Ísafold - 18.08.1919, Síða 3

I S A F O L D
1
Benda vill nefndin á, 'að henni
þykir nýyrðið „aðalpóstmeistari“
illa valið; telur að betur hefði farið
á að setja í þess stað ,,póstmála-
stjóri“, eða „landspóstmeistari“.
Nefndarmenn eru á einu máli um
frumvarpið og ráða háttv. deild til
að samþykkja það.“
Framsögu hefir Guðmundur 01-
afsson.
Hundaskatturinn.
Fjárhagsnefnd efri deildar fellst
á frv. það, sém samþ. hefir verið í
neðri deild um að skattur af ó-
þörfum hundum liækki npp í 50
kr., úr 10 kr., en bæta vill nefndin
við ákvæði urn að hreppsnefnd eða
bæjarstjórn geti, ef hundsins, að
þeirra áliti, er sérstök þörf til
veradar grasrækt, fært gjaldið nið-
nr í 10 kr-
Halldór Steinsson liefir fram-
sögn.
Sjúkrasamiög.
Allsherjarnefnd efri d’eildar er
samþykk frumvarpi Péturs Otte-
sens um breytingu á sjúkrasam-
lagslögunum með þeim viðauka, að
efni ]>ess og anuara breytinga sem
gerðar hafa verið á þeim lögum
(1915 og 1917) skuli fært í texta-
lagann og þau síðau gefin út öll í
heild.
Maguús Torfason er framsögum.
Forkaupsréttur á jörðum.
Landbúnaðarnfcfnd neðri deildar
hefir athugao frv. þingmanna Ar-
nesinga um forkaupsrétt á jörðum.
Farast nefndinni orð á þessa Ieið :
,,í frv. þetta ern ekin upp gild-
andi forkaupsréttarlög, en þeim
ákvæðum skotið inn í þan, að sé
jörð í sjálfsábúð til sö'íti, þá skvtli
sá jafnan setja fyrir kaiipum, sem
tekur jörðina til ábúðar, og afsali
iuuin sér þeim rétti, ]>á öðlist sveit-
arfélag það réttinn, sem jörð eða
jarðgögn liggja í.
Að forkaupsrétturinn falli til
þess manns, er tekur jörð tíl ábúð-
ar, svo á þeim jörðum, er verið hafa
í sjálfsábúð sem leigujörðum, virð-
ist nefndinni mjög eðlilegt og sér
ekki, ab með því sé að nokkru Ieyti
þröngvað kosti seljanda, ]>ar sem
viðtakandi fær því að eins að njta
þessa réttar, að hann gangi að öll-
mti Iiinum söinu greiðslskílyrðum
og aðrir bjóða.
Eun fremur lítur nefndin svo á,
að eðlilegast sé, að neyti ekkí við-
takandi forkanpsréttar súis, þá
Jiafi sveitarfélagið rétt til kaup-
íinwa. með öðrum orðum, að uiii
þessar jarðir gildi hin sömu for-
kanpsréttarákvæði og á leigujörð-
«m. Þessi útfærsla forkaupsréttar-
ins virðist ekki að neitiu leyti stuðla
tíl þess, að nákominn ættiiigi sjálfs-
tíignarbónda eða liver annar, er
hanu mundi óska, gæti náð for-
kaupsrétti á jarðeigninni, vilji selj-
íindi láta hann sitja- fyrir kaupum,
því tíl þess þarf hanu að eins að
íáta vænanlegan kaupandH fý l>ygg
íngu fyrir jörðinni.
Ákvæði þetta er af flutnings-
mönnum frv.- sýnilega sett mn íí
lögin til þess að koma í veg fyrir
að þessar jarðir, eigi fremur en
leigujarðir, lendi í höndum jarða-
braskara eður annara þeirra manna
er ekki búast við eða hafa nokk-
urn hug á því að taka þær til á-
búðar, heldur kaupa þær að eins í
fjárgróðaskyni, án alls tillits til
Jþess, hvort þau kaup miða jarðeign-
inni og sveitarfélaginu til hagnað-
ar eða tjóns.
