Ísafold - 31.05.1919, Page 3

ISAFOLD
*
Hring-skemtanirnar voru vel sótt-
ar á sunnudaginn var, þrátt fyrir
veíiið, sem var leiðinda rigning.
Funtllangin hefir verið í ólagi í vor,
en er nú komin í lag aftur.
Kolf Zimsen heldur hinn fyrri
fyiirlestur sinn, um fluglist fram að
by jun ófriðarins mikla, í kvöld kl. 9.
— S/ndar verða skuggamyndir tii
skýringar.
Villemoes kom frá Englandi um
miðja vikuna. Farþegi var Gunniaugnr
Claessen læknir og hafði meðferðis hið
fyrsta radíum, sem til landains hefir
komið.
Stor Separatortabrik
i Sverigs
söker inarbeitad firma i landtbruks-
maskiner íör försáljning pá Island
av separatorer.
Svar under sign. »Konkurrenskraftig«.
Dánarfregolr. Guðiíður Thorsteins-
80n, ekkja Stgr. skáids Thorsteiusson -
ar, lést hór aðfaranótt fimtudagsins. —
Johanne Jónsson, f. Bay, kona Helga
Jónssonar, dr. phil., lést 23. maí.
S. Gumaelius Annonsbyrá,
Stockholm, Sverige.
5. Tillag úr bæjarsjóði.—Eftir-
stöðvar frá f. á. ......... 800.00
6. Tillag frá kvenfél. „Hlíf“ 100.00
7. Matsala og vöruafgangur .. 258.00
Alls .... 3020.17
G j ö 1 d : Kr.
1. Ógreidd skuld frá f. á.... 65.40
2. Til jafnaðar við tekjulið 7 258.00
3. Áhöld, vinna o. fl........ 217.95
4. Matvara og eldsneyti .... 1707.97
5. 1 sjóði .................. 770.85
Alls .... 3020.17
ísafirði, 20. maí 1919.
F. h. Hjálpræðishersins
Ó. Ólafsson, Á. Nílsson,
kapteinn. kapteinn.
------- —----------------
Bergenska elmskipafélagið ætlar
að hefja siglingar hingað aftur og
stendur til að »Kora« komi hingað í
næsta mánuði.
Messað á morgnn í Fríkirkjuuni í
Hafnarfirði kl. 1 síðd., síra Ól. Ólafs-
son (altarisganga). í Fríkirkjunni í
Reykjavík kl. 2 síðd, síra Har. Níels-
son, og kl. 5 síðd., síra 01, Ólafssou.
."" .........■—".'1.—
Dansk Herrekonfektionsfabrik
Ekkjan
Guðrúa Sigríðnr Snorradöttir.
Fædd I. júnf 1860.
Dáin 5. október 1918.
(Kveðja frá vinkonn hinnar látnn).
Petep Koeli
Ny Östergade 12 Kðbenhavn.
Telegramadr.: Readymade.
Aítid stott Lager aí solide Herreklæder til billigste Priser.
Kun en gros Salg.
Forlang Offerte. Lagerbesög anbefales.
Nd ertu látin ljúfa vini mín;
þig lengur eigi heimsins þjakar mæða.
Ó, sælt er, þegar sorgin þeirra dvín,
er sollnar löngum hjartans undir
blæða.
Frá Isafirði.
Starfsemi „Samverjans“.
Hr. ritstjóri! Sökum þess, að blöðin
liér vestra eru hætt að koma út og mér
er kunuugt tuu að Morgunblaðið er
mjiig útbreitt liér í bænum og grend-
inui, vil eg biðja um rúm fyrir noklrrar
línur viðvíkjnndi starfsemi „Samverj-
ans“ síðastliðinn vetur, í heiðruðu
blaði yðar. Að vísu er það hálfleiðin-
legt, að þurfa að leita til Reykjavíkur
til þess að birta skýrslu, sem einungis
snertir nokkurn liluta Vestfirðinga-
fjórðnngs. En hius vegar virtist mér
það ófaert, og með öllu óviðeigandi, að
iáta ekkert sjást opinberlega um starf'-
semi þessa. —
Til skýringar vil eg víkja lítið eitt
að fortíð samverja-starfseminnar liér
á ísafirði. Líknarstarfsemi þessi, sem
alþekt er undir nafninu „Samverjinn“,
liefir starfað hér vestra fjóra síðast-
liðna vetur, 9—12 vikna tíma í hvert
skifti. Fyrsta og annan vetnrinn var
Kirkjan og ódauðleikasannanirnar
eítir
próíessor Harald Níelsson
fást hjá bóksölum.
lithlutað um 2000 máltíðum. í fyrra-
vetur voru ástæður manna yfirleitt
mjög erfiðar, enda var þá úthlutað
rúmlega 7y2 þúsund máltíðum.
Síðastliðinn vetur hefir „Samverj-
inn úthlutað 3133 miðdagsmáltíðum.
