Ísafold - 23.05.1927, Blaðsíða 2

2
í S A F 0 L D
nefndarinnar og skal ekki f'ar«o
út í þau hjer.
Yms fleiri mál hafa borið á
góma í nefndinni, svo sem liver --
ig háttað skuli boði til erlend.a fastráðið 1
þinga um að.taka þátt í hátíðin ■ ,,
um að hjer verði haldið hátíðar-
árið norrænt þmgaþing, um sláttu
minnispenings, um ýmsar sýningar
o. fl. En ekkert hefir enn veríð
þessum efnum.
[iandsuErslanivnar.
Framsöguræða Magnúsar Jónssonar í neðri deild 14. þ. m.
Pjárhagsnefnd neðri deildar baréngin ástæða til þess að landið
fram svo látandi tillögu til þings-. láni þeim stórfje, þegar svo mörg
: ályktunar um verslanir ríkisins':
Neðri deild Alþingis ályktai að
j fela ríkisstjórninni að hlutast til
um: 1. Að gerð sje alvarleg gang-
skör að semja um greiðslu á, og
, kalla inn útistandandi sjcuUlir
j áfengisverslunarinnar og að f-um
1 vegis verði útlán verslunari.'j'.,r
i takmörkuð svo sem frekast rná
verða, enda sje alls ekki veittur
gjaldfrestur á öðru en lyfum, t g
hann sem stystur. 2. að gerð verð
upp til fullnustu viðskifti eldr
íandsverslunarinnar og , tóbaks
einkasölunnar. 3. að gerð sje gang
skör að því að semja nm og kalla
inn útistandandi skuldir steinolíu-
verslunarinnar, og að framvegis
verði gætt varúðar um útlán.
Til skýringar á máli þessu, er
hjer birt
framsöguræða
Magnúsar Jónssonar:
Fyrsti liður tillögunnar er ' um
Afengisverslunina.
Skuldir hennar í
árslok 1925 voru .. kr. 467.133.28
en. skuldir í árslok
1926 ..............— 430.679.16
Mismunur kr. 36.454.1:
Því verður ekki neitað, að þetta
er geysilega mikið hjá verslun, er
reka ætti svo að seg'ja án útlána.
X brjefi frá Áfengisverslunínni
til fjárhagsnefndar er að vísu gef-
in sú skýring á þessu, að þar sem
viðskiftin eru gerð upp til fulln-
ustu um áramót, þá sjeu útistand-
andi skuldir hærri en vera mundi,
éf beðið væri með að gera upp
reikningana, því að talsvert er
lánað með 2 og 3 mánaða gjald
fresti. Þetta er að vísu rjett, en
eins og reikningarnir nú eru,
sýna þeir einmitt alveg rjett úti-
standandi skuldir verslunarinnar
á hverjnm tíma.
Það er nú sameiginlegt álit yf-
irskoðunarmanna landsreiknings-
ihs og fjárhagsnefndar, að Afeng-
isverslunin eigi ekki að reka láns-
verslun
Með ölln er þó ekki hægt að
komast hjá útlánum, vegna þess
að verslunin er í raun rjettri tví-
skift, hún verslar hæði með áfengi
og lyf. Mnn varla hægt að komast.
með öllu- hjá því, að veita læknum
óg lyfjahúðum ofurlítinn gjald-
frest með lyf. Þess vegna var ekki
hægt að samþykkja þetta eins og
það var órðað í þingsályktúnar-
tiílögu í sameinuðu þingi nú fyrir
nokkrn.
En um áfengisútsölurnar er alt
öðru máli að gegna. Þær verða á
eiigan hátt taldar þau nauðsynja-
eða þjóðþrifafyrirtæki, að ástæða
sje til þess að veita þeirn gjald-
frest og stórlán til þessa atvinnu-
rekstrar. Öllum háttv. þingm. er
kunnugt um það, hvernig á því
atendur, að þessar útsölur starfa,
•g jeg hefi enga löngim til þess
að koma inn á það. En það sýnist
í gangi. Þar er því ekki aðeins að
ræða mn útistandandi skuldir,
lieldur og um rekstur verslunar-
innar. Skuldir liennar eru (anruxn
slejít) :
þörf og góð fyrirtæki eru lömuð
af fjárskortrr Þótt eitthvað kyniii
að kippa úr þessari verslunargrein,
þá mundu menn standa jafnrjettir
eftir og vel það.
yiÉins og jeg sagði, mún ekki
hægt að komast kjá því, að láta þar á meðal um 42000 hj4 því úti_
eittbvað af lyfum með nokkrum búilul; sem varhuí?averðast
gjáldfresti. En þetta sýnist hafa
Skuldir i árslok 1925 Skuldiri árslok 1926 Aths.
