Ísafold - 13.10.1919, Blaðsíða 3

ISAFOLD
allan heim. (Birtist luín liér í blað-
inu fyrir nokkrum dögum).
TalsTert kvað vera blönduð ánægj-
an m'eð hina nýju sjórnarskrá í hin-
um ýmsu híkjum Þýzkalands eink-
um hinum smærri. Þau eru hrædd
um að sjálfstæði sitt verði enn
minna en það var áður.
Frá Belgiu.
Bretar hafa haft sérstaka eftir-
lits nefnd í Belgíu síðan ófriðuum
lauk. Heitir formaður hennar
Herbert Sarnúel. Hefir hann ný-
lega gefið skýrslu um ástandið í
Bélgíu, og er hún á þessa leið:
Allar helztu verksmiðjur í Belg-
íu eru nú starfandi, og þótt Þjóð-
verjar hafi farið illa með sumar
þeirra, sérstaklega þær verksmiðj-
ur, er vinna að járni og stáli, svo
að starfsemi þeirra sé ekki nema
hálf á móts við það sem áður var,
þá er þó enginn efi á því,að áhuga-
alda fer nú ýfir landið og spáir
betur um framtíð þjóðarinnar, en
við er að búast. Að vísu er enn
fjöldi manna atvinnulaus í land-
inu, en þó er mikill munur á því
nú, og í fébrúar, þá er eg kom
þangað fyrst. Hús hafa verið reist
að nýju hingað og þangað, en þó
hefir lítið eða ekkert verið bygt
að nýju, á þeim slóðum, þar sem
mest var barist.
Járnbrautarsamgöngum er hald-
ið uppi eins og fyr, en nú eru not-
ir þýzkir vagnai', sem Þjóðverjar
hafa orðið að láta af hendi sam-
kvæmt friðarskilmálunum. Skipa-
skurði, sem skemdir hafa hlotið, er
nú verið að gera við.
Síðan um áramót hefir verð á
nauðsynjavöru fallið um hartnær
50 af hundraði, en samt sem áður
-er verðið þrefalt á móts við það
sem það var fyrir 'stríðið.
Breskir bankar hafa sett á stofn
útibú í Antwerpen og Briissel og
brezk og belgisk iðnaðarfvrirtæki
hafa slegið sér saman. Benda allar
líkur til þess, að samvinna verði
miklu meiri milli þessara tveggja
'landa upp frá þessu, holdur en
var fyrir stríðið. Brezka flotaráðu-
meytið liefir tekið að sér að bæta
úr öllum þeim hervirkjum og
skemdum, sem orðið hafa í Ostende
og Zeebriigge, og Bretar muadu
fúslega liafa tekið að sér fleiri um-
bætur. En það er skiljanlegt, að
Belgar vilji heldur láta sína eigin
verkfræðinga annast það.
Eitt af aðalverkefnum brezku
sendinefndarinnar var það, að at-
huga á hvern hátt væri hægt að
endurreisa verslun og viðskifti
Antwerpen sérstaklega með tilliti
til þess, að sjá setuliði Breta hjá
Rín fyrir öllum þörfum Gáfu
"Belgar því ilt auga, hve mikið af
þtirn viðskiftum lenti lijá. Rotter-
dam. Fanst þeim sem Antwerpen
ætti fremur skilið, að verða við-
skiftanna aðnjótandi og nú Lefir
því verið komið svo fyrn’, að næst-
tm allar birgðir til brezlca Rínar-
hersins hafa farið yfir Belgíll.
Sérstakt b’rezkt verslunarráð
hefir verið sett á stofn í sambandi
við brezku sendiherrasveitina í
Briissel og' tekur það við þar sem
störfum niefndarinuar lauk.
Þegar nefndin kom fyrst til
Belgíu, varð hún þ'e'ss þegar vör,
að vinátta Belga í garð banda-
manna hafði kólnað mjög. Bjugg-
ust Ðelgar við því, að undir eins
og stríðinu væri lokið, mundu
bandamenn gleyma sér og ekkert
hugsa um að lialda þau loforð, er
þeir hefðu gefið. Eu nú er þetta
brieytt, Belgar sjá nú, að Bretar
ætla að uppfylla sín loforð og þeir
eru nú óðfúsir að treysta sem bezt
vináttuböndin við Breta.
„Tíminn“
í
öngum sinum.
1 síðasta tbl. „Tímans“ er grein,
sem böf. þóknast að nefna „Níð
um bændastéttina“. Og er hún
sprottin af grein, sem nýlega stóð
í Morgunbl., þar sem talað var um
þá vafasömu og varasömu aðferð
í stjórnmálum að koma bændastétt-
inni íslenzku í meiri hluta á þingi.
