Ísafold - 19.04.1919, Blaðsíða 1

Kemur át 1—2 (
1 í viku. Verðárg. í
5 kr., erlendia 71/*. (
;kr. eSa 2 dollar:borg >
Ist fyrlr mlSjan júlí |
erlendls fyrirfram . {
Lausasala 10 a. elnt )
XLVI. árg.
iH-____...
ísafoldarprentsmiðja.
Rltst]6rl: Ólafur Ejörnsscu.
Tasln 454.
Reykjavík, langardaginn 19. spril 1919
Uppsögn (skrifl.
; bundin við áramót,
; er óglld nema kom-
; ln sé til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld
laus við blaðlS.
l6, tölublað.
Ísícndingasamkoma í Jiristjatiíu á fjeimiíi ungjrú Óíafiu Jófyannsdóttur
30. nóvember 19Í8,
(Sjá grein ungfrú Ingu Björnson hér í blaðinu 1. febr. siðastl).
Danska
stjórnardeiian.
Khöfn 2. apríl.
r
Eftir mánaðar-sðsúg að stjórninni
Hafa vinstrimenn og hægrimenn orð-
ið að draga irin ' seglin og láta sér
lynda að sjá Zahle stjórnina sitja
áfram alifasta í sessi og að miklu
leyti sigrandi i deilunni.
Ske5'tin hafa að sjálfsögðn flutt
aðalatriðiu úr stjórnmálahnippingun-
um hér mánuðina sem leið. En eigi
es- f>að rétt, hvort sem skeytum eða
öðru er um að kenna, sem eitt
blaðið heima segir og notar setn
pólitiskan texta, að Zthle ráðuneytið
hafi dottið um íjírmálaráðherrann og
fjármá'lin.
það voru dýrtíðarráðstafanirnar og
ófriðarlögin, sem ollu deilunni. Þ.
7. ágúst 1914, þegar heimsstyrjöldin
var í byrjun, fekk stjórnin víðtæka
heimild til að gefa út bráðabirgða-
'lög og henni var léð úrslitavald í
mörgum greinum, sem ella hnigu
andir ríkisþingið. Þessi lög frá 7.
ágús? vildu nú andófsflokkar stjórn-
arinnar fá numin -úr gildi, þvi fyr
þvi betur. Tóka þeir það nú til
bragðs, seint i febrúar, þegar stjórn-
in krafðist lagasamþykkis um að taka
50 miijón króna ríkislán, að gera
það að skilyrði fyrir samþykt rikis-
lánsins, að jafnfraiA yrði ákvörðun
tekiij. um afnám laganna frá 7. ág.
1914, heizt ekki seinna en frá 1.
aptíf.
I' fólksþinginu höfðu þeir ekki
bolmagn tií þessa, því þar á stjórnin
vissan meirt hluta, þótt eigi sé hann
tnikill. En í landsþinginu eru and-
ófsmenn i meiri hluta, Og þar
ætluðu þeir ekki að kinnoka sér við
að stneygja snörunni um háls stjórn-
arinnar með bví að fella ríkislánið,
enda þótt nota ætti það eingöngu
til að greiða með gjöld, sem ríkis-
þingið einróma var búið að sam-
þykkja. En Zahle-stjórnin varð fyrri
til. Brandes fjármáiaráðherra tók
frumvarpið utn rikislánið aftur og
Zahle beiddist þegar lausnar fyrir alt
ráðnneytið. Konungurinn kvaðst
þurfa umhugsunartíma áður en hann
tæki lausnarbeiðnina til greina. —
Jafnframt þakkaði hann i ríkisráðinu
Zahle stjórninni fyrir framúrskarandi
dugnað hennar í þjónustu ættjarðar-
innar á hinum liðnu ófriðarárum.
Undir þau orð konungs munu flestir
Danir taka, þeir sem eigi eru blind-
aðir af flokksofstæki. í Zahle stjórn-
inni eru stórgáfaðir athafnamenn,
sem hafa borið gæfu til þess að líta
át yfir flokkabönd og kliknhagsmun
og safna beztu kröftum landsins, úr
öllum flokkum til að aðstoða sig við
rtýrið fram hjá brimi og boðum
heimsstyrjaldarinnar.
Því mega Danir ekki síst þakka
hve ótrúlega vel þeir hafa sloppið
við ýmsar af hörmungum og stór-
óþ-ægindum stríðsins, sem bæði
Norðmenn og Svíar hafa fengið illa
að kenna á.
Hvet getur sagt hið sama nm
vora eigin stjórn á íslarsdi og um
Zilestjórnina í Dmmörku ?
Um leið og Zale ríkisráðherra
beiddist lausnar, flutti hann ; æðu i
ríkisráðinu og kvað það merg máis-
ins, hvort meira skyidi n eta i dönsk-
um stjórnmá'adeilum meiri hluta
landsþingsins eða meiri hluta fólks-
þingsins, sem stæði bik við sig.
Varð nú þóf nokkurt næstu daga
og margir kaliaðir á konungsfund
til skrafs og ráðagsiða. En þann
4. mats kvaddi konungur alla for-
menn flokkanna í báðum deildum
til viðtals. .Lý.ti konungur yfir þvi,
að hann muncLi eiyi pd stjórn Tcveðja
til valda, scm ekki vœri í samrtemi
vtð vilja meirihluta jólkspinqsins.