Samkvæmt því, sem þegar er
^iagt, fellst nefndin a að tilgangur
flutningsmanna með þessari breyt-
íngu á lögunum sé mjög eðlilegur
í fullu samræmi við þá lmgsun,
sem lögin um forkaupsrétt eru
bygð á“, gerir þó svo felda breyt-
lítaf fíáfalli manrsins n íns Ólafs ntsijóra Björnssonar hefir
sá breyting oið;ð á, að blaðið »íiafold« htfir venð relt. Blaðið er seh
ia útistandandi s<uldí. Það eiu nú vinsamleg tilnæli n í , til alhaþe.ira,
sem skulda íyiir b!aðið eða auglýsingar i blaðinu til 30 júní þ. á.
að þeir greiði n ér skuld r sínar eit s fljótt og þtir geta lomið þvi \ið,
helzt fyrir i. október þ. á. Skt Lloft í.afoldup entimiðju tekur við
greiðslum á skuldum þe sum og kvittar fyrir þær.
Reykjavík 14. ágú t 1919
JíorgRiléur nsscn
Dranger á Skógarströnd
ásamt Valshamaiseyjum fist til kaup; og ábúðar í fatdögum 1920. A
jörðinni er timburbær undtr járnþak;, ásairt jirnv uðun s’<úr, stofa, svefn-
berbergi og geymsla. Auk pmingshúsa eru á jfrðinni kúhlaða, hjallur
og fjárhús, alt undir jírm, og eldhás 04 smiðji. Túnið gefur af sér
150—180 hesta. Ú heysskapur 200—40Ö he tar. Uíbeit ágæt. Gott
mótak og skógur. Hrognkelsaveiði. Aldrætúr hægir sjóletðis, heim að
bæ. Jö’ðin vel fallin til sveitaverslunir. Af eyjunum fást 4 — 5 kýrfóður
af góðri töðu, vetraibeit fytir fé og folóld með þ i b.ztr í sveitinni.
Gengur alt að 100 fjir þar sjálfala og kexst betur af en heimaalið. —
Æðarvarp og svartbaks.
Semjið við undirritaðan ábúandi 04 eigandt fyrir lok næstkomand
S-'ptembetmánaðar. Ftekari upp’ýsingar gefur S. M Sæberg bifieiðar-
s jóri, Hafnaifitði. Sími 36.
Dröngum 18. júlí 1919.
Eyjðlfur Stefánsson.
Kennarastaðan
við fatskólann í Keti!dalafræðsinhéiað;, er laus. Kenslutíminn er 16 vil u ,
og bytjar utn 20. nóv. Kaup samkvæmt fræðslulögunum.
Utrsóknir sendist til undirritaðs fyrir 15. okt. næ»tk.
Ninaii upp'ýúngar, ef óskað er, ge ur undiriitaður.
F. h. fræðslunefndar Ketildslarræðduhéraðs.
Mag-mls Júl. Jónsson
(form.)
Feigsdal, Arnatfirði.
ingartillögu um forkaupsrétt sveia-
félaganna, til frekari skilnings-
auka:
,,Nú er jörð í sjálfsábúð til sölu,
enda eigi enginn þeirra er í 1. gr.
getur, forkaupsrétt, og skal ]>á
jafnan bjóða hana hreppmun, sem
hún liggur í, til kaups, þó syo að
hreppurinu greiði ekki minna verð
rir hana en aðrir bjóða, enda séu
honum ekki setti harðari greiðslu-
skilmálar en í raun og veru standa
til boða hjá öðrum. .
Um ítök eða öinmr jarðargögn,
sem seld eru nt af fyrir sig, gilda
forkaupsréttarákvæði 3. gr.“
Stefán í Fagraskógi hefir fram-
sögu.
Samþyktir um sýslu- og hreppavegi
Samvinnunefnd samgöngumála
hefir haft til meðferðar frv. Þórar-
ins Jónssonar og Magnúsar Guð-
mundssonar um samþyktir um ak-
færa sýslu og hreppavegi, og fellst
nefndin á frumvarpið að mestu
leyti óbreytt.
