Ísafold - 20.10.1919, Side 1

Ritstjóri: Vilhjálmur Finsen. — Simi 500
Stofnandi: Björn Jónsson
íssfoldarprentsmiöji
illa tekist til, að landsreikningurinn
fyrir 1916, sem auðvitað var sam-
inn á?ið 1917, eftir að E. A. var
farinn frá, og hann kom f>ví eigi
, nærri, var skakt gerðar. En »Tí n-
»Timinn« hóf göngu sma á ond- þýtur aaðvitað þá þegar upp
'verðu árinu 1917. Maður nokkur I fl handa og {óta meg margskonar
að nafni Guðbrandur Magnósson var dylgjum jafnvel berum áburði
’íenginn ti! þess að leggjatil nafn sitt L g ^ að hann hgfðl stojtð j,es5
á blaðið. »Tíminn« lofaðiði öllul. hálff- miljón af Undsfé.
fögru í upphafi Fyrst or íremst ^ fóf eins Qg von er>
kvaðst hann mundu gX^hóþemdar\ ^ pyrst og fremst skilja
og stillingar 1 rithætu. E 1 va st að riðherra er ómögulegt
hann mundu rdSast a mtnn P^ónm ^ sér fé laadsias nerna
*r* Ekki saSðist hann maAndUJáð' að minsta kosti 3 aðrir embættis
ast á mannorS manna þött hann I ^ hjálpuðu ^ ^ $em sé
gæti ekki afthylst skoðamr þetrra landritari skrifstofustjórinn á 3. skrif-
Satt kvaðst hann mundu greina frál^ stjórnarráðsins og landsféhirð-
hverjumált. Etgt kvaðst hann mundu I ^ ^ ^ £ A hefðj g£tað
dra?a fjöður yfir ávirðin?armanna, I; sér þes5t ílilgu hefði Klemens
°tr opmberum storfum ?egna hvar sem þiverandi landritari, Iadriði
peir stæðu ‘ Einwsson f>áverandt skrifstofustjóri
Mörgu fleira góðu lofaði hann, sem y þáyerandi landsfé.
of langt yrði hér upp a e ja. hirðirt beinlinis ofðið að hafa hjálp
Hn hvernig hefir »riminn« e nt I ^ honum til þess_ Landritari og
þessi fögru loforð? ....... skrifstofustjóri .hefðu þurft að gefa
Afstaða hans^var mjög örðug um dt ávlsun fyrir fólgunni og landsfé-
efndir margra þessara lofo ða Þeflar hirðir að greiða hana. Og þeir hefðu
i upphafi. Flokkur vatð til á auka- ennfremur þutft að h.ylma yfir með
þinginu 1916—17, er kallaði sig þv- að hðlta upphæðina ekki í bók-
*Framsóknarflokk«, Stolnu heiti frá lm landsjóðs.
'Valtýingum frá því rétt eftir aWa- ^ með gera 4
mótin. Þesst flokksómynd tfldraðt _ _ af ^ trúnaðarmðnn.
upp í ráðherrasaeti gömlum mannt, landstns að stórglæpamönnum.
öllumstjórnarstörfumóvonum.manm lfldð.ug ^ gf áburður hang á£
með elliglöpum, sem aldret hafðt |
. . ..... hefði verið sannur, hefði hlotið
svo mikið sem settð á þtngt, maam I þessi En >Timinn« hefir
sem sjálfsagt hefir sómt sér vel i ]} skJkað j þvi hróksvaldi, að
heimili sinu við ljósaveik 1 fástnn-1
inu norður á Yztafelh, en varnokk-|fólk ^ þvi að varla
urn veginn ja n ær r' a St*Ta..rn mundi tengdasonur landritara Kl. J.
inu sem þorskur tt Þess 3 1 a ef stýrði þlaðinu lengi eftir að það
þurru landu Þenna mann lék .Jdifaj. LJþenna áburð Qg faéttlði hann.
