Ísafold - 15.06.1925, Page 3

ÍSAFOLD
3
skelfingum, var guðsþjónusta
íialdin með pílagrímunum. Nærri
má geta, að athöfn sú, á þessum
stað, liafi verið áhrifamikil.
Hjá páfa.
Einn daginn gengu allir Norð-
urlanda-pílagrímarnir fyrir páfa.
Tók hann á móti þeim í móttöku-
sölum páfahallarinnar.
pegar gengið er fyrir páfa, er
það tilskilið, að konur sjeu svart-
klæddar, og sje húningur þeirra
með þeim hætti, að hálsmál sje
liátt og falli þjett að hálsi, en
ermar sjeu langar. Karlmenn
mega aftur á móti vera eins
ltlæddir og þeim sýnist.
Móttakan hjá páfa fór þannig
fram, að pílagrímarnir krupu á
kuje hlið við hlið, og gekk páfinn
meðfram röðunum, og kystu þeir
allir á gimsteina i fingurgulli hans.
1 fylgd með honum voru m. á.
Norðurlandabiskuparnir og Meu-
lenherg.
A fáa pílagr. yrti páfinn nokk-
Tið. Ekki hefði unnist tími til
þess fyrir hann, að veita þeim
neitt verulega viðtal, því hanu
mun þurfa að taka á móti píia-
grímum svo þúsundum skiftir dag-
lega.
En þegar hann kom til fslend-
inganna, var honum á það hent,
að þarna væru þeir, og gaf hann
sig' að þeim, einkum Gunnari Ein-
■arssyni, sem er sá núlifandi fs-
lendingur, er lengst hefir lifað í
kaþólskum sið.
Píus XI.
blessun minni yfir yður með valdi
'því, sem jeg hefi fengið að erfð-
um frá postulanum St. Pjetri“.
Allir pílagrímarnir krupu á hnje
meðan páfinn talaði. Ræða hans
var ekki löng. Áður en hann
hvarf burt frá pílagbímunum,
fengu þeir allir minnispening með
mynd páfa og mynd af Pjeturs-
kirkjunni.
Luku pílagrímarnir upp einum
munni um það, að páfinn, Píus
XI., væri maður hógvær og lítil-
látur í allri framgöngu.
Kveðjuathöfn.
Áður en pílagrímarnir lögðu af
stað heimleiðis, voru þeir við
kveðjuathöfn í Alma-háskólanum
þar í borginni. par hjeldu biskup-
arnir norrænu sína ræðuna hver,
sinn um hvert landið, og Meu-
lenberg um ísland. Um athöfn þá
hefir verið getið í skeytum.
Heimferðin.
Suður fóru þeir um austanvert
pýskaland,Tyrol og Brennerskarð,
suður yfir Alpa, en til baka um
Sviss, og gistu þá 'í Luzern.
Sýningin í páfagarði.
íslenska sýningin vekur athygli.
Að endingu skal minst á al-
þjóðasýninguna, sem haldin er í
páfagarði í sumar. Er thún eigi
mjög umfangsmikil, í samanburði
við það, hve fjölbreytt hún er,
enda víða viðað að til hennar frá
þessum 360 miljónum kaþólskra,
sem eru undir kirkjuvaldi páfa.
par er lítið safn íslenskra muna,
sem Meulenberg hefir þangað
sent. Vandaði hann mjög til þeirr-
ar sendingar. par eru öll helstu
fornrit vor í bestu útgáfum, sem
til eru, og í vönduðu skinnbandi.
Skrautgripir eru þar allskonar,
vandaðir mjög, alt íslensk smíði,
o. fl., er gestsaugað helst hittir
með þjóð vorri. Höfum vjer á-
reiðanlegar fregnir af því að þessi
litla sýning hefir vakið athygli,
ekki síst fyrir þá sök, hve fjar-
lægar þjóðir búast við lítilli menn-
ingu hjer úti á þessum hólma í
Norðurhafi. í norskum blöðum
hefir nýlega verið að því fundið,
. hve tilkomulítil norska sýningin
er, við hlið þeirrar íslensku. Er
þar tekið fram., hve smekklega
og Vel sje vandað til íslensku sýn-
ingarinnar.
pegar páfi hafði gengið með-
fram röðum pílagrímanna, settist
liann í hásæti sitt. Hjelt hann
þaðan ræðu til pílagrímanna. Tal-
i
; aði hann á frönsku.
