Ísafold - 08.06.1918, Qupperneq 2

2
IS AFOLD
Símnctni: „Vidar Leiíh*.
A. Gudmundsson.
Stórkaupmaður.
Sími: nr. 233, Leith.
Símlykill A. B. C. 5ta Útg. og einkasímlykili.
2 Commercial Street,
Leith.
Bæjarskrá Reykjavíknr
1918
fæst hjá, bóksölum.
Nokkur eintök i b a n d i og á betri pappir, fást á skrifstofu
Hdttvirti herra.
Vissir Jcaupmenn hafa látið frá sér fara rangar skýrslur um kosti Middlesbrough saltsins til fisksöltunar.
Út af þvi hefir herra Ward, framkvœmdarstjóri North-Eastern Salt Co. ritað mér sem hér segir:
»Hreint salt er nauðsynlegt ef geyma á kjöt eða fisk svo að vel sé. Það kemur á ýmsan hátt i Ijós ef óhreint
salt er notað, svo sem að varan úldnar, sveppir myndast og hún upplitast o. s. frv.
Middlesbrough fisksalt er eins hreint og salt getur orðið með þeim framleiðsluaðferðum sem nú þekkjast.
Saltlögur sá, sem það er búið til úr, er dældur úr brunnum, en dælurnar eru knúðar með rafmagni. Brunnar
þessir eru 1000 fet d dýpt eða meira. Saltlögur þessi er sérstaklega hreinn, en áður en hann er látinn gufa upp
er honum rent i gegn um stórar og haglega gerðar síur til þess að ná úr honum kornum þeim sem í honum kunna
að fijóta. Lögurinn er þá tárhreinn og skær sem krystall vœri og er hann hefir verið bakaður við eld og saltið
rannsakað af efnafræðingum reynist að i þvi eru 99,34°l0 af matarsalti, nefnil.:
Matarsalt............................. 99,34°l0
Kolsúr Magnesia....................... 03—
Brennisteinssúr Magnesia.............. 02—
Brennisteinssúrt Kálk............... . 57—
Efni sem ekki leysast upp i vatni. . . 04—
100,00° l0
— Efnarannsókn þessa gerðu þeir Pattinson & Stead, frœgir efnarannsóknarmenn. Af ofanritaðri efnarannsóknar-
skýrslu er það Ijóst, að i Middlesbrough-salti er sama sem ekkert annað en hreint salt og þvi er það sérstaklega
vel fallið til fisksoltunar.
Það er alkunnugt að sveppir myndast oft i fiski og ef sjávarsalt er notað er mjög hœtt við þvi að hann
táki að rotna i hita og ráka eða ef hann er sendur til miðjarðarhafslandanna eða annara landa er hafa álika
loftslag. Ástæðan til þess er sú, að i því salti er mikið af kolsúru kálki, brennisteinssúrri Magnesiu o. s. frv. En
efni þessi eru œtið i sjónum og festast i saltkornum þegar saltið er framleitt við sólarhita. Kalk og Magnesia draga
að sér raka og þvi myndast sveppir i þeim fislci sem saltaður er með sjávarsalti, með þvi að fiskurinn dregur þá
að sér rákann úr loftinu.
Þvi verður eigi á móti mœlt, að það er minst hœtta á því að sá fiskur skemmist, sem sáltaður er með
hreinu ensku fisksalti og þann fisk, sem sáltaður er með Middlesbroughsalti, eða öðru ensku saiti, er hættulausara
að senda hvert á land er vera skal, en fisk er saltaður er með sjávarsalti. í skýrslu fiskerindreka norsku stjórnar-
innar árið 1908 er meðal annars komist svo að urði:
*En einn hlutur er áreiðanlegur, að enskt salt er betra en spœnskt til fisksöltunar sökum þess
að enska saltið varnar þvi að maurar komist i fiskinn, en i spœnska saltinu er mikið af snýkjudýrum
og það hefir gert þurfiskverzluninni mikinn skaða. — Sökum stöðugra umkvartana þeirra, er verzla
með fisk, hefir norska stjórnin látið sérfróða menn rannsáka þetta mál, og hefir þá sannast, að aðál-
orsök þeirra er sáltið sem fiutt er frá Miðjarðarhafslöndunum*.
— Sama máli er áð gegna um söltun annara fisktegunda svo sem síldar o. s. frv.
— Margir fiskverkunarmenn nota sjávarsalt sökum þess hvað það er ódýrt, en það er mjög efasamt hvort
nokkur sparnaður er að því, þegar öllu er á botninn hvolft, sekum þess að þeir kaupa þar meiri raka og önnnr
efni, eins og áður er sagt, og sá fiskur sem saltaður er með sjdvarsalti heldur sér ekki eins lengi og sá fiskur sem
hreinsað enskt salt er notað í.
Þegar sveppir komast í fisk, hvort heldur þurkaðan sáltfisk eða óþurkaðan, getur verið hættulegt að nota
hann til manneldis.
Henrik Bull ritar í Fiskitíðindin norslcu 7. nóv. 1908:
>Nú er það að í ensku salti eru svo sem engin Magnesíusölt; þegar menn því nota þetta salt í
síld og mákríl þá verður að álita það fullsannað að Magnesíusölt þurfi eigi til söltunarinnar. Þetta
sýnist mér svo Ijóst að ekki verði framhjá þvi gengið og þetta er enn markverðara fyrir þá sök að
á Englandi er enska saltið einnig dýrt svo enginn efi er á því að miðjarðarhafssaltið yrði þar ódýrara.
Þegar því miðjarðarhafssalt er notað að eins stöku sinnum, þrátt fyrir hið lága verð, þá verður að
tel.ja það víst að einhver kostur sé að því að nota enska sallið, og þá að líkindum sá, að salta síldin
sé betri að gœðum. Það er áreiðanlegt að menn sleppa við rákann og biturt bragð, sem þvi miður
virðist fylgja sjávarsaltinu«.