„Tíminn“ veit ofboð vel, að það
sem sagt er í nefndri grein á við
þingbændur, þó að hann þykist ekki
skilja það. Blaðið veit enn fremur
að bændastéttin hefir alls ekki á
undanförnum árum verðskuldað
það að vera mesti ráðandinn í land-
inu. Hversvegna ? Yegna þess að
þeir bændur sem hún hefir gert að
fulltrúuin sínum hafa fæstir verið
í námunda við þær kröfur, sem gera
verður til þingmanna nú á tímnm.
Vegna þess að bændur liafa látið
ginnast til að styðja til þingmensku
menn, sem hverju löggjafarþingi er
hneisa að, sakir fávisku þeirra,
skeytingarleysi's og menningarleys-
is.„Af ávöxtunum skuluð þiðþekkj
þá‘ ‘. Ávextirnir eru ekki girnilegir,
en bændur verða að gjalda þeirra
því þeir hafa þroskað þá. Þeir hafa
látið villa sér sýn af froðusnökkum
þeim, sem nú fara með umboð
bændastéttarinnar.
„Tíminn verður einnig að viður-
kenna að það eru ekki bændur sem
bera hita Og þúnga dagsins, að því
er kemur til opinberra gjalda.
„Tíminn' ‘ kallar greinina níð. En
hún er sannleikur. Og enginn sann-
leikur er níð. Höf. greinarinnar,
sem vitanlega er ritstjóri ,Tímans‘,
og sem er prestur að auki, ætti að
þekkja svo mikið til sanuleikans,
að hann blandaði honum ekki sam-
an við níð. Eða er presturinn þok-
aður svo mikið fyrir ritstjóranum,
að lxann sé búinn að gleyma því, að
höf. þeirrar trúar, sem hann hefir
tekið að sér að boða íslenzkum lýð,
taldi sannleikann aldrei níð? Eða
hefir presturinn aldrei tileinkað sér
svo augljós Og einíöld sannindi?
Þá er ekki von að margt sé vel um
„Tímann“. Eða er hann að árétta
það enn betur, að blaðið hans sé
kállað af miklum þorra manna
„mesta saurblað hnttarins?“
En svo vikið sé að aðalatriði máls-
ins, þá liefir Morgunbl. aldrei látið
eitt orð falla, er telja megi með
réttu níð um bændastéttina- En
það hefir haft drengskap og djörf-
ung til að benda á bændur, sem
lítilhæfa til þess að skipa meiri
hluta þingsins og dæmt þar eftir
þeim mönnum, sem sú stétt manna
hefir sent á þing. Það hefir talið
Það skyldu sína að vara við þeirri
tjórnmálasefnu, sem njundi fyr eða
síðar koma tilfinnanlega í ljós fyrir
landið í heild sinni.
Reynsla síðustu þinga er sú — og
því mun „Tíminn ekki geta neitað,
ef snefill finst af sannleiksást hjá
aðstandendum hans, að ef bænda-
flokkurinn heföi fengið vilja sínum
framgengt, þá héfði einum allra
stærsta og þýðingarmesta atvinnu-
vegi landsins verið íþyngt svo, að
hann liefðí við það beðið ómetan-
egan halla og landið farið á mis við
stórfé. Og þar réði þröng'sýni og
stéttarígur, sérdrægni og skarnni-
sýni fyrir hönd þjóðarheill'arinnar.
- Ef hann mætti ráða, mundum yið
koma svo kotungélega og skræl-
ingjalega fram í öllu voru liátterni
utanlands og innan, að landið mætti
skammast sín fyrir sjálfstæði sitt.
Það er n. 1. alt annað að vera
hóndi heima í héraði eða þingmaður
Alt annað að stjórna búi eða heilli
þjóð. Það dettur engum í liug að
hnýta að bændum í sinni stöðu. Þeir
hafa þar barist vel og dyggilega öld
éftir öld við óbiíða náttúru og erf-
iðar kringumstæður og staðhætti.
En ætdi þeir að fara að láta ófyrir-
leitna, fyriiiiyggjulansa menn, telja
sér trú um, að þeir séu undantekn-
ingarlítið sjálfsagðir að skipa þing-
sess, þá fer mörgum að þykja tví-
sýnt um framgang þýðingarmestu
og stærsu mála þjóðar vorrar.
Þetta er annars alvörumál og
meira en klíkumál eins og „Tím-
inn“ telúr það og vill gera öll mál,
sem hann hreyfir við og minnist á.
