Ísafold - 01.02.1919, Blaðsíða 1

Kenmr i'it 1—2
í viku. VerSárg.
5 kr., erlendia 7^/j
kr. eða2 doliarjborg-
ist fyrir miðjan júlí
erlend is fyrirfram.
Lausasala 10 a. eint
XLVI árg.
r
ísafoldarprentsmiðja. RltstJÓrl: ÚlafUE Bjfirnssnn. Ta simí m, 454.
Uppsögn (skrifl.
bundin við áramót,
er ógild nema kom
in sé til útgefanda
fyrlr 1. oktbr. og
sé kaupandl skuld
laus við blaSiS.

Reykjavik, langardaginn 1. febrúar 1919
5. töiublað.
Hér sjáið þér model 90. Ein af hálfri miljón Oyerland bifreiða sem notaðar eru i heiminum. Falleg,
kraftmikil, þægileg jafnvel á verstu vegum. Fjöðrunum þannig fyrirkomið, að verstu vegir finnast sem sléttir.
Ovenjulega sver togleðursdekk miðað við stærð bifreiðarinnar.
Riimgóð fyrir farþega. Oll stjórnartæki eru á stýrinu, svo kvenfólk getur auðveldiega stjórnað henni.
Létt, þægileg, kraftmikil og eyðir litlu.
Selst með öllu tilheyrandi fyrir aðeins kr. 5000 — Fimm þÚSUlld.
Umboðsmaður vor er
]. Þorsteinsson, Reykjavik
Wiílys OverlaBd Inc Toledo Ohio, U. S. A.
Islendingafögnuður í Kristjaníu
1. desember.
(Grein þessa befir sent ísafold
jungfrú Inga Björnson, bróðurdóttir
Björnstjerne Björnson, segir hún
í bréfi til ritstjóra, að hún hafi alla
tíð haft mætur á íslandi íyrst fyiir
áhrif frænda si ?s, en síðar fyrir við-
kynning við Olafíu Jóhannesdóttir).
Konungur hafði skrifað undir sim-
.bandslögin. ísland var frjálsti
Sama kvöidið, 30. nóvember, áttu
allir íslendingar í Kristjaníu að hitt-
ast hjá vini vorum, Olafiu fóhanns-
dóttur, sem oss er öllum kunn og
'kær. .Eg fekk að fylla flokkinn, og
aldrei gleymi eg þeirri gleðistund.
Kl. 7 um kvöldið komum við sam-
an á. heimiii Ólafíu á Rodelökken.
Vorum við nærri því fleiri en hús-
in rúmuðu, en engum fanst þar
þröngt um sig. Borð voru upp-
reidd, og veitti húsmóðirin gestum
sínum með rausn og hjartanlegri
gestrisni, með islenskum myndar-
brag. Fundu allir gestirnir hið blýfa
þel og viðmót hennar, enda skein
ánægjan af fólkinu.
Enginn gat sá hugsast, er betnr
væri fallinn ti! að vera miðdepill Is-
lendinga á þessum hátíðisdegi. Hún
var þar eigi aðeins islenska hús-
inóðirin, sem með athygli og nær-
gætni sá hverjum gesta sinna fyrir
besta beina. Hún var sem móðir
alls hópstDs; glöð og sæl yfir að
sjá landa sína koma saman hjá sér
á þessum merkisdegi i sögu fóstur-
jarðarinnar. SjMf sat hún á meðal
þeirra, sem ínynd þess íslands, sem
upp *á að vaxa, fijáls og réttsýn í
anda, heilbrigð i tilfinningum og
bugsun, en sköruleg i lund og fram-
lcomu.
Meðal íslendinga er þar voru nær-
staddir ber sérstaklega að geta hr.
framkvæmdarstjóra Adolfs Wendeis,
sem í tilefni dagsins afhenti frk.