só, er »Timanum« stýr *» ur u hafa viljað gera tengdaföður sinn að
grátt. »Khkan« fekk taltð hann á1
íSVO margar vitleysur, að vart ernnt
að telja enda varla allar enn þá ÞeSar ^ntngar landstns 1917
komnar’fram í dags ljósið og koma ™ gerður, fanst auðvitað hvernig
bangað ef til vill aldrei allar. £n Uetkntngsslteltltjanni i landsretknmgn
þar sem »klikan« var samsek, eða 1916 stóð. Sannaðist þá auðvit
réttara sagt forsprakki að flestum að>
og áburður um stórsvtk voru ge
if arstæðum, sem ráðherra þetrra •, •
gerði var ekki nema eðlilegt að ^amlega ttlefntslausar. Reikntngs
hiin yrði að nota »Tímann« til þess skekkjan i landsreikntngnum 1916
að verja þær.. Kom þar þegar fram var þeim að kenna, sem þann retkn
samvizkusemi »Tímans«. flerði á 3- skrtfstofu st)órnar
Eitt dæmi þessa er sykurhneyksliðl^ms x9i7. Og sú skekk,a var
haustið 1917. Klikan hafðt komið ieiðlétt « landsretkntngnum r9r7
einum af piltum sínum að forstöðu ei^ og hann s,álfur syntr og at-
‘landverzlunarinnar, starfi sem hann, hu8ase“dir endurskoðunarmanna við
kornungur maður, er aldrei hafðt hann’
við verz'un fengizt, var vitanlega Tíminn heimtaði auðvitað hvað
hvergi v,xinn. Þessi piltur hafði efór annað rannsókn á E. A vegna
reifað mál algerlega ranglega, — auð- þessara stórkostlegu fjársvika, sem
vitað ekki visvitandi —, fyrir ráð- hann sakaði E. A. um. Tíminn
herra. Hafði talið honum trú um, sagði, að hver einasti þingmálafund
að sykurverð þyrfti stórum að Lr * landinu yrði að heimta það, að
hækka haustið 1917. En svo kom 1 þingiÖ setti rannsóknarnefnd á E. A.,
það i ljós, að hækkun þessi var til þess að rannsaka þessi fjátsvik,
með öllu ónauðsynleg, því að stjórn En til marks um það) hversu
in lækkaði sykurverðið að nokkrum menn trúa Tímanum og virða mik-
-dögum liðnum niður i það, semjds ummæli hans, er það, að ekki
það hafði áður verið. Þessa vitleysu einn einasti þingmálafundur á land-
varði »Tíminn« auðvitað eftir föng- inu gerði nokkra ályktun um þetta
um bæði fyrr og siðar. , mál. Og þingið hreifði sig ekki
»Tíminn« hóf fljótt persónulegar heldur. Jafnvel allra nánustu »klíku«-
árásir á menn. Ein fyrsta árásín var dilkar Tímans hteyfðu sig ekki i
i þvi fólgin, að Einar Arnsson hefði þessa átt á þingi. Ekki svo mikið
hvorki meira né minna en dregið sem orð hryti í þá átt á »eldhús
sér nál. hálfri miljón af landsfé, og degi« Neðri deildar 1917- Sýnir
,og sinum flokksmönnum. Svo hafði j þetta, hversu gersneitt er um það,
að nokkur taki mark á illmælum
Tímans Etginn þingmaður úr
»Fram:óknnflokknum«, sem Tím-
inn þykist eiga og eugian bóndi i
þinginu, — en »Timinn« þykist mál-
gagn bænda, — virðir Timann þess að
inna að nokkurri rannsókn á E. A.
kki eina einasti þingmaðar lcyfir
sér að taki upp hinar svívirðilegu
ásakanir T mans i garð E. A. Þmg-
ið veit, að reikningurinu hlýtur að
eins að vera skakt settur upp og
skorar á stjórnina að finna skekkj-
una, enda var það auðvelt verk, eins
og áður er sagt.
»Tímina« hefir síðan ekki minst
á þetti mál. Hvert heiðarlegt blað
hefði auðvitað beðið alsökunar á
jafn rakalausum og svívirðílegum
áburði á fráfarinn ráðherra, sem þeim,
að hann hefði dregið sér stórfé úr
andssjóði. En það gerir »Tíminn«
ekki. Hann þegir að eins. Hefir
só ef til vill blygðast sín fyrir
óhróðurinn og getsakimar.