Wembley sýningin
hefir verið opnuð á ný.
Hóf hann mál sitt á þá leið, að Laugardaginn 9. fyrra mánaðar
kann bauð börn s'ín velkomin til var hin mikla sýning í Wembley
húsa föðursins. | opnuð á ný og við mjög mikla
„Jeg get eigi með orðum lýst“, viðhöfn. Konungur Breta opnaði
mælti hann, „fögnuði mínum yfir sýninguna. Eins og kunnugt er
Því, að hafa fengið þessa lieim- var sýning þessi opin í fyrrasum-
^ókn frá Norðurlöndum, undir a,r, en Bretar biðu fjárhagslegt
fiandleiðslu hinna norrænu post- ‘ tjón af sýningunni þá, en í ár
^la, Brems biskups frá Danmörku, hugsa þeir sjer að vinna upp tap-
Möllers biskups frá Svíþjóð og ið, sem varð í fyrra. Bretar telja
^niits biskups frá Noregi og Meu- hinn óbeina liagnað, sem þegar
^enbergs prefekts frá íslandi. — hefir orðið af þessari risavöxnu
Kardinálann sendi jeg til yðar, ’ sýningu, vera svo mikinn, að hann
fJ þess að bjóða yður hingað á hafi þegar borgað liana, en
Þessu ári. Yar yður boðið hingað þó mun enginn hafa á móti því,
á undan öllum öðrum. J að .peningarnir komi einnig í
Nú hafið þið lagt í þessa löngu _ kassann, einkanlega þar sem mest
^erð, og lagt á ykkur alt það erf-: af því, sem inn kemur er erlent
sem til þess útheimtist, að(fje frá þeim mörgu miljónum
eimsækja mig hjer, í hinni helgu. ferðamanna, sem skoða sýning-
orS■ pakklæti votta jeg yður,! una. —
^yrir hönd hinnar sannheilögu'
^ómversku kirkju, með því að lýsa ---—----------------
„V erslunarólagið/'
Mál Sambands ísl. samvinnufjel.
gegn Birni Kristjánssyni
fyrir Hæstarjetti.
Eins og mönnum er kunnugt,
ritaði Björn alþm. Kristjánsson
seint á árinu 1922 og gaf út rit-
ling nokkurn er hann nefndi
„Yerslunarólagið1 Yoru þar ýms-
ar almennar hugleiðingar um
verslun landsins, en aðallega sner-
ist ritið að kaupfjelögum landsins
og Sambandi ísl. samvinnufjel.
Yar saga kaupf jelaganna hjer ý
landi rakin allítarlega og skýrt
frá stofnun Sambandsins, skipu-
lagi þess o. s. frv. Fann höf. mik-
ið að skipulagi samvinnufjelag-
anna, eins og þau væru rekin hjer
á landi, einkum fann hann að
hinni ótakmörkuðu samábyrgð og.
sýndi fram á, hve hættuleg hún
geti orðið fjelagsmönn.um. Að
lokum gerði höf. ýmsar umbóta
till. 'í verslunarmálunum yfiríeitt.
f Tímariti ísl. samvmnuf jelaga
3 .hefti 16 .árg., birtust svargrein-
ar við þessu riti Björn, frá þeim
Páli Jónssyni í Einarsnesi og Jón-
asi porbergssyni ritstjóra.
pessum greinum svarar svo B.
Kr. aftur í nýjum ritlingi, er hann
gaf út og nefndi: „Svar til Tíma-
rits ísl. samvinnufjelaga,3. hefti
1922.“
Stjórn S. 1. S. taldi ýmislegt
í báðum þessum ritlingum vera
meiðandi og móðgandi fyrir Sam-
bandið og starfsmenn þess, og að
B. Kr. hefði með ýmsum ummæl-
um sínum bakað Sambandinu fjár
hagslegt tjón. Yar þáverandi for-
manni Sainb. þess vegna falið, að
höfða mál móti B. Kr., og var
stefna gefin út 26 .apríl 1923.