Reykjavík 112.343 132.601 Hækkun um 20.000
Akureyri 296.886 170.204 j lækkun um 20.000
Siglufjörður 1 104.667
Seyðisfj. 258.918 301.315 hækkun um 42.000
Eyrarb. Ö.Þ. 7.568 6.886
— S.P.J 9.159 13.051
Vestm.eyjar 50.785 66.671 liækkun um 16.000
Hafnarfj. 19.748 35.423 hækkun um 16.000
ísafjörður 24.881 72.005 hækkun um 48.000
Samtals 780.288 902.823 Hækkun 122.535
Áætlun þessi er, eins og jeg venjulegs innflutningsmagns síld-
sagði, aðeins lausleg, en hætt erjar. Ef þeim þykir verðið of hátt
þó við því, því miður, að hún'ltippa þeir að sjer hendinni, þó»
reynist fremur of lág en of liá. jfrámboð sje af skornum skamti.
Reynslan ein getnr úr því skorið Þéssi hin nýja reynsla er mörgnia
útgerðarmanni dýrkeypt eins og-
fyrri daginn.
! Stjórnarskrárbreytingin var sam-
þykt á miðvikudag. Breytingarriái-
: eig’i fundið það fyrirkomtdag, er
jtil frambúðar sje. Meðan störfúm
þingsins er hagað svipað og nú:
tíðkast, er rjett að hafa fjárlaga-
þingin færri, svo meiri festa kom-
ist á.
En þess ber vel að gæta, að
samfara breytingum þeim, se.at
verið gert í óhófi.
Ljd'jabúðirnar skulda t. d. um
síðustu áramót kr. 162.580.
Þetta er að mestu óþarfa útlán.
Margar lyfjabúðirnar eru svo útibúsins í heild hefir hækkað svo
settar að vel gætu tekið Iyfin eftir
höndinni og engum ætti að lána
mjög mikið. Sum af þessum fyr-
irtækjum munu að vísu vera
Skuldirnar bafa hækliað hvorki, með vissu.
meira nje minna en um liðlega j Þessi slcýrsla um væntanleg töji lijer er um að ræða, þurfa ao
12214 þúsund krónur á árinn, og Steinolíuverslnnarinnar er hjer fylgja aðrar, sem í raun og vertc
ekki sett af neinni löngun iil eru mikilsverðari. Draga þarf ur-
þess, að lasta þá, sem með þessi hintim 9 miljóna lögboðnum gjöld—
mál hafa farið, heldur til þess um ríkissjóðs. —- Eíkisskuldirnar
áð færa ástæður fyrir niðurlágs- hafa lækkað, það er gott og bless-
orðuni tillögunnar, að framvegis að, krónan hækkað; það er og mik,
verði gætt varúðar um útlán. ilsvert atriði fyrir framtíðina. En
Það er einmitt sú hætta, sem fjárlög sem hljóða ttpp á 1014 mil—
því fylgir, að láta landið reka jón eru ekki í samræmi við þetta.
þessa verslun, að gerðar ertt nteiri tvent. Af lþá miljón til verklegra
kröfur til liennar ttm útlán í framkvæmda má ekkert missast-
vondu árferði, en hægt mundi Minka þarf hin lögboðnu gjöldr.
vera að gera til einstakra manna. með fækkun starfsmanna og öðr—
mtt, sem varmtgaveroast var
áður. Að vísu hefir skuld i-eikn-
ingshaldarans sjálfs læltkað, að
minsta kosti á pappírnnm ttm h.
u. b. 15 þúsund, en hún er þó enn
afarmikil, og þegar skuldanpphæð
gífurlega má segja, að ekki haíi
snúist til lagfæringar á árinu þar
eystra. Því miður var ekki hægt
að bera saman hvar hækkanimar
traustir og góðir skiftavinir. Ln ^ j igo-ja helst, en þó veit jeg, að
þó hefir svo farið, að margir tttgii-minsta ii0sii um einn viðskifta-
þjtsunda munu vera tapaðir. mánn, sent í fyrra skuldaði mikið,
Lyfjahúðirnar geta brugðist eins
og önnur fyrirtæki.