Ólafíu 1000 kr. til hinnar kunnu
góðsemdarstarfsemi hennar i Krist
janíu. Þar voru og viðstaddir Gunn-
laugur læknir Einarsson, Vernharður
Þorsteinsson ritstjóri, kaupm. Þór-
arinn B. Guðmundsson, Ásgeir
Bjarnason raffræðisnemi frá Siglu-
firði, kristniboðsnemi Ólafur Óiafs-
son, Steinn Emilsson stein- og málm-
fræðisnemi, Ijósmyndari I. Eyjólfs-
son, hjúkrunarmaður Nicolai Han-
sen, byggingafræðingur Sveinbjörn
fónsson, trésmiður B. Benjaminsson
t)g söðlasmiður Bjarni Asgeirsson.
Þar vo>-u ýmsar íslenskar konur, m.
a. Óiafía Jónsdóttir hjúkrunarkona.
Auk þess var viðstödd norska skáld-
konan frú Regina Normann.
Frk. Ólafia flutti snjalla og hugð-
•næma ræðu fyrir Islandi. Hún dróg
upp myr dir af landinu og þjóðinni
■— talaði um frjálsborna, ísienska
eðlið, sem ekkert hefði bitið á. Illu
heilli hefði þjóðin glatað ytra frægð
og frelsi, svo öldum skifti hefðu
eldar og ísar, óáran, drepsóttir og
hungur tekið höndum saman við er-
ient ofbeldi og kúgun, til að eyða
Hfi og kjarki þjóðarinnar. Það sætti
undrum, að hún eigi hefði farist með
öllu. En guð vissi hvaða kjör biðu
þeirra, er byggja skildu Island. Hann
sendi þangað ættstofo, sem fær var
að standast raunir elds og ísa —
sem þrælakjör ekki gátu gert að
þrælum.
Hungraðir og horaðir, i slitnum
vaðmálskufluro, báru þeir konungs-
svip. — Nú væri koroið á aðra öld
siðan vetrarsólhvörf þjöðlífs vors
gengu um garð. Síðan hefir dag
urinn verið að l.ngjast, en instu og
eiginlegustu lífsskilyröi vor liggja
ennþá i dái hjá flestum okkar. —
Þegar guð sendir kristilega vakningu
yfir ísland, sann-kristilega, heilbrigða
vakningu — þá renna upp sumar-
sólhvörf slenska þjóðernisins.
Gunnlaugur læknir Einarsson hélt
hlýja ræðu og góða fyrir Danmörku.
Mintist þess, að Danir hefðu borið
hamingju og heiður til fyrstir þjóða
að viðurkenna fullveldi á þjóðernis-
legum grundvelli. Hann sagði að
danski bændalýðurinn skyldi íslend-
inga mikið betur en Kaupmanna-
hafnai búar. Margir íslendingar hetðu
á síðastliðnu sumri notið stórfeldrar
gestrisui á dönskum bændaheimilum,
og vonandi lærðum vér á komaDdi
tímum, Islendingar og Danir, að
metahveraðra rétt; »Dansk-Islandsk
Samfund« hefði unnið mikið að svo
mætti verða.
Ól. Ólafsson kristniboðsnemi mint-
ist á samvinnunauðsyn og samvinnu-
skilyrði milli íslands og Noregs. —
Grundvöllurinn undir samvinnunni
væri fyrst og fremst traust og vinar-
þel. Misskilningur inn á við og út
á við hefði bakað íslendingum mik-
ils böls. Allir Islendingar og allir
Norðmenn, sem óskuðu samvinnu
milli frændþjóðanna, yrðu að vinna
að þvi að skilja hvorir aðra, og það
ætti ekki að vera erfitt, þvi íslend-
ingar og Norðmenn væru nauða-
líkir. Alira mest hefði hann orðið
var við þetta á Sunumæri.
Vernbarður ritstjóri Þorsteinsson
hélt merka ræðu og kom viða við.