Mig langar til að vekja athygii á orðasveim þeim, sem komist hefir á loft, að í Middlesbroughsalti sé járn.
Það er ósatt og bláber uppspuni og virðist eiga rót sina að rekja til ísl'enzkra kaupmanna i Kaupmannahöfn sem
selja sjdvarsalt til íslands.
Þvi var haldið fram að rauður litur á fiski kœmi af járni sem væri i saltinu. Slíkar staðhæfingar eiga
sér engan stað, þvi að rauði liturinn í fiskinum kemur af smá sveppum Clathrocytis roseo-persicina, sem válda rotnun.
Þegar um miðja 18. öld urðu menn þess varir, að magasjúkdómar og önnur veikindi i enska sjóliðinu
var að kenna sjávarsalti. Salt þetta var framleitt í Frakklandi og Miðjarðarhafslöndunum og flutt til Englands
og úr þvi var saltað kjöt það og fiskur sem sjóliðsmennirnir höfðu til matar. Þetta varð til þess að fundið var
upp á því að framleiða hreinsað enskt salt til að geyma í því kjöt og fisk.
Hreinna salt en þetta getur ekki.
í norðanverðum Noregi, á Marmaraströndinni og við Hvítahafið hefir Middlesbrough-salt verið notað þvi
nær eingöngu nú i mörg ár«.
Eg get bœtt því við, að verzlun min með Middlesbrough-sált er sífelt að aukast, svo að nú skiftir hún þús-
undum smálesta á ári, og mér hefir áldrei borist ein einasta umkvörtun um saltið.
Ef þér því hafið eigi notað áður Middlesbrough-sált, þá vænti eg að þér nú pantið talsvert af því hjá mér
til reynslu, því að eg er sannfœrður um að þér verðið harðánægður með það.
Virðingarfylst.
Jl. Suémunósson.
hversu mikið valfrelsi í sthöfnum sín-
um, sem maðurínn hafði, þegar draum-
urinn rættist. Máske líka megi hugsa
sér að maður hafi að mestu frjálstval
i öllu. Ef einhver t. d. getur spáð
fyrir lífsferli mínum eða annara —
sannað er að margar konur hafa spáð
með ýmsum tækjum — þá máske er
það af því, að sá sem spáir fær á
einhvern óskiljanlegan hátt að sjá
framtíð mína eða annara eins og hún
verður. Hagi eg mér í einu eða öðru
tilfeili öðruvfsi nú, þá yrði sýnln eða
Bpásjónin eftir því.
Draumur þesssl er eigi einstakur í
sinni röð. Eg hefi heyrt sagt frá og
lesið um fjölda marga drauma, sem
svipar mjög til þessa áminsta draums.
Einn af þeim er draumvitran Fabri-
ciusar stjarnfræðings (á 17. öld). Hann
dreymdi fyrir sór, að hann yrði myrt-
ur 7. maí. Yinir hans voru hjá hon-
um þennan dag og fór hann eigi út
úr húsi sínu allan daginn. Þegar kom-
ið var undir miðnætti hólt hann að
lífi sfnu væri óhætt þann daglnn.
Hann fókk óstjórnlega þrá til þess að
koma undir bert loft, og sjá himln-
tunglin, eins og hann var vanur að
skoða hverja heiðbjarta nótt. Engin
bönd hóldu honum inni. Hann þaut
út, og vinir hans á eftir honum, en i
dyrunum var hann rekinn í gegn.
Það var bóndi þar úr nágrenninu, sem
það gerði. Hann eins og flestir alþýðu-
menn, trúðu því, að Fabricius væri
göldróttur og þóttist með þessum
glæp hafa kærleiks verk unnið.
Það lítur helzt út fyrir að í þessari
draumvltran hafi Fabriciusi verið á-
kveðinn þessi dauðdagi, þessi forlög
og þar hafi gamli málshátturinn sann-
ast: »Ekki verður feigum
forðað, nó ófeigum f hel
korniBí. Mór þykir þið trúlegast,
að eigi hefði verið mögulegt að granda
lífi Fabrieiusar fyr en þennan dag,
hve mikið sem reynt hefði verið til
þess. (Frh.)
---^--------------
Tvð blðð
koma út af ísafold i dag, nr. 27
og 28.
Isafoldar.
Véladagbók
handa vélameistuium á skipum) gefin út nð tilhlutun Stjórnarráðs íslands,
á íslenzku, kemur út eftir nokkra daga.
Isafold — Olafur Bjcrnsson.
Leiðarbók
(skibsdagbog) og
Leiðarbókar-uppkast
(kladde)
handa skipum, gefið út að tilhlutun Stjórnarráðs Islands, hvorttveggja á
islenzku, er nýkomið út. — Fæst á skrifstofu ísafoldar.
Isafold — Olafur Björnsson.
TJímanak
fjanda
isíenzkum fiskimönnum 19Í8
er komiö úf
og fœsf f)já bóksölum.
Passí usálmar
og
150 sálmar
fást
hjá, bóksölum bœjarins.
Nyjar bækur:
C. W. Leadbeater:
Lífið eftir dauðann.
Þýtt hefir
Sig. Kristófer Pétursson.
Skiftar skoðanir
.. I*... JÁSÁSWHSDt 572»
EftirS .. j
l l Sig. KristófergPótursson.f ílfl
(Sérprentgúr Lögréttu).
|f Hin^fyrrlJíkostargkr. 0.75,-en^hia slðari2kr. 0.50." ■]
Fást hjá bóksölum.||! 1
Isafold — Olafur Björnsson.