Ísafold - 12.01.1920, Blaðsíða 2

2
' < * r '> '
um klíkuflokka ogstjórnmálaþrefs.
En þó er þetta ár, sem nú er að
hverfa eins og lítill dropi í hinum
mikla sæ tímans, merkiiegast fyrir
það, að það er ótvírætt merki þess,
að þjóð vor er á þroskabr aut.
Að hún er að finna sér verðug hlut-
verk. Að henni eru að verða ljósari
og ljósari þau tóm, sem hún þarf
að fylla. Að henni hefir aldrei ver-
ið auðsærri þörfin á ölluin kröftum
sínum. Og enn fremur, að hún þarf
að standa á verði betur en nokkru
sinni fyrri, um öil sín dýrmætustu
réttindi.
Alt þetta virðist henni Ijósara en
undanfarin ár. Og þetta er merki-
. legasta táknið um þroskann, sem
árið lætur eftir sig.
En á morgun hefst næsti þáttur
leiksins — þessa leiks, sem er römm
að leika
og
vanhugsað verk verður ekki aftur
tekið eða lagfært.
Hver verður hagur þjóðar vorrar
um næstu áramót 1 Hvemig munum
vér Islendingar leika næsta þáttinn,
íyrir hönd lands og þjóðar? Teflum
við kröftum vorum fram í baráttu
fyrir velgengni unga ríkisins? Eða
ieggjum við þá í læðing athafna
ieysis og andlegrar kyrstöðu?
Arið, sem kveður í dag, bendir til
hins betra í þjóðareðlinu. Og á því
verðum vér að byggja. Trúum á
þroskamátt vom. Þá mun vel fara.
Því hann er til.
Á gamlársdag 1919.
J. B
alvara og aldiei er hægt
nema einu sinni. Hvert mistak
Vatnsveitan.
Það eru mörg ár síðan að vatns-
veitan var orðin of lítil fyrir
Reykjavík. Okkar mestu hagfræð-
ingum hafði talist svo til, þá er
áætlun var gerð um vatnsveituna í
öndverðu, að þegar hún væri 10
ára gömul, mundi Reykvíkingar
ekki þurfa að borga einn eyri í
aukaútsvar. Vatnsveitan ætti að
borga alt. ,
Ekki vitum vér hvort þettahafaátt
að vera gyllingar, til þess að fá
smásálir ýmsar til að fallast á nauð
syn þess, að fá hingað gott og heil-
næmt vatn inn í hvert hús. Að
minsta kosti virðist síðasta niður-
jöfnun í nokkurri mótsetningu við
spádóminn. En hitt er víst, að í
þessu fólst hin mesta hugsunar-
villa. Vatnsveitan á ekki að vera
neitt gróðafyrirtæki öðmvísi en
óbeinlínis. Hún er gróðafyrirtæki á
þann hátt, að hún styður stórum að
almennri heilbrigði í bænum og á
að spara bæjarbúum mörg og mikil
ómök, og tryggja bæinn fyrir elds-
voða.
Það geta víst allir orðið sammála
iim það nú, að vatnsveitan sé eitt
hið þarfasta fyrirtæki, sem bærinn
hefir ráðist í. Hún hefir útrýmt hin-
um eitruðu vatnsbólum, brunnun-
um nafntoguðu, sem altaf geymdu
í sér allskonar sóttkveikjur. Og
fyrst í stað var hún nægilega stór
handa bænum. En ekki nema rétt
fyrst í stað. Nú er hún orðin alt of
lítil, og eitt hið mesta nauðsynja-
verk, sem nú kallar að hér í bæn-
nm, er það, að stækka hana, leggja
hingað nýja vatnsæð ofan úr
nægja Reykjavík, þangað tn hér
a æri 1500 íbúar. Þetta hefði iíklega
staðið heima, ef menn hefði ekki
gleymt að gera ráð fyrir aukinni
vatnsnotkun á hvern íbúa. En eftir
Jiví sem fólki fjölgar hér i bænum
parf meira vatn hlutfallslega
hvert höfuð. Má ekki miða vacns
þörf Reykjavíkur við vatnsþörf
bæja í Danmörku, því að hér hag
ar alt öðru vísi til, og það eru
menn nú vonandi farnir að sjá.
Eins og allir vita, hefir bænum
fleygt mest fram síðan botnvörp
ungaútgerðin hófst og vegna henn-
ar hefir fólki fjölgað hér mest. En
með hverjum nýjum botnvörpung
eykst vatnsþörf bæjarins stórum
Og því.hefir sjálfsagt ekki verið
veitt eftirtekt, þá er áætlun var
upphaflega gerð um vatnsveituna
og vatnsþörf bæjarins, hve mikið
þarf af vatni til fiskþvotta.