Sumarið 191B, sem var alkunn-
ugt grasbrestsár, voru 3 þingmenn
svo forsjálir, að þair festu kaup á
talsverðu af fóðursíld. Þar af voru
bændastéttarmenn. Seldu þeir
sildina talsvert ódýrar en stjórnin
>á, er húa festi kaup á í sama
skyni — eitt dæmi þess að einstök-
um mönnum tekst betur verzlun
en stjórninni. »Tíminn« hyggur,
að þingmenn þessir hafi einhvern
ábata haft af kaupum sínum. Það
þolir hann ekki, af því að menn-
irnir höfðu ekki svarist undir pðli-
tiska trúarjitningu hans. Síðan
hefir hvert blað »Timans« á fætur
öðru verið fult af rógi og níði um
þessa menn. Hann segir að þeir
hafi misbeitt þingmensku sinni
eiginhagsmuna skyni, segir óbeinlin-
is,-að þeir sé óheiðarlegir menn 0
s. frv., er eigi megi oftar senda á
þing, ásamt fleira góðgæti.
Þetta tvent, áburður »Timans« á
A. E. um hálfrar miljónar fjárdrátt-
inn og svívirðingar hans um þing-
mennina þrjá, nægir til að sýna
samvizkusemi »Tía.ans«. Mætti
nefna æðimörg dæmi önnur, sem i
sömu átt fara.
í einu blaði »Tímans«, nýlega
útkomnu, var svo mikið af svivirð-
ingum um ýmsa menn, að laga-
manni einum taldist svo til, að rit-
stjórinn yrði dæmdur i 3000 króna
sekt samtals, auk málskostnaðar, ef
allir þeir, sem meiðyrtir vorn, höfð-
uðu mál á hendur honum. Eftir því
er þetta blað »Tímans« eflaust eins-
dæmi. Aldrei á þessu landi hefir
vist verið hrúgað jafnmiklu saman
af illmælum um menn i einu og
sama blaðinu.
Þetta er nú andlega fæðan, sem
»Tíminnt býður landsfólkinu.
Meðan mentunarlitill og andlega
ófullveðja maður stýrði blaðinu má
afsaka framkomu þess. En nú hefir
annar maður stýrt þvi nálægt 2 ár-
um, síðan haustið 1917- Og þessi
maður eetti ekki að vera af verri
endanum.
Maður þessi er 7ryggvi Þórhalls
son.
Hann er sonur æðsta manas ís
lenzka kirkjunnar, alinn upp »í guðs
ótta 0» góðum siðum* á heimili
foreldra sinna. Hrnu er settur til
menta, fyrst i latinuskólaðn, Siðan á
prestaskólann. Hann stundar guð-
fræði og tekur embættispróf í henni.
Htnn tekur prestsvígslu, gerist guðs-
orðaþjónn um hrið og tekur þá á
sig krossinn Krists og predikar að
sjilfsðgðu kærleikserindi hans klökk-
um rómi í guðshúsi iklæddur kenni-
mannsskrúðanum. Hann gerist þá
talsmaður umburðarlyndisins, kær-
leikans j ifnt til vina og óvina, sann-
leiksástarinnar, hreinikilninnar og
annara kristilegra dygða. Sitían ger
ist hann settur háskólakennari í guð-
fræði (E. A. setti hann eftir ósk
guðftæðideildar, þegar dr. J. H. tók
við biskupsembætti eftir Þórhall
biskup, föður Tryggva), ætlar sér að
verða til frambúðar hískólakennari í
guðfræði og undirbúa prestaefni
þessa lands undir prestsstöðuna. En
svo óheppilega tekst til, að sam-
kepnispróf er haft um embættið.
Keppa 3 og er einn tekinn fram
yfir Tryggva. Þá tekur hann við
ritstjórn »Tímans«. Vera má, að
hann hafi orðið fyrir vonbrigðum og
vera má ennfremur, að hann hafi
verið vel fær til starfans.
Þegar slikur maður, biskupsson,
prestur og guðfræðiskennari tekur
við ritstjórn blaðs, er hegðað hafði
sér eins og »Tímipn«, mætti ætla,
að það kvæði við annan tón en áð-
ur var. Það mætti ætla, að slikur
maður léti blað sitt eigi flytja ann-
að en sannleika, að hann léti þar
eigi standa ósðnn brigsl, illmæli um
alsaklausa menn, menn sem aldrei
hafa honum á móti gert, menn sem
aldrei hafa annað unnið sér til ó-
helgi en það, að þeir hafa ekki gerst
jábræðar »Tíma«-klikunnar.