Þessi yfirlýsing stjórnarinnar kom
ærið fl .tt upp á andófsflokka stjórn
arinnar, og áttu hægri blöðin bágt
með að sitja á sér að senda kon-
ungi bein ónot fyrir, en formenn
stjórnaTflokkanna tjáðu konucgi, þeg-
ar er hann hafði talað, að þessi yfir-
lýsing haus myndi vekja allsherjar-
fögnuð frjálslyndra manua um alla
Danmörku.
í raun og veru vatt konurigur
með þessu vopnin úr höndum and
stæðinga stjórnarinnar,
Þó létu þeir ólíklega i fyrstu um,
að þeir myndu í nokkru slaka til.
Og á hinn bóginn íýsti Zih'e því
skýrt og skorinort, »að sér og-.s<m-
verkamönnum sínum væri siður en
ekki keppikefli að halda völdurr, o
uui'di meiri hluti fólksþin, su s láti
hve ja þá sijórn í fr ði til kosn nga,
sem gengist und r þá kvöð, að
komi fram þeim breytmgum a nú-
eildandi kosninga'ögum er til f>yifl
ti þ ss að þingsætm y ðu í si ’ -
rætni við kjósendatölu hvers flo k .
Eti petta var að komi við kmn
vinstii manna, því að þeir >áði vfi
fl in þingsætúm iú en þe r
og v.Ija balda se n Ien» t : lö
se 1 gera þeim þa' kleift. 1
Urðu nú hinar T' e.tu ViÖ j ir ð
stiórnmálagörpunum, engum þing-
störfum siní, en bakhjallamakkið
því magnaðra. Ymsar sáttatilraunir
oru gerðar, en strönduðu allar,
Loks eftir 3ja vikna árangurslaust
þref milli flokkaformanna bað kon-
ungur Zihle af nýju að gera tíl—
raua til að mynda ráðuneyti í sam-
ræmi við fólksþinrs meirihlutann.
Þetta gerði Zihle. Fyrst stakk hann
upp á því við andófsflokkana, að
3 vinstrimönnum og 2 hægri-
mönnum skyldi bætt við ráðuneytið
og skyldu þeir aðallega fjalla um
Slésvikurmálio, en er þvi var fálega
tekið — tóku stjórnflokkarnir sig
til, héidu fund með sér og skoruðu
á Zahle að reyna að halda áfram-
stjórn með ráðuneytinu óbreyttu.
Urðu Ioks sættir með því móti
að Zahle-stjórnin gekk inn á, að
með sérstökum lögum skyldi ákveð-
ið að létta af ófriðarráðstöfunum
öllum, er andófsflokkarnir sættu sig
við, að eigi skyldi á því byrjað fyr
en 1. sept. og siðan lokið á 6 vik-
um, nema tíkisþingið ákveði öðru-
vísi.
Þessi 4 vikna stjórnardeila hefir
vakið allmikin óhag hér í landi
utan rikisþingsins. Leikmönnnnum
{ hinni pólitískulist, virðist þetta
hafa verið deilan um keisarans skegg
og mjög ísjárvert er þingfulltúarnir,
þegar mest er að gera, skuli eyða
heilum mánuði í þref um smámuni,
— þar sem þó á hinn bóginn sé
viðurkendur dugnaður stjórnarinnar.
Hafa heyrst um það margar raddir,
að full nauðsyn beri til að hreinsa
ríkisþingið.
Ósjálfrátt flýgur fregnin til lands,
sem á þing skipað á þann hátt, að
enda þótt meirihlutt fulltrúanna,
finni sárt til þess, að stjórnin sé
fiarri því að vera starfi síuu vaxin,
þó lætur óViðkomandi persónuleg
tjóðurhöft og klikubönd hamla sér
frá að gera skyidu sina: að losa
1 mdið úr læðingi óhæfrar stjórnar.
Viða er nú pottur brotinn og
þörfin mikil á þinghreinsun, en lífs-
uauðsyn er hún í þinu eigin landi,
lesari góður! •
tsland erlendis.
Khöfn C. apríl 1919.
Pétur Jónsson, hinn nafnfrægi á-
gæti söngvari eykur hróður sinn meS
hverju n/ju hlutverkl sem honum er
fengiS í hendur. SíSast hefir hann
spreytt sig á ÍSalhlutverkinu i söng-
leik Wagners »Siegfred<t og má meS
sanni segja aS hann hefir í Darmstadt
»sett bæinn á annan endann« eftir
blöSunum aS dæma. — Ef alt fer meS
feldu mun Pétur skreppa til íslands í
sumar. Og ef verður úr söngferSalag-
inu frá íslandi til Norðurlanda mun
Pótur taka þátt í því sem einsöng-
vari.
Páll ísólfsson, organleikari hefir
tvisvar látið til sín heyra undanfariS í
Jerúsalemskirkjunni hér í bæ. Heflr
hann fengiS sórstaklega góða dóma í
blöSunum fyrir orgelspil sitt.
Hér sjáið þér model 90. Ein af háifri miljón Overland bifreiða sem notaðar eru i heiminum. F llee,
kraftmikil, þægileg jafnvel á verstu vegum. Fjöðrunum þannig fyrirkomið, að verstu-vegir finnast sem sléttir.
Óvenjulega sver togleðursdekk miðað við stærð bifreiðarinnar.
Rúmgóð fyrir farþega. OIl stjórnartæki eru á stýrinu, svo kvenfó’k getur auðveldlega stjórnað henni.
Létt, þægileg, kraftmikil og eyðir litlu.
Selst með öllu tilheyrandi fyrir aðeins kr. 5000 — Fimm þúsuixd
Umboðsmaður vor er
J. Þorsteinsson, Reykjavik.
Willys Overlnd Inc. Toledo Ohio, U. S. A.