Nú er vatnsmagnið sem sagt alt
of lítið og hefir verið það þrjú eða
fjögur síðustu árin (Yatnsgeymir-
inn í Rauðarárholtinu hefir ekki
bætt vitund úr því). Verður það
auðvitað æ tilfinnanlegra eftir því
sem fólki fjölgar hér og bærinn
stækkar. Nú er verið að reisa nýtt
bæjarhverfi í Skólavörðuholtinu
með mörgum götum. Þangað eru
lagðar nýjar vatnsæðar. Undan
farna vetur hefir Skólavörðuholtið
mátt heita vatnslaust, nema ef til
vill á nóttunni. Þeir sem þar búa,
hafa orðið að bíða fram yfir venju-
lcgan háttatíma til þess að geta feng
ið sér vatn. Þeir hafa orðið að
kaupa sér ílát til þess að geyma
vatnið í til næsta dags. Þrátt fyrir
það hafa þeir orðið að greiða sama
vatnsskatt og aðrir. Nú er því ekki
lengur að heilsa, að þetta ráð dugi,
því að nú er vatnsveitunni lokað á
hverju kvöldi. Eru því mörg hús
þar vatnslaus allan sólarhringinn
Og það er hætt við, að í nýja hverf
inu verði lítið um vatn á þessum
vetri, enda er nú þegar farið að
nefna það Vatnsleysuhverfi. Heppi
legra nafn mun því naumast valið.
Það er nú aftur farið að fylla :
hið mikla skarð, sem hjóst í botn
vörpungaflota Reykjavíkur í stríð-
inu, þegar 10 skip voru seld banda
mönnum, eitt fórst á tundurdufli,
annað var skotið í kaf og hið
þriðja strandaði. Nú eru þegar
komin hingað þrjú ný botnvörpu
skip, 11 eru í smíðum í Englandi
og 3 í Þýzkalandi. pegar þau eru
öl'l komin hingað, verður eitt af
tvennu: að bæjarbúar líða miklu
meiri vatnsskort en nokkurn tíma
áður, eða þá að neita verður útgerð
arfélögunum um vatn til fisk-
þvottá.
Hið síðartalda getur þó ekki
komið til nokkura mála. Reykja-
vík stendur og fellur með botnvörp
ungaútgerðinni og verður því sjálfs
sín vegna að hlú svo að henni, sem
framast er unt, bæði á þessu sviði
og öðrum. En að taka vatn af bæj-
arbúum, framar en nú er orðið^ sjá
líklega flestir að' nær engri átt.
Lausnin á málinu er því engin önn-
ur en sú, að stækka vatnsveituna.
Hjá því verður ekki komist, nema
þá með því móti að opna aftur
gömlu pestarbrunnana.
Hér má líka taka tillit til þess,
að vatnseyðsla til skipa hlýtur að
fara stórum vaxandi ár frá ári. Og
vatnsþörf bæjarbúa sjálfra eykst
stórum og vatnskrafturinn minkar
jafnframt því, sem bærinn stækkar
og vatnsæðum er fjölgað. Það er
Gvendarbrunnum
Ef vér munum rétt, var gert ráð j sagt, að hér muni verðareist á ann-
fyrir því, að vatnsveitan ætti að að hundrað hús á sumri komanda.
Hi. Gimskipaféia
Aðalfundur.
Aðalfundur Hlutafélagsins Eimskipaféjags Islands verður hald-
inn í Iðnqðarmannahúsinu í Reykjavík, laugardaginn 26. júní 1920 og
hefst kl. 1 e. h.
Dagskrá
I
Guðmundur G. Bárðarson hefir
samið og kallað er á danska tungu
„Om den Marine Molluskfauna ved
Vestkysten af Island“.
Rit þetta kvað vera sérlega fróð-
legt og alveg einstakt í sinni röð.
Þá hefir og sama félag sæmt
Porkel Þorkelsson forstjóra lög-
gildingarskrifstofunnar heiðurs-
pening úr silfri fyrir „rannsóknir
hvera og lauga á Islandi“
Eins og menn muna, ferðaðist
Þorkell hér um land fyrir nokkr-
um arum iil þess að rannsaka
hveri, og fyrir rit hans um rann-
sóknina hefir hann nú hlotið þenna
! sóma.
1. Stjórn félagsins skýrir frá hag þess og framkvæmdum á
liðnu starfsári, og frá starfstilhöguninni á yfirstandandi ári, og ástæð
um fyrir henni, og leggur fram til úrskurðar endurskoðaða ársreikn-
inga til 31. desember 1919 og efnahagsreikning með athugasemdum
endurskoðenda, svörum stjórnarinnar og’ tillögum til úrskurðar frá
endurskoðendunum.
2. Tekin ákvörðun um tillögur #tjórnarinnar um skiftingu árs-
arðsins.
3. Kosning fjögra manna í stjórn félagsins í stað þeirra sem úr
ganga samkvæmt félagslögunum.
4. Kosning eins endurskoðanda í stað þess er frá fer, og eins vara-
endurskoðanda.
5. Umræður og atkvæðagreiðslur um önnur mál, sem upp kunna
að verða borin.