45 börn, frá 2G heimilum, og 20 full-
orðnir — flest gamalmemn — frá 15
Leimilum, nutu góðs af matgjöfunum.
Starfstíminn var réttar 9 vikur, frá 3.
marz til 3. maí. Eins og meðfylgjandi
skýrsla ber með sér, var daglegur
kostnaður nunar 30 krónur.
Öllum vinum og styrktarmönnum
„Samverjans* ‘ vil eg leyfa mér að færa
hjartanlegustu þakkir, fyrir hönd allra
þeirra, er nutu góðs af starfsemi hans
síðastliðinu vetur. Treysti eg því, að
þessi holla starfsemi mæti ávalt hlýju
og eigi athvarf hjá öllum hugsandi
og kærleiksríkum mönnum,
Yf irlit
yfir tekjur og gjöld „Samverjans“ !
1919.
T e k j n r: Kr.
1. í sjóði f. f. á. ......... 972.81
2. Yextir 1918............... 41.36
3. Tillag frá kvenfél. „Ósk“ 100.00
4. Gjafir og áheit m. m...... 748.00
Þú ittir löngum erfitt lifs um svið
ei oft það var, sem brosti gleðisólio;
en nú þú hefir fundið hvíld og frið
hjá föðurnum,sem veitir bestu skjólin.
Þú naust ei heitrsins bylli lífs um
stund.
en hann oft einskis metur gullið
sanna,.
þitt góða hjarta eg þekti og Hknar-
lund,
sem létta vildu raunir meðbræðr-
anna.
£a þú munt laun þín h'jóta honum
hjá,
sem hjartað þekkir, mannsins gildi
metur.
Já, vertu sæll og senn eg mun þig
sjá
á sólarlandi, þar sem ei er vetur.
En eitt mig hryggir bjartans vina
mÍD,
að hér ei gat eg fylgt þér hinstu
sporin.
Ráðskonusíaðan
við Holdsveikraspitaiann i Laugar-
nesi verður laus i. okt. 1919. Lauu
600 kr. á ári, auk dýrtiðaruppbótar,
húsnæðis með hita og Ijósi, fæðis
og þvottar.
Umsóknir um stöðun?, slýlaðsr
til yfirstjórnar spítalans, afhendist
spítalalækninum fyrir 15. júlí þ. á.
Eu ljóst eg skil að lífið aldrei dvin
en lifir, proskast, eins og blóm á
vorin
Signrður Kristján Jónsson.
Fæddur II. nóv. 1917. Dáinn 21. nóv. 1918.
Kveðja frá foreldrum og systkinum.
Oft stutt er lifsins lína,
sem ljósið börn þau skina,
er héðan fara fljótt.
Þá feigðar blæs að blærinn,
brátt slokna lifs öll færin,
og visna, missa þeginn þrótt,
Þig kvefjum sonur sæti,
þótt sorgartárin væti
enn lengi okkar kinn.
Þótt heimsk við harmi sinnum
í hjarta gtögt við fiDnum
að betri áttu bústaðinn,
Þín orðmörg ei er saga,
eitt ár og fáir dagar
þín dvöl var hjá oss hér,
þitt bros og barnahjilið,
í brjóstum trygð fær alið,
en gleðiminning geymum vér.
A drottins Ijósa landi
þinn Ijómar frjálsi andi,
þ:ð huggar hjörtun bezt,
að förnum sporum fáum,
þig fagran aftur sjáum
þar skýið aldrei sorgar sést.
Þig kveðjum kæri bróðir
þig klæða englar góðir
f frelsisfötin ný.
Við leikum saman síðar
á sólarlandi frfða
þökk fyrir blíðn brosin h!ý.
Jón J. Austmann.
43
HafsteinB, sem var miðað við aðra fólkstölu en nú,
befðu þessir fulltrúar getað orðið 15, ef sjávarsiðan
og kaupstaðir og kauptún hefðu sameinað sig við
kosningarnar.
í stuttu máli verður nú reynt að sýna fram á, hverj-
ar afleiðingar þeBsi póiítisku réttindi, sem Reykjavík
hafa fallið í skaut, hafa í framkvæmdinni. Reykjavík
hefir ekkert eðlilegt atkvæðamagn á þingi. í VII kafla
hér að framan var sýnt fram á,-að 1914 greiddi bærinn
776000 kr. til landsþarfa, eða 37 kr. af hverjum 100
kr., sem allir landsmenn greiddu það ár. Nú hafa nýir
skattar og álögur komið tit, og eldri tollar verið
hækkaðir. Það má með nokkurn veginn vissu
sýna, hvað kemur á bak Reykjavíkur af hækkuninni.