Framsögumenn eru þeir Þórar-
hui Jónsson (í Nd.) og Guðjón Guð-
la.usson (í Ed.).
Friðun vals og arnar.
Sveinn Ólafsson og Benedikt
Sveinsson flytja frumvarp um þá
bweytingu á lögum frá 1913 um frið-
un fugla og eggja, að ernir skulu
alfriðaðir til 1940 og valir til 1930,
en síðan skuli hvortveggi þessar
fuglategundir ófriðaða.r.
Enn fremur að fyrir hvern fugl
sem friðlýstur er í lögnm þessum,
skuli sá, er brotlegur verður, gjalda
10 kr. sekt, sem tvöfaldast við í-
trekun brotsins, alt að 80 kr. (áður
2 kr. upp í 32 kr.), nema fyrir erni.
Þar er sektiu færð upp í 500 kr.
(úr 25 kr.) óg sektin fyrir að taka
arnaregg söömuleiðis sett 500 kr.
(áður 10 kr.).
Fiá syíöí skógræktar landssjóðs
Eftir
skógræktarstj. Kofoed-Hansen.
ir.
Mörg hundruð ár eru liöin frá þv<
að sá trjágióönr er hér vex, atóð í
þeim þroska, sem vaxtaskilyrði þessa
landa Ieyfðu honum að ná, og með því
einkenni, sem haun átti af uáttúrunu-
ar hend’, og þelr eru fáir sem hafa
haft tækifserl til að kynna sór vel þá
staði, þar sem bezti trjágróðurinn er
til nú.
betta tvent veldur því, að það er
vandræði að gera mönnum það Ijóst,
aS sá trjágróður, sem klæðir landið víða
fram á þennan dag, er ekki nema
skrípamynd af þeim, sem var til þegar
landnámsmenn komu hingað fyrst, og
þroski hans ekki með neinu móti sam-
svarar þeim, sem hann væri fær um að
ná, ef náttúran ein heíðl fengið að
ráða.
Röng höggvunaraðferð hefir valdið
því, að meiri hluti skóglendisins eyði-
lagðist, og fjárbeitin hefir gefið núllf-
andi trjágróðrinum einkenni, sem er
alt öðruvísi en það, sem hann hafði af
náttúrunnar hendi.
Þegar eg kom hingað var Bæjarstaða-
skógur 1 Oræfum sá eitii skóaur, sem
hafði fengið að vaxa upp I friði, nokk
urnveginn að mii.sta kosti, og þess-
vegtia var har.n )ika alt öðruvíai til
útiits en skógargróður aunarsstaðar hér
á lai di.
Fyr en eg reyni að gera grein fyrir
því, hvernig íslenzkur frnmskógur hefir
vetið, mætti vera fróðlegt að leiða í
Ijós rmislegt frá norræuum frumskóg-
um. þar sem fleiri trjátegundir vaxa.
1 frumskógi, ósnertum af manns—
hendimti, þar sem náttúran n'kir ein,
er altaf kipui milli allra þeirra tráteg
undi, sem eru færar um að þrífast á
hlntaðeigandi. breiddárstigi þar á jötðu.
Hver og eiu keppir um það við hinar
að halda velli, að hafa pláss fyrir sig,
og það sem ræðtir úrslitum kepninnar
er þ'ð hve skuggarnikil trjátegundin
er. I þeim frumskógum, sem eg hefi
haft tækifæri til að kynna mór í Norð
ur-Rús-landi, voru þrjár skógmyndandi
tegundir: Gieni (P cc 1 exeha), Bkógar-
fura (Pimes silvestris) og Björk (Bet-
ula ódorata) — santa sem hér vex, —
en á stangii meðal þeirra uxu Osp og
Reyniviður. Assmt óðrum vann eg að
því að gera áætlun fyrir fráræslu skóg
letidisins á ýmsum stóreignum. Þegar
v;ð komura á hlutaðeigandi stað, var
lagður fyrir okkur uppdráttur af skóg-
lendinu, þar sem hinar ýmsu tegundir
voru taknaðar með litum. Greni dökk-
brúnt, Skógarfura Ijósbrúr.t og Björk
blágrænt I hinum venjulega jarðvegi,
eins og haun er í norrænu löndum,
ýmist leir- eða sandkendur og stórgeið-
ur, svo að úrkoman á hægt með að
síga niður (sbr. grein í »ísafo!d« 3.