Regína Normann talaði enn fyrir
íslandi. Hún líkti Noregi við barn.
er á björtum sumardegi lék sér að
blómskrúðinu og fagnaði fuglasöng-
um. En veturinn kom kaldur og
dimmur. Blómin dóu og fuglarnir
hurfu. — Þá grét barnið. — Það
hélt það fengi aldrei oftar að sjá
blómin sín, aldrei oftar að hlusta á
fugiasönginn, sólin gylti aldrei fram-
ar yöll og voga Noregs. Eftir lang-
an vetur kom þó vorið aftur með
blómskrúð og fuglasöng — norska
þjóðlífsvorið. — ísland hafði geymt
norska gullið. Norvegur fekk það
frá íslandi. — íslendingar hafa ætið
verið stórmenni. Noregur þakkar
íslandi fornar dáðir, og óskar ls-
landi framtíðargæfu og gengis.
Söngkonan Battin Sort söng is-
lensk lög, er vakið hafa aðdáun hér
í bæ.
Samkvæmt tiliögu G. Einarsonar
iögðu viðstaddir landar saman fé, er
varið skyldi til aðhlynnipgar efna-
lítilla íslendinga, er veikjast kynnu
hér í bænum. Komu inn nær 200
krónur.
Fólkið skemti sér fram á nótt, og
var aldrei hlé á söng og ræðuhöld-
um. Svo hljóðandi skeyti var sent
heim til íslands: »íslendingar komnir
saman í Kristjaniu til að fagna frelsi
íslands. Gætum fengins fjár með
hygni, dáð og drengskapt.
Daginn eftir mættust islenskir stú-
dentar til. miðdegisveislu á »Grand
Hótel*. Hér átti eg á ný því happi
að hrósa að vera nærstödd.
Veislan var hin prýðilegasta. Borð-
in í »Hvíta salnum* glitruðu skreytt
islenskum flöggum og blómum, með
íslenskum litum.
Þórarinn B. Guðmundsson bauð
gestina velkomna á íslenska vísu.
Þá var sungið: »Ó, guð vorslands*,
standandi, en hljóðfæraslátturinn lék
undir.
Aðalræðuna í tilefni hátíðarinnar
hélt Vernharður Þorsteinsson rit-
stjóri. Ianihaldið var auðugt og
hljómurinn mjög góður. Ræðumað-
ur minti á alvöru frelsisins, sem sið-
ast af öllu mætti gleymast á ]a%n-
aðarstund frjálsra íslendinga; á þung-
um alvörutímöm fengu íslendingar
aftur fult frelsi sitt, mætti það verða
til þess að vér aldrei notuðum frelsis-
krafta þjóðar vorrar illa, en ætið
með dýpstu iotningu og ósingjarnri
ábyrgðartilfinningu, þá verður frelsið
heilagt orð í mucni okkar íslend-
inga.
Alt frelsi er í dýpsta eðli sinu
andýrelsi. Islands frelsi verði andans
frelsi: Bjarni Thorarensen kvað svo
um íslendinga:
»Kongsþrælar íslenskir aldreigi vorn,
enn siður skrilþrælar lyndi með tvenn,
ætíð þeir héldu þá eiða þeir sðru,
ágætir þóttu þvi konunga menn.“
Mættum vér íslendingar vaxa með
þessum vilja: ætíð að þykja ágætir
konungamenn, trúir okkur sjáifum
og llfsferli þjóðar vorra. Aldrei
tvílyndir hræsnarar, stöðugt í fram
för til frelsis og menningar.
Það sem vér ekki eigum i fjölda,
það ávinnum vér oss í gæðum,
ágæti mannkosta, þekkingar og ment-
unar. Ef til vill á engin þjóð
heimi betri kost á þvi, en vér ís
lendingar, að ná þroska-takmarki
sinu og verða fyrirmyndarmenningar-
þjóð í sinni röð. Þetta sé takmark
vort: Hver íslendingur sem full-
komnastur, hver i sinni stöðu. Þar
sem því verður við komið sé eng-
inn íslendingnum fremri. Metum
manngildið framar öllu öðru.
