Ísafold - 26.07.1927, Blaðsíða 2

%
í S A F 0 L D
Ahrif ljóssins á heilsufariö.
Eftir Dr. F. Dannmeyer i Hamborg.
mælt er í ljósbylgjulengdum, er
nálægt 320.—289. miljónasti liluti
úr millimeter, eru geislar þeir, sem
lækna beinkröm, skapa bætiefm,
----------- drepa sóttkveikjur o. s. frv. og
Hllllllllllllllll!l!i:!l!llllllllllllllllllll!lllllllllllllllllllllllllllllllllllll!ll!lllll!llllllllllllllllllllllllllllllllll!llllllllllllllllllllllllll!llll| því læknandi áhrif.
= Geislar þessir smjúga ekki í
Eftirfarandi qrein ritaði Dr. F. ■Dannniever fvrir ísafold = erésnnm veninlecrt nííSncrlpr bpsí
| « „nnn la,öi nf ,,nt SKfri,-Hnnn i rinUu |
= máli frá rannsóknunum vestur i Adalcik. Fá menn af þessari stuttu = , . .
= grein hugmynd um hinar mjög merkilcgu visiudalegu rannsóknir er l| 1 1 e ls, r<c 1 eSum s 1 nmSb 1
S að þvi miða að fd vitneskju um töframdtt xólar. Fer margt að verða = skugga. 1 stórborgunum er loftiö
= skiljanlegt sem dður var dularfult með öllu, ef það skyldi koma upp = þrungið sóti og kolaryki og ná
S ár tcafinu að mdttur sólar vœri að vissu leyti meiri hjer en i suð- l§ geislar þessir er nefndir eru Dor-
1 læ9art löndum. | n0Sgeislar, eftir hinum fræga
ÍlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHlllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllIillllllllllÍ ljyska eðlisfræðmgi í Davos í
Sviss, prófessor Dornos, ekki nið-
Meðan jeg hefi dvalið á íslandi, lýsis og annara fæðutegunda, sem úr að yfirborði jarðar. Samkvæmt
hefi jeg margsinnis verið spurður hafa mikið af bætiefnum, sem rannsóknum Hills prófessors í
um, að hverju gagni rannsóknir varna beinkröin. Fæðutegundirnar London, verða menn að fara 100
þær um áhrif sólargeisla , á lífver- munu því ekki valda þessum mikla km- í burtu frá London, til þess
ur og veðurathuganir þær mættu mismun, heldur mismunandi geisl- ;,Ó geta orðið fyrir áhrifum Dor-
verða, er jeg hefi ásamt öðrum an sólar og himinhvolfs. — Á nosgeisla.
Þjóðverjum tekið þátt í undanfar- Færeyjum eru árlega aðeins um En á Islandi? Hjer gætir Dor-
andi tvö.sumur. Menn hafa einnig 400 sólskinsstúndir; þoka golf- nosgeisla frá sjávarströndu til
látið í ljós undrun sína yfir því, straumsins hylur þær mestan hluta hæstu tinda. LTm hásumarið verka
að Þjóðverjar, er urðu fyrir svo ársins. En á íslandi er samkvæmt geislar þessir frá því kl. 7 á morgn
þungum búsifjum.í ófriðnum mikla, mælingnm vorum geislan sólarinn- ana á Þýskalandi, en frá kl. 3 að
hefði tök á því að senda sveit ar afarsterk og þoltuslæðurnar á nóttu á íslandi. .Tafnvel skýjum
inanna tjl rannsókna hjer á landi: íslandi eru að jafnaði svo þunnar hulinn himinn, sendir frá sjer
lækni, veðurfræðing, eðlisfræðing, að sólargeislarnir komast auðveld- þessa geisla á íslandi. Og heiður
-og aðstoðarmann. Þessu er í raun lega í gegnum þær. Vjer höfum miðnæturhimininn einnig! Þenna
og veru auðsvarað. Þjóðverjar eiga lagt í þennan leiðangur til íslands árangur hafa rannsólmir þær bor-
mjög örðugt uppdráttar og verða til þess að rannsaka vísindalega ið, sem við höfum gert í Skáladal
nú að neyta allra ráða til þess að sambandið milli áhrifa ljóss og við Rit við Aðalvík vestra, í f\-rra
hæta heilsufar þjóðarinnar, og fje beinkramar: læknirinn til þess að og í sumar. Vjer höfum með rann-
því, sem varið er í þessu skyni, er rannsaka blóð- og efnaskifti á oss sóknum vorum nálgast lausn þess-
ekki á glæ ikastað, heldur gefur sjálfum og til þess að fá nánari ara viðfangsefna, en þó mun þurfa
það margfaldan arð. Nær lægi aó vitneskju um þessi atriði hjá lækn margra ára rannsókna, tili þess að
spyrja að hverju sjerstöku gagni um íslands, eðlisfræðingurinn i:il ráða gátur þessar að fullu. —
þessar rannsóknir á íslandi gætu þess að gera Ijósmælingar og veð- Jeg vil einnig geta þess, að veð-
orðið. urfræðingurinn til þess að mæla urfræðing vorum Dr. Georgi, sem
Meðal örðugustu viðfangsefna loftstraumana með loftbelgjum, er ötullega hefir beitt sjer fyrir flug-
Þjóðverja eftir ófriðinn mikla, hef- komast upp í 21 lun. liæð. ferðum milli Evrópu og Ameríku
ir verið baráttan við tæringu og Yms önnur viðíangsefni verða á úm ísland, hefir orðið mikið á-
beinkröm, sem einnig er nefnd leið vorri. Guðmundur prófessor gengt í veðurathugunum sínum, er
„enska sýkin.“ Hannesson hefir sýnt fram á í lúta að þessu áhugamáli hans.