Það mun sýna sig, þegar Landsreikningurinn 1921
eða .öllu heldur Landsreikningurinn 1922 verður sam-
inn 0g liggur fyrir, að allar tekjurnar verða þá 5
miljónir króna. Af því verða tekjur af eignum lands-
ins 7a miljón, en af hækkuninni eftir 1914 koma á
Reykjavík þessar upphæðir. Tekjurnar úrReykjavík
verða árlega pram yfirþað, nem greitt var af bœnum 1914:
1. Tekjuskattur (hækkaður um). . . 500.000 kr.
2. Stimpilgjald (ný álaga) ..... 500.000 —
3. Póst og símatekjur (hækkaðar og
vaxnar um)........................ 300 000 —
4. Vörutollur (hækkaður ujn). . . . 150.000 —
5. Sérstakur tollur á kolum (í staðinn
fyrir einokun á kolum). .... 300.000 —
Hækkaðar og nýjar álögur 1921 eða 1922 1.750 000 kr.
Reykjavík greiddi 1914 .............. 776.000 —
Og greiðir alls árlega síðar meir . . 2.526.000 kr.
44
Það er hægt að segja, að þetta séu alt öfgar og
ósannindi, eða vitleysa. En þegar Landsreikningur-
inn 1921 eða öllu heldur reikningurinn 1922 liggur
fyrir, þá verður fyrst hægt að sanna, hvort hér sé
farið með rétt mál eða rangt. Verði kola-einokun-
inni haldið áfram í stað kolatollsins, sem hér er
gert ráð fyrir, er eg þess viss, að Reykjavík verð-
ur að borga meira árlega, en 300.000 kr„ en það
sést þá ekki á Landsreikninguum.
Hvað er svo þetta i fjárhag íslenzka ríkisins?
Hér að framan heíir verið kastað fram þeirri tillögu,
að erabættis- og starfsmanna-launin o. s. frv. fyrir
stríðið þyrfti að tvöfalda, frá þeim lægstu til þeirra
hæstu. Síðan þyrfti að greiða dýrtíðar uppbót af
gömlu laununum, sem fyrst um sinn væru 100% af
þeim, en færi lækkandi eftir því sem nauðsynjar
féllu í verði, þegar viðskiftalíflð færi að komast í
lag aftur. 1922 geri eg ráð fyrir, að dýrtíðarupp-
bótin verði komin ofan i 50% af gömlu laununum.
Þessi framlög frá Reykjavík, 2 Va miljón á ári, þýða
saraa, sem að hún geti lagt á konungsborð, og borgað
allan erindrekstur ríkisinserlendis; að hún geti ein greitt
öllum embættismönnum, starfsmönnum og styrkþegum
í bænum árið 1914 2% borgun fyrir stríðið (250 kr. fyrir
hverjar 100 kr. fyrir það); að hún getur greitt öll-
um sýslumönnum á landinu 2Vi-föld laun og nauð-
synlegt skrifstofufé að auki, 2000 kr. á sýslu að
meðaltali; að hún geti greitt öllum héraðslæknum á
landinu 2Va-föld laun, og lagt til prestastéttarinnar
út um land 200.000 kr. á ári. Þessar greiðslur mundu
45
allar nema því sem næst 1.500.000 kr. á árinu. Þá
eru eftir af framlagi Reykjavíkur til ríkissjóðsins 1
miljón króna á ári, sem ætti að ganga til nauðsyn-
legra opinberra bygginga fyrst um sinn, en síðar til
járnbrautarlagninga, ef allir aðrir landshlutar vildu
taka það upp á sig, að sjá fyrir öllum öðrum þörf-
um sínum, andlegum og líkamlegum, með þeim 2
miljónum, sem þeir leggja til Hálfa miljónin, sem
kemur frá eignum ríkisins, má ætlast á, að gangi
til að geiða vexti og afborgauir af skuldunum, sem
þá hvíla á ríkissjóði.
Þingfylgi Reykjavíkur kemur fram í skdta-
álögum og og fjárveitingum. Þegar aiþing. leggur
á Reykjavík, er ekkert sparað til þess að álögurnar
verði sem riflegast útilátnar. En þegar á að leggja
eittbvað til Reykjavikur, laun, stofnanir, byggingar
eða þess háttar, þá ýmist fást fjárveitingarnar ekki,
eða þá að þær eru svo skornar við nögl, að þær
koma ekki að hálfum notum.
Þegar ReyJcjavik er orðin höfuðstaður í riki á
Norðurlöndum, þá vantar hana ýmsar opinberar
byggingar, og jafnvel stofnanir, sem hver höfuðstað-
ur verður að hafa. Þurfum við ekki 2 ráðherra*
bústaði í viðbót? Þurfum við ekki Landsspítala ?
Þurfum við ekki leikhús, tollbúð, háskóla og tieira,
ef við eigum að komast hjá því, að útlendingar, sem
koma hér, hlægi upp í opið geðið á okkur, þegar við
segjum þeim, að bærinn sé fjórði höfuðstaðurinn á Norð-
urlöndum ? Mér sýnist, að alt þetta sé óhjákvæmileg
afleiðingaf breytingunni, sem varð hér 1. des. 1918