Fjöldi alvarlega liugsandi manna,
sér að með þessu er komið út á kvik
syndi. Einn gáfumaðurinn sagði
fyrir skemstu, og sá maður stendur
algerlega fyrir utan alla flokka, og
er því óvilliallur, og getur litið ó-
hlutdrægum sanngirnisaugum yfir
það, sem er að gerast, að með þess-
ari stefnu „Tímans“ væri komið
inn á stór-liættulegar brautir, og
bændastéttiuni íslenzku gerður sá
mesti óleikur, sem hugsast gæti.
Henni væri otað í blindni frá því,
sem hún þekti og vissi og gæti fram-
kvæmt út í það sem henni væri um
megn og kúu béfði minkun af og
landið ýmsan halla á marga lund.
Og hann endaði mál sitt með þvl
að kalla þetta „þjóðarböl“.
Og svo er nú komið, að bændun-
um sjálfum blöskrar atferli „Tím-
ans“ og 'bera kinnroða fyrir, að
þetta blað skuli vera kent við þá.
Til þess eru fjölda mörg dæmi.
„Tíminn“ minnilst eitthvað á
„lireina liti“.
Það er satt, að Morgunbl. hefir
ekki enn tildrað upp neinni glæsi-
legri stefnuskrá, sem liafi það eitt
til brunns að bera, að láta vel í eyr-
um manna. Það hefir ekki liirt jafn
mikið um að sýnast eins og „Tím-
inn“. Það liefir aldrei ætlað sér að
teygja landsmenn með fögrum
hljómum út á hættulegar brautir.
Það hefir aldrei ætlað sér að glepja
mönnum sýn með hátíðlegum lof-
orðum og pel’li og- purpura dýrlegra
framtíðarvona, sem öllum er vitan-
legt, að aldrei mun nást eins og nú
er komið högum vorum. En það
hefir ásett sér að láta stefnu sína
koma í ljós í því, sem það leggur til
málanna, sem eru á dagskrá þjóð-
arinnar í það og það sinn. Og það
hefir aldrei ætlað sér að dilla róf-
unni framan í eina eða aðra stétt,
eins og „Tíminn“ til þess að lifa á
henni.
„Tíminn“ er óspar á að gorta af
vinsældum sínum um landið. Verði
honum að igóðu. En skéð gæti að það
yrðu einhverjir úr bænda'stéttinni
og það ekki menn af lakari endan-
um, sem færu úr þessu að eygja út
lir moldviðri því sem „Tíminn“ hef-
ii' þýrlað upp til þess að glepja
mönnum sýn og hýlja nekt sína.
Og ekki skal hann liafa mjög hátt
um það, ef hann metur nokkurs
sannleikann að hann sé útbreidd-
asta og vinsælasta blað landsins.
Þó „Tíminn“ sé í öngum sínum
út af því, að beut hefir verið á ref-
ilsstigu hans, þá mun Morgunbl.
ekki hætta að henda alþjóð á þá
þess vegna. Þjóðin getur ekki tekið
tillit. til þess, þó ,ysaurblað“ eitt
saurgi sig enn meir, ef því er bent
á sannleikann.
Erl. símfregnir
Fri fréttaritara ísafaldar.
Khöfn,4. okt.
Friðarsamningamir staSðfestir.
Frá Paiús er símað, að fulltrúa-
þingið franska hafi samþykt stað-
festing friðarsamninganna með 372
atkv. gegn 53. Bráðlega er búist við
I staðfesting friðarsamninganna af
hálfu ítala með konungsúrs’kurði.
Uppgjöf Bolsjevikinganna rúss-
nesku.
Rússar, sem hér dvelja, hyggja
að tilhoð Bolsjevikinga um að gef-
ast upp, sem sagt var frá á dögun-
nm, sé gert að eins til þess að þreifa
eithvað fyrir sér.
Þýzka stjómin.
Frá Berlín er símað, að „demo-
kratar“ hafi skipað menn af sinni
hálfu í ríkisstjórnina, og verður
ehiffer dómsmálaráðherra en Koch
innanríkisráðherra.
Friðarsamningar Eystrasalts-
landanna.
Frá Helsingfors er símað, að
stjórnir Eystrasaltslandanua hafi
á ráðstefnu í Dorpat samþykt að
he'fja friðarsamninga við Bolsjevika
Wilson
forseti er veikur.
J ámbrautarverkfallið
í Bretlandi heldur áfram.
Khöfn, 6. okt.
Þjóðahandalagið.
Frá París er símað, að þjóðþing-
ið krefjist þéss, að stofnfundur al-
þjóðabandalagsins sé þegar hald-
inn.