Tæring fór mjög í vöxt síðustu hinni ágætu bók sinni „Die Körp- Að endingu vil jeg flytja þakk-
ófriðar- og sultarárin og fyrstu ermasse der Islánder“, að íslend- ir vorar, fyrst og fremst Jóni Þor-
„friðarárin“, en nú má segj?r að ingar eru hæstir vexti allra Ev- lákssyni forsætisráðherra, Dr. A.
nokkur bót sje á þessu ráðin, ofe rópuþjóða. Þetta, er afarmerkilegt Jóhannessyni, Þorkeli Þorkelssyni
hefir tæring mjög rjenað síðustu atriði fyrir kynstofna-rannsóknir, veðurfræðingi, læknum íslands og
árin og er það að þakka ráðstöt’- og mætti ef til vill skýra á eftir- yfirvöldum og einkum þá ræðis-
unum ríkisstjórnar, bæjarfjelaga farandi hátt: Oss er kunnugt, að mönrAim Þ.jóðverja á fslandi, er
og lækna. Háskólar og sýningar ;börn, er lifa í skuggahverfum stór- allir hafa stutt oss í starfi voru í
þær, er háðar hafa verið víðsvegar, Itorganna, dafna illa, en þau taka þágu vísindauna. Ennfremur þökk-
hafa leitast við að fræða menn um skjótum framförum, er þau eru um vjer hina nafntoguðu gestrisni
heilbrigði líkamans og áhrif húsa- send í burt og fá að njóta sólar íslendinga og minnumst einkum
kynna á heilsufar manna. Hefir og sjávarlofts. í Wyk á Föhr er hins ágæta 84 ára gamla bónda,
þetta hvorttveggja orðið að all- barnaheilsuhæli, er faðir læknis Árna í Skáladal við Aðalvík, dótt-
miklu liði. þess, sem er í för vorri, Dr. K. ur hans, frú Elínar og Elísar
Vjer höfum með ánægju kvnst Gmelin veitir forstöðu og hefii* manns hennar.
viðleitni þeirri á íslandi, er fer í hann 20 ára reynslu um þessi efni. |
sömu átt til þess að vinna bug á Er full ástæða til að álykta, að
þessu þjóðarböli, bæði löggjöf, svipað sje farið á fslandi. Hinir
heilsuhælum og öðrum ráðstöfun- löngu og dimmu vetur Islands,
■um, og teljum vjer starfsemi Guð- svara til skuggahverfa stórborg-
mundar prófessors Hannessonar j. anna. Húðin verður þá veik og
þessu efni afar mikilsverða; eru Ijósnæm. Og þegar sólin loks kem-
vísindastörf hans kunn langt út ur, færir liún híxðinni vaxtar-bæti-
yfir takmörk Islands. efni og barnið tekur að vaxa og Fyrra suniíudagskvöld kom
Rannsóknir vorar lúta þó eink- dafna. ,,óðinn“ með norskt síldveiðaskip
um að öðrum sjúkdómnum, er Þegar húðin hefir vanist sólar- til Sauðárkróks, er liann liafði
nefndur var, beinkröminni. Ijósinu (á 2 mánuðum), hættir ,tekið rjett innan við landhelgis-
Hníisdalshneykslið.
Raimsókii málsius.

Horskt síldveíðaskip
sektað fyrir landhelgisbrot
á Sauðárkróki.
Samkvæmt áreiðanlegum skýrsl- vöxturinn, en næsta ár verður línu austan við Skagatá.
um fær sjúkdóm þennan aðeins 1% húðin aftur mjög Ijósnæm vegna1 Skipið heitir „Vaagholm“ og eí*
af íslensku þjóðinni. Enda þótt hins langa vetrar og þessi mikli frá Stavangri, en skipstjórinn frá
hlutfallstala þessi ef til vill hafi munur á sumri og vetri, vani og Kopervík og heitir Sverre And-
hækkað síðari árin, ber mjög lítið óvani áhrifa sólarljóssins, er senni- reasen.