maí þ. á.), þar kunna skógtréu bezt
við sig á þurrlendi, þ. e. þar sem
neðanjaiðarvatnið liggur djúpt, 0,9—
1,3 m.
Af hiuum ofangreindu tegundum er
Grenið sú sem. gefur hinn sterkasta
skugga, og það mátti vita fyrirfram,
þegar litið er á uppdráttinn, að þar
sem dökkbrúnu blettirnir voru, þar
var altaf þurrlendi og bezti vaxtastað-
ur fyrir skógtró. Grenið hefði verið
fæit um að reka hinar tegundirnar
burt, og bafa bezta plássið fyrir sig.
Skógarfuran gefur sterkari skugga en
Björkin. Þar sem fura óx var líka
góður vaxtarstaður, eu annaðhvort var
þó jarðvegurinn lakari, eða neðanjarð-
arvatn' nær yfiiborðinu en þar sem
Grenið héit velli. En þar sem Björkin
ein óx, var altaf meira eða minna rak
lendi. Þar sem verulegt mýrlet.di var,
voru aðeins runnar, en eftir því sem
að þurrlendinu dró, hækkuðu þeir og
loksins fór að vetða verulegur biiki-
skógur, en hlutfallslega lágur, sjálfsagt
vegna hins lakari vaxtastaðar, því í
dimma greniskóginum gat maður
stundnm rekið sig á jötunslega björk,
úrvalstié, 8em hafði verið fær um að
þroskast þrátt fyrir öiðugleikana. Og
sumstaðar voru laglegir hávaxtir
runnar af furu og björk er vxið
höfðu saman, því bjöik gat þar kept
við furu á vissum stöðum þangað til
báðar tegundir voru fullþroskaðar, en
við greni aðeins 25—40 ár. í frum-
skógi er aldursmunurinn afarniikill,jafn-
vel þótt trón seu nokkurnveginn jafn-
ttór, því tió geta st.tðið lengi aftir að
þau hafa hætt að vaxa. Altaf eru
gömul tró að falla, annaðhvort eitt og
eitt úr elli, eða mörg í senn af veik-
indum eða stormum. Þá kemur upp
nýgræðingur, þar sem göt verða í lauf-
hvelfingunni, en mismunandi fljótt og
ríflegt eftir því hve skuggamikil hlut-
aðeigandl trjátegund er, því sterkari
sem skugginn er, þess seinna gengur
það. í skógfræðinni skrásetjast trén
eftir því hvað skuggi þeirra er sterk-
ur, og ef um er að gera að lýsa því,
hvernig frumskógurlnn hefir verið hór
á landi, þá má hafa hliðsjón af því, að
björkin er meðal þeirra, er gefa minst-
an skugga. Af öllum skógmyndandi
trjátegundnm er björkin sú sem mynd-
ar hinn ljósasta skóg. ekki eingöngu
Brunatryggið hjá
„Nederlandane“
Félag þetta, sem er eitt af heims-
ins stærstu og ábyggilegustu bruna-
bótafélögum, hefir starfað hér i iandi
i fjölda mÖTg ár og reynst hér sem
annarstaðar hið tbyggilegasta i alla.
staði.
Aðalumboóimaðnr:
Halidór Eiriksson,
Laufásvegi 20 — Reykjavik.
Sími 175.
af því að skuggi hennar er veikur?
heldur líka af þvl, að hún samkvæmt
eðli síuu þolir ekki að stauda þótt.