Þeir einir geta sótt fundinn, sem hafa aðgöngumiða. Aðgöngu-
miðar að fundinum verða afhentir hluthöfum og umboðsmönnum
hluthafa á skrifstofu félagsins í Reykjavík eða öðrum stað sém aug-
lýstur verður síðar, dagana 22.—24. júní að báðum dögum meðtöld-
um. Menn geta fengið eyðublöð fyrir umboð til þess að sækja fund-
inn hjá hlutafjársöfnurum félagsins um alt land og afgreiðslumönn-
um þess, svo og á aðalskrifstofu félagsins í Reykjavík. Óskað er eft-
ir að ný umboð og afturkallanir eldri umboða séu komin félags-
stjórninni í hendur til skrásetningar ef unt er 10 dögum fyrir fund-
inn.
Þjóðbandslagið.
Undirbúningsstarfið.
Reykjavík 5. janúar 1920
Stjórnin
Tilkynnins
■
Utgariarmenn og mótorbátafermenn
Yið höfum aftur fengið á lager hinar heimsfrægu ensku , Ocean
smurningsolíur“ (Marine Motor oil nr. 1 og Cylinder oil nr. 1), er
v.ð höfðum fyfir og í byrjun stríðsins og allir sem reyndu hana voru
sammála um að væri sú drýgsta og feitarmesta smurningsolía, sem
hingað hefir fluzt. T. d gaf einn sKipstjóri á 45 tonna mótorbát olí-
i imi þann vitnisburð, að hann brúkaði að eins eina tunnu af olíunni á
rnóti 28 tunnum af steinoliu, en afannari tegund þyrfti 6 tunnur á
móti 28, svo allir sjá hve mikill sparnaðurinn er. Þar að auki seljum
við hana ódýrari en önnur olía er seld hér.
Pantanir utan af landi sendar með fyrstu ferð
Virðingarfyllst
Ásg. G. Gunnlaugsson & Co.
Ansturstræti l. — Sími 102.
Vatn þurfa þaú, en hvaðan á að
taka það? Jú, hér sannast hið fom-
kveðna, að frá þeim sem ekkert
hefir, mun tekið verða það sem
hann ekki hefir.
cKvaitn dslenóingum
sýttdur sðmi.
Hið lronunglega danska vísinda-
félag hefir nýlega ákveðið á fundi
1 að gefa út á dönsku rit nokkurt, er
Meðan staðið hefir í þrasinu um
endanlegt samþykki friðarskilmál-
aima, hefir í kyrþey verið unnið að
undirbúningi þess að Þjóðbandalag-
ið geti tekið til starfa, sem allra
fyrst. Og aðalfrömuðurinn í þessu
starfi hefir verið Sir Erie Dum-
mond aðalritari Þjóðbandalagsins.
Það eru nú ekki nema nokkrir
mánuðir síðan hann tók við þessu
nýja starfi sínu, en þann tíma hefir
hann unnið með kappi og alúð að
því að fá ákveðið starfsvið alþjóða-
skrifstofunnar. Og árangurinn af
því er nú að koma í ljós, segir „Jour-
nal de Geneve1 ‘, og þykist hafa upp-
lýsingar þær, er það gefur og liér
verður skýrt frá. eftir beztu heim-
ildum.
Skrifstofan á að verða svo alþjóð-
leg sem framast er unt. Starfsmenn
hennar verða ekki valdir af löndum
þeim, sem í sambandinu eru, heldur
i'S Þjóðbandalaginu sjálfu, enda
þótt leitast verði við að fá menn af
öllum þjóðum. Þeir verða þó eklci
fulltrúar sinnar þjóðar, heldur
starfsmenn Þjóðbandalagsins.
Til bráðabirgða hefir verið gert
ráð fyrir að skifta skrifstofunni í
10 deildir og hafa nú flestar þeirra
þegar tekið til starfa.
Tvær af deildum þessum eiga ein-
göngu að hafa með höndum þau
málefni, sem Þjóðbaudalaginu eru
falin, samkvæmt friðarsamningun-
um. Annar skrifstofustjórinn verð-
ur Bandaríkjamaður og á lians deild
að líta eftir ráðsmenskunni í hinum
fyrverandi nýlendum Þjóðverja.
Hinn skrifstofustjórinn verðurNorð
iuaður og á hans deild að standa
fyrir stjórn þjóðbandalagsins í
Saar-héraðinu og Danzig og ef til
\.ill einnig í Fiume og Þrakíu,
Viðskiftamáladeildin, sem senni-
lega hefir sérstaka fjármáladeild
við hlið sér, á að vera undir stjórn
Englendings. Henni ber að hafa eft-
irlit með framleiðslunni í heiminum
og hvernig hún skiftist á hina ýmsu
markaði. Hún tekur við af viðskifta
málastofnunum bandamanna, sem
störfuðu í stríðinu að sameiginleg-
,um hagsmunum í viðskiftum. Þess-
ari deild verður líka falið hið vanda
sama gjaldmiðilsmál og í sambandi
við það, að skapa alþjóða gjaldmiðil
Skrifstofustjóri samgöngumála-
deildarinnar verður ítali. Þeirri
deild er ætlað, í samráði við við-
skiftamáladeildina, að koma alls-
herjar skipulagi á flutninga, bæði á
landi og sjó og tekur hún af „The
i