi
til þess að hatda tombólu til ágóða
fyrir samlagið. Verður hún haldin á
morgun sunnudag 10. febr. Fá eru
þau fyrirtæki hér i bæ, sem fremur eiga
stuðning skilið ög samúð, en Sjúkra-
samlagið og ætti það að veræ ljúf
skylda aPra þeirra, er því geta við
komið að gera tombólu þessa sem
arðmesta.
Riykjavíkur-annáll.
Ofbeldisverk ljót voru frarain hér
eitt kvöldið, ráðiat á fólk og barið til
óbóta alveg að ósekju. Vinnumaðar
frá Staðastað var fyrir einna versta
hnjaskinu, en 3 menn aðrir fengu
og að kenna á þessum fantabrögðum.
Tveir eða þrír menn hafa verið
teknir Jfastir, grunaðir um að vera
hinir seku. Sannist það,- eiga þeir
skilin makieg málagjöld- og mildi
enga.
Messað á morgun í þjóðkirkjunni
í Hafnarfirði kl. 12 á hád.
Messað á morgun f Fríkirkjunni í
Reykjavík kl. 2 síðd. sr. ,(Ö1 Ól.)
(
Messað Dómkirkjunni kl. 11 sr.
B. Jónsson. Kl. 5 sr. Jóh. Þork.
E!dur gaus upp í hiisi G. Björns-
son landlæknis í fyrradag um mið-
aftan, en var slöktur af brunaliðinu
áður hann fekk gripið verulega um
sig.
komið þegar eftir þann tveggja ára
tíma, sem bannið hefir »verkað« á
þessari afskektu ey, hveruig ætla
menn þá að fari annarsstaðar f
Efasemd hr. Norlevs um, að eg
fari með rétt mál um Noreg, hefir
ekkert. sönnunargildi. Að því er
»Social-Demokraten« segir, hefir nú
verið lögleitt í Noregi bann gegn
sölu á höfuðvötnum og ilmvötnum,
nema til alveg áreiðanlegra manna,
af því að þau eru notuð sem áfengi.
»Soc.-Dem.c bætir við þetta þessari
athugasemd: »Hér er þá bætt nýj-
um bönnuqr við þau, sem fyrir eru
— en sérhvert nýtt bann verður
ekki til annars en að drykkjuskap-
urinn fer í vöxtc.
Hr. Norlev segir í svari sínu, að
það geti þó ekki sakað, að gerð sé
tilraun með að koma á banni, þvi
að »þá verðum við þess vísari af
reynslunni, hvernig bannið muni
verka, og mikið lifsverðmæti getur
ekki farið forgörðum við slíká til-
raunc. Þessi ummæli sýna, hversu
G j a f i r
til Strandakirkju árið 1917.
Afhentar á biskupsskrifstofunni.
—0—
Frá N. N. í Yestur-Skaftafellssýslu 15
kr., N. N. í íteykjavík 2 kr., konu i
Norður-Þingeyjarsýslu 15 kr., eiginkonu
og móður í Grindavík 6 kr., prófessorsfrú
Helgu Matzen, Kampmannahöfn 6 kr., N.
N. í fteykjavík 10 kr., hjónum á Miðnesi
10 kr., ónefndum i Austur-Skaftafellssýslu
5 kr., ónefndum í Reykjavík 25 kr.,
ónefndum 2 kr., N. N. á Miðnesi 5 kr.,
ónefndri konu 7 kr., N. N. í Reykjavik
5 kr., S. i Reykjavik 2 kr., N. N. 2,50-
kr., A. M. S. V. J. 50 kr., ónefndum í
Stykkishólmi 10 kr, hónda i Biskups-
tungum 10 kr., ónefndum á Akranesi 1
kr., X 5 kr,, N. N. 50 kr.
Samtals kr. tfe42,50-.
Islands biskupsdæmi 7. febrúar 1918.
'
J6n Helgasou.
Mun þetta vera 4: sinni á eigi
löngam tíma, sem elds verður vart
í þessu húsi, svo að ekki er furða
þótt sú hugsun geri vart viö sig, að
einhver íkveikjus^úk manneskja sé
þar á ferð. Sjúklingur einn frá Kleppi
kvað hafa snuðrað allmjög kringum
húsið, hvort 8em hans er sökin eður
ei. Fer væntanlega fram ítarleg.
rannsókn. .1,
Látin er nýlega hér í bæ frú Svan-
laug Benediksdóttir (Samsonarsonar
í Skálholtskoti), kona Guðm. Sigurðs-
sonar klæðskera, Banamein hennar
var lungnabólga, er hún- fékk, ný-
komin á fætur eftir barnsburð.
Leikhúsið. Heimilið hefir verið
leikið 6 sinnum í röð, jafnan við
hina mestu aðsókn.
Alþýðufræðsla Stúdentafélagsins.
A raorgun kl. 5 flytur Jón Sigurðs-
son cand. frá Kallaðarnesi erindi um
sendibréf. Má þar búast við
skemtilegum fróðleik á marga lund.
Jarðarför Erlends Hafliðasonar
t)ókbindara fór fram í dag að við-
stöddu fjölmenni. Kirkjan var öll
klædd sorgarblæjum. Húskveðju flutti
síra Jóhann, en síra Bjarni talaði í
kirkjuuni. Silfurskjöld fagran hafði
samverkafólk Erlends beit. í ísafold
lagt á kistu hans.
Veðrátta Upp úr helginni gerðí
nokkurn frostkafla, þó eigi mikinn
hér í Reykjavík, en verri miklu út
um laniL A Isafirði t. d. einn dag-
inn 13,8 st. frost. En nú hefir hlán-
að aftur og var frostleysa að heita
mátti um land alt i gær, en blíða
hrein *í dag.
Misprentast hafði í síðasta blaði
fyrirsögnin fyrir erlendú símskeytun-
um. þar stóð: Opinbarar tilkynn-
ingar frá London,’ en eins og skeyt-
in báru sjálf með sér eru þau send
frá Kaupmannahöfn.
blindir menn eru i hópi bannvina
fvrir þeim mörgu alvarlegu afleiðing-
um, sem bann hefir í för með sér
að öðru leyti. Mikið siðgæðisverð-
mæti fer forgörðum við slíka ráð-
stöfun. Siðgæðisatriðið, sem i J>ví
er fólgið að vera í bindindi af eigin
hvöt, hverfur með banni, sem veikir
ábyrgðartilfinninguna, en spillir jafn-
framt hjá tpörgum almennri réttar-
meðvitund, af því að fjölmennur
minni hluti þjóðarinnar telur bannlög
af þessu tægi ofbeldisverk gegn helg-
■ustu persónurértindum sinum. »Sigr-
ar« þeir, sem hr. Norlev talar-um,
að meiri hlutinn muni vinna með
þvi að koma fram vilja sínum, eru
þess eðlis, að þess er óskandi, að
slíkir verði ekki margir unnir, ef
þjóðlifið á ekki að verða eitrað. Hvað
verður verkefni þessara sigurvegaraf
Það verður að »halda vörð um bann-
iðc, eða með öðrum orðum að leggja
brotlega menn i eihelti með látlaus-
um kærumálum og njósnum. Það
verður dálaglegt ástand. Alt þetta