Gerði Samb. þær dómkröfur,
ð ummæli þau, er stefnt var
fyrir, — en þau voru mjög mörg
— yrðu dæmd dauð og ómerk,
að stefndur B. Kr. yrði dæmdur
í hina þyngstu refsingu, sem lög
leyfa, að hann yrði dæmdur til
þess að greiða Sambandi 500000,-
00 krónur í miskabætur og láns-
traustsspjöll, og loks, að hann
yrði dæmdur til þess að greiða
málskostnað allan.
pau voru ekki fá ummælin, er
Samb. krafðist að yrðu dæmd
dauð. og ómerk. í fyrri ritlingnum
„Verslunarólagið“ voru ummælin
46 að tölu, og í „Svarinu“ 29.
Voru ummælin 75 alls, og eru þau
til og frá í ritlingunum. B. Kr.
krafðist sýknunar á öllum kröfum
Sambandsins.
pað yrði of langt mál að skýra
ítarlega frá gangi þessa máls. —
Málsskjölin ern óteljandi, og mál-
ið sjálft eitt hið lengsta og ýfir-
gripsmesta sem komið hefir fyrir
hjer á landi.
Dómur var kveðinn upp í und-
irrjetti hinn 7. ág. f. á. Var hann
eins og menn vita á þá leið, að
B. Kr. var sýknaður að heita má
af öllum kröfum Samb. Af þeim
75 ummælum, sem krafist var ó-
merkingar á, voru ein 6 tekin
til greina, og voru tvenn þeirra
í ritlingnum „Verslunarólagið“
en fjögur í „Svarinu.“ Skaðabæt-
ur voru engar tildæmdar, og refs-
ing engin, en málskostnaður lát-
inn falla niður.
Eins og vænta mátti undi Sam-
bandið illa þessum dómi, eftir all-'
ar þær kröfur sem gerðar voru, og
áfrýjaði til Hæstarjettar.Gerði það
sömu kröfur fyrir Hæstarjetti, er
það hafði gert fyrir undirrjetti.
B. Kr. gagnáfrýjaði einnig til
Hæstarjettar og gerði þar einnig
sömu kröfur og hann hafði gert
fyrir undirrjettinum.
Mál Samb. flutti B. Kalmann,
en Jón Ásbjörnsson flutti málið
fyrir B. Kr.
10 þ.m. kom málið fyrir Hæsta-
rjett, en málflutningnum varð
ekki lokið fyr en þ. 12.
Hæstarjet.t skipa þeir dómstj.
Kristján Jónsson, Ólafur Lárus-
son, settur hæstarj.d., Lárus H.
Bjarnason, hæstarj.d., Magnús
Jónsson próf. og Páll Einarsson
hæstarj.d. Eggert Briem hæsta-
rjettardómari hefir vikið úr sæti,
þareð hróðir hans, Ólafur sál.
Briem, var form. S. í. S. og sæk-
jandi málsins fyrir Samb .hönd.
Dómur Hæstarjettar verður
kveðinn upp á miðvikudag.
K ve fið,
KðliDÍO ISlFliil
Kostar adeins 5 kr.
ðrgangurinn.
vera, að það hafi ekki verið
versta ráðið, en nú hefir maður
ekki þessa ánægju af kvefinu.
— Heilbrigðisstjórn Bandaríkj-
anna hefir nú með .höndum rann-
sókn á kvefi. Hver veit nema
hún beri einhvern árangur.
G. H.
Landsmálafimdurinn
að Egilstöðum.
pað er ekki lítið tjón, sem kvef-
ið gerir, auk allra óþæginda, sem
því fylgja.Stórt lífsábyrgðarfjelag
í New-York taldi saman árið 1923
live margir af skrifstofumönnun-
um sýktust af kvefi, svo að þeir
yrðu frá störfum. Skrifstofumenn
voru alls 6700 (þær eru stórar
skrifstofurnar í Ameríku!) og af
þeim sýktust 2824 af kvefi (42%)
og var hver maður að meðaltali
níu tíundu hluta úr degi frá
vinnu. Mest kvað að þessu, ef
skyndilega kólnaði í veðri. Veður- >
breytingar munu einkum hafa
þessi áhrif á menn, sem lifa við
innisetu; en í ófriðnum mikla bar
ekki á því, að hermenn kvefuð-
ust venju fremur, þó þeir mættu
kulda og vosbúð. Kvef var álíka
algengt á hermönnunum og venja
er til á friðartímum. Ekki losn-
uðu þeir við það, þó þeir lifðu
lengst af undir beru lofti. Acn-
ars hafa læknar talið það mikla
vörn gegn kvefi, að vera vanur
útivist og hitabreytingum. petU.