Það er ekki nema eðlilegt, að
læknar fái einhvern dálítinn gjald-
frest, en sltuldir sumra eru alveg
óeðlilegar og munu tapast. Eintt
læknir skuldar t. d. 10.000 krónur
og nokkrir svo skiftir þúsundum.
Varasjóður mun bera töp þessi,
en þan eru jafn óafsakanleg og
ill fyrir því. Þarf að taka hjer
örugt og fast í taumana.
Þá kem jeg að öðrum lið til-
lögttnnar.
Útistandandi skuldir gömltt
og mjög er liæpið að geti staðið
í skilum, en hefir samt hækkað
skuld sína um mörg þúsund kr.
Þeir, sem versluninni stjórna ráða ttm sparnaði.
ekki við, og áður en varir getur
verslunin tapað stórfje. Það er Nefnd sú, sent kosin var á Al—
því áreiðanlega ekki óþarft að þingi í fyrra, til þess að undirbúa.
Alþingi sýni eindreginn vilja sinn Alþingishátíðina, gerði í þinglokirt;
í þessu efni, og styðji með álirifa- grein fyrir störfum síntnn. Yerðnr-
á árinu. Þetta er náttúrlega alveg valdi sínu þá forstjórn verslunar- eigi annað sagt, en fremur dauft
óafsakanlegt.
jReynt Iiefir verið að athuga með
aðstoð kunnugra manna, hvern-g
skuldir verslunarinnar væru. Sú
áætlun er auðvitað ekki nema
mjög lausleg. En svo hefir talist
tii að tapast muni:
Reykjavík.. .
ísafjörðttr . . ..
Yestmannaeyjar
Eyrarbakka ..
Landsverslunarinnar eru í árslok Hafnarfjörður..
1926 (aurum slept):
Reykjavík .. .. kr. 252.176
ísafjörður. .. .. — 28.626
Akureyri.........1— 60.034
Seyðisfjörður. . . . — 54.774
ltr. 395.610
Við síðustu áramót (1925) voru
skuldirnar — 445.129. — Borg-
ast hefir því á árinu 1926 tæpar
50.000 kr., og af þeirn eru 30.000
kr. borgaðar í Reykjavík og unt
19000 á Akttrevri. Hin útbúin
standa í stað.
Það er um þessi viðskifti eins
og önnur gömul viðskifti, sent
löngu er lokið, að mjög erfi+t
mun verða um innheimtuna. Má
ilfsagt gera ráð fyrir því, að
bróðurparturinn af þessttm skttld-
ttm sje tapaður, líkl. ekki minna
en 300.000 króíiur. 1 sjálftt sjet;
er ekki hægt að segja, að þettá
sje neitt sjerlega stórkostlegt, og
varasjóður verslunarinnar ber
tetta tap vel, en rjett sýnist, ’ að
vera ekki að halda þessuir: stóru
upphæðum á pappímum, heldur
gera öll þessi gömlu viðskifti upp-::
TJtistandandi skuldir Tóhaks-
einkasölunnar um síðustu áramót;
voru kr. 71.554. Þessi viðskifti erm
ekki jafnfyrnd eins og hin. en þó
mun óhætt að fullyrða, að aldrei
náist inn nærri helmingur af
þessu.
Þá kemur Steinolíuversltlnin.' —
Hún hefir þá sjerstöðn, að þar er
um verslun að ræða, sem enn er
Seyðisf jörður..
Siglufjörður . .
Akureyri .. ..
. um 42000 kr.
. um 24000 —
. um 15000 —
. um 10000 —
. um 5000 —
. um 90000 —
. um 44000 —
. um 70000 —
Samtals um 300000 — I
—•—
Vikan sem leið.
innar, sem sýna vildi fulla gætni sje yfir árangri. Hefir nefndin
um útlánin. safnað saman því, sent til hefit*'
náðst af því, sem skrifað hefir-
----- —-------------- , verið um málið, og gert ráðstaf-
’ anir til þess að fá það sem skrif- -
Austan yfir fjall. að verður framvegis um það efni..