á sjúkdómi þessum hjer í saman-^lega ein af aðalorsökum hinnar Mál lians var tekið fyrir daginn
burði við í Færeyjum; þar er sagt miklu vaxtarhæðar íslendinga. eftir og f jell dómur í því samdæg-
að um 70% af pelabörnum og um J Þó veldur ekki öll geislan sól- urs. Var skipstjóri dæmdur í
40% af brjóstmylkingum fái bein- arinnar hæðarvexti, nje varnar 3500 kr. sekt (íslenskar krónur)
kröm (skýrsla dr. Rasmussens beinkröm. Ef sólarljós smýgur og veiðarfæri og bátar gerð upp-
1926). Þó að tölur þessar kunni
að bre-ytast eitthvað, er mismun-
urinn milli íslands og Færeyja
afar mikill og er því full ástæða
Jil að rannsaka af hverju hann
■tafi.
Mataræði mun vera mjög svipað
á íslandi og í Færeyjum. Báðar
þjóðirnar neyta all-mjög fiskjar,
gegnum kvarzstrending, brotnar, tæk. Afli var enginn, var 'skipið
það í alla sýnilega liti regnbogans, nýkomið, og hafði aðeins 10 tunn-
frá rauðum lit að fjólublám. En ur saltaðrar síldar, en engan nýjan
auk þess sendir sólin oss ultra- ,afla.
rauða geisla (hitageisla) og ultra-j Þetta mun vera fyrsta erlenda
fjólubláa geisla (er hafa sjerstök skipið, sem strandvarnaskipin
efnisáhrif). Stutt er síðan að mönn taka á þessu sumri að ólöglegum
um varð kunnugt, að ysta borð veiðum, og dæmt er.
hins ultra-fjólubláa litar, sem i +
Hinn 5. júlí skeði sá atburður i 20. þ. mán. stóðu yfirheyrslur
ísafirði, að þrír sjómenn frá Ilnífs- allan daginn í ísafirði og eins 21.
dal, Sumarliði Hjálmarsson, Krist- þ. m., en ekki er blaðinu kunnugt
inn Pjetursson og Halldór Krist- um hvað upplýst hefir í málinu.
jánsson, kærðu hreppstjórann í Margir hafa verið kallaðir fyrir
Hnífsdal, Hálfdán Hálfdánarson rjett, þar á meðal foringi verka-
fyrir það, að' hafa breytt atkvæða- manna í Hnífsdal, Ingimar Bjarna-
seðlum þeirra. Þóttust þeir hafa son í Fremri-Hnífsdal. Mun hafa
kosið Finn Jónsson, en segjast á verið kallaður fyrir rjett vegna
eftir hafa grunað hreppstjórann þess, að kærendur hafa, borið það,
um græsku. Heimtuðu þeir þá at- að hann hafi sagt þeim, að ekki
kvæði sín aftur og stóð þá nafn væri óhætt að hafa atkvæðaseðl-
Jóns Auðuns Jónssonar á seðlun- ana hjá Hálfdáni.
um, er umslögin voru opnuð. Síð- Hálfdán hreppstjóri og Eggert
ar bættist fjórði kærandinn í lióp- Halldórsson skrifari hans sátu þá
inn. Seðlaumslögin voru opnuð báðir í gæsluvarðhaldi enn. Hafði
hingað og þangað, en ekkert lijá þó ekkert upplýst í málinu, er á
sýslumanni. neinn hátt geti sannað að þeir
Sýslumaður tók málið þegar fyr- sjeu sekir, heldur hið gagnstæða.
ir. Staðfestu kærendur skýrslu Stiillca, sem var á kjörskrá á
sína og kæru með eiði og var þeim í ísafirði, ltaus í Hnífsdal um dag-
þá slept, en sýslumaður ljet taka inn. Yar lagt hald á atkvæði henn-
hreppstjórann og aðstoðarmanu ar og heimtuðu bolsar að hún
hans fasta og setja í gæsluvarð- kæmi til ísafjarðar að kjósa og
hald. varð það úr. Fyrir rjetti bar hún,
Við þetta sat nú fram yfir kosn- að hún hefði í Hnífsdal kosið sjera
ingar. Sigurgeir Sigurðsson og- reyndist
það rjett.