En því fer fjarri, að »Timinn«
hafi tekið stakkaskiftum til hins
betra síðan þessi þrautreyndi og
guðhræddi drottins þjónn hefir tek-
ið við honum. Hann hélt áfram í
sömu tóntegund þeim mannskemda-
tilraunum, sem fyrirrennari hans
tafði gætt mönnum á. Og guðs-
>jónninn hefir bætt eða látið bæta
mörgum nýjum við. Og aldrei hef-
»Tíminn« spýtt mórauðara en
einmitt nú síðustu skiftin sem hann
tom út
Lengi getur vont versnað. Og
guðsmaður »Tímans« getur eflaust
taldið lengi áfram að fullkomna sig
með sama hætti sem hann hefir gert
síðan hann tók við blaði sinu, þótt
i'ramförin hafi orðið æði skjót frá þv
að hann fór úr hempunni niður
flór »Titnans«.
Verzlunarsamkepni. Franskir frétta-
ritarar segja að þýzkir verzlunarerind-
rekar frá Berlín og Hamborg bjóði nú
franskar og enskar
Póllandi með gjaldfresti. Þykir þetta
undarlegt í löndum bandamanna, því
að þar er tæplega hægt að fá sams
konar vörur, enda þótt borgun sé boð-
in fyrirfram.
Að mánuði liðnum eiga Alþingis-
kjósendur þessa lands að skera úr
því, hvernig eigi að skipa löggjaf-
arsamkundu þjóðarinnar, væntan-
lega næstu 4 árin, peir menn, sem
kosnir verða 15. nóv. næstkomandi
til Alþingissetu, ráða því, hvað gert
verður um löggjöf landsins næstu
4 ár. peir ráða því, hvernig skatta-
málum og tolla verður skipað á
þessu tímabili. peir ráða því, hvað
gert verður um vatnamálin. peir
ráða því, hvað gert verður að öðru
leyti fyrir atvinnuvegi landsmanna,
mentamál 0. s. frv. Fjárhagur
landsins er að miklu leyti ofurseld-
ur þessum fulltrúum þjóðarinnar,
og er það eflaust eitt þýðingar-
mesta atriði eins og nú stendur.
Er rétt að líta yfir þektar eða
þá líklegar stefnur í nokkrum af
helztu málum, sem nú eru efst á
baugi eða vænta má, að upp muni
koma innan skams.
Barátta milli vinnuveitenda og
verkamanna hefir lítil sem engin
verið hér á landi hingað til. Með
verkamönnum hefir hingað til ríkt
stilling og sanngirni. peir hafa
auðvitað orðið að hækka kaupkröf-
ur sínar síðan styrjöldin hófst. En
kauphækkunarkröfur þeirra hafa
yfirleitt ekki verið ósanngjarnar.
Pær hafa eðlilega hækkað í líku
hlutfalli og hækkun á öllum lífs-
nauðsynjum. Kaup verkamanna
hefir gert nokkru meira en þrefald-
ast frá því sem var fyrir stríðið.
Og nauðsynjar hafa eflaust til jafn-
aðar hækkað að sama skapi. peir
hafa fengið kaupkröfum sínum
framgengt, því að atvinnuveitend-
ur hafa sýnt fulla sanngirni á móti.
Óróamennirnir hafa furðulitlu
fengið áorkað meðal verkamanna.
Einu einasta verkfalli fengu af-
vegaleiðendur verkamannastéttar-
innar komið á stað vorið 1916. pað
var hásetaverkfallið. Stóð það þó
skamman tíma. Forsprakkarnir,
tveir alþektir æsingamenn, sem eigi
voru þó sjómenn, gengu sneyptir
frá, og hásetar sáu, hversu þræls-
lcga þeir höfðu verið gintir. Síðan
gerðu trésmiðir að vísu verkfall, en
þeim málum var skipað friðsamlega
á skömmum tíma. Alment hafa
verkamenn því ekki lagt niður
vinnu hér, sem annarstaðar hefir
mjög tíðkast á síðustu tímum.
Er því einsætt af reynslu þeirri,
sem fengin er, að ekki ætti að þurfa
að verða stórdeilur milli verl .-
manna og vinnuveitenda, ef hygnir
menn og sanngjarnir fá að ráða af
hvorratveggja hálfu. Engum verð-
ur óþarfara verk unnið en verka-
mönnum sjálfum, ef einhverir á-
byrgðarlausir æsingamenn fá fyrir
nýlenduvörur í j þeim ag r4ða Yerkföll og skjót um-
turnun á þjóðfélagsskipuninni leika
verkalýðinn sjálfan verst, jaínvel
þegar í stað og einkum þegar til
lcngdar lætur. Hvar mun t. d. á-
standið vera hörmulegra en í Rúss-