Þjórsá 21. maí. FB. ! Sammála hefir nefndin verið ■
Afbragðs tíð. Á fimtudaginn var nokkrum tillögum er fram hafa
byrjað að veita á á Skeiðunttm, komið, en eigi verður sjeð að
en ekki enn í Flóanum. Ávinsla neinar nýjar hafi kviknað hjá--
á túnum er vel á veg komin. Sauð- nefndinr.l s->Aifn. ög franikvæmd-
burðttr að byrja. Skepnuhöld hafa ir Iiafa menn forðast — fram yfir
yfirleitt verið heldur góð í vetur. kosningar. Hvað mun þá taka við T
Kikhóstinn er mikið að minka, en ------
liefir verið næsta erfiður sumstað- Heysimikla eftirtekt mun það*
vekja um land alt, er kemur fram
í ræðu Magnúsar Jónssonar alþm.r
sem prentuð er bjer í biaðinu..
að nærri stappaði, að skuldir
landsverslananna nm síðustu ára-
mót hefðu Verið 2 milj. (1.800.000J
Sltuldir við steinolíuverslunina.
902.000 og bafa hækkað árið sem.
ar.
Veðrið hefir verið liagstætt uin' fyrir miklu skákkafalli. Um 30 ielð UI11122.000 kr. Það keiiiur frant
land alt, stilt og lilýtt undan- þús. tunnur rnttnu enn vera óseldar j ræðu M j-; að viðskiftámenn,.
farna viktt. í byrjun vikunnar af fyrra árs afla. Aflinn í fyrra sem iitil Von var um að gætu stað-
var lilýrra á Norður- og Austur- óvenjulega lítill, talsvert innan við ið j skilum, hafi fengið að hækká,
landi en á Suðnrlandi, en það
hreyttist, er leið frant í vikuna.
Yfirleitt /hefir verið mun hlýrra
en.meðaíhiti er þessa árstíma. Úr-
Icoma var nokkur um miðja vik-
una, sæmileg gróðrarvæta. Yoi-
gróður sem kominn var fyrir hret-
ið, eftir páskana ntun eigi hafa
dattðkalið eftir því sem fregnir
hernta, nema ef vera skyldi í út-
kjálka og afdalasveitum' norðan-
lands.
Fiskafli er framúrskarandi góð-
ttr á togarana. Þeir eru flestir
annað tveggja á „Hornbanka“ eða
Hvalbak. Ófært fyrir hafís á
Ilala. — „Belgaum“ kom t. d. í
gærmorgun inn með 600 skippund
eftir 10 daga útivist. Veiðin alt
árið sem leið rúmlega 2 þúsund
skippnnd á þann togara.
Síldarútvegurinn liefir enn orðið
200 þús. tunnur. Eftir reynslu shuldir sínar á árintt sem leíð Um-.
fyrri ára þótti mönnunt víst, a’ð tuhj þústtnda.
verð á svo litlum afla mundi hald- Br hjer shýr mynd af því á-
ast liátt. En sú Von brást. Síldm 8ianúl; sem landverslanir innleiða,.
fjell í verði er kom fram á vet- að menn sem þeim stjórna, geti,
urinn. Bau margt til. Sú síld, sera 4n nokkurrar íhlutunar frá öðrum,
veiddist í fyrra, var ekki góð. 14nað óskilamönimm stórfje af al-
Komu ýmsir gallar fram. Meðal mannaeign, og um leið hnekt heil-
annara hin svonefnda „grænáta.“ þriggum og eðlilegum viðskiftum.
Á lienni hefir aldrei borið eins j,vi livernig eiga verslunarmenn,.
mikið og riú. Menn geta sjer til sem elciíi ha£a sjóði til að gefa úr
að þetta kunni að standa í sam- 4 haic við sig, kept við landsversl-
andi við bin óvenjulegu hlýindi í anil.; sem hafa nægilegu fje úr
sjónum. Þetta er vitanlega ágislc- að Spiia, og lána monnum óspart*.
un ein. „Grænáta“ í síldinni spill- þð von sje tæp í greiðslum. '
ir henni gersamlega. j , ------
En aðal tjón útgerðarmannanna; Eftir afgreiðslu bæjarstjórnar
í þetta sinn stafar ótvírætt af þvi, á málaleitun British Petroleum Co.
að þeir treystu reynslu fyrri ára tm bygging steinolíugeyma hjer-
með markað í Svíþjóð. Töldu víst við höfnina, rná ganga út frá því
að aflinn væri það lítill, að hann sem gefnu, að úr því verði, að
hlyti allur að seljast góðu verði. geymar verði hjer reistir norðan-
Nú er reynsla fengin fyrir því, að við Skúlagötu. Er eigi örgrant um,,
Svíarnir geta nndur vel verið án að raddir liafi heyrst um það, a%'