Fiume.
D ’Annunzio hefir lýst Fiume í
umsátursástandi.
Enska verkfallinu lokið.
Járnbrautarverkfallmu í Eng-
landi er lokið með fullkomnum
sigri Lloyd George stjórnarinnar.
Yerkamenn taka til vinnu aftur,
en hafa ekki fengið svo sem neitt
af kröfum sínum framgengt.
Þjóðaratkvæðagreiðsla
fer fram í Noregi í dag og á morg-
un um það, hvort áfengishann
sknli leitt í Iög.
Khöfu 7. okt.
ófriðarblika á Balkan.
Frá Berlín er simað, að ítalir og
Rúmenur hafi gert með sér samn-
ing þess efnis, að Rúmenar skuli
grípa til vopna gegn Jugo Slövum,
ef til ófriðar dragi.
Fiá París er simað, að »Chicago
Tribune* telji það opiuberlega stað-
fest, að d’Annuncio ætli að sitja
kyr f Fiume, og eykur það ófriðar-
hættuna. En úr verður skorið fyrir
kosningar á ítaliu.
Óeirðir og byltingahorfur
á Spáni.
Frá Madrid er simað, að f>ar sé
allsherjarverkfall yfirvofandi. Upp-
vist hefir þar lika orðið um ráða-
brugg um stjórnarbyltingu, og átti
að steypa núverandi konungi úr
völdum og setja annan i hans stað.
Friðarsamningar Eystra-
saltslanda og bolshvikinga
Frá Helsingfors er símað, að
stjórnir Eystrasaltslandanna mæli
með þvi, að friðarráðstefna verði
haldin i Dorpat,

Brunatrygglð hji
Nederlandene
Félag þetta, sem er eitt af heims-
ins stærstu og ábyggiiegustu bruna-
bótafélögum, hefir starfað hér á landi
I flölda mörg ár og reynst hér sem
annarstaðar hið ábyggilegasta i alla
staði.
Aðalumboðsmaður:
Halldór Eiríkssan,
Lanfásvegi 20 — Reykjavfk.
Simi 175.
Eignarjörð mín
Kolviðarhóll
fæst til kaups og ábúðar í næstn
fardögum. Fiest hús jarðarinnar, þar
með ibúðarhúsið, enn eign ríkissjóðs.
en verða leigð kaupanda með sér-
stökum samningi við landstjórnina.
Önnur hús fylgja með i kanpunum,
SigÐið&r Ddnfelgson.
Viðsjár í Tyrkjavoldl.
Frá Konstantinopel er símað, að
stórveslr Tyrkja, sem var vinveittur
bandamönnum, hafi sagt af sér em>
bætti út af þjóðernisæsingum þeim
og uppreisnarundirróðri, sem Enver
pasha hefir hafið í Litlu-Asiu.
Bannið í Norogi.
Mikill meiri hluti með
banninu.
Þjóðaratkvæðagreiðslan um vin-
bann i Noregi hefir nú farið fram
og byrjað að telja athvæðin. Af þeg-
ar töldum atkvæðum er meiri hlut-
inn"með"banninu orðinn 130000.
Bankavextir
Þjóðbankans danska eru nú orðn-
ir 6 o/0.
Khöfn, 8. oktober.
Italir og friðurinn.
Frá París er simað, að Italíukon-
ungur hafi í gær undirskrifað Ver-
sailles-friðarsamningana. Búist er
við þvi að heppileg lausn fáist á
Finme-deiiunni.
Framsal keisarang.
Bandaríkin hafa neitað þvi a8
styðja kröfu bandamanna um fram-
sal Vilhjálms, fyrverandi Þýzkalands-
keisara.
Frá I»jóðvorjum.
Frá Berlín er símað, að þýzka
stjórnin hafi nú að lokum skýrt frá
stefnusktá sinni. Kanslarinn sagði i
ræðu sinni að kostað mundi alls
kapps um það, að efla friðinn inn-
anlands og treysta atvionuvegina.
En stjórnin mundi harðleikinn við
alla þá, er reyndu að spilla staifsemi
hennar. Stefnuskrá Scheidemanns
er sú, að koma á samvinnu i fram-
tiðinni meðal allra þýzkra jafnaðar-
manna.
Frá Koltschak.
Frá London erj símað að her
Koltschaks í Siberin hafi sótt mikið
fram.
Afvopnun.
Allir bandamenn eru stöðugt að
afvopna flota sina, að Bandar íkjum
ondanteknum.
Khöfn 10. okt.
Friðurinn
kemst i framkvæmd eftir nokkra
daga, að þvi er skeyti frá London
herma, •