Krafa frá sýslumanni. j Allir kærendurnir fjórir kusu
Rjett áður en atkvæði í Norður- aftur í ísafirði. Um seðla þeirra,
ísafjarðarsýslu voru talin í Vatns- er fyrir rjettinum liggja, er það
firði, fær yfirkjörstjórnin kröfu sagt, að ekki sje sama rithönd a
frá sýslumanni um það, að halda þeim öllum.
sjerstökum utankjörstaðaatkvæð- Þeir Ingólfur Jónsson og Guð-
um úr þeim hreppum, er utankjör- niundur Geirdal hafnargjaldkeri,
staðaatkvæði, greidd í Hnífsdal, voru kallaðir fyrir rjett um dag-
voru í. Það var í 4 hreppum: Eyr- inn, vegna þess að eitt atkvæða-
arhreppi, Sljettuhreppi, Grunna- umslagið var opnað hjá þeim á
víkurhreppi og Snæfjallahreppi. bæjarskrifstofunni.
Annar frambjóðandinn, Finnur
Jónsson, gerði ltröfu sýslumanns Öllum mönnunum slept úr gæslu-
að sinni kröfu, en Jón Auðunn varðhaldi.
Jónsson vildi ekki taka undir1 ísafirði, FB 22. júlí.
hana. Þegar til kom, neitaði yfir-! Rannsókn hefir nú staðið yfir í
kjörstjórn að taka kæruna til heila, viku í svo kölluðu Hnífsdals-
greina, enda hefir það sennilega máli og mörg vitni verið leidd,
ekki verið liægt, og ekki lögum þar á meðal auk kærenda, fimm
samkvæmt, því að kosningalögin menn, er greitt liöfðu atkvæði og
mæla skýlaust svo fyrir, að öllum geymt hjá hreppstjóra og þektu
atkvæðum skuli rugla saman áður þeir allir atkvæðaseðla sína í seðla
en talning byrjar. Krafa þeirra safni Norður-ísafjarðarsýslu. Stóð
sýslumanns og Finns virðist því á þeim öllum nafn Finns Jónsson-
all-einkennileg. — Hún hefði eigi ar, er þeir sögðust hafa kosið. —
heldur getað orðið til mikils gagns Kærendunum var slept úr gæslu-
fyrir rannsókn málsins, þótt liún yarðhaldi í gær, en hreppstjóran-
hefði verið tekin til greina, þar um og bókhaldaraj hans í dag.
sem hin umstefndu atkvæði voruj „Vesturland.“
í vörslu sýslumanns og komu ekki ‘ ísafold átti tal við ísa-
til greina við atkvæðatalninguna. fjörð um ltvöldið og var þá svo
sagt, að rannsókn í málinu mundi
Rannsóknardómari skipaður. nær lokið, en ekki er gott að vita
Stjórnarráðið sltipaði nú sjer- hvað komið hefir í ljós við rann-
stakan rannsóknardómara í mál- sóknina, því að hún hefir farið
ið, St.eindór Gunnlaugsson fulltrúa fram fyrir luktum dvrum.
Stjórnarráðinu. Fór hann vestur Um morguninn voru sóttir norð-
fyrir skemstu og hóf rannsókn ur í Grunnavíkurhrepp 2 menn,
sína í Hnífsdal 19. þ. m. sem greitt höfðu atkvæði í Hnífs-
dal og þriðji maðurinn, sem flutt
hafði atkvæðin norður. Voru þeii*
afar- allir yfirheyrðir. Mennirnir, sem
f. h. kosið höfðu, báru það, að beir
þangað til kl. 9 e. h. Sjö menn, hefði kosið Finn Jónsson. Voru
sem greitt höfðu atkvæði hjá Hálf- þeir svo látnir leita atkvæðaseðla.
dáni hreppstjóra voru yfirheyrðir, sinna í seðlasafninu og fundu ná.
þar á meðal kærendurnir fjórir. Sú saga liafði verið borin út um
iHinir þrír báru það, að þeir hefðu ísafjörð, að maður sá, er atkvæðin
kosið Finn -Tónsson. Var þeim þá flutti norður. hafi verið beðinn
skipað að leita atkvæðaseðla sinna um það af Hálfdáni hreppstj., en
í seðlum Norður-ísafjarðarsýslu, er hann liefði tekið við þeim, lietði
sem dómari hefir alla undir hönd- Halfdán viljað fá þá aftur, en
um. Þekti hver maður sinn seðil maðurinn synjað þess. Þessi maður
og stóð á öllum nafn Finns Jóns- bar það nú fyrir rjetti, að þessi
sonar. saga væri uppspimi einn. Kjósend-
Frá rjettarhöldum.
Rjettarhald þetta varð
langt, stóð frá því kl. 11
Að yfirheýrslu lokinni voru allir
kærendurnir fjórir fluttir til Isa-
fjarðar og settir þar í gæsluvarð-
hald.
urnir tveir hefði beðið sig að taka
atkvæðin hjá hreppstjóra, og hið
sama báru þeir, sem atkvæðin
höfðu greitt. Hefir því alt, sem