Hún grisjar sjálfa sig fljótt og sterkt,
og myndar loksins skóg, þar sem langt
er milli stofna og krónuruar breiðar.
Hór á landi hefir björkin enga keppi-
nauta haft. Hún hefir óhindrað lagt
u.idir sig a!t landið, bæði valliendið og
svo mikið af mýrlendinu, sem hún gat
þroskast á. Veðráttan hefir verið
stormasöm. Strax og tróu hafa farið
að fúna, hefir stormurinn hrist þau
um. í birkiskógi kemur fljótlega ný-
græðingur, ekki eingöngu þar sem göt
verða, heldur líka í kring um þau, af
því að ljósið fyrirfram er heldur mik-
ið. Það má telja það víst, að svo víða
hefir ver'ð nýgræðingur (undii>kógur)
í íslenzku frumskógunum, að varla hef-
ir verið hægt að ryðja nokkuð stórt
svæðl án þess að ryðja undi*-skóg líka,
og þetta hefir greitt götu fytir upp-
blæstri, þvi í undirskóginum var eng-
inn grassvörður (sDr. grein í ísafold
3. maí þ. á.). Sumstaðar hefir skóg-
urinn verið með óslitinni laufhvelfingu
og enginn undirskógur verið. Þar hef-
ir fallið meira ijós á skógbotninn og
þess vegna verið grassvöiður eu þó
mjög veikur vegna skuggans. Á lök-
ustu vaxtarstöðunum, þar sem sýnilega.
stormasamt var, úti við sjó og bátt tis
fjalla hefir verið belti af runnum, e»
fyrir ofan það eða neðan hefir veiiS
verulegur birkiskógur, eins og getið
var að ofau, með stofnum og breiðutn
krónum.
Hið samflækta, kræklótta, jarðlæga
kjarr, sem nú sjest, hefir fyrst komið
til sögunnar eftir að farið var að beita
skepnum. Hægt er að sjá af þelm
bestu skógum, sem nú eru til, að hæð
frumskógarins á bestu vaxtarstigunum
hefir verið yfir 50 fet, og úrvalstrje
eru eflaust oft orðin 60—70 fet.
Undarlegt er, að margir geti efast
um það, að skógurinn hefir áhrif 4
loftslagið. Það þarf bara að minnast 4
hinar stóru sandauðnir í Norður-
Afríku. Þar er venjulega um 35 stiga
Reaumur-hiti á daginn, en á nóttum
alt af napur kuldi, af því að þar er
enginn gróður, er getur hindrað burt-
streymi hitans eftii sólarlag. E i skóg-
urinn er sá gróður, er mest jafnar
hltamunlnn dag og nótt. Sjálfsagt
hefir verið hór hlýrri veðrátta á
Landnámstíð eu nú — af því að land-
ið var þá að mestu leyti skógi vaxið.
Skógeigendur nú á tímum vita vel
hvað skóglendi þeirra er vert, ef þa5
liggur vel við sölu afurðanna. Eg skai>
taka sem dæmi Ánabrekkuskóg £
Mýrasýslu, og Skriðufellsskóg í Árnes-
sýslu. Borgarnessbúar hafa ait af tekiS
mikinn við í Ánabrekkuskógi, og fyrir
Árnesinga er best að ná í við á Skriðu-
felli. Báðir þessir skógar hafa verið
notaðir þannig, að stærstu hríslurnar
eru plokkaðar út hingað og þangað.
en með því eyðileggst skóglendið
smámsaman. Eg er viss um, að báðir
eigendur myndu helst vilja láta högg-
ið fara fram á lögskipaðan hátt, eu
þeir eru ekki færir um að koma þv£
til leiðar, eins og fyrirkomulagið er
nú. Einhver maður kemur og vill
kaupa við. Eigaudi fer með honum £
skóginn, sýnir honum hvar á að höggva.
og hvernig, og fer síðan heim. Þar
kemur sama dag ef til vill 2., 3., 4.,
5. og 6. maðurinn og vill kaupa við^
N