kann að vera til bóta, en einhlítt
er það ekki, því flest kvef er í
raun rjettri smitandi sótt, og eug-
in einhlít vörn við henni, nema
sú, að einangra sig frá öðrum
mönnum. Heimskautafarar verða
ekki kvefsins varir, þó þeir lifi
i kulda og illviðrum, fyr en þeir
koma til mannabygða. pá kemur
kvefið óðara.
pað hefir ekki tekist að upp-
götva sýklana, sem valda kvefi,
og meðan svo stendur, er lítil
von til þess að finna varnir gegn
því. Læknar hafa reynt flest —
líklegt sem ólíklegt, — en lítið
orðið ágengt. pað er eins ogkvef-
ið hafi verið skapað til þess að
hneyksla þá og ergja.
pess var eitt sinn getið í Heil-
brigðistíðindunum, eftir merku
la knariti, að klórloft gæti læknað
kvef. Tilraununum var haldið á-
fram, en því miður reyndist þetta
ráð líkt og önnur: pað var
hvergi nærri einhlýtt.
Diklega eru gömlu ráðin gegn
kvefinu ekki hvað verst: að herða
sig sem best gegn hita og kulda,
fara snemma að hátta þegar kvefs
verður vart, og drekka einhvem
heitan drykk, svo að maður
svitni, en búa sig hlýtt næstu
dagana. Áður en bannið kora
fengu margir sjer brennheitt
„toddý“ að kveldinu, og má vel
Seyðisfirði %. júní FB.'
Leiðarþing og landsmálafundur
fór frara á Egilstöðum laugardag-
inn 6. þ. mán., eins og til stóð.
Auk fjármálaráðherra mættu á
fundinum þingmenn Múlasýslna,
Árni Jónsson, Halldór Stefánsson,
Sveinn í Firði og Ingvar Pálma-
son. Árni Jónsson setti fundinn
og gáfu þingmenn kjördæmanna
síðan skýrslu um helstu störf
þingsins. Höfðu þeir skift með
sjer verkum og var mál manna,,
að framsögn þeirra væri hlutlaus
eftir vonum, svo þar mátti enginn
annars máli halla. pvi næst tók
fjármálaráðerra til máls og rakti
hann sogu fjármálanna frá því
við fengum sjálfsforræði ií fjár-
málum og til þessa dags. Lýsti
hann yfir þeirri skoðun sinni, að
stefna ætti að því marki, að koma
landabúskapnum í það horf, sem
verið hefði fyrir 1916, og að búið
væri skuldlaust. Færði hann rök
fyrir því, að þessu takmarki mætti
ná fyrir 1940. Taldi hann sjer-
staklega nauðsynlegt að viðhafa
gætni í skuldamálum hjer á landi,
sökum þess, hve landsmenn væru
oftlega háðir dutlungum . óblíðrar
náttúru. pá mintist ráðherra á
stofnun íhaldsflokksins og stefnu
hans. Fyrsta viðfangsefnið væri
viðreisn á hag ríkissjóðs. pví
næst að styðja landsmenn til sjálfs
atvinnureksturs, svo sem hægt
væri með löggjöf. Andstaða í-
haldsins væri socialistastefnan, er
hefði það aðaláhugamál, að koma
sem flestum fyrirtækjum á hendur
ríkisins. íhaldsflokkurinn heldur
aftur fram fullu athafnafrelsi ein-
staklinganna innan takmarka lag-
anna, en auðvitað væri líhaldsstefn
an enganvéginn andstæð fjelags-
skap atvinnurekenda, þar sem þeir
teldu sjer slíkan fjelagsskap hent-
ugan.
Hann taldi sig eindregið fylgj-
andi frjálsri samkeppni; hefði
hann þá trú, að sá, sem skaraði
fram úr sjálfur í atvinnurekstri,
yrði jafnan til að lyfta hag heild-
arinnar. pá rakti hann nokkur
þeirra mála, sem helst höfðu vald-
ið ágreiningi meðal flokkanna á
síðustu tímum.
Máli ráðherrans var fylgt með
hinni dýpstu athygli og að þvi
gerður hinn besti rómiir. Að lok-
inni jæðu ráðherra hófust um-
ræður og tóku aðallega þátt f
þeim viðstaddir þingmenn. Fóru
umræður fram með spekt og fullri.'
kurteisi og var aiiðfundið að fylgi