Ýmsar aðrar ræður voru haldnar
yfir borðum. Steinn Emilsson mint-
ist Norðurlanda.
Gunniaugur Einarsson mælti fyrir
minni íslenskra kvenna. Vernharð-
ur Þorsteinsson fyrir minni karla.
Simskeyti voru lesin upp og fðgu-
uðu menn sérstaklega eftirfarandi
skeyti frá Kaupmannahöfn (Islandsk
5ressebyreu): »KI. 12 i dag er
Dannebrog dreginn af stöng á ís-
andi og islenska flaggið svifur að
íúni með 21 kveðjuskoti frá Islands
Llk. Skipun er gefin öllum islensk-
um skipum, að þau ekki framar
megi veifa Dannebrog. Forsætisráð-
terra ís’ands mætti í gær i siðasta
sinni í ríkisráði Dana (Tómásson).
Auk þess kom skeyti frá formanni
»Nordisk studenter forbund*, próf.
Seip í Kristjaniu svo hljóðandi:
Notræna stúdenta sambandið sendir
slenskum stúdentum hjartanlegusta
tveðjur sínar á hátíðisdeginum*.
Siðar um kvöldið kom svarskeyti
Irá konungi svo hljóðandi:
»Bringer dem alle hjerteligste Tak
og Hilsen. Chr. R.c
Ennfremur komu skeyti frá mörg-
um öðrum vinum og unnendum, og
var mörgum þeirra svarað.
Svo látandi skeyti var sent til
lorsætisráðberra Jóns Magnússonar:
»Þökkum yður og samverkamönnutn
yðar fyrir vel unnið starf. í mót-
byr sterkir í meðlæti sterkari«. —
Skeyti var og sent heim til stjórn-
arinnar á þessa leið: Frelsi er á-
byrgð, sjálfstæði er sjálfstjórn. Fram
íslendingarc. Og loks til hátíðar-
innar í Khöfo: »Sendum bróður-
kveðju á frelsisdegi fósturjarðarinnar.
ísland eitti Island aitic
Þá er borð voru npp hafin skemta
menn sér með söng og samræðum,
ög fór alt fram með ptýði. Þegar á
kvöidið leið komu sendinefndir frá
»Det norske studenter samfundc og
frá »Nordisk stud. forbind.c til að
flytja íslenskum stúdentum heillaóskir
þessara félaga.
Gunnlaugur Einarsson þakkaði í
nafni stúdenta og óskaði að ísland
og Noregur, og ísland og Norður-
lönd mættu nú verða fastar og nán-
ar knýtt hvort öðru, en nokkru sinni
áður. Nú fyrst sé ísland sameinað
Norðurlöndum i orðsins rétta skiln-
ingi. Hann vonaði að margir Norð-
menn findu leiðina heim til íslands,
þar sem forntnnga þeirra lifði enn-
þá á vörum þjóðarinnar, og að fleiri
og fleiri Islendingar legðu leið sina
til Noregs og norskra menningar-
stofnana. Hann vonaði, að þó ís-
lendingar væru fámenn þjóð, ætta
þeir þó skerf að leggja til andlegrar
samvinnu frændþjóðanna, og að vér
í framtiðinni bygðum alla samvinna
á þjóðlegum grundvelli.
Eftir á var drukkin skál Norrænn-
ar samvinnu i dýrindis vini. Tókn
sendinefndirnar þáttí saœdrykkjunni.
Ræður voru fluttar. Hljóífæra-
flokkurinn lék íslensk ættjarðarljóð
og norræna þjóðsöngva. Veislan
stóð fram á nótt. Fór hún að öllu
fram með rausn og höfðingjaháttum.
ísland hlýtur að hafa einkennilegt
vald yfir sonum sinum. Það datt
mér í hug, er eg sá þá þetta kvöld,
sérstaklega hvernig Wendill fram-
kvæmdarstjóri, sem þó er af út